Gospodarka nieoficjalna w systemie ekonomicznym

• Autorzy: Bogdan Mróz

Warianty tytułu

Unofficial Economy in Economic System.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zaprezentowano mechanizmy funkcjonowania gospodarki nieoficjalnej w systemie ekonomicznym, przyczyny pojawiania się i rozwoju nierejestrowanych form działalności gospodarczej, ich skutki mikro- i makroekonomiczne oraz możliwości prowadzenia skutecznej polityki gospodarczej wobec szarej strefy. Przedstawiono terminologię, definicje i zakres gospodarki drugiego obiegu, a także podstawowe formy nierejestrowanej działalności ekonomicznej. Omówiono przyczyny powstawania i rozwoju sektora ukrytego. Scharakteryzowano metody pomiaru gospodarki nieoficjalnej, przyjmując ich podział na bezpośrednie i pośrednie. Opisano także najczęściej spotykane formy aktywności w ramach nielegalnego segmentu gospodarki nieformalnej (oszustwa, fałszerstwa, wyłudzenia, przemyt, fikcyjne bankructwa, pranie pieniędzy), ich uwarunkowania oraz implikacje społeczne i gospodarcze. Następnie, w oparciu o ogólnopolskie badania GUS oraz własne badania ankietowe, przedstawiono statystyczny obraz aktywności członków gospodarstw domowych w gospodarce nieoficjalnej. Na koniec scharakteryzowano funkcje, jakie sektor ukryty pełni w systemie ekonomicznym, omówiono ich skutki społeczne i gospodarcze, a także uwarunkowania skutecznej polityki wobec szarej strefy.

EN

Presented mechanism of functioning of unofficial economy in economic system, reasons of development of no registered economic activity, macro- and microeconomic results and possibilities of running effective economic policy towards gray area. Showed terminology, definitions and basic form of no registered economic activity. Discussed reasons of development of hidden sector. Characterized measurement methods of unofficial economy. Described frequently occurring forms of illegal business segment. (MP)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka drugiego obiegu; Metody szacowania gospodarki drugiego obiegu; Interwencjonizm państwa; Przestępstwa gospodarcze; Przestępstwa skarbowe; Praca nierejestrowana; Dochody ukryte; Rynek pracy; Gospodarstwa domowe; Analiza piśmiennictwa ekonomicznego; Polityka gospodarcza; Gospodarka

EN

Underground economy; Assess method of underground economy; Government intervention; Economic crimes; Fiscal offence; Black-leg labour; Hidden income; Labour market; Households; Economic literature analysis; Economic policy; Economy

• Czasopismo: Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2002
• Numer: nr 509
• Strony: 188

Twórcy

autor

Bogdan Mróz

Bibliografia

• Aigner D.J., Schneider F., Ghosh D.: Me and My Shadow: Estimating the Size of the US Underground Economy from Time Series Data. [W:] Economic Theory and Econometrics. Red. W. Barnett i in. Cambridge, Mass. 1988.
• Allingham M.G., Sandmo A.: Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis. "Journal of Public Economics" 1972 Nr 1.
• Alm J.: Compliance Costs and the Tax Avoidance/Tax Evasion Decision. "Public Finance Quarterly" 1988 Nr 16.
• Andreoni J., Erard B., Feinstein J.: Tax compliance. "Journal of Economic Literature", June 1998 Vol. XXXVI.
• Andrzejewski P.: Plastikowy kant. "Wprost" z 20 grudnia 1998.
• Bankowość. Pr. zb. pod red. W. L. Jaworskiego i Z. Zawadzkiej. Poltext, Warszawa 2001.
• Bardhan P.: Corruption and Development: A Review of Issues. "Journal of Economic Literature", September 1997 Vol. XXXV.
• Barthelemy Ph.: The Macro-Economic Estimates of the Hidden Economy: A Critical Analysis. "The Review of Income and Wealth" 1988 Nr 2.
• Bawly D.: The Subterranean Economy. McGraw-Hill, New York 1982.
• Beckett P.: Dirty Money Taints U.S. Banks; Report Cites Lack of Safeguards. "Wall Street Journal Europe", February 5, 2001.
• Bednarski M.: Gospodarka drugiego obiegu w Polsce. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 2.
• Bednarski M.: Drugi obieg gospodarczy. Przesłanki, mechanizmy i skutki w Polsce lat osiemdziesiątych. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
• Bednarski M., Kokoszczyński R.: Nieoficjalna gospodarka i jej społeczne następstwa. "Ekonomista" 1988 nr 3-4.
• Bednarski M., Kokoszczyński R.: Czwarty sektor. "Przegląd Organizacji" 1989 nr 1.
• Bednarski M., Kokoszczyński R. Stopyra J.: Kształtowanie się rozmiarów drugiego obiegu gospodarczego w Polsce w latach 1977-1986. "Bank i Kredyt" 1988 nr 8-9.
• Belka M.: Doktryna ekonomiczno-społeczna Miliona Friedmana. PWN, Warszawa 1986.
• Będkowski L.: Prywatny handel zagraniczny. "Gazeta Bankowa" 1988 nr 5.
• Bhattacharyya O.K.: How does the hidden economy affect consumers' expenditure? An econometric study of the U.K. (1960-1984). International Institute of Public Finance, Berlin 1993.
• Bicanic L, Ott K.: The Unofficial Economy in Croatia: Causes, Size and Consequences. "Occasional Paper" Nr 3. Institute of Public Finance, Zagreb, November 1997.
• Bielecki J.: Miliardy ukryte przed fiskusem. "Rzeczpospolita" z 2-3 marca 2002.
• Bieszki M., Stępniak A.: Ocena "gospodarki równoleglej" w krajach socjalistycznych. "Gospodarka Planowa" 1984 nr 5.
• Bird R.M., Gendron P.P.: Dual VATs and Cross-Border Trade: Two Problems, One Solution! "International Tax and Public Finance" 1998 Vol. 5, Nr 3.
• Blades D.W.: The Hidden Economy and National Accounts. "The OECD Observer" 1982 Nr 114.
• Blades D.W.: The Hidden Economy and the National Outlook. "Economic Outlook", Occasional Studies, OECD, Paris 1982.
• Blanchard O.: The Economics of Post-Communist Transition. Oxford University Press, New York 1997.
• Błaszczak A., Morka A.: Smarowana gospodarka. "Rzeczpospolita" z 2-3 czerwca 2001.
• Bojarski J.: Przestępstwa gospodarcze związane z działalnością banków. Toruń 2001.
• Bowsher N.N.: The Demand for Currency; Is the Underground Economy Undermining Monetary Policy? Federal Reserve Bank of St. Louis, January 1980.
• Buczkowski K., Wojtaszek M.: Pranie pieniędzy. Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
• Cassel D.: The Growing Shadow Economy: Implications for Stabilization Policy. "Intereco-nomics" 1984 Nr 5.
• Cassel D.: Funktionen der Schattenwirtschaft im Koordinationsmechanismus von Markt- und Planwirtschaften. "Ordo" 1986 Nr 37.
• Cassel D.: Drugi obieg w gospodarce rynkowej i planowej. "Wektory Gospodarki" 1989 nr 4.
• Cassel D., Cichy U.: The Shadow Economy and Economic Policy in East and West: A Comparative System Approach. "Comparative Economic Studies", Spring 1986 Vol. 28, Nr 1.
• Cassel D., Jaworski W., Kath D., Kierczyński T., Lutkowski, K., Paffenholz H.-J.: Inflation und Schattenwirtschaft im Sozialismus. Steuer- und Wirtschaftsverlag, Hamburg 1989.
• Cebula R.J.: An empirical analysis of the impact of government tax and auditing policies on the size of the underground economy: the case of the United States. 1993-1994. "American Journal of Economics and Sociology" 1997 Nr 56/2.
• Chojnacki L: Wędrujące dochody. "Gazeta Bankowa" z 28 kwietnia 1996.
• Cleaning up dirty money. "The Economist", July 26, 1997.
• Colijn L.: The Hidden Economy. Elements of Theory. Gröningen 1983.
• Contini B.: Labor Market Segmentation and the Development of the Parallel Economy. The Italian Experience. "Oxford Economic Papers", November 1981 Vol. 33.
• Cowell P.A.: Cheating the Government. The Economics of Evasion. The MIT Press, Cambridge, Mass. 1990.
• Cudzoziemcy pracują na czarno. "Rzeczpospolita" z 14 października 1998.
• Dallago B.: L'economia irreguläre. Economia "sommersa" e mercato del lavoro in sistemi economici differenti. Franco Angeli, Milano 1988.
• Danesh A.H.: The Informal Economy. A Research Guide. Garland Publ., New York 1991.
• Dean P., Tony-Kenney F.: Taxpayers' attitude to income tax evasion: an empirical study. "British Tax Review" 1980 Nr 1.
• Del Boca D.: Economia parallela e allocazione del tempo familiäre. Micros, Giugno 1981.
• Dereń A.M.: Przerzucanie podatków TRANSFER PRICING. Of. Wyd. OPO, Bydgoszcz 1998.
• Dilnot A., Morris C.N. : What Do We Know About the Black Economy in the United Kingdom. "Fiscal Studies", March 1981 Vol. 2, Nr 1.
• Dunin K.: Wdzięczność czy łapówka? Opłaty nieformalne w medycynie. "Wektory" 1988 nr 7.
• Economie informelle. Définition, mesures, déterminants et conséquences. "Problèmes économiques" 2000 nr 2648.
• Economie souterraine dans les comptes nationaux. "Problèmes économiques" 1990 nr 2160.
• Ekes I.: The Hidden Economy. Invisible Incomes, Budapest 1993.
• Expert Meeting on Informal Activities in the Private Sector in Transition Economies. OECD, Paris, December 2-4, 1993, mat. pow.
• Feige E.: How Big is the Irregular Economy. "Challenge", November-December 1979.
• Feige E.L.: Macroeconomic Malaise and the "Unobserved Economy". "Economic Impact" 1982 Nr 4.
• Felis P.: Reakcje przedsiębiorstw na obciążenia podatkowe. "Studia i Prace KZiF" z. 22. SGH, Warszawa 2001.
• Firlit E., Hockuba Z., Podłaszczyk A.: Zakupy dóbr trwałego użytku na rynku rzeszowskim: niedobór a postępowanie konsumentów. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1989.
• Franz A.: Estimates of the Hidden Economy in Austria on the Basis of Official Statistics. "The Review of Income and Wealth" 1985 Nr 4.
• Fraud without Frontiers. A Study for the European Commission of International Fraud within the European Union. Deloitt&Touche 1997.
• Frey B.S., Pommerehne W.W.: The Hidden Economy: State and Prospects for Measurement. "The Review of Income and Wealth" 1984 Nr 30/1.
• Frey B.S., Weck H.: Estimating the Shadow Economy: A "Naive" Approach. "Oxford Economic Papers", March 1983 Vol. 35, Nr 1.
• Frey B.S., Weck-Hannemann H.: The Hidden Economy as an "Unobserved" Variable. "European Economic Review" 1984 Nr 26/1.
• Frydman R., Rapaczyński A., Murphy K.: Korupcja w świecie pokomunistycznym. "Rzeczpospolita" z 2-3 stycznia 1999.
• Frye T., Shleifer A.: The Invisible Hand and the Grabbing Hand. "Working Paper" Nr 5856. National Bureau of Economic Research. Cambridge, Mass., December 1995.
• Gaertner W., Wenig A.: The Economics of the Shadow Economy. Proceedings of the International Conference on the Economics of the Shadow Economy. Springer, Berlin 1985.
• Galasi P.: Schattenwirtschaft. Staat und Beschäftigung in den sozialistischen Ländern Osteuropas. Eine ordnungspolitische Betrachtung. Göttingen 1984.
• Galasi P., Kertesi G.: Second Economy, Competition, Inflation. "Acta Oeconomica" 1985 Nr 3-4.
• Gaudemet P. M.: Finanse publiczne. PWE, Warszawa 1990.
• Gershuny J.: The Informal Economy and It's Role in Post-Industrial Society. "Futures" 1979 Nr 11.
• Gikas G.: Przyczyny i konsekwencje gospodarki drugiego obiegu. "Gospodarka Narodowa" 1992 nr 9.
• Gilmore W.C.: Brudne pieniądze. Metody przeciwdzialania praniu pieniędzy. PWE, Warszawa 1999.
• Ginsburgh V., Pestieu P.: L'économie informelle. Ed. Labor, Bruxelles 1987.
• Glikman P.: Zatrudnienie, inwestycje, podatki w szarej gospodarce (próba szacunku). GUS, Warszawa, czerwiec 1996.
• Głuchowski J.: Oazy podatkowe. Dom Wyd. ABC, Warszawa 1996.
• Głuchowski J., Handor D., Patyk J., Szymańska J.: Formy zmniejszania wysokości podatków w Polsce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2002.
• Goldberg L. S.: Moscow Black Markets and Official Markets for Foreign Exchange: How Much Flexibility in Flexible Rates? National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass., March 1992. "Working Paper" Nr 4040.
• Goławska M.: Piracki proceder. "Marketing i Rynek" 2002 nr 1.
• Gospodarka nieformalna. "Economie Impact" - "Wektory Gospodarki" 1988 nr 8.
• Gospodarka nieformalna. Uwarunkowania lokalne i systemowe. Red. K. Sowa. TNOiK, Rzeszów 1990.
• Gospodarka Polski wobec globalnych wyzwań rozwoju. Pr. zb. pod red. W. Kowalczewskie-go. Wyd. Akademickie Dialog, Warszawa 2000.
• Górniok O.: Przestępczość gospodarcza i jej zwalczanie. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1994.
• Górniok O.: Przestępczość przedsiębiorstw i karanie jej sprawców. Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa 1995.
• Górski M.: Drugi rynek jako proces przystosowawczy niezrównoważonego rynku dóbr i uslug konsumpcyjnych. "Nauka o Zarządzaniu" 1987 nr 1.
• Górski Z.: Metody pomiaru gospodarki ukrytej. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 8.
• Gretschmann K., Heinze R.G., Mettelsiefer B.: Schattenwirtschafi. Wirtschafts- und sozialwissenschaftliche Aspekte, internazionale Erfahrungen. Göttingen 1984.
• Grosfeld J.: Gospodarka równoległa w krajach uprzemysłowionych. Zarys problematyki. Spółdzielczy Instytut Badawczy, Warszawa 1983, masz.
• Grossman G.: The Second Economy in the USSR. "Problems of Communism" 1977 Nr 26.
• Grzegorczyk W.: Gospodarka ukryta w Polsce i jej znaczenie. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1990 nr 1.
• Gutmann P.M.: The Subterranean Economy. "Financial Analysts' Journal", November/December 1977.
• Gutmann P.M.: Statistical Illusions, Mistaken Policies. "Challenge", November/December 1979.
• Gwiazda A.: Rozwój gospodarki nieformalnej w krajach zachodnich. "Gospodarka Narodowa" 1983 nr 6.
• Halik J.: Nieoficjalne uslugi w slużbie zdrowia. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 8.
• Hankiss E.: Pułapki społeczne. Warszawa 1986.
• Harding P., Jenkins R.: The Myth of the Hidden Economy. Philadelphia 1989.
• Hashi I.: The Economics of Bankruptcy, Reorganisation and Liquidation: Lessons for East European Transitional Economies. CASE, Warszawa 1995.
• Hindriks J., Keen M., Muthoo A.: Corruption, extortion and evasion. "Discussion Paper" Nr 470. University of Essex, Department of Economics, June 1997.
• Hines J.R.: Forbidden Payment: Foreign Bribery and American Business After 1977. "Working Paper" Nr 5266. National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass., September 1995.
• Ickiewicz J.: Podatkowe i niepodatkowe obciążenia przedsiębiorstw. Of. Wyd. SGH, Warszawa 1998.
• Imrohoroglu A., Merlo A., Rupert P.: On the Political Economy of Income Redistribution and Crime. "Staff Report" 216. Federal Reserve Bank of Minneapolis, Research Department, September 1996.
• Isachsen A., Strom S.: The Size and Growth of the Hidden Economy in Norway. "The Review of Income and Wealth" 1985 Nr 31.
• Jarosiński W.: Szacunek struktury pracujących w szarej strefie gospodarki w krajach rozwijających się. "Wiadomości Statystyczne" 1998 nr 6.
• Jasiecki K.: Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu. Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2002.
• Jasiński W.: Pranie brudnych pieniędzy. Poltext, Warszawa 1999.
• Jasiński W.: Przeciw szarej strefie. Nowe zasady zapobiegania praniu pieniędzy. Poltext, Warszawa 2001.
• Jaworski W., Szablewski A.: Nieformalna dzialalność zarobkowa w Polsce. "Bank i Kredyt" 1988 nr 8-9.
• Jensen J., Siebel W., Siebel-Robel Ch., Walter UJ., Weyrather J.: Mythos informeller Ökonomie. "Leviathan. Zeitschrift für Sozialwissenschaft" 1985 Jh. 13, H. 3.
• Johnson S., Kaufmann D., Shleifer A.: The unofficial economy in transition. Brookings Papers on Economic Activity, Washington, Fall 1997.
• Johnson S., Kaufmann D., Zoido-Lobaton P.: Corruption, public finances and the unofficial economy. MIT, The World Bank 1998.
• Johnson S., Kaufmann D., Zoido-Lobaton P.: Regulatory discretion and the unofficial economy. "The American Economic Review" 1998 Nr 88/2.
• Kalecki M.: Próba wyjaśnienia zjawiska przestępczości gospodarczej. [W:] M. Kalecki: Dzielą. T. 4. Warszawa 1984.
• Kałaska M., Kostrubiec, S., Witkowski J.: Praca nierejestrowana w Polsce w 1995 roku. GUS, Warszawa 1996.
• Kasowanie lewej kasy. "Forum" z 17-30 grudnia 2001.
• Kesselman J.R.: Policy implications of tax evasion and the underground economy. The University of British Columbia, Vancouver, March 1995.
• Kędzior Z.: Rola importu prywatnego dóbr konsumpcyjnych w równoważeniu rynku wewnętrznego. [W:] Problemy równowagi rynkowej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Rytro 1985.
• Kędzior Z., Karcz K.: Badania marketingowe w praktyce. Wyd. II zm. PWE, Warszawa 2001.
• Kierczyński T.: Istota i rodzaje gospodarki ukrytej. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 8.
• Klarecki T.A.: Podejrzane kontrakty terminowe. "Business Week" z grudnia 2001.
• Klarecki T.A.: Wielkie pranie. "Business Week" z grudnia 2001.
• Kloc K.: Szara strefa w okresie transformacji. CASE, Warszawa 1998.
• Kluzik-Rostkowska J., Romanowska D.: Znaczone karty. Fikcja przetargów publicznych. "Wprost" z 6 grudnia 1998.
• Knapp J., Krasnowska V., Pawelczyk G.: Import bez granic. "Wprost" z 10 września 2000.
• Koncentracja w handlu a współpraca producentów i dystrybutorów. Red. M. Strużycki. Oficyna Wydawnicza A&Z, Warszawa 2000.
• Konikowski J.: Pranie pieniędzy w Internecie. "Internet" 1999 nr 11.
• Konstantinow A.: Mafia bez piramid. "Polityka" z 17 maja 1997.
• Kostrzewski M.: Nowi i inni Rosjanie. "Rzeczpospolita" z 29 kwietnia 1998.
• Kościński P.: Mafia w parlamencie. "Rzeczpospolita" z 20 listopada 1996.
• Kozłowicz A., Mruk H., Nowaczyk G.: Przyczyny i konsekwencje drugiego obiegu dochodów. "Gospodarka Planowa" 1987 nr 6.
• Kowalczyk K.A.: Brudne ręce bialych kołnierzyków. "Businessman" z sierpnia 1996.
• Krajewski J., Ułan E.: Handel na czarno. "Gazeta Bankowa" 1989 nr 46.
• Kraskowski L.: Nadmiar swobody sprzyja korupcji. "Rzeczpospolita" z 28 kwietnia 2000.
• Krasnodębski R.: Unikanie płacenia podatków. "Przegląd Podatkowy" 1994 nr 1.
• Kudrycka L, Radziukiewicz M.: Rozkłady dochodów, wydatków i oszczędności z uwzględnieniem dochodów z szarej strefy. "Studia i Prace" z. 278. ZBSE GUS i PAN, Warszawa 2001.
• Kwiatkowski P.: Zwalczanie handlu towarami pirackimi i podrabianymi. Pro-Marka, Warszawa 2000.
• Lacko M.: Hidden economy in East-European countries in international comparison. International Institute for Applied Systems Analysis, Laxenburg 1996.
• Lacko M.: Do power consumption data tell the story! (Electricity Intensity and the hidden economy in post-socialist countries). International Institute for Applied Systems Analysis, Laxenburg 1997.
• Ledeneva A.V.: Russia's economy of favors: blat, networking and informal exchange. Cambridge University Press, Cambridge 1998.
• Lemieux Th., Fortin B., Frechette P.: The effect of taxes on labor supply in the underground economy. "The American Economic Review" 1994 Nr 84/1.
• Leśniewska Z.: Perła szarej strefy. "Wprost" z 23 lipca 2000.
• Leśniewski B., Szczęsny J.: Bez cła. "Wprost" z 21 grudnia 1997.
• Levis A., Webley P., Furnham A.: The new economy: the social psychology of economic behavior. Harvester Wheatsheaf, New York 1995.
• Loayza N.V.: The economics of the informal sector, a simple model and some empirical evidence from Latin America. "Cornegie-Rochester Conference Series on Public Policy" 1996 Nr 45.
• Lubell H.: The informal sector in the 1980's and 1990's. OECD, Paris 1991.
• Mac Afee K.: A Glimpse of the Hidden Economy in the National Accounts of the United Kingdom. "Economic Trends", February 1980.
• Madzarevic S., Mikulic D.: Measuring the unofficial economy by the system of national accounts. Institute of Public Finance, Zagreb 1997.
• Maloney W.F.: Does Informality Imply Segmentation in Urban Labor Markets? Evidence from Sectoral Transitions in Mexico. "The World Bank Economic Review" 1999 Nr 13(2).
• Mars G.: Cheats at Work. An Antrophology of Workplace Crime. London 1984.
• Marszałek A.: Pralnia nad Wislą. "Rzeczpospolita" z 6 kwietnia 1998.
• Marszałek A.: Kantor wymiany brudnych walut. "Rzeczpospolita" z 28 czerwca 2000.
• Mauro P.: Corruption and growth. "Quarterly Journal of Economics", August 1995.
• Mauro P.: The Effects of Corruption on Growth, Investment and Government Expenditure: A Cross Country Analysis. [W:] Corruption and the Global Economy. Red. K.A. Elliot. Washington 1997.
• Miecik I.T.: Ośmiornica czy krewetka. "Polityka" z 24 czerwca 2000.
• Misala J.: Nieoficjalna wymiana zagraniczna. IMSG SGPiS, Warszawa 1987, masz.
• Misiąg F.: Interwencjonizm państwa w okresie przechodzenia do gospodarki rynkowej. IRWiK, Warszawa 1994.
• Możaryn H.: Przyczyny gospodarki ukrytej. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 8.
• Mróz B.: Małe przedsiębiorstwa we Włoszech: recepta na kryzys alla italiana. "Firma" 1988 nr 11.
• Mróz B.: Inoffizielle Wirtschaftsformen im Binnenhandel. [W:] Inflation und Schattenwirtschaft im Sozialismus. Red. D. Cassel i in. Steuer- und Wirtschaftsverlag, Hamburg 1989.
• Mróz B.: Nielegalne formy gospodarki nieoficjalnej w obrocie towarowym. "Handel Wewnętrzny" 1989 nr 1.
• Mróz B.: Drugi obieg gospodarczy w Polsce. "Firma" 1990 nr 1.
• Mróz B.: Poland at the Threshold of the Market Economy: Private Sector Gains Momentum. "Ost-Europa Wirtschaft" 1991 Nr 1.
• Mróz B.: Poland's Economy in Transition to Private Ownership. "Soviet Studies" 1991 Vol. 43, Nr 4.
• Mróz B.: Detektywi w zarękawkach. "Firma" 1993 nr 9.
• Mróz B.: Privatisation of the Polish Economy: Programs, Trade-Offs and Pitfalls. "Journal of East-West Business" 1995 Nr 4.
• Mróz B.: Gospodarka nieoficjalna w Polsce: zagrożenie czy wyzwanie? Ref. na konf. KZiF SGH, Pogorzel k. Otwocka, 9-10 czerwca 1995.
• Mróz B.: Walka z cieniem: dylematy polityki gospodarczej wobec szarej strefy. Ref. na konf. KZiF SGH, Pogorzel k. Otwocka, 20-21 czerwca 1996.
• Mróz B.: Gospodarka nieoficjalna w Polsce. Istota, przyczyny i formy występowania. "Marketing i Rynek" 1997 Nr 1.
• Mróz B.: Gospodarstwa domowe w szarej strefie. Ref. na konf. KZiF SGH pt. "Analiza warunków umożliwiających rozwój gospodarki polskiej". Cz. II. Kazimierz Dolny, 8-10 czerwca 1998.
• Mróz B.: Uczestnictwo gospodarstw domowych w szarej strefie (w świetle badań empirycznych). SGH, Warszawa 1998, masz.
• Mróz B.: The Second Economy and Economic Transformation. Empirical Evidence from Poland. "Russian and East European Finance and Trade", July-August 1999.
• Mróz B.: Aktywność gospodarstw domowych na nieformalnym rynku pracy. "Studia i Prace KZiF" z. 14. SGH, Warszawa 2000.
• Mróz B.: Metody pomiaru gospodarki nieoficjalnej. "Ekonomista" 2001 nr 1.
• Mróz B.: Przyczyny gospodarki nieoficjalnej - interpretacje i kontrowersje. Ref. na VIII Sympozjum Naukowe KZiF SGH, Kazimierz Dolny, 6-8 czerwca 2001.
• Mruk H.: Rynek równoległy a sfera oficjalna. "Handel Wewnętrzny" 1988 nr 6.
• Muszyńska W.: Zmiany sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w okresie transformacji. [W:] Konsument - przedsiębiorstwo - rynek. Pr. zb. pod red. nauk. Z. Kędzior. Katowice 1996.
• Mydeł R., Passman H.: Nielegalni robotnicy cudzoziemscy i czarny rynek pracy. Polscy nielegalni pracownicy w Wiedniu. Kraków 1997.
• Neck R., Schneider F.: The Development of the Shadow Economy Under Changing Tax Systems and Structures. "Finanzarchiv" 1993 Nr 50/3.
• Nieformalna działalność zarobkowa. Oprać, zespołu pod kier. W. Jaworskiego. NBP, Warszawa, maj 1987, masz.
• Niezbędna szara strefa. "Forum" z 18 lipca 1999.
• Nojszewska E.: Mikroekonomiczne podstawy działalności w szarej strefie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw na przykładzie rynku pracy. "Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych" z. 6. SGH, Warszawa 1998.
• Nowak A.Z.: Polityka pieniężna a druga gospodarka w Polsce w latach osiemdziesiątych. Warszawa 1993.
• O'Hearn D.: The Consumer Second Economy: Size and Effects. "Soviet Studies", April 1980 Vol. 32, Nr 2.
• O'Higgins M.: Measuring the Hidden Economy. A Review of Evidence and Methodologies. London 1980.
• Ornacka E., Szczęsny J.: Gastpracownicy. "Wprost" z 20 grudnia 1998.
• Paliottti V.: Historia kamorry. Universitas, Kraków 1998.
• Pawłowski W.: Pralnia Cypr. "Polityka" z 9 stycznia 1999.
• Pelzmann L.: Wirtschaftspsychologie. Arbeitslosenforschung, Schattenwirtschaft, Steuerpsychologie. Springer, Wien 1988.
• Pietrewicz M.: Polityka fiskalna. Poltext, Warszawa 1998.
• Płokszto A.: Korupcja na Litwie. "Home&Market" 1997 nr 10.
• Pływaczewski E.: Pranie brudnych pieniędzy. Możliwości przeciwdziałania z uwzględnieniem roli systemu bankowego. Toruń 1993.
• Pokojska M.: Gangsterski kapitalizm. "Gazeta Bankowa" z 2 kwietnia 1994.
• Polityka gospodarcza. Pr. zb. pod red. B. Winiarskiego. Wyd. II zm. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2002.
• Pommerehne W.W.: Was wissen wir eigentlich über Steuerhinterziehung1? "Rivista Interna-zionale di Scienze Economiche e Commerciali" 1986 nr 35.
• Pommerehne W.W., Weck-Hannemann H.: Steuerhinterziehung: Einige romantische, realistische und nicht zuletzt empirische Befunde. "Zeitschrift für Wirtschafts- und Sozialwissenschaften" 1992 Nr 112/3.
• Popowski S.: Kryminalne tango. "Rzeczpospolita" z 10 marca 1999.
• Popov V.: Will Russia achieve fast economic growth! "Communist Economies and Economic Transformation", December 1998 Vol. 10, Nr 4.
• Praca nierejestrowana w Polsce w 1998 roku. Pr. zb. pod red. S. Kostrubiec. GUS, Warszawa 1999.
• Przestępczość gospodarcza. Doświadczenia europejskie i amerykańskie. Pr. zb. pod red. nauk. A. Siemaszko. Oficyna Naukowa, Warszawa 1995.
• Raj na czarno. "Rzeczpospolita" z 21 sierpnia 2000.
• Rajewski Z.: Szara gospodarka w systemie rachunków narodowych. ZBSE GUS i PAN, Warszawa, maj 1994, masz. pow.
• Raszkowska G.: Przyzwolenie na kradzież. "Rzeczpospolita" z 16 maja 2001.
• Renstrom Th. L: Tax evasion as a disciplinary mechanism for fiscal policy. "Discussion Paper" Nr 97-27. The University of Birmingham, Department of Economics 1998.
• Rose-Ackerman S.: Korupcja i rządy. Przyczyny, skutki i drogi reform. Fundacja im. Stefana Batorego i Wydawnictwo Sic! Warszawa 2001.
• Rybacki R.: Pranie brudnych pieniędzy. IGŚ SGH, Warszawa, sierpień 1995.
• Sandholtz W., Koetzle W.: Accounting for Corruption: Economic Structure, Democracy and Trade. "International Studies Quarterly", March 2000 Vol. 44, Nr 1.
• Schneider F.: The Shadow Economies of Western Europe. "Journal of the Institute of Economic Affairs" 1997 Nr 17/3.
• Schneider F.: Further Empirical Results of the Size of the Shadow Economy of 17 OECD Countries Over Time. 54th Congress of the International Institute of Public Finance, Cordoba (Argentina), August 24-27, 1998.
• Schneider F., Enste D.: Shadow economies around the world: size, causes and consequences. "IMF Working Paper" Nr 26. International Monetary Fund, Washington 2000.
• Shang-Jin W.: Why is corruption so much more taxing than taxi Arbitrariness kills. "Working Paper" 6255. National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass., November 1997.
• Siesto V.: Macro-Economic Statistics and the Submerged Economy. "Review of Economic Conditions in Italy", Banco di Roma, 1987 Nr 1.
• Skolka J.: Die andere Wirtschaft: Schwarzarbeit und Do-It-Yourself in Österreich. Wien 1985.
• Skwirowski P.: Kantowanie fiskusa. "Gazeta Wyborcza" z 14 października 1999.
• Sokolowski J.: Przyczyny unikania podatków. "Przegląd Podatkowy" 1992 nr 3.
• Sokołowski J.: Strategia podatkowa przedsiębiorstwa. Jak zmniejszyć obciążenia podatkowe. PWN, Warszawa 1994.
• Soldatos G.T.: Why People Tolerate Underground Economy and Tax Evasion. "Giornale degli Economisti e Annali di Economia" 1995 nr 54.
• Soldatos G.T.: The Measurement of the Underground Economy. "Studi Economic!" 1997 Vol. 52, nr61.
• Sowa K.: Grupy pracujące na własny rachunek jako kategoria socjologiczna i zjawisko w strukturze społecznej. Spółdzielczy Instytut Badawczy, Kraków 1980, masz.
• Sowa K.: Praca na lewo w świetle badań naukowych. "Zdanie" 1987 nr 2.
• Stankiewicz A.: Robota na czarno. "Rzeczpospolita" z 28 sierpnia 2001.
• Suchar H.: Prowizja polityczna. "Wprost" z 9 sierpnia 1998.
• Szablewski A.: Pieniądz w drugim obiegu. "Bank i Kredyt" 1986 nr 7-8.
• Szablewski A.: Przedsiębiorczość a rozwój nie rejestrowanej działalności gospodarczej. "Gospodarka Planowa" 1988 nr 3.
• Szabo K.: From privatization to marketization - schizophrenic actors in the transitory economies. Ref. na III konf. EACES pt. "Transformation of the Economic Systems", Budapest, September 8-10, 1994.
• Szamrej Z.: Gospodarka ukryta, sektor publiczny a wzrost produktu. Teoretyczne ujęcie czynników egzogenicznych. SGH, Warszawa 1998, masz.
• Szara strefa gospodarki (wybrane problemy). Zakład Badań Statystyczno- Ekonomicznych GUS i PAN z. 223. Warszawa, styczeń 1995.
• Szara strefa nadgryza budżet państwa. "Puls Biznesu" z 9 czerwca 1999.
• "Szara strefa" w okresie transformacji ustrojowej gospodarki polskiej. Pr. zb. pod red. M. Smejdy. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
• Szara strefa w transformacji gospodarki. Pr. zb. pod red. M. Grabowskiego. Gdańsk 1995.
• Szczęsny W.: Firma w otoczeniu fiskalnym. Difin, Warszawa 2001.
• Tanzi V.: The Underground Economy in the United States. Annual Estimates 1930-1980. "IMF Staff Papers", June 1983 Vol. 30, Nr 2.
• Tanzi V.: The Underground Economy: The Causes and Consequences of the Worldwide Phenomenon. "Finance and Development", December 1983.
• Tanzi V.: Corruption around the World. Causes, Consequences, Scope and Cures. "IMF Staff Papers" 1998 Nr 4.
• Taranów L: Socjalno-psychologiczne aspekty uchylania się od podatków na Ukrainie. "Studia i Prace KZiF" z. 22. SGH, Warszawa 2001.
• Tarnowski P.: Pralnia w raju. "Polityka" z 8 lipca 2000.
• Tendier J.: The Informal Sector, Small Firms, and the Devil's Deal. "UNRISD News", Spring/Summer 2001 Nr 24.
• Thomas J.J.: Informal economic activity. Harvester Wheatsheaf, New York 1992.
• Treml V., Alexeev M.: The Second Economy and the Destabilizing Effect of its Growth on the State Economy in the Soviet Union 1965-1989. Berkeley-Duke Occasional Papers on the Second Economy in the USRR, Duke University, Durham 1993.
• The Underground Economies. Tax Evasion and Information Distortion. Red. E.L. Feige. Cambridge University Press, Cambrigde 1989.
• The underground economy: global evidence of its size and impact. Red. O. Lippert, M. Walker. The Frazer Institute, Vancouver 1997.
• The Underground Economy in the United States and Abroad. Red. V. Tanzi. Lexington 1983.
• The Unofficial Economy. Consequences and Perspectives in Different Economic Systems. Red. S. Alessandrini, B. Dallago. Gower, Aldershot 1987.
• Wąsowski K., Wąsowski W.: Pranie brudnych pieniędzy. Poradnik dla bankowców. Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 2001.
• Weck-Hanneman H., Pommerehne W.W., Frey B.S.: Die Schattenwirtschaft. Vahlen, München 1984.
• Welfens M.J.: Das Phänoman der Schattenwirstchaft im Sozialismus. "Osteuropa-Wirtschaft" 1989 Nr 1.
• Wells S.: A Note on the Underground Economy. Statistics Canada, Ottawa 1993.
• Wigger B. U.: Optimal taxation in the presence of black markets. 53rd IIPF Congress, Kyoto, August 25-28, 1997.
• Willard J.Ch.: L'économie souterraine dans les comptes nationaux. "Economie et statistique", novembre 1989.
• Wiszniewski E.: Rynek równoległy a realizacja drugiego etapu reformy gospodarczej. [W:] Funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Współczesność i przyszłość. Warszawa 1985.
• Wiszniewski E., Wyżnikiewicz B.: Wpływ gospodarki równoległej na strukturę konsumpcji gospodarstw domowych. Warszawa 1989, masz.
• Wiśniewski M.: Gospodarka i jej cień. "Życie Gospodarcze" 1984 nr 31.
• Wiśniewski M.: Źródła i rozmiary drugiego obiegu gospodarczego w Polsce. "Ekonomista" 1985 nr 6.
• Wojtyna A.: Nowe kierunki badań nad ekonomiczną rolą państwa. "Ekonomista" 2001 nr 1.
• Wójciak T.: Siódme przykazanie. "Rzeczpospolita" z 11 marca 1998.
• Wójcik J.W.: Kryminalistyczne problemy zapobiegania oszustwom zaliczkowym (nigeryjs-kim). Toruń 1996.
• Wójcik J.W.: Pranie pieniędzy. Studium prawno-kryminologiczne i kryminalistyczne. Toruń 1997.
• Wróbel R.: Polska w gorszej połowie. "Rzeczpospolita" z 20-21 marca 1999.
• Wrzosek M., Ruzik A., Szapiro T.: Komputerowa symulacja dynamiki szarej strefy. KAE SGH, Warszawa 1998, masz.
• Wyczański P.: Czarny rynek walutowy w Polsce 1970-1984. SGPiS, Warszawa 1986, pr. doktorska.
• Wyżnikiewicz B.: Wpływ gospodarki drugiego obiegu na poziom i dynamikę dochodu narodowego. INE_PAN, Warszawa 1986, masz.
• Wyżnikiewicz B.: Druga gospodarka w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. "Wektory Gospodarki" 1987 nr 10.
• Yoo L, Hyun J.K.: International Comparison of the Black Economy: Empirical Evidence using Micro-level Data. "Working Paper" 98-04. Korea Institute of Public Finance, Seoul, September 1998.