Wartości i potrzeby społeczne a przemiany środowiska miejskiego

• Autorzy: Anna Karwińska

Warianty tytułu

Social Values and Needs and Changes in the Urban Environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono problematykę miasta, jego funkcjonowania i rozwoju w aspekcie socjologicznym, kładąc nacisk na wartości i potrzeby społeczne jego mieszkańców, oraz wyzwania dla miasta w okresie przemian ustrojowo- gospodarczych w Polsce. Na przykładzie Krakowa, Autorka przedstawiła wpływ transformacji na rozwój miasta.

EN

The starting point for the present deliberations is the conviction that a town, especially a big town, is the social environment in which the effects of economic and political transformations group and manifest themselves with the greatest intensity. A town, by definition, should be the place of a man. Because it is a product of his knowledge, technical advance, economic potentialities, and it expresses his ideals and values. That "should be" shows the scope of expectations and aspirations connected with a town as the living environment, its society and the way of organizing the space. It should be but usually it is not. Town critics show the gulf between the needs and the possibilities of satisfying them, between the ideas and their realization. In the paper the author presents the efforts of individuals and groups to arrange a town according to their aspirations and expectations, attempts to build friendly humanscape - the space for a man. The problems dealt with in the paper are divided into three parts. In part one the author presents the complexity and richness of the relations: man - an individual with definite personal properties and, at the same time, a participant in economic, cultural, political and social processes - and town - a spatial and social unity offering both chances and risks. These relations, their intensity, way of realizing them, their essence - all of it is connected with two basic categories: social values and needs. Part two deals with transformation processes in the urban environment, the mechanisms which rule them, tha ideals which provide a base for the activities aimed at the improvement. The key notions here are: changing factors of urban development, conflicts, urban crisis, and harmonization of growth. In part three town transformations under the conditions of socioeconomic transformations, under the conditions of the big change, are presented. The first notion used here is the remodelling of a town and urban life. Changes are accelerated, become more radical under the conditions of the transformation. Thus, the notion ''remodelling" is used, which relates both to spatial organization and the society and culture of the urban environment. In that part the author aiso refers to a concrete example, a big town in the period of transformation - Cracow, in which transformation processes are especially intense and take many courses because of the multiplicity of functions and variety of expectations, because of the heterogeneity of the urban society, and the continued disindustralization processes. The analysis of the case enables us to illustrate the process of creating the conditions for harmonized development of Cracow. However, the transformation period is too short to evaluate the effects of the present decisions, which will be more visible in the years to come. Besides, there are serious problems connected with judging the values of, for instance, the so-called success stories presenting positive effects of the undertaken activities, ways of solving urban problems. There is no commonly accepted system of indices which would allow us to consider a success to be proved. The deliberations on the transformations of a town as the living environment of a man end with the reflections on the dangers in the course of those processes. A notion of the town of risk is proposed, that is a town in which antagonism and conflicts grow to the extent that can bring about a crisis in the process of passing from a socialist town to that of a still undefined shape. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Socjologia miasta; Społeczności lokalne; Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Przestrzeń społeczno-gospodarcza

EN

City; City sociology; Local community; Political and systemic transformations; Social economic space

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie
• Rocznik: 1998
• Numer: nr 136
• Strony: 201

Twórcy

autor

Anna Karwińska

Bibliografia

• Abercrombie N., Hill S., Turner B.S. [1988], Dictionary of Sociology, Penguin, London.
• Adams R.M. [1968], The Natural History of Urbanism, Washington D.C. Smithsonian Institute, Washington.
• Altman I., Chemers M. [1980], Culture and Environment, Brooks/Cole Publ., New York.
• American Survey. It's a Small Town, After All [1995], "The Economist", November 25th - December 1st.
• Andrzejewski R. [1997], Ekologia i ekorozwój [w:] Polska przestrzeń a wyzwania XXI wieku, Biuletyn KPZK, Warszawa, nr 176.
• Aronson E. [1995], Człowiek, istota społeczna, PWN, Warszawa.
• Atteneave C.L. [1976], Social Networks as the Unit of Intervention [w:] Family Therapy. Theory and Practice, pod red. P.J. Guerin, Gardner Press, New York.
• Austen J. [1996], Mansfield Park, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Ball R., Walljes I. [1997], The Use and Re-use of Vacant Industrial Buildings: Towards Sustainability, Materiały konferencyjne, Fourth European Real Estate Society Annual Conference, Berlin, June.
• Banach A., Banach E. [1974], Dziennik podróży do Hiszpanii, WL, Kraków.
• Banach A., Banach E. [1975], Odkrycie Amsterdamu, WL, Kraków.
• Banfield E.C. [1970], The Unheavenly City. The Nature and Future of Our Urban Growth, Little, W.C. Brown Co., Boston, Toronto.
• Bartmiński J. [1994], Obraz w głowie, "Przegląd Akademicki", nr 11.
• Bartoszewicz D. [1996], Obdarować Kraków, "Gazeta Wyborcza. Magazyn", 20 grudnia.
• Basista A. [1995], Opowieści budynków. Architektura czterech kultur, PWN, Warszawa-Kraków.
• Bauman Z. [1996], O ładzie, który niszczy i o chaosie, który tworzy, czyli o polityce przestrzeni miejskiej, "Kultura i Społeczeństwo", t. 40, nr 4.
• Beiersdorf Z., Bogdanowski J., Krasnowolski B. [1988], Ratujmy mieszkańców starego Krakowa [w:] Wobec największych zagrożeń, praca zbiorowa pod red. Z. Paszka, TWWP, Kraków.
• Benevolo L. [1995], Miasto w dziejach Europy, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
• Benington J., Taylor M. [1993], Changes and Challenges Facing the UK Welfare State in the Europe of the 1990's, "Policy and Politics", vol. 21, nr 2.
• Berezowska-Azzag E. [1995], Wpływ handlu na rozwój miast Maghrebu, praca seminaryjna na seminarium prof. W. Bonieckiego, maszynopis, Algier.
• Berger A.S. [1978], The City, Urban Communities and Their Problems, W.C. Brown Co., Dubuque Iowa.
• Berlińska D. [1994], Wielokulturowość na Śląsku od średniowiecza do przełomu ustrojowego 1989 [w:] Wielokulturowość - problem czy bogactwo? praca zbiorowa pod red. D. Berlińskiej i T. Schape, Fundacja im. F. Eberta, Gliwice 1994.
• Bertsch D.F. [1984], Non-Profit Institutions and Urban Revitalization [w:] Rebuilding America's Cities: Roads to Recovery, P.R. Porter, D.C. Sweet (red.), Rutgers, New Jersey.
• Białe getta w Ameryce, (MAK), [1996], "Gazeta Wyborcza", 8 maja.
• Białe morza i HTS, (AWS), [1996], w: Kraków. Rynek na miarę Europy, dodatek specjalny "Gazety Bankowej", 14 stycznia.
• Bidwell C.E. [1992], Chicago Sociology and the Future of Sociological Research [w:] Szkoła Chicagowska w socjologii, praca zbiorowa pod red. K. Wódz, K. Czekaja, Katowice-Warszawa.
• Boehm A. [1981], O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych, PK, Kraków.
• Boehm A. [1984], Działka jako sfera osobista w przestrzeni osiedlowej [w:] Sfera osobista w przestrzeni społecznej. Materiały pokonferencyjne z IV Ogólnopolskiego Konwersatorium Polskiej Architektury Współczesnej, KUiA PAN, Kraków.
• Boehm A. [1992a], Problemy przestrzeni miasta postkomunistycznego, "Świat Nieruchomości", nr 1, jesień.
• Boehm A. [1992b], Weryfikacja dotychczasowych ustaleń strefowych w zakresie ochrony i kształtowania krajobrazu dla miasta Krakowa [w:] Prace studialne do Planu Przestrzennego Zagospodarowania Krakowa, pod. red. Z. Ziobrowskiego, IGPiK, maszynopis, Kraków (wykorzystane za zgodą koordynatora prof. Z. Ziobrowskiego).
• Boehm A. [1993], Potencjał inwestycji w istniejących osiedlach Polski. Przykład humanizacji środowiska, "Świat Nieruchomości", nr 3, wiosna.
• Boehm A. [1994], Architektura krajobrazu. Jej początki i rozwój, PK, Kraków.
• Boehm A., Karwińska A. [1989], Dom Społeczny w osiedlu, "Miasto", nr 7.
• Boehm A., Karwińska A. [1994], Percepcja krajobrazu miasta i krajobrazu osiedla w Polsce [w:] O percepcji środowiska, pod red. J. Bogdanowskiego, IE PAN, Warszawa.
• Bogalska-Czajkowska E. [1990], 7.jawisko żywiołowego przekształcania przestrzeni miejskiej jako ruch społeczny w fazie krystalizacji [w:] Problemy metodologiczne badań procesów planowych i żywiołowych w mieście, praca zbiorowa pod red. K. Wódz, Katowice.
• Bogdanowski J. [1982], "Jurydyka" - czyli rozważania nad współczesną dzielnicą mieszkaniową, "Teka Komisji Urbanistyki i Architektury", 1.16.
• Boy o Krakowie [1974], H. Markiewicz (wybór i opracowanie), WL, Kraków.
• Breheny M. [1992], Towards Sustainable Urban Development [w:] Environmental Issues in the 1990s, A.M. Mannion, S.R. Bowlby (red.), John Wiley & Sons, Chichester.
• Budrewicz O. [1987], Metropolie, Iskry, Warszawa.
• Buildings and Society [1980], A.D. Kings (red.), Routledge & Kegan Paul, Lond
• on. Bukowski A., Marmuszewski S. [1996], Forma i charakter obecności w życiu społeczności lokalnej [w:] Partycypacja obywatelska w życiu społeczności lokalnej. Stan, bariery, rekomendacje, praca zbiorowa pod red. G. Prawelskiej-Skrzypek, Fundacja Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji, Kraków.
• Burgess E.W. [1925], The Growth of the City [w:] The City, R.E. Park, E.W. Burgess, R.D. McKenzie (red.), University of Chicago Press, Chicago.
• The Business of Sustainable Cities [1997], I. Serageldin i in., Environmentally Sustainable Development Proceedings Series nr 7, The World Bank, Washington D.C.
• Buszkiewicz J. [1988], Federacja małych miast - Poznań-Owińska, referat na konferencję nt. Kształtowanie zespołów mieszkaniowych w strukturze miasta, Poznań, 8-9 czerwca, materiały konferencyjne, maszynopis powielony.
• Calzoni G. [1994], Od systemu scentralizowanego zarządzania do samorządów terytorialnych w krajach postkomunistycznych. Przypadek Polski, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", nr 2.
• Cantrill H. [1978], The Human Design [w:] Humanscape, S. Kaplan, R. Kaplan (red.), Duxbury Press, Massachusetts.
• Carr S. [1967], The City of the Mind [w:] Environment for Man. The Next Fifty Years, W.R. Ewald Jr (red.), Indiana University Press, Bloomington.
• Carver H. [1962], Cities in the Suburbs, University of Toronto Press, Toronto.
• Castells M. [1982], Kwestia miejska, PWN, Warszawa.
• Castells M. [1988], High Technology and Urban Dynamics in the United States [w:] A World of Giant Cities, M. Dogan, J.D. Kasarda (red.), Sage Publ., Newbury Park.
• Castells M. [1989], The Informational City information Technology, Economic Restructuring, and the Urban-Regional Process, Blackwell, London.
• Cegielski P. [1996], O miasto "do życia", "Gazeta Wyborcza", 6 sierpnia.
• Choldin H.M., Hanson C. [1982], Status Shifts Within the City, "American Sociological Review", vol. 47, nr 1, February.
• Chruścicki T. [1996], Wstęp do katalogu wystawy "Galicja w obrazach z kolekcji Następcy Tronu Arcyksięcia Rudolfa", Kraków.
• Clarke M., Stewart J. [1992], The Challenge for the Government of the Cities, "Local Government Policy Making", vol. 18, nr 4, March.
• Clarke R.V.G. [1984], Wandalizm - przyczyny i zapobieganie [w:] Wandalizm, pod red. B. Holysta, PWN, Warszawa.
• Clay G. [1980], Close-Up. How to Read the American City, The University of Chicago Press, Chicago.
• Cortazar J. [1974a], Gra w klasy, WL, Kraków.
• Cortazar J. [1974b], 62. Model do składania, Czytelnik, Warszawa.
• Cortazar J. [1980], Książka dla Manuela, WL, Kraków.
• Cowlard K.A. [1979], The Identification of Social (Class) Areas and Their Place in Nineteenth-Century Urban Development, "Transactions New Series", vol. 4, nr 2.
• Cusson M. [1998], Przemoc na przedmieściach, "Respublica Nowa", nr 2-3 (113/4).
• Cygańskie miejsce [1994], L. Ostałowska (tekst), P. Wójcik (zdjęcia), "Gazeta Wyborcza. Magazyn", nr 28(72), 15 lipca.
• Danecki J. [1985], Wprowadzenie [w:] Przegląd zagranicznej literatury prognostycznej, "Polska 2000", z. 2/X.
• Dannhaeuser N. [1994], Concentration of Trade and Its Urban Impact under Capitalism and Socialism: Former West Germany (Hassfurt) and East Germany (Hildburghausen) Compared, "Urban Studies", vol. 31, nr 1.
• Dąbrowska-Budziło K. [1990], Wśród panoram Krakowa. O przemianach widoków i o tym jak je ocalić, WL, Kraków.
• Dąbrowska-Budziło K. [1996], Studia i projekty krajobrazowe - przykłady polskie [w:] Krajobraz miejski w warunkach demokracji i wolnego rynku, praca zbiorowa pod red. A. Boehm, "Krajobrazy", nr 13 (25), Warszawa.
• Depczyńska J. [1970], Cyganie w środowisku pracy (na przykładzie zbiorowości Cyganów w Nowej Hucie), Annales UMSC, Sect. H., vol. 4, Lublin.
• Deptuła C. [1996], Metropolis (1), "Znak", nr 489, II (2).
• Does Regional Culture Matter? [1995], S. Avery i in., w: The Post-Broadcasting Age: New Technologies, New Communities, N. Miller, R. Allen (red.), University of Luton Press, Luton.
• Dom Społeczny. Założenia programowe [1988], praca zbiorowa, Zespół Badawczo-Projektowy "Blokowisko", maszynopis nie publ., Krakowska Spółdzielnia Mieszkaniowa Kraków.
• Domański H. [1994], Społeczeństwa klasy średniej, IFiS PAN, Warszawa.
• Doxiadis C.A. [1976], How Can We Learn About Man and his Settlements? [w:] The Mutual Interaction of People and their Built Environment. A Cross-Cultural Perspective, A. Rapoport (red.), Mouton, The Hague, Paris.
• Drążkiewicz J. [1982], Interesy a struktura społeczna, PWN, Warszawa.
• Dubos R. [1986], Pochwała różnorodności, PIW, Warszawa.
• Dumała K. [1988], Geneza form przestrzennych miast przemysłowych w Królestwie Polskim [w:] Miasto i kultura polska doby przemysłowej: przestrzeń, pod red. H. Imbs, Ossolineum, Wrocław.
• Duncan Jr J.S. [1973], Landscape Taste as a Symbol of Group Identity: Westchester County Village, "Geographical Review", vol. 63, nr 3.
• Duncan Jr J.S. [1976], Landscape and the Communication of Social Identity [w:] The Mutual Interaction of People and Their Built Environment, A. Rapoport (red.), The Hague.
• Duncan Jr J.S., Duncan J.G. [1980], Residental Landscapes and Social Worlds. A Case Study in Hyderabad, Andhra Pradesh [w:] An Exploration of India, D.E. Sopher (red.), Cornell University Press, Ithaca.
• Duncan O.D., Duncan B. [1957], Residential Distribution an Occupational Stratification [w:] Cities and Society, P.K. Hatt, A.J. Reiss Jr (red.), The Free Press of Glencoe, New York.
• Duś W. [1995], Lambaby i Claptony, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 20 maja.
• Dziadul J. [1997], Rzeczpospolita Śląska, "Polityka", nr 49.
• Easley L.E., Edison T.W., Williams M.R. [1978], Eastown! W.K. Kellog Foundation, Battle Creek.
• Esser A.H. [1976], Design for Man-Environment Relations [w:] The Mutual Interaction of People and their Built Environment. A Cross-Cultural Perspective, A. Rapoport (red.). Mouton, The Hague, Paris.
• Estreicherówna M. [1968], Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848-186. WL, Kraków.
• Fisher C.S. [1984], The Urban Experience, Harcourt Brace, Jovanovich Publ., New York.
• Flagorowska L. [1983], Kilka uwag o kształtowaniu przestrzeni, "Przegląd Powszechny", nr 3.
• Flanagan W.G. [1995], Urban Sociology. Images and Structures, Allyn & Bacon, Boston.
• Frąckiewicz L. [1988], Katowice - jakość życia mieszkańców [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, praca zbiorowa pod red, B. Jałowieckiego, E. Kaltenbern-Kwiatkowskiej, Ossolineum, Wrocław.
• Friedman J. [1992], Empoverment: The Politics of Alternative Development, Blackwell. Oxford.
• Frysztacki K. [1990], Spory teoretyczne we współczesnej socjologii miasta [w:] Orientacje teoretyczne we współczesnej socjologii, praca zbiorowa pod red. W. Kwaśniewicza, UJ. Kraków.
• Galbraith J.K. [1973], Społeczeństwo dobrobytu. Państwo przemysłowe, PWN, Warszawa.
• Gallion A.B., Eisner S. [1980], The Urban Pattern. City Planning and Design, D. Van Nostrand, New York.
• Gamson W.A. [1968], Reputation and Resources in Community Politics [w:] Community Structure and Decision-Making Analyses, T.N. Clark (red.), Chandler Publ., San Francisco.
• Gans H.J. [1962], The Urban Villagers, Free Press of Glencoe, New York.
• Gardiner W.L. [1985], Strategia żabiego skoku dla krajów Trzeciego Świata? "Polska 2000", nr 2/X.
• "Gazeta w Krakowie" [1995], dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 17 września.
• "Gazeta Wyborcza" [1996], 29 XI, ogłoszenie na s. 13.
• Geisse G., Sabatini F. [1988], Latin American Cities and Their Poor [w:] A World of Giant Cities, M. Dogan, J.D Kasarda (red.), Sage Publ., Newbury Park.
• Goćkowski J., Jałowiecki B. [1970], Związani z miastem, PWN, Wrocław.
• Goffman E. [1981], Człowiek w teatrze życia codziennego, PIW, Warszawa.
• Golden H.H. [1981], Urbanization and Cities, D.C. Heath & Co., Massachusetts.
• Goldzamt E., Szwidkowski O. [1987], Kultura socjalistyczna krajów socjalistycznych, Arkady-Strojizdat, Warszawa-Moskwa.
• Gorzelak G. [1989], Rozwój regionalny Polski w warunkach kryzysu i reformy, UW IGP, Warszawa.
• Gorzelak G. [1994], Regional Patterns of Polish Transformation 1990-2000 [w:] Transformation of Old Industrial Regions as a Sociological Problem, pod red. K. Wódz, US, Katowice.
• Gottdiener M. [1986], Introduction [w:] Cities in Stress. A New Look at the Urban Crisis, M. Gottdiener (red.), Urban Affairs Annual Reviews, vol. 30, Sage Publ.
• Gottdiener M. [1994], The New Urban Sociology, McGraw-Hill, New York.
• Gottdiener M., Pickvance C.G. [1991], Introduction [w:] Urban Life in Transition, M. Gottdiener, C.G. Pickvance (red.), Urban Affairs Annual Reviews, vol. 39, Sage Publ.
• Grimal P. [1970], Miasta rzymskie, PWN, Warszawa.
• Gruen V. [1965], The Heart of Our Cities, Thames & Hudson, London.
• Gruszczyński L.A., Szczepański M.S. [1997], "Miasto socjalistyczne" w obliczu transformacji rynkowej. Socjologiczne studium przypadku na przykładzie Tychów [w:] Miasta przemysłowe we współczesnych badaniach socjologicznych, pod red. W. Świątkiewicz, K. Wódz, Wyd. "Śląsk", Katowice.
• Guarda G.C. [1996], The Quest for Urban Policy in the Parana State, United Nations Development Program, Project Bra/95/005, September.
• Gutkind E.A. [1962], The Twilight of Cities, The Free Press of Glencoe, New York.
• Hall E.T. [1976], Ukryty wymiar, PIW, Warszawa.
• Hamm B. [1994], Sustainable Development - New Tasks for (Urban) Social Science [w:] Transformation of Old Industrial Regions as a Sociological Problem, Proceedings of the Conference Porąbka-Kozubnik 1993, pod red. K. Wódz, Katowice.
• Hardy S., Lloyd G. [1994], An Impossible Dream? Sustainable Regional, Economic and Environmental Development, "Regional Studies", vol. 28, nr 8.
• Harloe M. [1996], Cities in Transition [w:] Cities after Socialism. Urban and Regional Change and Conflict in Post-Socialist Societies, G. Andrusz, M. Harloe, I. Szelenyi (red.), Blackwell Oxford.
• Harton F.H., Reynolds D.R. [1971], Effects of Urban Spatial Structure on Individual Behaviour, "Economic Geography", nr 47.
• Hartshorn T.A. [1992], Interpreting the City. An Urban Geography, John Wiley & Sons. New York.
• Harvey D. [1973], Social Justice and the City. London Edward Arnold.
• Harvey D. [1996], Kwestia urbanizacji, "Kultura i Społeczeństwo", t. 40, nr 4.
• Hauber A.R. [1984], Wandalizm w Holandii [w:] Wandalizm, pod red. B. Hołysta, PWN. Warszawa.
• Hawley A.H. [1963], Community Power and Urban Renewal Success, "American Journal of Sociology", vol. 68, June.
• Hodgkinson H.L. [1962], Education in Social and Cultural Perspectives, Prentice Hall, New Jersey.
• Hoggart R. [1976], Spojrzenie na kulturę robotniczą w Anglii, PIW, Warszawa.
• Holliday J.C. [1977], Design for Environment, C. Knight & Co., London-Tornbridge.
• Hryniewicz J.T. [1990], Społeczności lokalne u progu przemian ustrojowych, UW IGP, Warszawa.
• Hryniewicz J.T. [1995], Miejski system polityczny - procesy stabilizacji i destabilizacji. "Przegląd Socjologiczny", t. 44, Łódź.
• Huntington S.P. [1993], Trzecia fala demokratyzacji [w:] Elity, demokracja, wybory, praca zbiorowa, J. Szczupaczyński (wybór i oprac.), Scholar, Warszawa.
• Huta stali. Program naprawczy "Sendzimira" połączono z restrukturyzacją, (J), [1995], w: Kraków. Rynek na miarę Europy, dodatek specjalny "Gazety Bankowej", 15 stycznia.
• Hutchison N., Adams D., Disberry A. [1997], The Structural Framework for Landowner Behaviour, Materiały konferencyjne, 4. European Real Estate Society Conference. Berlin.
• Illarramendi E.L. [1991], The Critical Issues Facing the Cities of Europe in the 1990s, Opening Speech for Eurocities Conference, Materiały konferencyjne, Birmingham, 16, September, maszynopis powielony.
• Inkeles A. [1976], Understanding and Misunderstanding Individual Modernity, w: L.A. Cores, O.N. Larsen, Uses Controversy in Sociology, New York.
• Inkeles A. [1984], Nowoczesność indywidualna - problemy i nieporozumienia [w:] Tradycja i nowoczesność, pod red. J. Szackiego, Czytelnik, Warszawa.
• Iwanicka K., Karwińska A. [1985], Cywilizacja przeciw wspólnotom kulturowym, "Odra", nr 10.
• Iwanicka K., Karwińska A. [1990], Społeczne wizje miasta. Na przykładzie Zakopanego. Ossolineum-PAN, Kraków.
• Jackson K.T. [1985], Crabgrass Frontier, Oxford University Press, New York.
• Jacobs J. [1981], The Death and Life of Great American Cities, Vintage Books, New York.
• Jagielski A. [1978], Struktura społeczno-ekologiczna miast polskich a koncepcje szkoły chicagowskiej [w:] Procesy urbanizacji kraju w okresie XXX-lecia PRL, Ossolineum, Wrocław.
• Jałowiecki B. [1980], Człowiek w przestrzeni miasta, ŚIN, Katowice.
• Jałowiecki B. [1982], Proces waloryzacji przestrzeni miejskiej [w:] Przestrzeń i społeczeństwo, praca zbiorowa od red. Z. Pióro, KiW, Warszawa.
• Jałowiecki B. [1988a], Percepcja, waloryzacja i przyswajanie przestrzeni [w:] Percepcja, scenariusze, przedsiębiorczość, praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego, UW, Warszawa.
• Jałowiecki B. [1988b], Społeczne wytwarzanie przestrzeni, KiW, Warszawa.
• Jałowiecki B. [1989], Rozwój lokalny, UW IGR Warszawa.
• Jałowiecki B. [1995a], Miasto polskie - między utopią a rzeczywistością [w:] Zbiorowości terytorialne i więzi społeczne, pod red. P. Starosty, UŁ, Łódź.
• Jałowiecki B. [1995b], Sterowanie procesami społecznymi a trwały rozwój, "Przegląd Socjologiczny", t. 44, Łódź.
• Jałowiecki S. [1981], Obraz potrzeb miasta w świadomości społecznej, "Polska 2000", nr 1.
• Janowska K. [1996], Salwatorianie, "Polityka", nr 30 (2047), 27 lipca.
• Jedlicki J. [1996], Trzy wieki desperacji, "Znak", nr 1 (488).
• Jeżowski G. [1995], Rynek się zmieni, "Krakowska Gazeta Domowa", nr 3.
• Joanisse R., Johnson J. [1997], Challenges for Society: Race and the American Experience, AE, Zeszyty Naukowe, Kraków.
• Johnston R.J. [1980], City and Society. An Outline for Urban Geography, Penguin, Middlesex.
• Jonas S. [1981], Future Organization of the European Industrial City " Urban Alternatives" [w:] Modern Industrial Cities. History, Policy and Survival, B.M. Stave (red.), Sage Publ., Beverly Hills, London.
• Kamm T. [1994], Metropolia przyszłości? Wielu miastom grozi chaotyczny rozwój slumsów, "The Wall Street Journal Europe", dodatek "Gazety Wyborczej", nr 23, 5 września.
• Kantor P., Savitch H.V. [1993], Can Politicians Bargain with Business? A Theoretical and Comparative Perspective on Urban Development, "Urban Affairs Quarterly". vol. 29, nr 2, December.
• Kaplan S., Kaplan R. [1978], Humanscape, Duxbury Press, Massachusetts.
• Karwińska A. [1982], Kraków moich marzeń. Raport z badań, Biuro Rozwoju Krakowa, Kraków, maszynopis.
• Karwińska A. [1991], Mieszkańcy wobec samorządu terytorialnego (na przykładzie Krakowa) [w:] Prawne i społeczne aspekty samorządności terytorialnej, praca zbiorowa pod red. G. Prawelskiej-Skrzypek, UJ, Studium Samorządności Społecznej, Kraków.
• Karwińska A. [1993a], Jakość życia w dzielnicy a jej szanse rozwojowe, raport z badań wykonanych dla IGPiK, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków, maszynopis.
• Karwińska A. [1993b], Rozwój Krakowa. Polityka inwestycyjna, "Dziennik Polski", nr 286, 10 grudnia, "Tygodnik Grodzki", nr 13.
• Karwińska A., Belniak S. [1994], Kraków. The City Profile, raport z badań w ramach tematu: "The Social and Economic Consequences of Privatisation in Central and Eastern Europe", European Studies Research Institute, University of Salford, maszynopis.
• Karwińska A., Mikułowski Pomorski J., Pacholski M. [1992], Usprawnianie działań zbiorowych, TNOiK, Kraków.
• Karwińska A., Prawelska-Skrzypek G., Rębowska A. [1992], Wartościowanie miasta, raport przygotowany w ramach prac nad zmianą planu przestrzennego zagospodarowania Krakowa, IGPiK, Kraków, maszynopis.
• Karwińska A., Pucek Z. [1991], Ład kulturowy społeczności lokalnych [w:] Cywilizacyjne wymiary społeczności lokalnych, praca zbiorowa pod red. Z. Pucka, WSP, Rzeszów.
• Kingsley D. [1973], The First Cities: How and Why Did They Arise? [w:] Cities, Their Origins, Growth and Human Impact, D. Kingsley (red.), W.H. Freeman & Co. Publ., San Francisco.
• Kirchberg V. [1993], The Arts as Ingredients of a Liveable City - and Corporate Contributions as a Way to Finance Them [w:] Managing Historic. Cities, pod red. Z. Zuziak, International Cultural Centre, Kraków.
• Kluckhohn C. [1961], The Study of Values [w:] Values in America, Notre Dame Ind., University of Notre Dame Press.
• Kluckhohn F.R. [1963], Some Reflections on the Nature of Cultural Integration and Change [w:] Sociological Theory Values and Social Culture Change: Essays in Honor of Pitirim Sorokin, E.A. Tiryakian (red.), The Free Press of Glencoe, New York.
• Kochanowicz J. [1992], Gdy człowiek staje się towarem, "Gazeta Wyborcza", nr 4, 25 luty.
• Kołodziejski J. [1997], Strategia równoważenia rozwoju podstawa koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju "Polska 2000 plus" [w:] Polska przestrzeń a wyzwania XXI wieku, Biuletyn KPZK, nr 176, Warszawa.
• Koncepcja programu inwestycji komunalnych i rządowych, dla których w pierwszej kolejności powinny być dokonane rezerwacje terenowe [1992], K. Goerlich i in., w: Prace studialne do Planu Przestrzennego Zagospodarowania Krakowa, pod. red. Z. Ziobrowskiego, IGPiK, Kraków, maszynopis (wykorzystane za zgodą koordynatora prof. Z. Ziobrowskiego).
• Konwicki M., Drewniak E., Wzorek P. [1984], Świątynia Pokoju na Majdanku. Droga Pielgrzyma [w:] Sfera osobista w przestrzeni społecznej, Materiały pokonferencyjne IV Ogólnopolskiego Konwersatorium Polskiej Architektury Współczesnej, KUiA PAN, Kraków.
• Koral J. [1996], Miasta w długach, "Gazeta Wyborcza", 17 września.
• Korbel AJ. [1987], Architektura żywa, Arkady, Warszawa.
• Kotarbiński A. [1985], O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, Warszawa.
• Kotarbiński A., Lifsches A. [1980], Autopsyjne układy przestrzenne w miastach. Próba podjęcia problemu, "Studia Socjologiczne", nr 2.
• Kothari R. [1980], Kulturowe korzenie innego rozwoju, "Polska 2000", nr 3/VI.
• Kovacs Z. [1994], City at the Crossroads: Social and Economic Transformation in Budapest, "Urban Studies", vol. 31, nr 7, August.
• Kozakiewicz G. [1996], Czy krakowskie centrum zmieni się w Soho? "Polityka", nr 26, 29 czerwca.
• Kozielecki J. [1995], Społeczeństwo kognitariuszy, "Społeczeństwo Otwarte", nr 6.
• Kozik R. [1996], Nie wierzę w tę wieżę, "Gazeta Wyborcza", 19-20 października.
• Krawczyk T. [1989], Programowanie budownictwa mieszkaniowego w regionie. Metoda analizy strukturalnej, Prace naukowe IOZ i EPB, Warszawa.
• Krzemiński A. [1996], Metropolie nienawiści, "Polityka", nr 1 (2018), 6 stycznia.
• Kudliński T. [1970], Młodości mej stolica, IW PAX, Warszawa.
• Kujda M. [1994], Rynek pracy w warunkach istnienia monopsonu, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów.
• Kulesza M. [1984], Miasto jako podmiot prawa [w:] Miasto i jego władze, pod red. J. Regulskiego, Ossolineum-PAN, Wrocław.
• Kumaniecki K. [1964], Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, PWN, Warszawa.
• Kumar A. [1990], Impact of Technological Developments on Urban Form and Travel Behaviour, "Regional Studies", vol. 24, nr 2, April.
• Kunzman K.R. [1997], Structural. Transformation of an Industrial Region Through an Innovative Anchor Project, Materiały konferencyjne, 4. European Real Estate Society Conference, czerwiec, Berlin.
• Kurczewska J. [1995], The Polish Intelligentsia: Retiring from the Stage [w:] Democracy, Civil Society and Pluralism, pod red. C.G.A. Bryanta, E. Mokrzyckiego, IFiS, Warszawa.
• Lamanna R. [1964], Value Consensus Among Urban Residents, "Journal of the American Institute of Planners", vol. 36.
• Lambert C., Weir D. [1975], Cities in Modern Britain, Fontana/Collins.
• Latour S., Szymski A. [1985], Rozwój współczesnej myśli architektonicznej, PWN, Warszawa.
• Law C.M. [1988], The Uncertain Future of the Urban Core, Routledge, London.
• Ledrut R. [1980], Les images de la ville. Anthropos, Paris 1973, cyt. za: B. Jałowiecki, Człowiek w przestrzeni miasta, ŚIN, Katowice.
• LeGuin U.K. [1996], Wracać wciąż do domu, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Lenartowicz K. [1984], Miejsce kontaktów [w:] Sfera osobista w przestrzeni społecznej. Materiały pokonferencyjne IV Ogólnopolskiego Konwersatorium Polskiej Architektury Współczesnej. KUiA PAN, Kraków.
• Lerup L. [1977], Building the Unfinished: Architecture and Human Action, Sage Publ., Beverly Hills, California.
• Leśniewska B. [1996], Perły wśród blokowisk, "Dziennik Zachodni", nr 164, 23-25 sierpnia.
• Leśnikowski M. [1997], Perspektywy rozwoju miasta w świetle posiadanych zasobów ludzkich [w:] Miasta przemysłowe we współczesnych badaniach socjologicznych, pod red. W. Świątkiewicza, K. Wódz, Wyd. "Śląsk", Katowice.
• Lewis O. [1953], Tepotzlan Restudied:A Critique of the Folk-Urban Conceptualization of Social Change, "Rural Sociology", nr 18.
• Libura H. [1990], Percepcja przestrzeni miejskiej, UW IGP, Warszawa.
• Jeske J. [1984], The Salvation of American Cities [w:] Rebuilding America's Cities: Roads to Recovery, Rutgers, New Jersey.
• Lim H. [1993], Cultural Strategies for Revitalizing the City: A Review and Evaluation, "Regional Studies", vol. 27, nr 6.
• Linneman P.D., Megbolugbe I.F. [1994], Privatisation and Housing Policy, "Urban Studies", vol. 31, nr 4-5, May.
• Lipok-Bierwiaczonek M. [1993], Mit "surowego korzenia" a rzeczywistość kulturowa [w:] Tychy. Problemy miasta i perspektywy ich rozwiązania, pod red. M.S. Szczepańskiego, Materiały seminarium, Wyd. Rady Miejskiej i Zarządu Gminy Tychy, Tychy.
• Lynch K. [1964], The Image of the City, MIT Press, Massachusetts.
• Lynch K. [1981], A Theory of Good City Form, MIT Press, Massachusetts.
• Łapieński A. [1985], Miasta potrzeb, czy potrzeby miasta, "Mój Dom", nr 20/3.
• Łukasiewicz D. [1992], Architektura a świat dziecka i rodzica [w:] Bioarchitektura - zagadnienia społeczne, Materiały I Międzynarodowego Sympozjum, Szczecin.
• Maćkowiak K., Perlikiewicz J. [1995], Miasta przyszłości, "Wprost", nr 19, 7 maja.
• Majer A. [1995], Lektura miasta [w:] Zbiorowości terytorialne i więzi społeczne, pod red. P. Starosty, UŁ, Łódź.
• Majer A. [1996], Dwa typy dyskursu w amerykańskiej socjologii miasta. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica 26, Łódź.
• Majer A. [1997], Duże miasta Ameryki. "Kryzys" o polityka odnowy, UŁ, Łódź.
• Majewska A. [1995], Zabytków ciągle przybywa, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 3 sierpnia.
• Malikowski M. [1988], Rzeszów - miasto awansu [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego, E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej, Ossolineum, Wrocław.
• Malikowski M. [1994], Przestrzeń jako wymiar struktury społecznej i społecznych nierówności, "Studia Socjologiczne", nr 1 (32).
• Malinowski B. [1958], Szkice z teorii kultury, WP, Warszawa.
• Maliszewski A. [1995], Motywacje podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek [w:] Przedsiębiorczość w małym mieście, praca zbiorowa pod red. A. Maliszewskiego. J. Stolińskiej-Janic, SIB, Warszawa.
• Mallmann C.A. [1989], Rozwój społeczny ukierunkowany na człowieka [w:] Przegląd literatury prognostycznej, "Polska 2000", z. 1/XII.
• Małachowicz E. [1988], Ochrona środowiska kulturowego, t. 1 i 2, PWN, Warszawa.
• Manet P. [1994], Intelektualna historia liberalizmu, tłum. M. Misztalski, Znak, Kraków.
• Mannheim K. [1974], Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy, PWN, Warszawa.
• Markiewicz W. [1996], Rentierzy PRL. Żyć z wynajmu, "Polityka", nr 38 (2055), 21 września.
• Marody M. [1987], Antynomia zbiorowej podświadomości, "Studia Socjologiczne", nr 2.
• Mayer B. [1996], Sukiennice XXI wieku, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 30 kwietnia.
• Meehan E.J. [1969], Value Judgment and Social Science, The Dorsey Press.
• Merton R.K. [1949], Patterns of Influence [w:] Communications Research 1948-1949. P.F. Lazarsfeld, EN. Stanton (red.), Harper Brothers, New York.
• Merton R.K. [1982], Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa.
• Methvin E.H. [1984], Cleveland Comes Back [w:] Rebuilding America's Cities: Roads to Recovery, Rutgers, New Jersey.
• Miaso J. [1977], History of the Education of Polish Emigrants in the United States, The Kościuszko Foundation, New York.
• Michelson W. [1967], Potential Candidates for the Designer's Paradise, "Social Forces", vol. 46, December.
• Michelson W. [1970], Man and his Urban Environment. A Sociological Approach, Addison-Wesley Publ., Philippines.
• Mieszkanie - analiza socjologiczna [1982], praca zbiorowa pod red. E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej, PWE, Warszawa.
• Mikos M. [1996], Atelier marzeń, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 8 lipca.
• Mikułowski Pomorski J. [1980], Zagadnienia przestrzeni społecznej, Materiały pokonferencyjne, PAN KUiA, Kraków.
• Mikułowski Pomorski J. [1996], Genius loci [w:] Kraków - Małopolska w Europie środka. praca zbiorowa pod red. K. Brońskiego, J. Purchli, J. Szpaka, Universitas, Kraków.
• Mikułowski Pomorski J., Karwińska A., Pytlarz E. [1989], Elementy myślenia projektowego u mieszkańców nowych osiedli, Raport z badań w ramach tematu RP. BP. I.11 C.1.4.5./89, PK, Kraków, maszynopis.
• Millbrath L.W. [1987], Pathology of Giant Cities - Leading Edge of the Pathologies of Modem Civilisation, "The International Journal of Sociology and Social Policy", vol. 7, nr 1.
• Miller D.H. [1980], Project Location Analysis Using the Goals Achievement Method of Evaluation, "Journal of the American Planning Association", nr 46.
• Miller Z.L., Melvin P.M. [1987], The Urbanization of Modern America. A Brief History. Harcourt Brace Jovanovich Publ.
• Misztal B. [1980], Badania w zakresie socjologii miasta: problematyka i przykłady [w:] Planowanie społecznego rozwoju miast i społeczności terytorialnych a badania socjologiczne. pod red. S. Nowakowskiego i W. Mirowskiego, Ossolineum, Wrocław.
• Mitchell A. [1988], The Nine American Life-Styles. Who We Are And Where We're Going, New York 1983, cyt za: Style życia w miastach polskich, pod red. A. Sicińskiego, Ossolineum, Wrocław.
• Mizerski S. [1996], Dwunasty kilometr, "Polityka", nr 16 (2033), 20 kwietnia.
• Mkandavire T. [1985], Uwagi o niektórych scenariuszach rozwoju Afryki Południowej, "Polska 2000", nr 2/X.
• Moos R.H. [1976], The Human Context. Environmental Determinants of Behaviour, Wiley & Sons, New York.
• Muhlstein A. [1994], Manhattan. Niezwykła historia Nowego Jorku od czasów Indian do roku 2000, PIW, Warszawa.
• Musil J. [1984], Urbanizacja w krajach socjalistycznych, KIW, Warszawa.
• Muzioł A. [1991], Statystyczna analiza zróżnicowania warunków życia ludności w miastach wojewódzkich, "Przegląd Geograficzny", vol. 53, nr 4.
• Newman O. [1972], Defensible Space: Crime Prevention Through Urban Design, Macmillan, New York.
• Nurek S. [1982], Waloryzacja przestrzeni osiedli mieszkaniowych, US, Katowice.
• Nurek S. [1986], Idea społeczności lokalnej w tradycji i współczesnej refleksji socjologicznej [w:] Społeczności lokalne. Szkice socjologiczne, pod red. J. Wodza, UŚ, Katowice.
• Obraniak P. [1995], Centrum wielkiego miasta w teoriach socjologicznych [w:] Zbiorowości terytorialne i więzi społeczne, pod red. P. Starosty, UŁ, Łódź.
• Ochrona środowiska w województwie katowickim 1990-1993 [1994], Wojewódzki Urząd Statystyczny, Katowice.
• Offentlichkeit in der Staad [1988], opracowanie badań, praca zbiorowa, Technische Universität, Berlin, maszynopis.
• Ogger G. [1993], Geniusze i spekulanci. Jak rodził się kapitalizm, PIW, Warszawa.
• Ohrstrom B. [1997], Experience from Sweden: Old Buildings for New Enterprises [w:] Reviving our Industrial Heritage, Materiały konferencyjne, University of New York, June.
• Osborne D., Gaebler T. [1992], Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną, Media Rodzina of Poznań, Poznań.
• Ossowski S. [1967], O nauce [w:] Dzieła, t. 4, PWN, Warszawa.
• Pahl R.E. [1970], Patterns of Urban Life, Longman, London.
• Palen J.J. [1995], The Suburbs, McGraw-Hill, New York.
• Parsons T., White W. [1969], Charakter a społeczeństwo [w:] Struktura społeczna a osobowość, PWN, Warszawa.
• Partycypacja obywatelska w życiu społeczności lokalnej. Stan, bariery, rekomendacje [1996], praca zbiorowa pod red. G. Prawelskiej-Skrzypek, Fundacja Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji, Kraków.
• Patrzałek L. [1996a], Narzędzia oddziaływania samorządów terytorialnych na rozwój lokalny i regionalny, "Samorząd Terytorialny", nr 5.
• Patrzałek W. [1996b], Społeczno-ekonomiczne relacje miasta i otoczenia zewnętrznego [w:] Problemy rozwoju lokalnego, regionalnego i na polskich pograniczach, praca zbiorowa pod red. W. Patrzałka, UW, Wrocław.
• Pawłowska K. [1996], Idea swojskości w urbanistyce i architekturze miejskiej, PK, Kraków.
• Pawłowski W. [1997], Nowe szaty cesarza, "Polityka", nr 49.
• Pichler-Milanovich N. [1994], The Role of Housing Policy in the Transformation Process of Central-Eastern European Cities, "Urban Studies", vol. 31, nr 7.
• Pickvance C.G. [1986], The Crisis of Local Government in Great Britain: an Interpretation [w:] Cities in Stress. A New Look at the Urban Crisis, M. Gottdiener (red.), Urban Affairs Annual Reviews, vol. 30, Sage Publ.
• Pickvance C.G. [1996], Environmental and Housing Movement in Cities after Socialism. The Case of Budapest and Moscow [w:] Cities after Socialism. Urban and Regional Change and Conflict in Post-Socialist Societies, G. Andrusz, M. Harloe, I. Szelenyi (red.). Blackwell, Oxford.
• Pióro Z. [1980], Socjologia i urbanistyka [w:] Planowanie społecznego rozwoju miast i społeczności terytorialnych a badania socjologiczne, Ossolineum, Wrocław.
• Plan rozwoju Miasta Krakowa na lata 1997-2001 [1996], Zarząd Miasta Krakowa, Wydział Strategii i Rozwoju, Kraków.
• Podemski S. [1997], Kto ma więcej, "Polityka", nr 29, 19 lipca.
• Poitras R., Paschke D. [1972], Grand Rapids, Sights & Sounds, Grand Valley State.
• Polak G. [1992], Kościół a mamona, "Gazeta Wyborcza", nr 272, 19 listopada.
• Poyatos F. [1976], Analysis of a Culture Through its Culturemes: Theory and Method [w:] Tin: Mutual Interaction of People and their Built Environment. A Cross-Cultural Perspective. A. Rapoport (red.), Mouton, The Hague-Paris.
• Prawelska-Skrzypek G. [1990], Miasta o niezharmonizowanym rozwoju w świadomości mieszkańców (na przykładzie miast polskich), UJ, Kraków.
• Preiswerk R. [1989], Tożsamość kulturowa, samodzielność i potrzeby podstawowe [w:] Przegląd literatury prognostycznej, "Polska 2000", z. 1/XII.
• Problemy restrukturyzacji przemysłu w województwie krakowskim [1996], M. Bednarczyk, M. Dziura, J. Kot, E. Piasecka, w: Rola mezoekonomii w rynkowym systemie zarządzania gospodarką, AE, Kraków.
• Program konsultacji [1996], "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej". 22 maja.
• Propozycje dla przyszłości. Społeczeństwo konserwacyjne [1988], K. Valaskakis, P.S. Sindell, J.G. Smith, I. Fitzpatrick-Martin, PIW, Warszawa.
• Przecławski K. [1966], Miasto i człowiek, WP, Warszawa.
• Przegląd zagranicznej literatury prognostycznej [1980], Polska "2000", z. 3/VI.
• Przestrzeń i społeczeństwo. Z badań ekologii społecznej [1982], pod red. Z. Pióro, KIW. Warszawa.
• Pszczołowski T. [1978], Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum. Wrocław.
• Pu I, Aisin-Gioro [1990], Obywatel cesarz, "Iskry", Warszawa.
• Putting People First. Sociological Variables in Rural Development [1991], M.M. Cernea (red.). Oxford University Press, Oxford.
• Rabinovitch J. [1992], Curitiba: Towards Sustainable Urban Development, "Environment and Urbanization", vol. 4, nr 2/X.
• Rabinovitch J., Leitman J. [1993], Environmental Innovation and Management in Curitiha. Brazil, UNDP/UNHCS (Habitat)/World Bank, Urban Management and the Environment, Working Paper, nr 1.
• Rabinovitch J., Leitman J. [1996], Planowanie przestrzenne miasta, "Świat Nauki", nr 5, Maj.
• Rapoport A. [1977], Human Aspects of Urban Form, Oxford University Press, New York.
• Raport o stanie miasta. 1995 rok [1996], Prezydent Miasta Krakowa, Wydział Strategii i Rozwoju, Kraków.
• Raport z Górnego Śląska [1996], wydanie specjalne, "Dziennik Zachodni", "Gazeta Wyborcza", "Trybuna Śląska", "Wieczór", Katowice, 29 lutego.
• Readings in Community Organization Practice [1969], R.M. Kramer, H. Specht (red.), Prentice-Hall, New Jersey.
• Rebuilding American Cities: Roads to Recovery [1984], P.R. Porter, D.C. Sweet (red.), Rutgers, New Jersey.
• Redfield R. [1941], The Folk Culture of Yucatan, University of Chicago Press, Chicago.
• Reissman L. [1964], The Urban Process. Cities in Industrial Societies, The Free Press of Glencoe, London.
• Rębowska A. [1990], Ku samorządności: Cele społeczne w planowaniu przestrzennym, TNOiK, Kraków.
• Riemer S. [1952], The Modern City, Prentice-Hall, New York.
• Riemer S. [1979], Sociological Theory of Home Adjustment, "American Sociological Review", vol. 8,1943, nr 3, cyt za: J. Turowski, Człowiek w środowisku mieszkalnym (przegląd wybranych koncepcji), "Studia Socjologiczne", nr 1.
• Robak T. [1996], Skazani na dożywocie, "Polityka", dodatek "Mieszkania", nr 34, 24 sierpnia.
• Robbins S.P. [1993], Organizational Behaviour, Prentice-Hall, New Jersey.
• Rocznik Statystyczny Województwa Krakowskiego 1990-1994 [1995], WUS, Kraków.
• Rondinelli D. [1988], Giant and Secondary City Growth in Africa [w:] A World of Giant Cities,) M. Dogan, J.D. Kasard (red.), Sage Publ., Newbury Park.
• Rouse J.W. [1984], The Case for Vision [w:] Rebuilding American Cities: Roads to Recovery, P.R. Porter, D.C. Sweet (red.), Rutgers, New Jersey.
• Roy R. [1989], Istota dzisiejszych kłopotów, "Polska 2000", nr 1/XII.
• Rybicki P. [1972], Społeczeństwo miejskie, PWN, Warszawa.
• Rybicki P. [1979], Struktura społecznego śvAata, PWN, Warszawa.
• Rzeka dzieciństwa [1995], "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 20 grudnia.
• Sadowski A. [1988], Białystok - procesy ruralizacji miasta [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego, E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej, Ossolineum, Wrocław.
• Samsonowicz H. [1970], Życie miasta średniowiecznego, PWN, Warszawa.
• Samulak T. [1994], Współczesne czynniki miastotwórcze na przykładzie Zamojszczyzny [w:] Stare i nowe struktury społeczne w Polsce, t. 1: Miasto, pod red. I. Machaja, J. Styka, UMCS, Lublin.
• Sandwell Metropolitan Borough Council's Housing Department [1992], Cape Hill, Windmill Lane, Town House Areas, Newsletter, nr 19, April.
• Sassen S. [1991], The Global City. New York, London, Tokyo, Princeton University Press, Princeton.
• Savitch H.V. [1994], Reorganization in Three Cities, "Urban Affairs Quarterly", vol. 29, nr 4, June.
• Scheflen A.E. [1976], Some Territorial Layouts in the United States [w:] The Mutual Interaction of People and their Built Environment. A Cross-Cultural Perspective, A. Rapoport (red.), Mouton, The Hague-Paris.
• Silverman P. [1969], The Widow to Widow Program: An Experiment in Preventive Intervention, "Mental Hygiene", nr 53.
• Simmel G. [1987], The Metropolis and Mental Life, 1903, cyt. za: S. Goldenberg, Thinking Sociologically, Wadsworth Inc. Belmont, California.
• Skalski K. [1995], Z prac nad ustawą o renowacji i modernizacji zabudowy miejskiej, "Świat Nieruchomości", nr 13, jesień.
• Słownik etnologiczny. Terminy ogólne [1987], pod red. Z. Staszczaka, PWN, Warszawa.
• Socjologia pracy [1994], R. Dyoniziak, K. Iwanicka, A. Karwińska, M. Pacholski, AE, Kraków.
• Sowa K.Z. [1984], Ze współczesnych problemów urbanizacji. Kilka uwag o żywiołowym i planowym rozwoju miast, "Przegląd Geograficzny", t. 56, z. 1-2.
• Sowa K.Z. [1988a], Kraków - trwanie i zmiana [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego, E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej, Ossolineum, Wrocław.
• Sowa K.Z. [1988b], Miasto - środowisko - mieszkanie, PK, Kraków.
• Sowa K.Z. [1992a], Skutki gospodarki planowej dla rozwoju Krakowa [w:] Socjologia, społeczeństwo, polityka, WSP, Rzeszów.
• Sowa K.Z. [1992b], Skutki gospodarki planowej dla rozwoju Warszawy, Uwagi o książce S. Kurowskiego pt. Warszawa na tle stolic Europy [w:] Socjologia, społeczeństwo, polityka, WSP, Rzeszów.
• Spencer K. [1986], Crisis in the Industrial Heartland. A Study of the West Midlands, Claredon Press, Oxford.
• Staniszkis J. [1991], Patterns of Change in Eastern Europe [w:] Upheaval Against the Plan, P.R. Weilemenn, G. Brunner, R.L. Tokes (red.), New York, Berg.
• Stasiak H. [1982], Socjologiczne poznanie miasta, Warszawa.
• Stawiarski A. [1995], Jaki rynek? Nie oddawajmy go secesji, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 27 lutego.
• Stawiarski A. [1996], Dzielnicowa przyszłość, "Gazeta w Krakowie", dodatek lokalny "Gazety Wyborczej", 28 marca.
• Sterniczuk B. [1979], Nowe obszary zainteresowań zachodnioeuropejskiej socjologii miasta, "Studia Socjologiczne", nr 4.
• Stoker G., Young S. [1993], Cities in the 1990s. Local Choice for the Balanced Strategy, Longman, Essex.
• Strategia rozwoju Warszawy [1994], P. Korcelli i in., "Nauka", nr 2.
• Strauss A.L. [1961], Images of the American City, The Free Press of Glencoe, London.
• Strzeboński G. [1996], Krakowska mozaika [w:] Kraków. Rynek na miarę Europy, dodatek specjalny "Gazety Bankowej", 14 stycznia.
• Sulimski J. [1976], Kraków w procesie przemian, WL, Kraków.
• Swanson B.E, Swanson E. [1977], Discovering the Community, Irvingtom Publ., New York.
• Swianiewicz P. [1989], Społeczno-ekonomiczna typologia miast i gmin w Polsce, UW 1GP, Warszawa.
• Sykes G.M. [1951], The Differential Distribution of Community Kinship, "Social Forces", vol. 29.
• Sykora L. [1993], City in Transition: the Role of Rent Gaps in Prague's Revitalization, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie", vol. 84, nr 4.
• Sykora L. [1994], Local Urban Restructuring as a Mirror of Globalisation Processes: Prague in the 1990s, Urban Studies, vol. 31, nr 7.
• Sykora L. [1996], Economic and Social Restructuring and Gentrification in Prague, Acta Facultatis Rerum Naturalium Universitas Comenianae, nr 37.
• Sykora L., Śimonćkowa I. [1994], From Totalitarian Urban Managerialism to a Liberalized Real Estate Market [w:] Development and Aministration of Prague, M. Barlow, P. Dostal, M. Hampl (red.), University of Amsterdam, Amsterdam.
• Syrkusowa H. [1984], Społeczne cele urbanizacji, PWN, Warszawa.
• Szacki J. [1981], Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa.
• Szacki J. [1996], Więcej i mniej niż trzy wieki, "Znak", nr 1 (488).
• Szansa małych miast. Łańcut [1980], praca zbiorowa pod red. S. Pappa, WL, Kraków.
• Szczepański J. [1970], Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa.
• Szczepański J. [1981], Konsumpcja a rozwój człowieka. Wstęp do antropologii konsumpcji, PWE, Warszawa.
• Szczepański M.S. [1984], Z historii socjologii miasta i procesów urbanizacji [w:] Problemy socjologii miasta, pod red. J. Wodza, UŚ, Katowice.
• Szczepański M.S. [1990], Teorie zmian społecznych, UŚ, Katowice.
• Szczepański M.S. [1991a], Miasto socjalistyczne i świat społeczny jego mieszkańców, UW, Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Warszawa.
• Szczepański M.S. [1991b], Wartości ekologiczne przestrzeni i miejsc. Wyniki badań empirycznych [w:] Przestrzeń wielkiego miasta w perspektywie badań nad planowaniem i żywiołowością, pod red. K. Wódz, UŚ, Katowice.
• Szczepański M.S. [1992], Pokusy nowoczesności. Polskie dylematy rozwojowe, AMP, Katowice.
• Szczepański M.S., Bartnicki S.P. [1990], Orientacje ekologiczne w badaniach przestrzeni miejskiej - ograniczenia i perspektywy [w:] Problemy metodologiczne badań procesów planowych i żywiołowych w mieście, praca zbiorowa pod red. K. Wódz, UŚ, Katowice.
• Szczepański M.S., Nurek S. [1997], Miasto i świat społeczny jego mieszkańców w perspektywie socjologicznej (szkic do syntezy) [w:] Współczesne przemiany struktur przestrzennych dużych miast, pod red. J. Kaczmarka, UŁ, Łódź.
• Szczęsny J. [1998], Republika Śląska, "Wprost", nr 13.
• Szmidt B. [1981], Ład przestrzeni, PIW, Warszawa.
• Szoszkiewicz A. [1995], Turniej miast, "Wprost", nr 29, 16 lipca.
• Szumakowicz A. [1986], Kraków w świadomości jego młodych mieszkańców, Ossolineum, Wrocław.
• Szyperska U. [1996], Atak gorączki podatkowej, "Polityka", dodatek "Mieszkania", nr 34, 24 sierpnia.
• Świątkiewicz W. [1997], Miasto przemysłowe. Przełamywanie stereotypu (na przykładzie Rudy Śląskiej) [w:] Miasta przemysłowe we współczesnych badaniach socjologicznych, praca zbiorowa pod red. W. Świątkiewicza i K. Wódz, Wyd. "Śląsk", Katowice.
• Tazbir J. [1996], Wojna na pomniki, "Polityka", nr 29, 20 lipca.
• Teodorowicz-Todorowski T. [1986], Ekoarchitektura mieszkaniowa GOP na tle rozważań ogólnych, Ossolineum, Wrocław.
• Tochman W. [1995], Zjednoczone kolory Litwy, "Gazeta Wyborcza. Magazyn", 9 czerwca.
• Toffler A. [1984], Trzecia fala, PIW, Warszawa.
• Transformation of Old Industrial Regions as a Sociological Problem [1994], praca zbiorowa pod red. K. Wódz, UŚ, Katowice.
• Tuan Y.F. [1974], Topophilia, Prentice-Hall, Englewood Cliffts, New Jersey.
• Tuan Y.F. [1987], Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa
• Tumarkin M.D. [1992], Inter-National Disintegration and Integration in the Former USRR: Impact on Urban Environment and Urban Culture [w:] Cultural Identities in Unity, Materiały konferencyjne XXVIII ISOCARP Congress, Cordoba (Spain), Septemper 30 - October 6.
• Turner J.H. [1985], Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa.
• Turowski J. [1979], Człowiek w środowisku mieszkalnym (przegląd wybranych koncepcji), "Studia Socjologiczne", nr 1.
• Turowski J. [1988], Lublin - idee przewodnie w planowaniu urbanistycznym miasta [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego, E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej, Ossolineum, Wrocław.
• Ustawa z dnia 24 listopada 1995 roku o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych [1995], Dz.U. RP nr 141,11 XII, poz. 692.
• Verne J. [1995], 500 milionów Begumy, Agencja Wydawnicza Egros s.c., Warszawa.
• Wallis A. [1965], Atrakcyjność miast w opinii studentów, PAN, Warszawa.
• Wallis A. [1967], Socjologia wielkiego miasta, PWN, Warszawa.
• Wallis A. [1978], Miasto i przestrzeń. PWN, Warszawa.
• Wallis A. [1979], Informacja i gwar. O miejskim centrum, PIW, Warszawa.
• Wallis A. [1983], Przestrzeń jako wartość [w:] Naród - kultura - osobowość, praca zbiorowa, Ossolineum, Wrocław.
• Wallis A. [1987], Ameryka - miasto, KAW, Warszawa.
• Wandalizm [1984], pod red. B. Hołysta, PWN, Warszawa.
• Wańkowicz M. [1991], De profundis. Polacy i Ameryka, Wyd. Polonia, Warszawa.
• Wasilewski J. [1995], The Forming of New Elite: How Much of Nomenklatura is Left? "Polish Sociological Review", nr 2 (110).
• Webber M. [1963], Community without Propinquity [w:] Cities and Space, L. Wings (red.), The John Hopkins Press, Baltimore.
• Weber A.F. [1899], The Growth of Cities in Nineteenth Century, Macmillan, New York.
• Weber M. [1966], The City, transl. and ed. by D. Martindale, G. Neuwirth, Free Press of Glencoe, New York.
• Weiss M.J. [1989], The Clustering of America, Harper & Row Publ., New York.
• Węcławowicz G. [1982], Struktury wewnętrzne wybranych miast Polski w świetle analizy czynnikowej [w:] Przestrzeń i społeczeństwo. Z badań ekologii społecznej, pod red. Z. Pióro, KiW, Warszawa.
• Węcławowicz G. [1988], Struktury społeczno-przestrzenne w miastach Polski, Ossolineum, Wrocław.
• Węcławowicz G. [1996], Contemporary Poland. Space and Society, UCL Press, London.
• Whelan J. [1994], Assessing Urban Planning Schemes by Means of Multi-Criteria Evaluation Techniques: The Case of Pedestrianization, "Urban Studies", vol. 31, nr 2.
• White M., White L. [1964], The Intellectual Versus the City, A Mentor Book, New York.
• Wiedenhoeft R. [1981], Cities for People, Practical Measures for Improving Urban Environments, Van Nostrad Co., New York.
• Wielokulturowość - problem czy bogacwo? [1994], praca zbiorowa pod red. D. Berlińskiej i T. Schape, Fundacja im. F. Eberta, Gliwice.
• Wirth L. [1938], Urbanism as a Way of Life, "American Journal of Sociology", vol. 44, July.
• Wnuk-Lipiński E. [1996], Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany społecznej, PWN, Warszawa.
• Wolański N. [1982], Miasto jako przedmiot badań ekologii człowieka [w:] Miasto jako przedmiot badań naukowych - refleksje po 10 latach, pod red. B. Jałowieckiego, SIN, Katowice.
• Wódz K. [1991], Zakorzenienie w miejscu zamieszkania. Analiza wybranych elementów nieformalnych powiązań społecznych mieszkańców badanych obszarów Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego [w:] Przestrzeń wielkiego miasta w perspektywie badań nad planowaniem i żywiołowością, pod red. K. Wódz, US, Katowice.
• Wódz K. [1995], Revitalization of the Silesian Identity - Chance and Threats [w:j Regional Identity - Regional Consciousness. The Upper Silesian Experience, pod red. K. Wódz, UŚ, Katowice.
• Wódz K., Czekaj K. [1992], Wprowadzenie [w:] Szkoła Chicagowska w socjologii. Tradycja myśli społecznej i wymogi współczesnej socjologii empirycznej, pod red. K. Wódz, K. Czekaja, UŚ PTS, Katowice-Warszawa.
• Wróblewska A. [1997], Co będzie w Księżym Młynie, "Gazeta Wyborcza. Magazyn", nr 28, 11 lipca.
• Wybrane problemy przeobrażeń społecznych Górnego Śląska [1985], pod red. J. Sztumskiego, J. Wodza, Ossolineum, Katowice.
• Wypych M. [1989], Geografia nowoczesnej struktury polskiego przemysłu [w:] Współczesne problemy gospodarki przestrzennej Polski, pod red. A. Kuklińskiego, UW IGP, Warszawa.
• Wyrozumski J. [1995], Formowanie się społeczeństwa miejskiego w dawnej Polsce [w:] Wielkie miasto. Czynniki integrujące i dezintegrujące, pod red. D. Bieńkowskiej, UŁ, Łódź.
• Zagórski S. [1996], Polak duży, Polak mały, "Gazeta Wyborcza", nr 190, 16 sierpnia.
• Zagrodzka D. [1992], Czy biznesmen może być zbawiony? "Gazeta Wyborcza", nr 272, 19 listopada.
• Ziemilski A. [1995], Polska w latach dziewięćdziesiątych. Problemy przystosowania do Wielkiej Zmiany, Instytut Kultury, Warszawa.
• Ziółkowski J. [1965], Urbanizacja, miasto, osiedle. Studia socjologiczne, PWN, Warszawa.
• Zipf M. [1998], Nowe życie w wyrobiskach: największy europejski projekt rekultywacji, "Deutschland", nr 1, luty.
• Znaniecki F. [1938], Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", z. 1, Poznań.
• Zróżnicowanie demograficzne i warunki mieszkaniowe w miastach ponad 500 tysięcy mieszkańców [1992], NSP 1988, Materiały i opracowania GUS, Warszawa.