Percepcja systemu ubezpieczeń społecznych a postawy wobec zabezpieczenia własnej starości

• Autorzy: Małgorzata Rószkiewicz

Warianty tytułu

Perception of social security system and individual approaches towards old age insurance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kwestią podstawową reformy systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce stało się po pierwsze, rozwinięcie świadomości, że indywidualne bezpieczeństwo materialne w znacznym stopniu zależy od sposobu gospodarowania dostępnymi zasobami w gospodarstwach domowych i w konsekwencji, po drugie, uruchomienie mechanizmów, które uaktywniłyby gospodarstwa do podejmowania zachowań zabezpieczających. W artykule przedstawiono wyniki dwóch badań empirycznych, których celem było rozpoznanie obszarów subiektywnie pojmowanego poczucia bezpieczeństwa materialnego wśród polskich gospodarstw domowych oraz wzorców zachowań nakierowanych na oszczędzanie. Pierwsze zrealizowano pod koniec 1998 r. tuż przed wprowadzeniem reformy systemu ubezpieczeń społecznych, drugie zaś, pod koniec 2001 r., czyli w dwa lata po wprowadzeniu reformy. Porównanie wyników z obu badań w kontekście zmieniającej się sytuacji gospodarczej kraju sugeruje, że o ile dochód jest podstawowym generatorem tworzenia zasobów w gospodarstwie domowym, to utrzymanie tych zasobów w okresie gorszej koniunktury gospodarczej uzależnione jest od profilu społecznego gospodarstwa, którego głównym wyznacznikiem wydaje się być poziom wykształcenia. Subiektywizm w ocenie własnych możliwości dochodowych może oddziaływać na stopę realizowanych oszczędności, tak jak zakładają to stwierdzenia psychologii gospodarczej G. Katona.

EN

Growing awareness of the fact that individual economic security largely depends on the way of managing available resources of households and, consequently, a launch of mechanisms that would encourage households to adopt precautionary behaviours are the key issues of the social security system reform in Poland. The article presents results of two surveys aimed at analysing the areas of subjectively perceived economic security among Polish households, as well as patterns of behaviour aimed at saving. The former was carried out towards the end of 1998, immediately prior to implementation of the social security system reform, while the latter took place towards the end of 2001, i.e. two years after its implementation. A comparison of results of both surveys in the context of the country's changing economic situation suggests that while income is the main generator of households' resources, maintaining these resources during cyclical downswing depends on the social profile of a household, being largely determined by the level of education. Subjectivity in assessment of one's own income capacities may affect the savings ratio, as assumed by economic psychology statements.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Reforma ubezpieczeń społecznych; Zabezpieczenie społeczne; Bezpieczeństwo socjalne; Gospodarstwa domowe; Oszczędności gospodarstw domowych; Formy oszczędzania; Badania statystyczne; Statystyka społeczna

EN

Social insurance reform; Social security system; Social security; Households; Household savings; Saving forms; Statistical surveys; Social statistic

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2003
• Numer: nr 3
• Strony: 31--54

Twórcy

autor

Małgorzata Rószkiewicz

Bibliografia

• Browning M., Lusardi A., [1996], Household Saving: Micro Theories and Micro Facts, Journal Economic Literature, Vol. XXXIV, December, s. 1797-1855.
• Carroll Ch.D., [1992], The Buffer Stock Theory of Saving: Some Macroeconomic Evidence, Brooking Papers of Economic Activity, Vol. 2, s. 61-135.
• Carroll Ch.D., [1994], How Does Future Income Affect Current Consumption?, Quarterly Journal Economy, Feb., 109 (1), s. 111-147.
• Chłoń A., Góra M., Lubyova M., Thompson L.H., [2001], Pension Reform in the Slovak Republic, Background and options: Can Lessons be Drawn form Other Transition Countries?, Labour Market and Social Policy, Occasional Papers, nr 54, OECD.
• Daly M.J., [1983], Some Microekonometric Evidence Concerning the Effect of the Canada Pension Plan on Personal Saving, Economica, 50, s. 63-69.
• Daniel T., [1994], Time Preferences and Saving: An Analysis of Panel Data, VSB-CentER Saving project progress report, vol. 20, Tilburg University.
• Deaton A., [1990], Understanding Consumption, Oxford: Clarendon Press.
• Dominitz J., Manski C., [1997], Using Expectations Data to Study Subjective Income Expectations, Journal of the American Statistical Association, vol. 92, s. 855-867.
• Donkers B., van Soest A., [1999], Subjective measure of household preferences and financial decision, Journal of Economic Psychology, vol. 20, s. 613-642.
• Feichtiger G., Hansluwka H., [1977], The Impact of Mortality on the Life Cycle of the Family in Austria. Meeting on the Family Life Cycle of Methodology, WHO, Wiedeń.
• Feldstein M., [1995], Social Security and Saving: New Series Evidence, Working Paper, No. 5054. NBER.
• Friedman M., [1957], A Theory of Consumption Function, Princeton, Princeton University Press.
• Friedman M., [1993], Kapitalizm i wolność, Warszawa.
• Golinowska S., [1998], Reformy systemu emerytalnego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej na tle reform w innych krajach, w: S. Golinowska, J. Hausner, Ekonomia polityczna reformy emerytalnej, Raport CASE nr 15, s. 53-64.
• Góra M., [2003], Inne spojrzenie na podstawowe zagadnienia reformy emerytalnej, referat wygłoszony na Seminarium CASE, Warszawa, styczeń.
• Góski J., Sierpiński W., [1977], Historia powszechnej myśli ekonomicznej 1870-1950, PWN, Warszawa, s. 41-103.
• Kahneman D., Tversky A., [1979], Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk, Econometrica, vol. 47, No. 2. March, s. 263-291.
• Katona G., [1975], Psychological Economics, Elsevier, New York, s. 230-232.
• Keynes, J.M., [1956], Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, Warszawa.
• Klimkowski C., [2002], Znaczenie założeń behawioralnych w ekonomii, Ekonomista, nr 5-6, 1833-852.
• Liberda B., [1999a], Wpływ reformy systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce na oszczędności, Gospodarka Narodowa, nr 5-6, s. 1-16.
• Liberda B., [1999b], Stopy oszczędzania gospodarstw domowych w Polsce, w: Determinanty oszczędzania w Polsce, pod red. B. Liberdy, Raport CASE nr 28, Warszawa, s. 83-96.
• Liberda B., [2000], Oszczędzanie w gospodarce polskiej, teorie i fakty, PTE, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa, s. 15.
• Lunt P., [1991], Discourses of Saving, Journal of Economic Psychology, vol. 17, s. 677-690.
• Guiso L, Japelli T., Tevlizzere D., [1992], Earning uncertainty and precautionary saving, Journal of Monetary Economics, vol. 30, s. 307-337.
• Modigliani F., Brumberg R., [1954], Utility Analysis and the Consumption Function: An Interpretation of the Cross-Section Data, Post-Keynesian Economics. Eds.: Kenneth Kurihara, New Brunswick, Rutgers University Press, 1954.
• Perek-Białas J., [1998], Wybrane metody badania oszczędności z uwzględnieniem motywu zabezpieczającego, Materiały Instytutu Statystyki i Demografii (raport z badań własnych).
• Public Participation and Pension Policy Process: The Citizen and Pension Reform, www.iccr-inter-national.org.
• Rószkiewicz M., [2002], Metody ilościowe w badaniach marketingowych, PWN, Warszawa.
• Rutkowski W., [1996], Dylematy reformy zabezpieczenia społecznego w Polsce, Polityka Społeczna nr, 10, s. 1-8.
• Wahlund R., Warneryd K.E., [1988], Aggregate Saving and the Saving Behavior of Saver Groups in Sweden Accompanying a Tax Reform, w: S. Maital (ed.) Applied Behavioral Economics, vol. 1, Brighton.
• Zasępa R., [1991], Zarys metody reprezentacyjnej, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, t. 39, GUS, Warszawa.