Podstawy zarządzania jakością w przedsiębiorstwie

• Autorzy: Józef Frąś , Marian Gołębiowski , Anna Bielawa

Warianty tytułu

Quality Management in Corporation.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono problematykę zarządzania jakością w kontekście rozpoczętych przystosowań polskich przedsiębiorstw do wymogów rynku międzynarodowego. Omówiono normalizację systemów zarządzania jakością, w tym istotę norm serii PN-EN ISO 9000:2001. Przedstawiono systemowe podejście do kształtowania jakości produktów w całym procesie wytwarzania. Zwrócono uwagę na zasady i podstawowe elementy systemu zarządzania jakością, certyfikacji systemu jakościowego w przedsiębiorstwie oraz koszty jakości. Zaprezentowano metody, narzędzia i techniki zarządzania jakością, a także filozofię kompleksowego zarządzania jakością - TQM.

EN

Quality has proven the key strategic factor for companies aiming at long-term success on the market. The study focuses on the issue of quality management in corporation and discusses the elements of the quality management system, its principles and methods. The ISO 9000 system was presented, which constitutes a benchmark for corporate business activity in Europe, and ISO certificate procedures were listed. The idea and the models of Total Quality Management (TQM) were described together with the TQM implementation techniques and its effects on corporate performance. (JW)

Słowa kluczowe

PL

Jakość; Zarządzanie jakością; Normy ISO 9000; Jakość produkcji; Jakość wyrobów; Zarządzanie przez jakość; Przegląd literatury

EN

Quality; Quality management; ISO 9000; Production quality; Quality of product; Total Quality Management (TQM); Literature review

• Czasopismo: Rozprawy i Studia / Uniwersytet Szczeciński
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 625
• Strony: 263

Twórcy

autor

Józef Frąś

autor

Marian Gołębiowski

autor

Anna Bielawa

Bibliografia

• Akao Y.: Quality Function Deployment. Integration Customer Requirements into Product Design. Produktivity Press, Portland (USA) 1990.
• Ansell T.: Zarządzanie jakością w sektorze uslug finansowych. Związek Banków Polskich, Warszawa 1997.
• Arciszewski M.: Jakość czynnikiem rozwoju polskiej gospodarki. Rozmowa z Wojciechem Henrykowskim, dyrektorem Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. "Jakość VIII", dodatek reklamowy do "Rzeczypospolitej" z 12.06.2000.
• Backer P.: Umweltmanagement im Unternehmen. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1996.
• Bagiński J.: Zarządzanie jakością totalną TQM wg J.S. Oaklanda. Bellona, Warszawa 1994.
• Bank J.: Zarządzanie przez jakość. Wydawnictwo Gebethner i Ska, Warszawa 1997.
• Becke G., Meschkutat B., Gangloff T., Weddige P.: Dialogorientiertes Umweltmanagement und Umweltqualifizierung. Springer Verlag, Berlin—Heidelberg 2000.
• Bendell T., Boulter L.: Benchmarking. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu w Krakowie, Kraków 1997.
• Benkenstein M.: Dienstleistungsqualität. Ansätze zur Messung und Implikationen für die Steuerung. "Zeitschrift für Betriebswirtschaft" 1993, nr 11.
• Berdowski J.B.: System sterowania jakością produktów żywnościowych w Polsce z uwzględnieniem metody HACCP. "ABC Jakości. Quality Review" 1996, nr 1-2.
• Berdowski B., Malinowski H., Chrzanowska L.: Aktualny stan i perspektywy wdrażania systemów zarządzania środowiskowego wedlug norm serii ISO 14000. "Problemy Jakości" 1997, nr 12.
• Bergman B., Klefsjoe B.: Quality from Customer Needs to Customer Satisfaction. McGraw-Hill Book Company, New York 1994.
• Bielski M.: Podstawy teorii organizacji i zarządzania. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Biermann T.: Dienstleistung-Mmanagement. Carl Hanser Verlag, München 1999.
• Boulding W., Kalra A., Staelin R., Zeithaml V.A.: A Dynamic Process Model of Service Quality. From Expectations to Bahavioral Intentions. "Journal of Marketing Research" 1993, No 1.
• Brauer H.: Handbuch des Umweltschutzes und der Umweltschutztechnik. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Brennecke V., Krug S., Winkler C., Steger U.: Effektives Umweltmanagement. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1998.
• Bretzke W.R.: Zertifizierung von Qualitätsmanagementsystem in Dienstleistungsunternehmen. W: Dienstleistungsqualität. Konzepte, Methoden, Erfahrungen. Red. M. Bruhn, B. Strauss. Wiesbaden 2000.
• Breyer M., Zinnagl E.: Quality Banking in österreichischen Kreditinstituten. "ÖBA" 1995, No 6.
• Brilmann J.: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, Warszawa 2002.
• British Quality Association Newsletter. British Quality Association, London 1989.
• Bruhn M.: Qualitätsmanagement für Dienstleistungen. 3. Augl. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 2001.
• Bruhn M.: Wirtschaftlichkeit des Qualitätsmanagements. Springer Verlag, Berlin -Heidelberg-New York 1998.
• Bugdol M.: Zarządzanie jakością w administracji samorządowej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001.
• Certyfikatorzy w Polsce. "Puls Biznesu" z 4.06.2002.
• Chabiera J., Doroszewicz S., Zbierzchowska A.: Zarządzanie jakością. Wydawnictwo CIM, Warszawa 2000.
• Chrościcki Z.: Konsulting w zarządzaniu. Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1997.
• Ciechan-Kujawa M.: Rachunek kosztów jakości. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
• Corsten H.: Betriebswirtschaftslehre der Dienstleistungsunternehmungen. R. Oldenburg Verlag, München-Wien 1990.
• Cottam A., Mudie P.: Usługi. Zarządzanie i marketing. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Cronjeager L.: Bausteine für die Fabrik der Zukunft. CIM-Fachmann, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 1990.
• Crosby Ph.B.: Qualität ist Nachbar. McGraw-Hill Book Company, Hamburg 1986.
• Crosby Ph.B.: Quality is Free. The Art. of Making Quality Certain. McGraw-Hill Book Company, New York 1979.
• Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.: Fundamentals of Quality Management, Process Analysis and Improvment. Chapman & Hall, London 1996.
• Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.: Podstawy zarządzania jakością. PWN, Warszawa 2000.
• Daszkowska M.: Usługi. Produkcja, rynek, marketing. PWN, Warszawa 1998.
• Deming E.W.: Quality. Productivity and Competitive Position. MIT Centre for Advanced Egineering Study, Cambridge MA 1982.
• Deming E.W.: The New Economics for Industry, Government, Education. Massachuttes Institute of Technology, Cambridge MA, 1988.
• Deutsche Gesellschaft für Qualität e.V.: Begriffe zum Qualitätsmanagement. DGQ-Schrift nr 11. Berlin 1995.
• Deutsche Gesellschaft für Qualität e. V. : DQS-Zertißkate. Liste,
• Zertifizierungsleistungen und Preise. Frankfurt am Main 1995.
• Deutsche Gesellschaft für Qualität e. V.: Leitfaden zur Erstellung eines Qualitätssicherungshandbuchs. Aufbau, Einführung, Musterbeispiele. DGQ-Schrift nr 12—16. Frankfurt am Main 1987.
• DIN ISO 9000: Qualitätsmanagement und Qualitätssicherung. Deutsche Institut für Normung. Berlin 2000.
• DQS: http://www.dqs.de.
• Drucker P.E.: Praktyka zarządzania. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1998.
• Drucker P.F.: Zarządzanie w XXI wieku. Muza SA, Warszawa 2000.
• Drummond H.: W pogoni za jakością. Total Quality Management. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998.
• Duraj J.: Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2004.
• Durlik I.: Inżynieria zarządzania. Wydawnictwo Naukowe AMP, Katowice 1993.
• Durlik I.: Organizacja i zarządzanie. Wydawnictwo PWN, Warszawa 1992.
• Ekonomika małych i średnich przedsiębiorstw. Red. G. Sobczyk. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004.
• Encyklopedia multimedialna. PWN Warszawa 2000.
• Evans Gh.: Zarządzanie wiedzą. Wydawnictwo PWE, Warszawa 2005.
• Eversheim W., Jaschinski C., Reddemann A.: Qualitätsmanagement für Nonproßtdienstleister. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 1997.
• Eversheim W.: Qualitätsmanagement für Dienstleister. Grundlagen. Selbstanalyse. Umsetzungshilfen. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 2000.
• Feigenbaum A.V.: Total Quality Control. 4th ed. McGraw-Hill Cooperation, New York 1992.
• Ficher H., Wucherer Ch., Wagner B., Burschel C.: Umweltkostenmanagement. Kosten senken durch praxiserprobtes Umweltcontrolling. Carl Hanser Verlag, München 1997.
• Fischer Th.: Kostenmanagement Strategischer Erfolgsfaktoren. CHV, München 1993.
• Frąś J.: Anwendung von Managementsystemen in Dienstleistungsunternehmen. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu w Rostoku, Rostok 2004.
• Frąś J.: Ekonomiczne aspekty systemu zarządzania wpływem na środowisko naturalne ISO 14000. Polsko-niemiecka konferencja naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski—Lagów Lubuski 2001.
• Frąś J.: Ekonomiczne czynniki kształtujące jakość usług. Polsko-niemiecka konferencja Naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski—Lagów Lubuski 2001.
• Frąś J.: Europejskie kryteria oceny jakości kształcenia w edukacji techniki. Ogólnopolska konferencja naukowa Edukacja informatyczna. Politechnika Częstochowska 2001.
• Frąś J.: Evaluation of Education Quality in the Aspect of Integration of Poland with European Union. Medzinarodnu vedecko-odborna Konferenciu Technckë vzdelanie ako sućast vseobecneho vzdelania. Univerzita Mateja Bela, Banska Bystrica 2000.
• Frąś J.: Normy jakości PN-ISO 9000 w edukacji. Międzynarodowa konferencja naukowa DIDMATTECH. Politechnika Radomska, Radom 2001.
• Frąś J.: Ocena efektywności systemów jakości. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zielona Góra, 2001.
• Frąś J.: Zarządzanie jakością w instytucjach gospodarczych. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000.
• Frąś J.: Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie w kontekście jakości. Polsko-niemiecka konferencja naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski -Lagów Lubuski 2000.
• Frąś J: Anwendung von Qualitäts- und Umweltmanagementsystemen in Dienstleistungsunternehmen im ländlichen Raum auf der Grundlage polnisch - deutscher Untersuchungen. Habilitationsschrift, Uniwersität Rostock, Rostock 2003.
• Frąś J., Frąś R.: Qualitätskosten als Bewertungsinstrument der Effektivität des Qualitätssystems im Unternehmen. Medzinarodnu vedecko-odborna Konferenciu Technicke vzdelanie ako sućast vseobecneho vzdelania. Univerzita Mateja Bela, Banska Bystrica 2001.
• Frąś J., Frąś T.: Nowa ekonomia w dobie epoki energii słonecznej. Międzynarodowa konferencja naukowa DIDDMATTECH. Politechnika Radomska, Radom 2001.
• Frąś J., Grey D.: System zarządzania ochroną środowiska w aspekcie zrównoważonego rozwoju. Polsko-niemiecka konferencja naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski Łagów Lubuski 2000.
• Garvin D.A.: The House of Quality. Harvard Business Review, Combridge 1987.
• Giera K., Werpachowski W.: Księga jakości. Międzyresortowe Centrum Naukowe Eksploatacji Majątku Trwałego w Radomiu, Radom 1994.
• Godfrey B.: Expansion of Quality Management Concepts, Methods and Tools to All Industries, All Functions. Wilton 1997.
• Gogoll A.: Die sieben Management-Werkzeuge. "Qualität und Zuverlässigkeit" 1994, nr 5.
• Gołębiowski M.: Certyfikacja systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 355. Szczecin 2003.
• Gołębiowski M., Janasz W., Prozorowicz M.: Zarządzanie jakością w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1999.
• Gorzkowski S.: Vademecum zarządzania przedsiębiorstwem — zarządzanie jakością systemy zapewnienia jakości w oparciu o normy ISO 9000—9004. OPO, Bydgoszcz 1994.
• Górniewicz J., Klimiuk E., Kozłowska I.: Zarządzanie systemem zapewnienia jakości kształcenia w szkole wyższej i jego monitorowanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2004.
• Griffin R.W.: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN, Warszawa 2004.
• Groocok J.M.: Qualitätsverbesserung. McGraw-Hill Book Company, Hamburg 1988.
• Grudzewski W.M., Hejduk I.K.: Metody projektowania systemów zarządzania. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004.
• Grudzewski W.M., Hejduk I.K.: Przedsiębiorstwo wirtualne. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002.
• Gruszecki T.: Współczesne teorie przedsiębiorstwa. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002.
• Haist F., Fromm H.: Qualität im Unternehmen. Prinzipien, Methoden, Techniken, 2. Aufl. München-Wien 1991.
• Halin J.F.: Zero defektów. System pracy bezusterkowej. PWE, Warszawa 1974.
• Hammer M., Champy J.: Reengineering the Corporation. Prentice-Hall, London 1994.
• Hamrol A., Mantura W.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2002.
• Hansen W., Kamiske G.: Qualitätsmanagement im Unternehmen. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1999.
• Härtung S.: Methoden der Qualitätsmanagementsfür die Produktplanung und Entwicklung. Dissertation RWTH Aachen, Aachen 1994.
• Hentschel B.: Dienstleistungsqualität aus Kundensicht. Vom merkmals- zum ereignisorientierten Ansatz. Wiesbaden 1992.
• Hering E., Steparsch W., Linder M.: Zertifizierung nach DIN ISO 9000. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Hill T.: Production and Operations Management. Productivity Press, Cambridge 1991.
• Hoeth U., Schwarz W.: Qualitätstechniken für die Dienstleistung. Carl Hanser Verlag, München 1997.
• Hummel T., Malorny Ch.: Total Quality Management. Tips für die Einführung. Carl Hanser Verlag, München 1997.
• Imai M.: Gemba Kaizen. McGraw-Hill Inc., New York 1997.
• Imai M.: Kaizen. The Key to Japan's Competetive Success. Random House Business Division, New York, 1986.
• Ink K.J., Hauer R., Schmidt A.: Quality Assessment. Carl Hanser Verlag. München 1992.
• Innowacje w działalności przedsiębiorstw w integracji z Unią Europejską. Red. W. Janasz. Difin, Warszawa 2005.
• Ishikawa K.: Introduction to Quality Control. 3A Corporation, Tokyo 1990.
• Ishikawa K.: What is Total Quality Control. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New York 1985.
• Iwasiewicz A.: Zarządzanie jakością. Podstawowe problemy i metody. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa—Kraków 1999.
• Jahnke D.: Einfluss von Managementsystemen für das Informationssystem in Landwirtschaftlichen Unternehmen. Berichte der Gesellschaft für Informatik in der Land-, Frost- und Ernährungswirtschaft. Band 14: Referate der 22. GIL-Jahre-stagung in Rostock 2001.
• Jazdon A.: Doskonalenie zarządzania jakością. Wydawnictwo OPO, Bydgoszcz 2001.
• Juran J.M., Gryna F.M.: Jakość-projektowanie, analiza. WNT, Warszawa 1974.
• Juran J.M.: Juran on Leadership for Quality, An Executive Handbook. The Free Press, Division of Macmillan Inc. 1992.
• Juran J.M.: Juran on Planning for Quality. McGraw-Hill Book Co., New York 1988.
• Juran J.M.: Quality Control Handbook. McGraw-Hill, New York 1988.
• Kailich N.: Qualität der Bankberatung im Firmenkundengeschäft. Bergisch Gladbach, Köln 1990.
• Kamiske G.F., Brauer J.P.: Qualitätsmanagement von A-Z. Erläuterung moderner Begriffe des Qualitätsmanagements. Carl Hanser Verlag, München 1999.
• Kanholm J.: ISO 9000. System jakości. Affa-Wero, Warszawa 1998.
• Kano N.: Attractive Quality and Must-be Quality. W: Hinshitu. "The Journal of the Japanese Society for Quality Control" 1984.
• Kaplan R.S., Cooper R.: Zarządzanie kosztami i efektywnością. Dom Wydawniczy ABC, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2000.
• Karaszewski R.: Total Quality Management. Teoria i praktyka. TNOiK, Toruń 2001.
• Kiliński A.: Jakość. WNT, Warszawa 1979.
• Kindlarski E., Bagiński J.: Podstawy zarządzania przez jakość. Bellona, Warszawa 1994.
• Kindlarski E.: Kontrola i sterowanie jakością. Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1991.
• Kister A.: Zarządzanie kosztami jakości. Oficyna Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2005.
• Kogi H., Mann S.: Erfolgsfaktoren in der zweistufigen Fleischvermarktung — das Management von Kosten, Qualität und Kommunikation als Schlüssel zur Sicherung von Marktanteilen. W: Schriftenreihe der Landwirtschaftlichen Rentenbank Bd. 16. Frankfurt am Main 2002.
• Kohl H.: Qualitäts- und Umweltmanagement für Finanzdienstleister und Kanzleien. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Kolman R.: Zastosowanie inżynierii jakości. Oficyna Wydawnicza AJG, Bydgoszcz 2003.
• Kolman R., Tkaczyk T.: Jakość usług. Poradnik. TNOiK, Bydgoszcz 1996.
• Köper J., Zaremba H.: Quality Management and Qualification Needs 1. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 2000.
• Kostera M.: Podstawy organizacji i zarządzania. Wydawnictwo Naukowe WSPiZ w Warszawie, Warszawa 2001.
• Kostka S., Hassan A.: Umweltmanagementsysteme in der chemischen Industrie. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Koszty i korzyści wdrażania systemu jakości w przedsiębiorstwie. Red. T. Wawak. Wydawnictwo PKN, Warszawa 1996.
• Kubera H.: Zachowanie jakości produktu. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002.
• Lech P.: Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERP II. Wykorzystanie w biznesie, wdrażanie. Difin, Warszawa 2003.
• Leist R.: Praktyczne zarządzanie jakością. Metody i narzędzia stosowane do planowania i utrzymywania systemów zarządzania jakością w przedsiębiorstwach wg norm ISO 9000. Wydawnictwo Alfa-Wero, Warszawa 1998.
• Lisiecka K.: Kierowanie jakością. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2002.
• Lock D.: Podręcznik zarządzania jakością. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Luning P.A., Marcelis W.J., Jongen W.M.F.: Zarządzanie jakością żywności. Ujęcie technologiczno-menedżerskie. WNT, Warszawa 2005.
• Lutz U., Roth K.: Betriebliches Umweltmanagement. Springer Verlag, Berlin—Heidelberg 2000.
• Łańcucki J., Hamrol A., Kowalska D., Łuczak J.: Zarządzanie jakością w przedsiębiorstwie. TNOiK, Bydgoszcz 1997.
• Łańcucki J., Mruk H., Januszek H., Łuczak J., Matuszek-Flejszman A.: Podstawy kompleksowego zarządzania jakością TQM. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001.
• Łuczak J.: I maluch, i mercedes. "Businessman" 1996, nr 8.
• Macdonald J.: TQM - does it always work? Total Quality Management Proceedings of The First World Congress. London 1995.
• Maleri R.: Grundlagen der Dienstleistungsproduktion. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Maleszka A.: Narzędzia sterowania jakością w polskiej gospodarce wolnorynkowej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Poznań 1997.
• Maleszka A.: Wprowadzenie do statystycznego sterowania procesem. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2000.
• Malorny Gh., Schwarz W., Backerra H.: Die sieben Kreativitätswerkzeuge K7. Carl Hanser Verlag, München 1997.
• Masing W.: Handbuch Qualitätsmanagement. Carl Hanser Verlag, München 1999.
• Matuszak-Flejszman A.: Jak skutecznie wdrożyć system zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001. PZIiTS, Poznań 2001.
• Meiler A.: Siedem nowych narzędzi sterowania jakością. "Przegląd Organizacji" 1994, nr 9.
• Meuche T.: Leitfaden Integrierte Managementsysteme. Fachverlag Moderne Wirtschaft, Wiesbaden 1997.
• Meyer A.: Dienstleistungsmarketing. FGM-Verlag, Augsburg 1992.
• Mikuła B., Pietruszka-Ortyl A., Potocki A.: Zarządzanie przedsiębiorstwem XXI wieku. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002.
• Mollenhauer M., Sommerlatte T.: Qualität, Kosten, Zeit - das magische Dreieck. W: Management von Spitzenqualität. A.D. Little, Wiesbaden 1992.
• Moore W.L., Pessemier E.A.: Product Planing and Management. Designing and Delivering Value. McGraw-Hill Inc., New York 1993.
• Mudie P., Cottam A.: The Management and Marketing of Services. Oxford 1993.
• Mudie P., Cottam A.: Usługi. Zarządzanie i marketing. PWN, Warszawa 1998.
• Muhlemann A.P., Oakland J.S., Lockyer K.G.: Zarządzanie - produkcja i usługi. PWE, Warszawa 1997.
• Nelson B., Economy P.: Zarządzanie. Wydawnictwo RM, Warszawa 1999.
• Nowicki M., Wasilewski L.: Przewodnik po Dyrektywach Nowego Podejścia Unii Europejskiej. Orgmasz, Warszawą 1998.
• Noye D.: Jak opanować procesy jakości - przewodnik praktyczny. /NSEP Editions, Paryż 1992.
• Oakland J.S., Folioweil R.F.: Statistical Process Control. Hineman Newnes, Oxford-London 1990.
• Oakland J.S.: Total Quality Management. Butterworth, Heinenann, London 2000.
• Opolski K., Kapełuś M.: Strategia jakości w nowoczesnym zarządzaniu bankiem. Wydawnictwo Olympus, Warszawa 1898.
• Oyrzanowski B.: Jakość dla producenta, konsumenta i gospodarki narodowej. PWE, Warszawa 1989.
• Oyrzanowski B.: Wskaźniki jakości projektowanej. W: Społeczna, ekonomiczna i konsumencka ocena jakości. Red. T. Wawak. EJB, Kraków 1997.
• Parasurman A., Zeithaml V.A., Berry L.L.: A Conceptual Model of Service Quality and Ist Implications for Future Research. "Journal of Marketing" 1985, Vol. 49, No 1.
• Parasurman A., Zeithaml V.A., Berry L.L.: Servqual. A Multipe-Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality. "Journal of Retailing" 1988, Vol. 64, No 1.
• Pasternak K.: Zarys zarządzania produkcją. PWE, Warszawa 2005.
• Pedler M., Aspinwall K.: Przedsiębiorstwo uczące się. Wydawnictwo Petit. Warszawa 1999.
• Penc J.: Decyzje w zarządzaniu. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu w Krakowie, Kraków 1995.
• Penc J.: Leksykon biznesu. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997.
• Penc J.: Motywowanie w zarządzaniu. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu w Krakowie, Kraków 1996.
• Penc J.: Strategie zarządzania. Zintegrowane zarządzanie strategiczne. Cz. 1,2. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1995.
• Peppard J., Rowland Ph.: Reengineering. Wydawnictwo Gebethner & Ska, Warszawa 1997.
• Perechuda K.: Zarządzanie przedsiębiorstwem przyszłości. Koncepcje, modele, metody. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2000.
• Pfeifer T.: Qualitätsmanagement. Strategien, Mathoden, Techniken. Carl Hanser Verlag, München 2001.
• Pfeufer HJ., Schreiber F., Rau W.: Das integrierte Managementsystem für Qualitätsmanagement, Arbeitssicherheit, Umweltschutz. Carl Hanser Verlag, München - Wien 2001.
• Piasecki B.: Ekonomika i zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo PWN, Warszawa -Łódź 2001.
• Pichhardt K.: Qualitätsmanagement Lebensmittel. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1997.
• Pischon A., Liesegang D., Dietfb'ed G.: Integrierte Managementsysteme für Qualität, Umweltschutz und Arbeitssicht. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1999.
• Podstawy zarządzania. Zagadnienia wybrane. Red. E. NiedzieJski. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2002.
• Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem. Wydawnictwo PWE, Warszawa 1998.
• Prozorowicz M.: Ekonomiczne determinanty kształtowania jakości wyrobów w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2001.
• Przedsiębiorstwo przyszłości - nowe paradygmaty zarządzania europejskiego. Red. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2001.
• Przedsiębiorstwo przyszłości-wizja strategiczna. Red. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002.
• Rampersad H.: Total Quality Management. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 2001.
• Rogoziński K.: Nowy marketing usług. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2000.
• Rogoziński K.: Usługi rynkowe. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1993.
• Rosenberger G.: Messung der Dienstleistungsqualität. Grundlagen, Konzepte, Methoden. 3.Aufl. Wiesbaden 2000.
• Rothery B.: ISO 14000 i ISO 9000. Agencja Informacji Wydawniczych IPS, Warszawa 1999.
• Scheibeier A.: Easy ISO 9001:2000 für kleine Unternehmen. Carl Hanser Verlag, München 2000.
• Scholz H.G.: Kosten - Management. Carl Hanser Verlag, München 2000.
• Schwendt S., Funck D.: Integrierte Managementsysteme. Physica Verlag, Heidelberg 2002.
• Seghezzi H.D.: Fehlerkosten und Qualitätskostenrechnung. W: Jahrbuch zum Finanz-undRechnungswesen. Red. H. Siegwart. Zürich 1997.
• Seghezzi H.D.: Qualitätsplanung. W: Handbuch Qualitätsmanagement. Red. W. Maising. 3. Aufl., München-Wien 1994.
• Skorykow S.: Zarządzanie przez jakość. Procedury zapewnienia jakości. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994.
• Skowron-Mielnik B.: Zarządzanie czasem w przedsiębiorstwie. Podstawy elastycznego kształtowania czasu pracy. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002.
• Skrzypek E.: Jakość i efektywność. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
• Skrzypek E.: Systemy zapewnienia jakości. Doświadczenia przedsiębiorstw. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Składowskiej w Lublinie, Lublin 1993.
• Sławińska M., Urbanowskia-Sojkin E.: Zarządzanie marketingowe przedsiębiorstwem handlowym. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001.
• Smali J.E.: ISO 9000 dla dyrektorów. Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa-Wero, Warszawa 1998.
• Sokołowicz W., Srzednicki A.: ISO - system zarządzania jakością. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Spindler E.: Agrar – Oko - Audit. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1998.
• Staal R., Buch V.: TQM - Leitfaden für Produktions- und Verfahrenstechnik. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1996.
• Starke L.: Der Qualitätsmanagement-Beauftragte. Carl Hanser Verlag, München, 2000.
• Statystyczna Kontrola Jakości — SPC. Wydawnictwa Normalizacyjne Alfa-Wero, Warszawa 1997.
• Stauss B., Neuhaus P.: Das Qualitative Zufriedenheitsmodell. Diskussionsbeiträge der Wirtschaftswissenschaftlichen Fakultät Ingolstadt. Ingolstadt 1995.
• Stauss B., Seidel W.: Beschwerdemanagement. Fehler vermeiden, Leistung verbessern, Kunden binden. 2. Aufl. München-Wien 1998.
• Stebbing L.: Quality Management in the Service Industry. Chichester, England 1990.
• Steffens T.: Umweltmanagement. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 1998.
• Steinbeck H.H.: Total Quality Management. Kompleksowe zarządzanie jakością. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1998.
• Taguchi G.: Introduction to Quality Engineering. Asian Productivity Organisation, White Plains, New York 1990.
• Thomas K.: Jak utrzymać ISO 9000. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu w Krakowie, Kraków 1996.
• Thomson J.R., Koronacki J.: Statystyczne sterowanie procesem. Metoda Deminga etapowej optymalizacji jakości. Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1994.
• Tkaczyk S.: Inżynieria jakości a inżynieria materiałowa. Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "ORGMASZ", Warszawa 2000.
• Tomys A.K.: Kostenorientiertes Qualitätsmanagement. Qualitätscontrolling zur ständigen Verbesserung der Unternehmensprozesse. CHV, München 1995.
• Tyler D.A.: Zarządzanie czasem. Wydawnictwo Petit, Warszawa 2004.
• Unia Europejska. Przewodnik dla polskich przedsiębiorstw. MPIH, Warszawa 1995.
• Urbaniak M.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2004.
• Wasilewski L.: Podstawy zarządzania jakością. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania, Warszawa 1998.
• Wassermann O.: Das intelligente Unternehmen. Prozessebeschleunigen. Menschenbe-geistern. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 2004.
• Waściński T.: The Internet Imapcton Menager's Creativity. W: Praca, zawód, rynek pracy. Red. B. Pietrulewicz. Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2003.
• Waters D.: Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001.
• Waters D.: Zarządzanie w XXI wieku. Jak wyprzedzić Japończyków i Chińczyków. WNT, Warszawa 1995.
• Watson T.J.: W poszukiwaniu doskonałego zarządzania. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001.
• Wawak S.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2002.
• Wawak T.: System jakości ISO 9000. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 1997.
• Wawak T.: Zarządzanie przez jakość. Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1995.
• Webster New Encyclopedic Dictionary. Trident Press International 1994.
• Weidner W.: Kosten der Qualitätssicherung. W: Handbuch der Kostenrechnung. Red. W. Männel. Wiesbaden 1992.
• Wielka encyklopedia powszechna PWN. PWN, Warszawa 2004.
• Wilmes D., Radtke Ph., Aurich M.: TQM-gerechtes Controlling. Carl Hanser Verlag, München 2000.
• Wiśniewska M.: ISO 9000. Droga przedsiębiorstw do uzyskania certyfikatu. Praktyczny poradnik menedżera. ODiDK, Gdańsk 2000.
• Wojciechowski H.: ISO 9000 w praktyce. Dokumentowanie, wdrażanie, przykłady. Wydawnictwo ODiDK, Gdańsk 2000.
• Wolf L., Hutchison D.:, Steinmetz R.: Quality of Service - IWQS 2001. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 2001.
• Wonigeit J.: Total Quality Management. Grundzüge und Effizienzanalyse, Wiesbaden 1994.
• Wprowadzenie nowego produktu na rynek. Red. B. Sojki. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Poznań 2003.
• www.pcbs.gov.pl/indexl.htm.
• Zaborowski T., Frąś J.: Nawyki i umiejętności jako uwarunkowania systemu zarządzania jakością. Polsko-niemiecka konferencja naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski-Łagów 1999.
• Zaborowski T., Frąś J.: Znaczenie absorpcji w zarządzaniu jakością. Polsko-niemiecka konferencja naukowa Ekologia pogranicza. Gorzów Wielkopolski—Łagów Lubuski 2000.
• Zalewski R.I.: Zarządzanie jakością w produkcji żywności. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002.
• Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Wydawnictwa Normalizacyjne Alfa-Wero, Warszawa 1997.
• Zarządzanie jakością. Wybrane zagadnienia. Red. W. Nierzwicki. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 1999.
• Zarządzanie nowym produktem. Red. A. Sosnowska. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2000.
• Zarządzanie produktem. Red. B. Sojkin. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2003.
• Zeithaml V.A., Parasurman A., Berry L.L.: Qualitätsservice. Was Ihre Kunden erwarten - was Sie leisten müssen. Frankfurt am Main 1992.
• Zink K.J., Schildknecht R.: Total Quality Konzepte. Entwicklungslinien und Überblick. W: Qualität als Managementaufgabe. Red. K.J. Zink. Landsberg-Lech, 1989.
• Zmieniające się przedsiębiorstwo w zmieniającej się politycznie Europie. Red. T. Wawak. Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 2001.
• Zymonik Z.: Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2002.
• Żukowski P.: Nowoczesne zarządzanie organizacją. WSZiA, Opole 2001.
• Żukowski P., Frąś J., Łazowska H.: Zarządzanie jakością środowiska. Materiały z międzynarodowej konferencji Regionalne rynki pracy w Polsce a ochrona środowiska. Drawno-Szczecin 1999.
• Żukowski P., Frąś J.: System zapewnienia jakości w agrobiznesie. Materiały z Konferencji Folia Universitatis Agriculture Stetinensis. Akademia Rolnicza w Szczecinie, Szczecin 1998.
• Żukowski P., Frąś J.: Zarządzanie jakością usług bankowych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin 1999.
• Żukowski P., Łazowska H., Frąś J.: Zarządzanie jakością w aspekcie integracji Polski ze Wspólnotami Europejskimi. Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, Gorzów Wielkopolski 2000.
• Żukowski P., Muszyński A., Frąś J.: Zasady organizacji pracy i zarządzania. BWSH, Koszalin 1997.
• Akty prawne i normalizacyjne
• DzU 1961, nr 53, poz. 298.
• DzU 1979, nr 2, poz. 7.
• Guidelines for Managing the Economies of Quality. ISO/DIS 10014, 1996.
• ISO 9000+ISO 14000 NEWS, No 4/2001. ISO Central Secretariat, Geneve, Switzerland 2001.
• Monitor Polski 1957, nr 89, poz. 531. Monitor Polski 1970, nr 27, poz. 222.
• Pakiet ustaw uchwalony dnia 3 kwietnia 1993 roku. DzU 1993, nr 55.
• Qualitätssicherung - Systemaudit nach DIN ISO 9004. Fragenkatalog. Bewertung. Frankfurt am Main 1993.
• Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia. PN-EN ISO 9000. PKN, Warszawa 2001.
• Systemy zarządzania jakością. Wymagania. PN-EN ISO 9001. PKN, Warszawa 2001.
• Technical Specification ISO/TS 16949: Quality Systems - Automotive Suppliers - Particular Requirments for the Application of ISO 9001:1994. 1.03.1999.
• Ustawa z dnia 2 marca 2000 roku. DzU 2000, nr 22, poz. 270.
• Ustawa z dnia 22 lipca 1999 roku o zmianie ustawy o badaniach i certyfikacji. DzU 1999, nr 70, poz. 776.
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw. DzU 2000, nr 43, poz. 489.
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 roku o systemie oceny zgodności. DzU 2002, nr 166, poz. 1360.
• Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne doskonalenia jakości. PN-ISO 9000 9004-4 + AC1. PKN, Warszawa 1996.
• Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne. PKN, Warszawa 1996. Norma PN-ISO 9004-1.
• Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Terminologia. PN-ISO 8402. PKN, Warszawa 1996.