Stosunki między mieszkańcami miast podzielonych granicą państwową na przykładzie Cieszyna i Czeskiego Cieszyna (Český Tĕšín) : studium socjologiczne

• Autorzy: Radosław Zenderowski

Warianty tytułu

Relations between Inhabitants from Cities Devided by Frontiers on Example of Polish Cieszyn and Czech Cieszyn (Český Tĕšín) : Sociological Study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W rezultacie wielkich przemian politycznych XIX i XX wieku wiele historycznych społeczności i ich regiony zostały podzielone granicami politycznymi. Cieszyn i Śląsk Cieszyński jest tego dobrym przykładem. Podzielone na mocy arbitrażu międzynarodowego w 1920 roku miasto, będące wcześniej typowym środkowoeuropejskim tyglem narodowościowym i kulturowym, skazane zostało na separację i rozwój w ramach dwóch odrębnych porządków państwowych i prawno-administracyjnych. Oba miasta - Cieszyn i nowo powstały Český Tĕšín (Czeski Cieszyn), mimo iż dzieliło je jedynie 20 metrów rzeki Olzy - stopniowo zaczynały żyć własnym życiem. Inne były koncepcje rozwoju miasta, inaczej przebiegały procesy demograficzne. Stan ten trwał, z niewielkimi przerwami na czas polskiej, a następnie niemieckiej okupacji, osiemdziesiąt lat. Był to czas wznoszenia barykad, umacniania swoiście rozumianej niezależności obu miast. Niemniej już wtedy zauważyć można było próby osłabiania nienaturalnego, ideologicznego podziału. Początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku to próba zatrzymania niekorzystnej dla obu miast tendencji przez działania mające na celu zintegrowanie podzielonego miasta, regionu i jego społeczności. Lokalnym inicjatywom z obu stron towarzyszyło stopniowe ocieplenie stosunków polsko-czecho-słowackich, jak również coraz bardziej zaawansowany proces integracji europejskiej. Z socjologicznego punktu widzenia interesująca wydaje się być kwestia społecznych konsekwencji istnienia wieloletniego podziału (granicy) oraz jego stopniowego zaniku. Chcąc bliżej przyjrzeć się temu zjawisku, na początku 2001 roku przeprowadzono w Cieszynie i Český Tĕšín badania socjologiczne. Pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły generalnie dwóch obszarów: po pierwsze - przekonań i opinii warunkujących proces integracji (stosunek do mieszkańców drugiego miasta, opinie o obu miastach, znajomość ich najnowszej historii i ocena poszczególnych wydarzeń , wiedza o polsko-czeskich inicjatywach oraz społeczne postulaty zgłaszane pod ich adresem), po drugie - zaangażowania społecznego w działania integracyjne (uczestnictwo w polsko-czeskich przedsięwzięciach, wizyty w drugim mieście, deklarowana chęć zaangażowania się w konkretne przedsięwzięcia w sąsiednim mieście oraz znajomość języka polskiego/czeskiego). Niniejszy artykuł stanowi szczegółowe omówienie wyników przeprowadzonych badań. (abstrakt oryginalny)

EN

The article discussed results of researches conducted in year 2001 in Polish Cieszyn and Czech Cieszyn. The goal of these researches was to create picture of relations between inhabitants of Polish and Czech part of the city.(MP)

Słowa kluczowe

PL

Stosunki międzyludzkie; Region przygraniczny; Badania socjologiczne

EN

Interpersonal relationship; Border areas; Sociological research

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2002
• Numer: nr 1
• Strony: 49--78

Twórcy

autor

Radosław Zenderowski

Bibliografia

• Havarlant M., 1996, "Přihraniční česko-polské urbanizované oblasti a možnosti spolupráce v jejich rozvoji" (w:) J. Runge (red.), Problemy społeczne rozwoju regionalnego, Sosnowiec: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Jacher W., 1974, "Typologia integracji systemu społecznego", Studia Socjologiczne, nr 1.
• Jacher W., 1976, Zagadnienie integracji systemu społecznego. Studium z zakresu teorii socjologii, Warszawa-Wrocław: PWN.
• Komornicki T., 1999, Granice Polski. Analiza zmian przenikalności w latach 1990-1996, Warszawa: PAN IGiPZ.
• Krzysztofek K., 1994, "Region i regionalizm w perspektywie europejskiej" (w:) M.S. Szczepański (red.), Górny Śląsk na moście Europy, Katowice.
• Nowak K., 1998, "Dzieje Śląska Cieszyńskiego po 1918 roku" (w:) Śląsk Cieszyński. Zarys dziejów, Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
• Skorowski H., 1998/1999, Europa Regionu. Regionalizm jako kategoria aksjologiczna, Warszawa: Wydawnictwo Fundacji ATK.
• Sosna W., 1993, Cieszyn, Cieszyn: Urząd Miejski w Cieszynie.
• Sznurkowski T. (red.), 1996, Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych oraz materiały informacyjne, dokumentacyjne i metodyczne, Warszawa: Perspektywy Press.
• Velovský J., 1973, "Pohraniční a cestovní ruch v Českém Tĕšínĕ od roku 1920" (w:) A. Grobelny, B. Cepelak (red.), Český Tĕšín 50 let mĕstem, Ostrava.
• Zahradnik S., 1997, "Nástin historického vývoje" (w:) K.D. Kadłubiec i in. (red.), Polská národní menšina na Tĕšínsku v Česke republice, Ostrava.