Liberalizacja rynku usług bankowych w Polsce - od monopolu do konkurencji

• Autorzy: Adam Baszyński

Warianty tytułu

Liberalisation of Bank Services Market in Poland - from Monopoly to Competition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł jest próbą syntetycznej oceny procesu liberalizacji rynku usług bankowych w Polsce zachodzącego w okresie transformacji ustrojowej. Przedstawiono w nim zmiany wiążące się z zachodzącym procesem tej liberalizacji dotyczące: zasad tworzenia nowych banków, liczby podmiotów sektora bankowego, ich niezależności w kształtowaniu cen oraz barier wejścia na rynek usług bankowych.

EN

The paper presents the process of liberalisation of bank services market in Poland since the beginning of the 1980s. to join the European Union. This process was divided into four principal stages. Their separation corresponds with introducing of essential legislative changes in banking sector functioning, i.e. banking law amendments in 1982 and 1989, formal admitting foreign banks to operate on Polish market since the beginning of 1999 and joining the EU in 2004. Liberalisation of Polish bank services market is analysed on the basis of the well-known market structures classification such as: perfect competition, monopolistic competition, oligopoly and monopoly. Transition from the state monopoly in bank services providing to monopolistic competition between commercial banks is presented on such a theoretical background. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek usług bankowych; Sektor bankowy; Konkurencja monopolistyczna; Konkurencja oligopolistyczna

EN

Banking services market; Banking sector; Monopolistic competition; Oligopolistic competition

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 2005
• Numer: nr 51
• Strony: 302--328

Twórcy

autor

Adam Baszyński

Bibliografia

• Bankowość krajów tworzących gospodarkę rynkową. Europa Środkowa i Wschodnia: kontynuacja reform, red. A. Janc, Wyd, AE w Poznaniu, Poznań 1998.
• Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Ekonomia. Mikroekonomia, wyd. 3, PWE, Warszawa 2003.
• Bertrand J. L. E, Jheorie des Richesses: revue de Theories mathematiques de la richesse sociale par Leon Walras et Recherches sur lesprincipes mathematiques de la theorie des richesses par Augustin Cournot, "Journal des Savants" 1883, nr 9.
• Chamberlin E. H., The Theory of Monopolistic Competition, wyd. 8, Harvard University Press, Cambridge 1962.
• Czarny B., Czarny E., Bartkowiak R., Rapacki R., Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa 2000.
• Edgeworth F. Y., The Pure Theory of Monopoly, tłum. L. Amoroso, "Economic Journal" 1922, nr 9.
• Gronkiewicz-Waltz H., Bank centralny. Od gospodarki planowej do rynkowej. Zagadnienia administracyjnoprawne, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1992.
• Jaworski W. L, Krzyżkiewicz Z., Kosiński B., Banki. Rynek, operacje, polityka, wyd. 6, Poltext, Warszawa 1997.
• Kamerschen D. R., McKenzie R. B., Nardinelli C., Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NSZZ "Solidarność" Gdańsk 1991.
• Kokoszczyński R., Structural Changes in the Polish Banking Industry - Three Dimensions of Consolidation Processes in an Emerging Economy, w. The Banking Industry in the Emerging Market Economies: Competition, Consolidation and Systemic Stability, BIS Papers 2001, nr 4.
• Lipowski A., O akademickiej koncepcji zawodności rynku krytycznie, "Ekonomista" 2001, nr 3.
• Lipowski A., Ekonomiczna zawodność państwa - krytyczna analiza ujęcia antyetatystycznego, "Ekonomista" 2002, nr 2.
• Makroekonomia, red. W Balicki, Wyd. AND s.c., Warszawa 1993.
• Myczkowska A., Dynamiczny przyrost kont internetowych, "Rzeczpospolita" 2002, nr 244.
• Po skoku - ustabilizowanie wydatków, "Rzeczpospolita" 2003, nr 242.
• Podstawy ekonomii, red. R. Milewski, WN PWN, Warszawa 1999.
• Rekowski M., Wprowadzenie do mikroekonomii, Poznań 1992, cześć II.
• Robinson J. V., The Economics of Imperfect Competition, Macmillan, wyd. 2, Londyn 1969.
• Rosati D. K., Polityka kursu złotego w Polsce, Wyd. WSB, Poznań 2001, materiały konferencyjne.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 10 grudnia 2001 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (DzU 2001, nr 149, poz. 1672 z późn. zm.). Rynek kart płatniczych w Polsce, Departament Komunikacji Społecznej NBP, Warszawa 2003.
• Rynek pracy w warunkach zmian ustrojowych, red. W Jarmołowicz, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 2003.
• Samuelson P. A" Nordhaus W D., Ekonomia, 1.1, WN PWN, Warszawa 1995.
• Schiller B. R., The Micro Economy Today, wyd. 4, McGra w-Hill Publishing Company, Nowy Jork 1989.
• Sektor bankowy w procesie zmian systemowych. Europa Środkowa i Wschodnia: początek zmian, red. A. Janc, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 1997.
• Smith A., Badania nad natura i przyczynami bogactwa narodów, t. l, PWN, Warszawa 1954.
• Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2002 roku, NBP, Warszawa 2003.
• Strona internetowa NBP http://www.nbp.pl/statystyka/dzienne/Stopy_procent.html z 17 października 2003.
• Sweezy P.M., Demand Under Conditions of Oligopoly, "Journal of Political Economy", 1939.
• System bankowy w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, NBP, Warszawa 2001. Sytuacja finansowa banków w 2002 r. Synteza, GINB, NBP, Warszawa 2003. Sytuacja finansowa banków w 2003 r. Synteza, GINB, NBP, Warszawa 2004.
• Uchwała nr 5/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z 12 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytułu przekroczenia limitów koncentracji wierzytelności, sposobu i szczegółowych zasad obliczania współczynnika wypłacalności banku, z uwzględnieniem powiązań banków z innymi podmiotami zależnymi lub działającymi w tym samym holdingu oraz określenia dodatkowych pozycji bilansu banku ujmowanych łącznie z funduszami własnymi w rachunku adekwatności kapitałowej oraz zakresu i sposobu ich wyznaczania (Dz. Urz. NBP, Nr 22, poz. 43).
• Uchwała nr 1/2002 Komisji Nadzoru Bankowego z 10 stycznia 2002 r. w sprawie wykazu dokumentów załączanych do wniosków do Komisji Nadzoru Bankowego w sprawach o wydanie zezwolenia na utworzenia banku, o wyrażenie zgody na powołanie członków zarządu banku oraz do informacji o składzie zarządu przedstawianej Komisji Nadzoru Bankowego przez rade nadzorczą banku (Dz. Urz. NBP 2002, nr l, poz. 1).
• Uchwała nr 4/2002 Komisji Nadzoru Bankowego z 6 marca 2002 r. w sprawie trybu wykonywania nadzoru bankowego (Dz. Urz. NBP ,2002, nr 6, poz. 10).
• Uchwała Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z 10 maja 2000 r. w sprawie kierunków prywatyzacji PKO BP, BGŻ oraz PZU SA (MP 2000, nr 119, poz. 1252).
• Ustawa z 26 lutego 1982 r. - Prawo bankowe (DzU 1982, nr 7, poz. 56).
• Ustawa z 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe (DzU 1989, nr 4, poz. 21).
• Ustawa z 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (DzU 1989, nr 4, poz. 22).
• Ustawa z 14 lutego 1992 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (DzU 1992, nr 20, poz. 78).
• Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU 1994, nr 80, poz. 369 z późn. zm.).
• Ustawa z 14 czerwca 1996 r. o łączeniu i grupowaniu niektórych banków w formie spółki akcyjnej (DzU 1996, nr 90, poz. 406).
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (DzU 2002, nr 72, poz. 665 z późn. zm.).
• Ustawa z 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (DzU 2000, nr 119, poz. 1252 z późn. zm.).
• Ustawa z 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz zmianie innych ustaw (DzU 2001, nr 111, poz. 1195).
• Ustawa z 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz ustawy o NBP (DzU 2003, nr 137, poz. 1303).
• Wilczyński W., Podstawowe kierunki współczesnej teorii konkurencji. Studium krytyczne, PTE, Poznań 1960.
• Zagórski J., Ogólna teoria konkurencji, Warszawa 1947.
• Zagrożenia dla konsumentów na rynku bankowości detalicznej w Polsce. Raport Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkowa, UOKiK, Warszawa 2003.