Rola samorządu w rozwoju prowincjonalnych miast galicyjskich w dobie autonomicznej

• Autorzy: Krzysztof Broński

Warianty tytułu

The Role of Municipal Self-Government in the Development of Provincial Galician Towns in the Period of Autonomy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Uzyskanie autonomii przez Galicję w 1867 r. i restytucja samorządu terytorialnego stały się istotnym czynnikiem wielopłaszczyznowego rozwoju miast galicyjskich. Rozbudowano i modernizowano ulice, podjęto wiele inwestycji komunalnych, powstało wiele budynków użyteczności publicznej: m.in. szkoły, szpitale, obiekty sportowe. Autor przeprowadził badania na grupie większych miast, które na przełomie XIX i XX wieku przekroczyły 20 tys. mieszkańców.

EN

In the article the author makes an attempt at a presentation of the impact of self-government on urbanization processes in Galicia in the years 1867-1914. In Europe the municipal self-government developed in modern times first of all England, Germany, Switzerland, Italy and Austria. The initiated by the laws passed by the Four-Year Seym process of expanding and revitalization of municipal self-government in Poland was terminated due to partitions. The partitioning governments restricted or even discontinued municipal self-governments on the Polish territory and replaced them with institutions which were to a smaller or greater extent the agencies of their own state administration. The Polish territory which became part of the Russian Empire was deprived of the institution of self-government altogether. On the territory annexed by Prussia municipal governments were greatly constrained by the supervision of state authorities. Relatively greatest prerogatives were gained by the municipal self-government in the part of Poland annexed by Austria. In the first half of the XIXth century self-governments of cities situated in Galicia did not invest much due to the lack of resources. The introduction of planning order in cities is one of their successes. The autonomy of galicia established in 1867 and a restitution of the territorial self-government meant the beginning of a new era in the history of Galician cities with the created opportunities for their expansion. Owing to the initiative and commitment of municipal self-governments cities finances were set in order. Network of streets was expanded, they were modernized and a number of communal investments were undertaken. New public buildings like schools, hospitals and sports facilities were erected. The city councils were also active in the development of the exogenous functions of towns. Efforts were made to situate in them agencies of regional administration, reilway service stations, etc.

Słowa kluczowe

PL

Historia miasta; Samorząd terytorialny; Zarządzanie miastem; Autonomia lokalna; Ustawa samorządowa; Ludność miejska; Finanse lokalne; Gmina

EN

History of city; Local government; City management; Local autonomy; Local government act; Urban population; Local finance; District

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie
• Rocznik: 2000
• Numer: nr 548
• Strony: 61--74

Twórcy

autor

Krzysztof Broński

Bibliografia

• Bartoszewicz J., Pogląd na usiłowania i prace około reformy gminnej w Galicji [w:] Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych, t. 19, z. 2, s. 41-48.
• Broński K., Przemiany socjotopograficzne i przestrzenne Stanisławowa w XIX wieku. Analiza porównawcza, KHKM 95/1.
• Broński K., The Role of Mayors in the Development of Medium-sized Galizian Towns Using Examples of Nowy Sącz, Przemyśl and Stanisławów [w:] Mayors and City Halls, International Cultural Centre, Cracow 1998, s. 83-91.
• Codello A., Samorząd miasta Rzeszowa 1867-1914, Lublin 1967.
• Dybiec J., Skarbowość, budownictwo komunalne [w:] Dzieje Nowego Sącza, t. II; opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka, S. Płazy, Kraków 1993.
• Dybiec J., Szkolnictwo [w:] Dzieje Nowego Sącza, t. II; opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka, S. Płazy, Kraków 1993.
• Dybiec J., Życie gospodarcze [w:] Dzieje Nowego Sącza, t. II; opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka, S. Płazy, Kraków 1993.
• Dzieje Nowego Sącza, t. II; opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka, S. Płazy, Kraków 1993.
• Felczyński Z., Pięćset lat szpitalnictwa w Przemyślu 1461-1954. Przemyśl 1956.
• Ginsbert-Gebert A., Samorząd terytorialny i jego gospodarka, Wrocław 1992.
• Grodziski S., Organizacja i rola samorządu galicyjskiego na przełomie wieków, Referat wygłoszony na konferencji nt. "Burmistrz i jego ratusz. Samorząd a przestrzeń kulturowa w dobie późnej monarchii habsburskiej", zorganizowanej przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie w grudniu 1995 r.
• Grodziski S., Samorząd gminny i powiatowy w Galicji epoki autonomicznej, Krakowskie Studia Prawnicze, R. XXV, 1992.
• Karpiniec J., Ilość osad miejskich w byłej Galicji i podział ich na miasta i miasteczka, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, R. 2, 1932-1933.
• Kucharski K., Gospodarstwo 37 gmin miejskich wraz z poglądem na ich stan majątkowy [w.] Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych, Lwów 1912, t. 11, z. 1.
• Kumaniecki K.W., Ustrój władz samorządowych na ziemiach Polski w zarysie, Warszawa-Kraków 1921.
• Nowakowski A., Samorząd terytorialny w Galicji na przełomie XIX i XX w., "Samorząd Terytorialny" 1931, R. 3, nr 1/2.
• Persowski F., Przemyśl pod rządami austriackimi 1772-1918 [w:] Tysiąc lat Przemyśla. Zarys historyczny, cz. II, Warszawa-Kraków 1974.
• Purchla J., Pozaekonomiczne czynniki rozwoju Krakowa w okresie autonomii galicyjskiej, Kraków 1992.
• Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2, opracowanie zbiorowe pod red. F. Kiryka i Z. Ruty, Tarnów 1983.
• Tokarz W., Galicja w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej roku 1783, Kraków 1909.
• Weifeld I., Ludność miejska w Galicji i jej skład wyznaniowy (1880-1910) [w:] Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych, Lwów 1912, t. 24, z. 2.