Ochrona dóbr osobistych osób prawnych

• Autorzy: Janusz Koczanowski

Warianty tytułu

Protection of Legal Persons' Personal Goods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rozprawa dzieli się na dwie wyraźnie zarysowane części. Pierwszą z nich stanowią rozdziały I-III, zawierające odpowiednio: rozważani teoretyczno-prawne na temat pojęcia i istoty osobowości osób prawnych, analizę osoby prawnej jako szczególnego podmiotu prawa, któremu przysługują prawnie chronione dobra osobiste, będące swoistym refleksem jej osobowości oraz przedstawienie konstrukcji dobra osobistego osoby prawnej jako dobra sui generis, a więc wykazującego swoiste odmienności względem dóbr osobistych osób fizycznych. Druga część pracy, a więc rozdziały IV-VI, obejmuje niezwykle istotnej i swoistej dla osób prawnych problematyki dotyczącej sytuacji prawnych granicznych, która akcentuje zróżnicowanie funkcjonalne i strukturalne osób prawnych oraz jego skutki w zakresie dóbr osobistych, prezentację poszczególnych, ugrupowanych w tzw. sfery, dóbr osobistych osób prawnych i analizę zagadnienia środków ochrony, jakie mogą przysługiwać osobom prawnym w wypadku zagrożenia lub naruszenia ich dóbr osobistych. Pracę kończą wnioski de lege lata i postulat de lege ferenda. (abstrakt oryginalny)

EN

In Poland the issue of the protection of legal persons' personal goods noticeably gained in significance with the democratization of public life and liberalization of the economy. The normative confirmation of these processes is, principally, the new, passed in 1997, Constitution of the Polish Republic, the provisions of which raise to a high rank the so-called civil rights and liberties, among which there are also those which the civil law labels as the personal goods. The basic - and the only directly related to the issue of legal persons' personal goods - provision of Article 43 of the civil code stipulates that the rules applying to the protection of natural persons' personal goods shall also apply to legal persons. This necessitates both the proper classification of personal goods of legal persons and the right choice of the means of legal protection of those goods, based on the legal regulations concerning personal goods of natural persons. The matter of the utmost importance is to find the answer to the question about the nature of legal persons' personal goods, which are one of the links in the logical chain of conceptions: person - personality - personal goods - personal right. Every legal subject, i.e. also a legal person, entails a personality, that is a certain - initially defined by a legislator at the moment of a legal persons' creation, but subject to continuous transformations and development - sphere of protection, which is to ensure the realization by a legal person of its social functions. The personality of a legal person comprises certain spheres of its functioning, which relate to distinctive marking, secrecy, freedom of action and good repute. Within each of these spheres there are certain fragmentary tacts constituting the individual personal goods. The personality understood this way is in fact this, which is defined as the general personal goods. However, this conception is too general and unclear to be the basis for the application of individual means of legal protection. That is why it must be specified, which is done by the classification of individual personal goods. Personal goods of legal persons show certain specific qualities as compared with the personal goods of natural persons. In particular, these goods can comprise certain elements of a property character. Thus, the quality which decides whether the given goods are the personal goods or not is, in this case, primarily the quality of the immanent and inseparable link of the given goods with a legal person. Because legal persons, in contrast to natural persons, make up the category of subjects differing in function and structure, the issue of personal goods carries a number of problems and doubts which do not occur in the case of natural persons. This concerns mainly such questions as: 1) the problem of the beginning and the end of the protection of legal persons' personal goods, which relates chiefly to the so-called in statu nascendi legal persons, 2) the situation of a legal person lacking organs, 3) the protection of personal goods of organizational units which do not possess the legal personality, 4) the situation of dependent legal persons, 5) the situation of a one-man company and foundation, 6) the legal situation of the state as regards the personal goods protection, and 7) the possibility of acknowledging an "enterprise" as a subject of personal goods. The individual personal goods, the classification of which is easier when four spheres of protection are separated (the spheres of identification, freedom, secrecy, and good repute), do not make a closed catalogue, so the very classification comes within the scope of law and jurisdiction. Within the sphere of identification the following personal goods can be distinguished: name, firm, graphic character, heraldic arms, ex-libris, and (in specific cases) a trademark. The sphere of freedom includes such personal goods as: the right to protect the premises, the right to associate, the right to conduct a definite activity, also the economic activity. In the sphere of secrecy the most important goods are: economic secret (which, because of its heterogeneous character cannot always be classified among the personal goods) and non-economic secret, as well as secrecy of correspondence. Finally, there is the sphere of good repute, the only one which is homogeneous, i.e. not requiring the particularizing classification. As regards good repute of a legal person, only the external part (good name) is protected because legal persons, being organizational units, cannot be considered to possess the equivalent of the inner honour (dignity) of natural persons. The personal goods of legal persons are protected with the help of both the means of non-property protection and the means of property protection. The basic reason for protection is the illegal action of the wrong-doer. The non-property means of legal protection are: action for ascertainment, claim for relinquishment and claim for the actions necessary to liquidate the effects of infringement. The property means of legal protection are: claim for adjudgement of the appropriate amount to the wronged as a compensation for the wrong done or - on demand - adjudgement of the appropriate amount to the social goal indicated by the wronged. These claims can be raised on condition that the doer of the infringement is found guilty of the wrong-doing. There is no strong reason to limit the scope of those claims in relation to that applied to personal goods of natural persons, although, from the very nature of things, the action of the means of property protection must be different. They must be related to the performance by a given legal person of its functions which suffered in consequence of the infringement of personal goods. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona dóbr osobistych; Prawo cywilne; Prawo; Przegląd literatury; Rozprawa habilitacyjna

EN

Protection of personal goods; Civil law; Law; Literature review; Habilitation thesis

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie
• Rocznik: 1999
• Numer: nr 139
• Strony: 171

Twórcy

autor

Janusz Koczanowski

Bibliografia

• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 1999.
• Bar L., O podmiotowości rady pracowniczej (uwagi na kanwie polemiki Waleriana Sanetry), PiP 1987, z. 7.
• Barta J., Markiewicz R., Internet a prawo, Kraków 1998.
• Barta J., Markiewicz R., Ochrona dóbr osobistych w zakresie twórczości naukowej i artystycznej [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, praca zbiorowa pod red. J.S. Piątowskiego, Wrocław 1986.
• Becker M., Die Auflösung juristischer Personen wegen widerrechtlicher oder gemeinwohlgefährdener Zweckverfolgung nach schweizerischem und deutschem Recht, Zeitschrift fur Schweizerisches Recht 1988, Bd. 107.
• Bettermann K.A., Juristische Personen des öffentlichen Rechts als Grundrechtsträger, NJW 1969, H. 31.
• Biedenkopff K., Zum politischen Boykott, JZ 1965, nr 18.
• Bieniek G., w: Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga trzecia: Zobowiązania, t. 1, Warszawa 1996.
• Bogdalski P., Tajemnica przedsiębiorstwa - zagadnienia konstrukcyjne, Mon. Praw. 1997, nr 6.
• Braurer M., Das Persönlichkeitsrecht der juristischen Person, Erlangen-Nürnberg 1962.
• Brecher F., Das Unternehmen als Rechtsgegenstand, Bonn 1953.
• Bürgi F., Zürchner Kommentar zu Obligationen Recht, Zürich 1964.
• Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989.
• Constantinesco L.J., Die Persönlichkeitsrechte und ihr Schutz im französischen Recht, AcP 1960/61, Bd. 159.
• Czachórski W., Dobra osobiste i ich ochrona de lege ferenda w prawie cywilnym [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego, Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Radwańskiego, Poznań 1990.
• Dąbrowski H., w: Komentarz do kodeksu cywilnego, Warszawa 1972.
• Dobosz I., Działanie w obronie uzasadnionego interesu jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, praca zbiorowa pod red. J.S. Piątowskiego, Wrocław 1986.
• Dobosz I., Tajemnica korespondencji jako dobro osobiste oraz jej ochrona w prawie cywilnym, UJ, rozprawy habilitacyjne, Kraków 1989, z. 172.
• Druey J.N., Geheimsphäre des Unternehmens, Basel-Stuttgart, b.r.
• Egger A., Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, 2 Aufl., Bd. 1, Zürich 1930.
• Ehmann H., Informationsschutz und Informationsverkehr im Zivilrecht, AcP 1988.
• Ehrenschutz einer Behörde und ihres Leiters, (wyrok Bundesgerichtshof z 18 V 1971), Archiv fur Presserecht 1979, nr 2.
• Fikentscher W., Wirtschaftsrecht, Bd. 2, München 1983.
• Flume W., Allgemeine Teil des Bürgerlichen Rechts, Bd. 1, Teil 2: Die juristische Person, Berlin- Heidelberg-New York-Tokyo 1983.
• Forkel H., Lizenzen an Persönlichkeitsrechten durch gebundene Rechtsübertragung, GRUR 1988. Inl. H. 7.
• Gardocki L., Prawo karne. wyd. 4, Warszawa 1999.
• Gawlik B., Ochrona dóbr osobistych: sens i nonsens koncepcji tzw. praw podmiotowych osobistych. ZN UJ Wynal., Kraków 985, z. 41.
• Gehringer P.O., Faktische Organe im Gesellschaftrecht, Diss., St. Gallen 1978.
• Grzybowski S., Glosa do postanowienia SN z 18 X1967, PiP 1968, z. 7.
• Grzybowski S., Kilka uwag o rzekomych podmiotach stosunków cywilnoprawnych. St. Cyw. 1976, t. 27.
• Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957.
• Grzybowski S., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1974.
• Grzybowski S., Problematyka cywilnoprawna stowarzyszeń, SP 1973, z. 36.
• Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. 1 - część ogólna, Wrocław 1985.
• Guisan F., La protection de la personalite et le boycottage commercial [w:] Festgabe zum siebzigsten Geburtstage von Carl Wieland, Basel 1934.
• Hauser G., Niethammer F., Die Regelung der juristischen Person im neuen ZGB, Staat und Recht 1965, H. 7.
• Hefermehl W., Der namensrechtliche Schutz geschäftlicher Kennzeichen, Festschrift fur A. Hueck zum 70 Geburtstag, C.H. Beck 1959.
• Helle E., Der Schutz der persönlichen Ehre und des wirtschaftlichen Rufes im Privatrecht, Tübingen 1957.
• Hirsch H., Ehre und Beleidigung, Karlsruhe 1967.
• Hölder E., Natürliche und juristische Personen, Leipzig 1905.
• Holder O., Boykott und Schikane, SJZ 1919, H. 12.
• Hołda Z., Wojcieszczyk J., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 30 VIII 1974, OSPiKA 1977, poz. 161.
• Hubmann H., Das Persönlichkeitsrecht, Köln-Graz 1967.
• Hubmann H., Das Recht am Unternehmen, Zeitschrift lür das Gesamte Handelsrecht und Konkursrecht 1955, Bd. 117.
• Hubmann H., Die Zwangsvollstreckung in Persönlichkeits- und Immaterialgüterrechte, Festschrift fur H. Lehmann zum 80 Geburtstag, Bd. 2, Berlin-Tübingen 1956.
• Ignatowicz J., Ochrona dóbr osobistych w prawie cywilnym, referat wygłoszony 20 IX 1969 r. na posiedzeniu plenarnym Komisji Prawa Cywilnego ZPP w Warszawie.
• Jäggi P., Fragen des privatrechtlichen Schutzes der Persönlichkeit, Zeitschrift für Schweizerisches Recht 1960, H. 4.
• Jończyk J., Prawo pracy, Warszawa 1984.
• Joss R., Konzernfragen im deutschen und schweizerischen Recht, Zürich 1935.
• Kaestlin H., Der Persönlichkeitsschutz nach schweizerischem Recht, NJW 1959.
• Kępiński M., Glosa do wyroku SN, OSP 1990, nr 9, poz. 328.
• Klein A., Charakter prawny organów osób prawnych, Rozprawy z prawa cywilnego, Księga pamiątkowa ku czci W. Czachórskiego, Warszawa 1985.
• Klein A., Osobowość prawna - zmiany i kierunki ewolucji, Materiały z konferencji naukowej Ministerstwa Sprawiedliwości, Instytutu Państwa i Prawa, Instytutu Badania Prawa Sądowego, Warszawa 1982.
• Klimkowicz J., Glosa do wyroku SN, OSPiKA 1971, nr 2.
• Klippel D., Der zivilrechtliche Persönlichkeitschutz von Verbänden, JZ 1988, H. 13.
• Klippel D., Der zivilrechtliche Schutz des Namens, Paderborn-München-Wien-Zürich 1985.
• Koczanowski J., Fundacje i ich dobra osobiste, ZN AE, Kraków 1992, nr 369.
• Koczanowski J., Funkcje i ochrona prawna znaków towarowych, ZN UJ Wynal., Kraków 1976. z. 8.
• Koczanowski J., Licencja na znak towarowy (analiza prawna na przykładzie umowy licencyjnej zawartej między PHZ Unitra a Grundig A.G. Fürth), ZN AE, Kraków 1988, nr 279.
• Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, praca zbiorowa pod red. J.S. Piątowskiego, Wrocław 1986.
• Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Kraków 1961.
• Kopff A., Koncepcja prawa do intymności i prywatności życia osobistego (zagadnienia konstrukcyjne), St. Cyw. 1972, t. 20.
• Kopff A., Prawo cywilne a prawo dóbr niematerialnych, ZN UJ Wynal., Kraków 1975, z. 5.
• Kordasiewicz B., Jednostka wobec środków masowego przekazu, Wrocław 1991.
• Kosik J., Naruszenie dobra osobistego wskutek działania jednostki organizacyjnej, Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora J.S. Piątowskiego, Wrocław 1985.
• Kosikowski C., Ławicki T., Ochrona prawna konkurencji i zwalczanie praktyk monopolistycznych, Warszawa 1994.
• Krauss J., Modrzejewska M., Glosa do orzeczenia SN z dnia 14 XII 1990, I CR 529/90. Prz. Sąd. 1991, nr 4.
• Kronstein H., Die abhängige juristische Person, Berlin 1973.
• Krug E., Ehre und Beleidigungsfähigkeit von Verbänden, Berlin 1965.
• Lehmann M., Das wirtschaftliche Persönlichkeitrecht von Anbieter und Nachfrager, Festschrift für H. Hubmann, 1984, maszynopis.
• Lewaszkiewicz-Petrykowska B., W sprawie wykładni art. 448 k.c., Prz. Sąd. 1997, nr 1.
• Litwińska M., Pojęcie przedsiębiorstwa w prawie handlowym i cywilnym. Przedsiębiorstwo jako przedmiot obrotu (II), Przegląd Prawa Handlowego 1993, z. 2.
• Longchamps de Berier R., Studia nad istotą osoby prawniczej, Lwów 1911.
• Maurer H., Das Persönlichkeitsrecht der juristischen Person bei Konzern und Kartell, Aarau 1953.
• Merz H., Anfang und Ende der Persönlichkeit, Zeitschrift für Schweizerisches Recht 1957, Bd. 76.
• Nastelski K., Der Schutz des Betriebsgeheimnisses, GRUR 1957, Ausl. Teil., H. 1.
• Nipperdey H.C., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Tübingen 1958.
• Nobel P., Das 'Unternehmen' als juristische Person? Wirtschaft und Recht 1980, H. 32.
• Nowacki J., "Odpowiednie" stosowanie przepisów prawa, PiP 1964, z. 3.
• Nussbaum, Beitrage zum Wirtschaftsrecht, Festschrift Ernst Heymann 1931, Bd. 2.
• Oertmann, Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch und seinen Nebengesetzen, Bd. 1, Allgemeiner Teil, 3 Aufl., Berlin 1927, komentarz do § 21.
• Oleszko A., Gmina jako osoba prawna (zagadnienia konstrukcyjne), Samorząd Terytorialny 1992, nr 6.
• Panowicz-Lipska J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi I ACr 529/95, OSP 1996, nr 7-8, poz. 143.
• Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
• Pazdan M., w: Komentarz do kodeksu cywilnego, t. 1, Warszawa 1997.
• Piątowski J.S., Ewolucja ochrony dóbr osobistych [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego, Wrocław 1983.
• Platzer M., Der Schutz des Unternehmensgeheimnisses in den Mitgliedstaaten der Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft, München 1966.
• Poźniak-Niedzielska M., Dobra niematerialne przedsiębiorstwa państwowego, Warszawa-Łódź 1990.
• Poźniak-Niedzielska M., Nazwa osoby prawnej jako przedmiot ochrony prawa cywilnego, Rozprawy z prawa cywilnego - Księga pamiątkowa ku czci W. Czachórskiego, Warszawa 1985.
• Poźniak-Niedzielska M., Zbycie przedsiębiorstwa w świetle zmian w kodeksie cywilnym, PiP 1991, z. 6.
• Preussner-Zamorska J., Konstrukcja prawa do przedsiębiorstwa i jej konsekwencje w świetle nowej regulacji prawnej - głos w dyskusji, Re jent 1992, nr 2/10.
• Radelberger, Der Namensschutz im politischen Leben, NJW 1953, H. 51/52.
• Radwański Z., Koncepcja praw podmiotowych osobistych, RPEiS 1988, z. 2.
• Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, wyd. 2, Warszawa 1994.
• Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, wyd. 3, Warszawa 1997.
• Radwański Z., Zobowiązania - część ogólna, wyd. 2, Warszawa 1998.
• Reimer E., Wettbewerbs und Warenzeichenrecht - Systematischer Kommentar, Berlin 1954, Bd. 1.
• Reimer H., Das Personenrecht, Bern 1975.
• Reiser T., Das Unternehmen als Organisation, Berlin 1969.
• Rittner F., Die werdende juristische Person, Tübingen 1973.
• Safjan M., w: Komentarz do kodeksu cywilnego, Warszawa 1997.
• Satjan M., Ochrona majątkowa dóbr osobistych po zmianie kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 1997, nr 1.
• Sanetra W., Organ czy podmiot prawa? PiP 1987, z. 4.
• Scheyhing R., Zur Geschichte des Persönlichkeitsrechts im 19 Jahrhundert, AcP 1959/60, Bd. 159.
• Schönteld W., Über die Gerechtigkeit. Ein Triptychon, Göttingen 1952.
• Schönfeld W., Zur Ehrenrettung der juristischen Person, AcP, Bd. 136, Vaduz-Lichtenstein 1978.
• Schwerdtner P., Das Persönlichkeit in der deutschen Zivilrechtsordnung, Berlin 1977.
• Seiler R., Der strafrechtliche Schutz der Geheimsphäre, Graz-Köln 1960.
• Skubisz R., Glosa do wyroku SN, Prz. Sąd. 1992, nr 11-12.
• Skubisz R., Prawo do firmy i jego ochrona, PiP 1993, z. 1.
• Skubisz R., Prawo z rejestracji znaku towarowego i jego ochrona, Lublin 1988.
• Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewski ego, Warszawa 1963.
• Słownik wyrazów obcych, pod red. J. Tokarskiego, Warszawa 1979.
• Sobczak J., Podstawy prawa autorskiego, Poznań 1995.
• Solyom L., Die Persönlichkeitsrechte. Entwicklungstendenzen und Widersprüche, Acta Juridica Academiae Scientiarum Hungaricae 1982, nr 24.
• Sołtysiński S., Recenzja pracy zbiorowej pt. Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, pod red. J.S. Piątowskiego, PiP 1987, z. 2.
• Sołtysiński S., Szajkowski A., Szwaja J., Komentarz do kodeksu handlowego, t. 1, Warszawa 1994.
• Specker K., Die Persönlichkeitsrechte mit besonderer Berücksichtigung des Rechts auf die Ehre im Schweizerischen Privatrecht, Zürich 1911.
• Stefanicki R., Ograniczenia i możliwości skracania firm spółek prawa handlowego. Prawo Spółek 1999, nr 2.
• Stelmachowski A., Czy kryzys osoby prawnej? RPEiS 1968, z. 3.
• Stelmachowski A., Glosa do wyroku SN, NP 1965, nr 6.
• Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego. Warszawa 1984.
• Süss T., Geheimsphäre und moderne Technik, Das deutsche Privatrecht in der Mitte XX Jahrhunderts, Festschrift für H. Lehmann zum 80 Geburtstag, Bd. 1, Berlin-Tübingen-Frankfurt a. Mein 1955.
• Szer S., Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 1967.
• Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
• Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych przysługujących osobom prawnym [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego, Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Radwańskiego, Poznań 1990.
• Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
• Troller A., Immaterialgüterrecht, Basel-Stuttgart 1968.
• Troller P., Kollisionen zwischen Firmen, Handelsnamen und Marken, Basel 1980.
• Trzciński J., Z zagadnień współczesnej osobowości prawnej państwa, Acta Universitatis Vratislaviensae 1970, nr 32.
• Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, pod red. J. Szwai, Warszawa 1994.
• Wasilewski A., Prawna problematyka fundacji, PiP 1984, z. 9.
• Westermann H., w: Komentarz Erdmanna, wyd. 6, § 12, rozdz. 2 BGB, Münster 1972.
• Wojciechowski J., Kodeks karny - komentarz i orzecznictwo, Warszawa 1998.
• Wolter A., Prawo cywilne - zarys części ogólnej, Warszawa 1970.
• Wronka G., Persönlichkeit juristischer Personen, Wettbewerb in Recht und Praxis 1975, H. 6.
• Wronka G., Das Persönlichkeitsrecht juristischer Personen, Bonn 1972.
• Zoll F., Prawo cywilne w zarysie, Warszawa-Kraków 1921.