Wariantowanie w projektowaniu organizatorskim

• Autorzy: Marek Lisiński

Warianty tytułu

Developing Variants of the Organizational Design

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy jest opracowanie własnej propozycji metodycznej wariantowania rozwiązań organizacyjnych. Określono koncepcję projektowania organizatorskiego i jego definicję, przedstawiono przegląd jego metod następnie podjęto opracowanie metody wariantowania i ustalono kryteria oceny rozwiązań organizacyjnych.

EN

The paper deals with one the most important problems of the organizational design, i.e. the development of alternative organizational solutions. The aim of the paper was to present the individual method of developing alternative solutions. The author specifies the methodical stages and auxiliary techniques, and gives instructions on how to carry out the research. The method of developing variants has been worked out on the basis of the fallowing assumptions: possibility of finding alternative organizational systems in the objective, static and dynamic aspects, usability for developing various kinds of designs, and utilization of the parametric description of the organizational problem. In the first part of the paper conception of the organizational design is presented. It includes the development of the schematic manufacturing system organization design, presentation of three methods of designing - organizational structure, organizational course and organizational position, making allowances for different design range (time horizon, different particularity level). In the latter part of the paper, basing on the analysis of common conceptions of variant development, the assumptions of the suggested method are formulated and the methodology is specified. Then, the individual stages of the method are characterized, i.e. analysis of the design problem, development of alternative solutions, setting of the criteria of evaluation, evaluation and selection of the rational variant of the organizational solution. Two of them - the development of alternative solutions and setting of the criteria of evaluation - are exemplified by the cases picturing their specificity with respect to the static, dynamic and objective aspects of the organizational system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Organizacja i zarządzanie; Projekty organizatorskie; Metodologia organizacji i zarządzania

EN

Organisation and management; Organizational projects; Organisation and management methodology

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie
• Rocznik: 1992
• Numer: nr 105
• Strony: 163

Twórcy

autor

Marek Lisiński

Bibliografia

• Ackoff R.L., Decyzje optymalne w badaniach stosowanych, PWN, Warszawa 1969.
• Aizerman M.A., Zawaliszin N.W., Piatnicki E.S., Głobalnyje funkcii mnożestw w teorii wybora alternatiw, "Awtomatika i Tielemiechanika" 1977, nr 5.
• Alexander E.R., Design in the Decision-Making Process, "Policy Science" 1982, vol.14.
• Alexander E.R., The Design of Alternatives in Organizational Contexts: A Pilot Study, "Administrative Science Quarterly" 1979, Sept.
• Amanowicz M., Struktura procesu projektowania. Modele teoretyczne a praktyka, PAN, Instytut Filozofii i Socjologii, Warszawa 1977.
• Antoszkiewicz J., Metody heurystyczne, PWE, Warszawa 1982.
• Asimow M., Wprowadzenie do projektowania w technice, WNT, Warszawa 1967.
• Aviriel M., Rijckart M.J., Wilde D.J., Opitimization and Design, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1973.
• Ayres R.U., Prognozowanie rozwoju techniki i planowanie długookresowe, PWE, Warszawa 1973.
• Bąbiński Cz., Elementy nauki o projektowaniu, WNT, Warszawa 1972.
• Benłużański Z., Nowa metoda organizacji stanowisk pracy, "Przegląd Organizacji" 1965, nr 10.
• Bieniok H., Rokita J., Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 1984.
• Blau P.M., On the Nature of Organization, J.Willey, New York 1974.
• Blau P.M., Parameters of Social Structure, "American Sociological Review" 1974, vol.39.
• Bleicher K., Organisation - Formen und Modelle, Gabler Wiesbaden 1981.
• Bleicher K., Unternehmungs-entwicklung und organisatorische Gestaltung, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, New York 1979.
• Bolotow S.P., Formirowanije struktury uprawlenija kak problema wilijanij55a faktorow na parametry struktur. W: Problemy racionalizacii otraslewowo i teritorialnowo uprawlenija, NIIPiN, Moskwa 1976.
• Bosiakowski Z., Ekonomiczne problemy sterowania jakością, PWE, Warszawa 1980.
• Budzanowska M., Próba klasyfikacji metod zarejestrowanych przez A. Molesa, "Prakseologia" 1967, nr 26.
• Burdziński E., Analiza diagnostyczna organizacji przedsiębiorstw, AE, Katowice 1981.
• Buschardt D., Zur Rationellen Organisation von Arbeitsablafen, Berlin 1973.
• Clark Ch., Brainstorming, Dunod, Paris 1971.
• Crum L.W., Analiza wartości, PWE,. Warszawa 1973.
• Cumacenko N.G., i in., Projektirowanije organizacionnoj struktury uprawlenija proizwodstwom, Naukowaja Dumka, Kiev 1979.
• Dietrych J., System i konstrukcja, WNT, Warszawa 1978.
• Dorosiński W., Gasparski W., Wrona S., Zarys metodyki projektowania, Arkady, Warszawa 1981.
• Drobot S., O analizie wymiarowej. Zastosowania matematyki, PAN, 1954, tom 1.
• Dreschler R., Diagnostika systemu promyslowe instituce, "Moderni Rizeni" 1978, nr 10.
• Drevet A., Les grandes methodes d'action a l'usage des dirideants, Fayard - Marne, Paris 1971.
• Drumond M.R., Analiza i ocena eksploatacji systemów komputerowych, WNT, Warszawa 1979.
• Dziadoń J., Kształtowanie wzorców normatywnych dla potrzeb oceny struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, zeszyty naukowe, AE, Kraków 1984, nr 195.
• Dziadoń J., Metodyka oceny funkcjonalności systemu zarządzania w przedsiębiorstwie przemysłowym, AE, Kraków 1982, maszynopis rozprawy doktorskiej.
• Dziadoń J., Procedura oceny struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1985, nr 208.
• Dziadoń J., Pomiar w procesie oceny systemu zarządzania, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1988, nr 260.
• Dziadoń J. , Struktura organizacyjna jako przedmiot doskonalenia. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Podstawy teoretyczne, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły i J. Trzcienieckiego, AE, Kraków 1988.
• Encyklopedia organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1981.
• Eykhoff P., Identyfikacja w układach dynamicznych, PWN, Warszawa 1980.
• Galbraith J.R., Organization Design: An Information Processing View, Interfaces, 1974, vol. 4.
• Gasparski W., O metodologii badań i projektowania systemowego, Materiały II Konferencji Metodologii Projektowania, PWN, Warszawa 1977.
• Gasparski W., Projektowanie, koncepcyjne przygotowanie działań, PWN, Warszawa 1978.
• Gasparski W., Prolegomena do metodologii projektowania, "Prakseologia" 1972, nr 41.
• Gasparski W., Trzy oblicza projektowania. W: Problemy metodologii projektowania, praca zbiorowa pod red. W. Gasparskiego, PWN, Warszawa 1977.
• Gasparski W., Staniszewska R., Ziemba S., Metodologia projektowania inżynierskiego - stan opracowania i perspektywy rozwoju. W: Metodologia projektowania inżynierskiego, praca zbiorowa pod red. W. Gasrskiego, PWN, Warszawa 1973.
• Gerardin L. , Analiza morfologiczna - metoda twórczości. W: Prognozowanie w technice, praca zbiorowa pod red. J.R. Brighta i E.F. Schoemana, WNT, Warszawa 1978.
• Gerbier J., Organisation Gestion, Dunod, Paris 1967, t. l.
• Gerstenkorn T., Środka T., Kombinatoryka i rachunek prawdopodobieństwa, PWN, Warszawa 1972.
• Giedymin J., Problemy, założenia, rozstrzygnięcia, PWN, Poznań 1964.
• Goliński J., Metody optymalizacyjne w projektowaniu, technicznym, WNT, Warszawa 1974.
• Gordon G., Symulacja systemów, WNT, Warszawą 1974.
• Góralski A., Metody opisu i wnioskowania statystycznego w psychologii, PWN, Warszawa 1976.
• Grelik M., Wawrzyniak B., Metodyka usprawnień organizacyjnych, PWE, Warszawa 1982.
• Grudzewski W.M., Rosłanowska-Plichcińska K., Mierzenie wielkości i wymiarowe modelowanie zjawisk oraz procesów ekonomicznych, Ossolineum, Wroclaw 1984.
• Hall A., Podstawy techniki systemów, PWN, Warszawa 1968.
• Human Engineering Guide to Equipment Design, praca zbiorowa, American Institutes for Research, Washington 1972.
• Hwanh Ch.L., Yoon K., Multiple Attribute Decision Making (methods and aplications), Springer-Verlag, Berlin, New York.
• Jaszek J., Metodyka badania struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa przemysłowego, "Doskonalenie Kadr Kierowniczych" 1987, nr 2.
• Jaworski W., Metoda diagnostyki przemysłowej, PWE, Warszawa 1968.
• Jones J.Ch., Metody projektowania, WNT, Warszawa 1977.
• Juchełko H., Górska E., Metodyka kompleksowego badania i oceny stanowisk roboczych, "Ekonomika i Organizacja Pracy" 1982, nr 3.
• Jule G.U., Kendall M.G., Wstęp do teorii statystyki, PWN, Warszawa 1966.
• Jungermann H., Niektóre sądy, ale nie decyzje, o pojęciu racjonalności. W: Projektowanie i systemy. Zagadnienia metodologiczne, praca zbiorowa pod red. A. Gasparskiego i D. Miller, Ossolineum, Wrocław 1987.
• Kasprzak W., Łysiak B., Analiza wymiarowa w projektowaniu eksperymentu, PAN, Wrocław 1978.
• Kaufmann A., Fustier M., Drevet A., Inwentyka, metody poszukiwania twórczych rozwiązań, WNT, Warszawa 1975.
• Khandwalla P.N., The Design of Organizations, Mc Gill University, Harcourt Brace Jovanovich, New York 1979.
• Kolman R., Ilościowe określenie jakości, PWE, Warszawa 1973.
• Konarzewska-Gubała E., Programowanie przy wielorakości celów, PWN, Warszawa 1980.
• Konieczny J., Inżynieria systemów działania, WNT, Warszawa 1978.
• Kootz H., O'Donnell C., Zasady zarządzania. Analiza funkcji kierowniczych, PWN, Warszawa 1969.
• Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1969.
• Kozielecki J., Psychologiczna teoria decyzji, PWN, Warszawa 1977.
• Kozłowa O.W., Borzunow A.P., Trajniow W.A., Metodika diagnosticzeskogo analiza uprawi a juszczej sistemy w generalnoj schernie uprawieni ja otraslaju, MIU, Moskwa 1981.
• Koźmiński A.K., Zawiślak A.M., Pewność i gra, PWE, Warszawa 1981.
• Krick E.V., Wprowadzenie do techniki i projektowania technicznego, WNT, Warszawa 1975.
• Kripajtias W.A., Syrojeżyn I.M., Franiewa L.K., Rascziot parametrów struktury uprawienija proizwodstwiennymi organizacjami metodom ekspertnych ocenok, Len dom nauczno-techniczeskoj propagandy, Leningrad 1975.
• Leniewicz E., Dyrektywy praktyczne. Konstrukcja i uzasadnienie, PWN, Warszawa 1971.
• Lenkiewicz W., Pewne aspekty projektowania intuicyjnego. W: Problemy metodologii projektowania, praca zbiorowa pod red. W. Gasparskiego, PWN, Warszawa 1977.
• Lichtarski J., Kryteria i metody oceny efektywności przedsięwzięć organizatorskich w przedsiębiorstwie, Prace Naukowe, AE, Wrocław 1982, nr 216.
• Lisiński M., Projektowanie struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Podstawy teoretyczne, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły i J. Trzcienieckiego, AE, Kraków 1988.
• Lisiński M., Projektowanie struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Technika przygotowania ekspertyzy i projektu, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły, AE, Kraków 1992.
• Lisiński M., Projektowanie struktury organizacyjnej. W: Doskonale nie struktury organizacyjnej, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły, PWE, Warszawa 1991.
• Lisiński M., Techniki organizatorskie a badanie systemu zarządzania, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1984, nr 185.
• Lisiński M., Zastosowanie metodyki wariantowania do tworzenia, oceny i wyboru optymalnego rozwiązania struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1987, nr 236.
• Lisiński M., Martyniak Ź., Analiza wartości organizacji, KiW, Warszawa 1981.
• Lisiński M., Potocki A., Badanie hierarchii funkcji w analizie wartości, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1976, nr 83.
• Liptak F., Systemowa organizacja pracy, PWE, Warszawa 1982.
• Łukasik-Goszczyńska M., Decyzje wielowymiarowe i strategie ich podejmowania, Ossolineum, Wrocław 1977.
• Machaczka J., Podejście modelowe w rozwiązywaniu problemów organizacyjnych, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1984, nr 185.
• Małecki M., Metodyka zespołowych ocen ekspertów w zarządzaniu, "Przegląd Organizacji" 1980, nr 6.
• Mały Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1968.
• Mantx M.R., A General Systems Approach to Process Analysis and Systems Design, "Kybernetes" 1975, vol. 4.
• Martyniak Z., Elementy metodologii organizowania, PWN, Warszawa 1976.
• Martyniak Z., Inwentyka przemysłowa, IWZZ, Warszawa 1985.
• Martyniak Z., Metodologiczne podstawy doskonalenia organizacji przedsiębiorstwa, IWZZ, Warszawa 1982.
• Martyniak Z., Organizatoryka, PWE, Warszawa 1987.
• Martyniak Z., W sprawie klasyfikacji metod i technik organizacji i zarządzania, "Przegląd Organizacji" 1976, nr 8.
• Matczyński F., Procesy pracy i stanowiska robocze. Metody analizy i racjonalizacji, WNT, Warszawa 1972.
• Mesjasz C., Zastosowanie taksonomicznej metody potencjałów w klasyfikacji funkcji systemu wytwórczego, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1987, nr 234.
• Mesjasz C., Skarbek T., Identyfikacja struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły, PWE, Warszawa 1991.
• Mesjasz C., Skarbek T., Próba typologii parametrów struktury organizacyjnej, Materiały z konferencji naukowej nt. "Struktury organizacyjne jako narzędzie zarządzania". Uniwersytet Gdański, Sopot 1985.
• Metody strukturnoj nastrojki sistem uprawlenija proizwodstwom Statistika, Moskwa 1976.
• Mikołajczyk Z., Metody doskonalenia organizacji procesów i stanowisk pracy, IWZZ, Warszawa 1983.
• Mikołajczyk Z., Metody i techniki organizacji i zarządzania - próba klasyfikacji, "Przegląd Organizacji"1976, nr 6.
• Mikołajczyk Z., Metody organizowania pracy w warunkach nowoczesnego przemysłu, PWE, Warszawa 1973.
• Mikołajczyk Z., Techniki organizatorskie, PWE, Warszawa 1981.
• Miller D.W., Starr M.K., Praktyka i teoria decyzji, PWN, Warszawa 1971.
• Moore P.G., Ryzyko w podejmowaniu decyzji, PWE, Warszawa 1975.
• Mreła H., Jak usprawniać pracę, IW CRZZ, Warszawa 1977.
• Mreła H., Klasyfikator problemów organizacyjnych przedsiębiorstwa. W: Zagadnienia ogólnometodyczne z zakresu analizy i projektowania usprawnień organizacji przedsiębiorstw przemysłowych, TNOiK, Bydgoszcz 1971.
• Mreła H., Metody badania pracy, PWE, Warszawa 1979.
• Mreła H., Technika organizowania pracy, WP, Warszawa 1975.
• Muller L., Zastosowanie analizy wymiarowej w badaniach modeli, PWN,Warszawa 1983.
• Nadler G., An Investigation of Design Methodology, "Management Science" 1967, vol. 13.
• Nadler G., Systems Methodology and Design, Working Paper, Department of Industrial and Systems Engineering, University of Southern California, Los Angeles 1985, August.
• Nadler G., Work Systems Design. The Ideals Concept, Homewood - Illinois 1967.
• Nadler G., Peterson T., Approaches Used in Successful Organizational Problem Solving: A Timeline Scenario Methodology, Working Paper, Department of Industrial Engineering, University of Wisconsin at Madison, 1983, July.
• Nalepka A., Kryteria oceny struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1988, nr 260.
• Nalepka A., Zakres diagnozy struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1987, nr 234.
• Nalimow W.W., Czernowa N.A., Statystyczne metody planowania doświadczeń ekstremalnych, WNT, Warszawa 1967.
• Nowicki A., Modernizacja systemu informacyjnego w przedsiębiorstwie przemysłowym, PWE, Warszawa 1979.
• Novick H.J., How to Keep Management Mistakes from Turning into Organizational Failures, "Management Review" 1981, nr XI.
• Nykowski I., Programowanie liniowe, PWE, Warszawa 1980.
• Organizadja uprawlenija promyslennym proizwodstwom, praca zbiorowa pod red. O.V. Kozłowej i S.E. Kamienicera, Wyssaja Skola, Moskwa 1980.
• O'Shaughnessy J., Metodologia decyzji, PWE, Warszawa 1975.
• Ovsijevic B.L., Modeli fornirowanija organizadonnych struktur, Nauka, Lenigrad 1979.
• Peschel M., Riedel C., Polioptymalizacja, WNT, Warszawa 1979.
• Piekarz H., Stabryła A., Podstawy ergonomii w organizacji procesu pracy, AE, Kraków 1983.
• Pierwozwański A.A., Metody szukania, WNT, Warszawa 1974.
• Pietrowski H., Projektowanie systemu organizacyjnego przdsiębiorstwa przemysłowego, PWE, Warszawa 1977.
• Podgórecki A., Charakterystyka nauk praktycznych, PWN, Warszawa 1962.
• Potocki A., Metodyka przestrzennego organizowania prac administracyjno-biurowych, AE, Kraków 1979, praca doktorska - maszynopis.
• Prikładnaja statistika. Issledowanije zawisimosti, praca zbiorowa pod red. S.A. Ajwaziana, Finansi i statistika, Moskwa 1985.
• Projektoznawstwo. Elementy wiedzy o projektowaniu, praca zbiorowa pod red. A. Gasparskiego, WNT, Warszawa 1988.
• Pszczołowski T., Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum, Wrocław 1978.
• Pszczołowski T., O metodologii projektowania krytycznie, "Prakseologia" 1984, nr 1.
• Pugh D.S., Hickson D.J., Hinings C.R., Turner G., Demensions of Organization Structure, "Administrative Science", Quarterly 1986, vol. 13, nr 1.
• Rohatyński R., Identyfikacja i ulepszenie procesu projektowania pewnej klasy układów mechanicznych, referat na LX seminarium Metodologii Projektowania, Warszawa 1975.
• Rozin B.B., Teoria rozpoznawania obrazów w badaniach ekonomicznych, PWN, Warszawa 1977.
• Rudnicki K., Metoda morfologiczna, "Studia Filozoficzne" 1964, nr 1.
• Rytel Z., Teoretyczne podstawy organizacji, INOiK, Poznań 1947.
• Sage A.P., Methodology for Large Scale Systems, Mc Gray-Hill Co., New York 1977.
• Schmidt G., Methode und Techniken der Organisation, Verlag Dr. G Schmidt, Glessen 1989.
• Siddal J.N., Analitical Decision - Making in Engineering Design, Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey 1972.
• Siedlarz R., Metoda burzy mózgów, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1978, nr 105.
• Siedlarz R., Metoda macierzy odkrywczej A. Molesa jako narzędzie redukcji skrzynki morfologicznej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1984, nr 190.
• Siedlarz R., Metoda morfologiczna i próba jej zastosowania w rozwiązywaniu problemów organizacyjnych, maszynopis rozprawy doktorskiej, AE, Kraków 1982.
• Siedov L.I. Analiza wymiarowa i teoria podobieństwa w mechanice, WNT, Warszawa 1968.
• Sikorski C., Projektowanie i rozwój organizacji instytucji, PWE, Warszawa 1988.
• Sikorski C., Uwagi nt. metodologii badania i usprawniania struktury, "Organizacja-Metody-Technika" 1978, nr 12.
• Sielicki A., Jeleniewski T., Elementy metodologii projektowania technicznego, WNT, Warszawa 1980.
• Simon H.A., Działanie administracji, PWN, Warszawa 1976.
• Simon H.A., Podejmowanie decyzji kierowniczych, Nowe nurty, PWE, Warszawa 1982.
• Simon H.A., Newell A., Heuristic Problem Solving: The New Advance, "Operation Research" 1958, nr 4.
• Siudak M., Zawadzki M., Wybór rozwiązania projektowego z uwzględnieniem współzależności ocen cząstkowych, "Przegląd Organizacji" 1979, nr 9.
• Skarbek T., Dobór parametrów struktury organizacyjnej w badaniach organizatorskich, AE, Kraków 1987, maszynopis rozprawy doktorskiej.
• Skarbek T., Uogólniona metoda doboru parametrów struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1990, nr 317.
• Stabryła A., Analiza systemowa procesu zarządzania, Ossolineum, Wrocław 1984.
• Stabryła A., Modelowanie struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Podstawy teoretyczne, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły i J. Trzcienieckiego, AE, Kraków 1988.
• Stabryła A., Modelowanie struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Technika przygotowania ekspertyzy i projektu, praca zbiorowa pod red. A. Stabryły, AE, Kraków 1992.
• Stabryła A., Podstawy, metodyki .badania struktury organizacyjnej, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1987, nr 234.
• Stabryła A., Proces zarządzania jako przedmiot organizowania, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1984, nr 195.
• Stabryła A., Projektowanie bazowe ze szczególnym uwzględnieniem aspektów funkcjonalnych, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1980, nr 124.
• Stabryła A., Zarys metodyki doskonalenia struktury organizacyjnej. W: Doskonalenie struktury organizacyjnej. Podstawy teoretyczne, praca zbiorowa pod. red. A. Stabryły i J. Trzcienieckiego, AE, Kraków 1988.
• Steinl C., Organisation und Wandel. Walter de Gruyter, Berlin, New Work 1985.
• Stevens S.S., The Operational Basis of Psychology, "American Journal of Psychology" 1935, vol. 47.
• Strzelecki T., Badanie i projektowanie systemów zarządzania, IWZZ, Warszawa 1986.
• Smid M., Ergonomicke parametry, SNTL, Praha 1977.
• Szlagyi M., Taliga M., Problemy mierania efektivnosti organizacnej struktury riadenia, "Organizace a Rizeni" 1984, Rocnik XIV, c. 1.
• Szokalski R. , Dokumentacja czasoprzestrzennej struktury procesu pracy na wybranym stanowisku, praca przejściowa, ASP, Kraków 1985.
• Sztoff W., Modelowanie i filozofia, PWN, Warszawa 1981.
• Szybiński L.W., Podstawy teorii projektowania organizatorskiego, część II, Projektowanie organizacji i systemu zarządzania, UŁ, Łódz 1986.
• Szybiński L.W., Projektowanie organizacji przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 1979.
• Szybiński L.W., Techniki prezentacji organizatorskich opracowań projektowych, Łódź 1980.
• Targalski J., Metodyka podejmowania decyzji w zarządzaniu, PWN, Warszawa 1977.
• Targalski J., Organizacyjne aspekty podejmowania decyzji w zarządzaniu, Zeszyty Naukowe, AE, Seria specjalna: Monografie, Kraków 1986, nr 75.
• Tarnowski W., Kryteria oceny a kryteria optymalizacji w procesie konstrukcyjnym, Zeszyty Naukowe, Politechnika Śląska, Gliwice, seria automatyka, z. 36.
• Tarnowski W., Kryteria optymalizacji konstrukcji, Pomiary, Automatyka, Kontrola, z. 3.
• Tarnowski W., Model procesu wyboru w projektowaniu technicznym, Zeszyty Naukowe, Politechnika Śląska, Gliwice 1984, seria automatyka, z. 72.
• Tarnowski W., Struktura procesu wyboru w projektowaniu technicznym. W: Projektowanie i systemy. Zagadnienia metodologiczne nauk praktycznych, praca zbiorowa pod red. W. Gasparskiego i D. Miller, Ossolineum, Wrocław 1987, tom IX.
• Taylor E.S., The Interim Raport on Engineering Design, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Mass, 1959.
• Teoria organizacji i zarządzania, praca zbiorowa pod red. J. Kumała, PWE, Warszawa 1981.
• Tomaszewski A., Sterowanie jakością produkcji maszyn i urządzeń, WNT, Warszawa 1977.
• Trzcieniecki J., Diagnostyczne i prognostyczne projektowanie organizacji, "Przegląd Organizacji" 1970, nr 7.
• Trzcieniecki J., Istota i miejsce metody obserwacji migawkowych w metodyce badania organizacji pracy, "Problemy Organizacji" 1964, nr 2.
• Trzcieniecki J., Metoda obserwacji migawkowych w badaniu organizacji przedsiębiorstwa przemysłowego, PWE, Warszawa 1971.
• Trzcienlecki J., Projektowanie systemów zarządzania, PWN, Warszawa 1979.
• Tyszka T., Analiza decyzyjna i psychologia decyzji, PWN, Warszawa 1986.
• Wasiutyński Z., O analizie efektów użytkowych w technice, PWZ, Warszawa 1962.
• Waszak J., Diagnoza a praca biurowa, "Problemy Organizacji" 1981, nr 3.
• Wesołowski W.J., Programowanie nowej techniki, PWN, Warszawa 1975.
• Wilenkin N.J., Kombinatoryka, PWN, Warszawa 1972.
• Wilson W.E., Projektowanie techniczne w ujęciu systemowym, WNT, Warszawa 1969.
• Wittlage H., Methoden und Techniken praktischer organisationsarbeit, Verlag Neue Wirtschafts-Briefe, Herne-Berlin 1986.
• Woźniak M., Ilościowe metody analizy funkcjonowania systemów informacyjno-decyzyjnych, Zeszyty Naukowe, AE, Seria specjalna: Monografie, Kraków 1980, nr 48.
• Vidal F., Techniki twórczego myślenia (cz.I i II), "Przegląd Organizacji" 1980, nr 6 i 8-9.
• Zadanie, metoda, rozwiązanie. Techniki twórczego myślenia, praca zbiorowa pod red. A. Góralskiego, zbiór 1, WNT, Warszawa 1977.
• Zbichorski Z., Metody graficzne w zarządzaniu i organizacji produkcji, WNT, Warszawa 1977.
• Zbierski S., Metodyka opracowania projektu technologicznego, "Problemy Projektowe" 1971, nr 1.
• Zdrodowski A., Metodologiczne zagadnienia formułowania i rozwiązywania problemów organizacyjnych, "Problemy Organizacji" 1976, nr 1.
• Zieleniewski J., Organizacja i działanie na tle niektórych innych pojęć ogólnych. W: Wybrane zagadnienia prakseologiczne, PWN, Warszawa 1962.
• Ziemski S., Problemy dobrej diagnozy, WP, Warszawa 1973.