Pomiar i prognozy inflacji

• Autorzy: Janusz Łyko

Warianty tytułu

Measurement and Forecast of Inflation.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dokonano analizy inflacji pod kątem pomiaru i prognozy jej wielkości. Opisano budowę klasycznych wskaźników inflacyjnych stosowanych w większości krajów, poruszono problem doboru koszyka dóbr służącego analizie procesu zmian cen w kontekście różnych mierników. Przedstawiono problem pomiaru inflacji, opisano szczegółowo procedury prowadzące do obliczenia wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Zaprezentowano twierdzenia uzasadniające powstawanie rozbieżności między opiniami uzyskiwanymi na podstawie ankiety jako reprezentacyjnej dla pewnej grupy a indywidualnymi odczuciami jej członków. Omówiono także prognozowanie zjawisk ekonomicznych (wraz z przeglądem klasycznych metod prognozy wyznaczanych na podstawie szeregów czasowych) oraz podano uzasadnienie, w postaci przytoczenia odpowiednich przepisów prawnych, znaczenia prognozy inflacji zamieszczanej w ustawie budżetowej. Na koniec przedstawiono propozycję metody prognozowania inflacji wykorzystującą prawa nauki obowiązujące na gruncie fizyki (zasadę najmniejszego działania i zasadę inercji).

EN

One of the basic parameters which characterize the state of economy of a country is a level of inflation. The index value describing this level determines economic behaviour of subjects taking part in economic and financial processes. Considering these factors the problem of measurement and forecast of inflation becomes one of the more important practical problems being solved by institutions connected with public statistics and by units of planners. The work refers to this subject matter. At the beginning of the work there is a survey of definitions of inflation published in literature. The differences in the comprehension of this phenomenon by various authors are emphasised and then by separating most often repeating elements the definition is proposed which later is treated as a basis of theoretical consideration concerning the inflation measurement. The value measurement, especially economic quantity, is a relatively difficult task. The theory of measurement - a mathematical formulation of a problem of an empirical structures reflection in model ones - has been created for the application in the sphere of natural science. The inflation measurement is a two-stage task. The first one concerns studying the prices of individual goods and services, hi the general theory of measurement little attention is given to this part of studies. The second stage, on which previously obtained unit prices are joined in a general index, is more developed from a theoretical side. This combination is in a form of price indexes which are placed in categories of the derivative measurement. A detailed description of indexes structures used in Poland has been limited to an index of goods prices and consumer services. The main role of this index as an inflation measure in our country is justified. The justification is supported by a specification of currently valid legal acts in which a legislator appeals to the index creating standards which make the sums of certain dues and services dependent on its value. A different character of these standards is also emphasized. There are typically social regulations among them as well as those which aim is protection of capital from damaging influence of inflation processes. It often happens that an opinion got on the basis of a questionnaire as a representative of a certain group disagrees with individual views of its members. In particular officially published inflation index arisen as a result of a society consumption model research done on the grounds of a questionnaire may not respond to observations of individual families'. These kinds of discrepancies can be justified on the ground of a social choice theory. It turns out that the fairest, according to a set criterion, group choice may not be compatible with preference of any member of a society. The problem of inflation forecasting in the light of legal acts which concern a budget act is becoming an essential problem considering consequences included in the mentioned legal act. The accuracy of a forecasting frees from results in the form of correcting backwards benefits paid on its basis. In this connection a creation of a suitable forecasting model is a great challenge for centres working out data for a budget act. Forecasting inflation means forecasting changes of prices of a numerous group of goods and services. Complicated and detailed models often to do not prove correct in such situations, causing only the increase of a forecasting error. In this connection there is a proposal to make a forecasting variables dependent only on time. A lot of methods of forecasting on this basis of time series are described in literature. The choice of one method is determined by a character of a phenomenon being described. In case of inflation, in the face of difficulties with indicating scientific principles of this process development, one can use a model taken from a different scientific branch, namely physics. The basis of the described forecasting model are two basic and universal principles: inertia and energy minimizing. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Inflacja; Wskaźnik inflacji; Analiza cen; Badania ankietowe; Prognozowanie zjawisk ekonomiczno-społecznych; Regulacje prawne; Prognozowanie matematyczne; Przegląd literatury

EN

Inflation; Inflation rate; Price analysis; Questionnaire survey; Economic and social phenomenon forecasting; Legal regulations; Mathematical forecasting; Literature review

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Seria : Monografie i Opracowania (nr 100)
• Rocznik: 2002
• Numer: nr 933
• Strony: 144

Twórcy

autor

Janusz Łyko

Bibliografia

• Adams E.W. (1965). Elements of a Theory of Inexact Measurement. Phil. Sei. 32.
• Adams E.W., Fagot R.F., Rbinson R.E. (1965). A Theory of Appropriate Statistics. Psychometrika. 30.
• Afriat S.N. (1967). The cost-of-living index. In: Essays in Mathematical Economics. Princeton Univ. Press. Princeton, New York.
• Antoniewicz R. (1988). Metoda najmniejszych kwadratów dla zależności niejawnych i jej zastosowania w ekonomii. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Arnold W.I. (1981). Metody matematyczne mechaniki klasycznej. PWN. Warszawa.
• Arrow K.J. (1951). Social Choice and Individual Values. John Wiley. New York.
• Banerjee K.S. (1975). Cost of Living Index Numbers. Marcel Decker. New York.
• Baskin R.M., Leaver S.G. (1996). Estimating the Sampling Variance for Alternative Forms of the Consumer Price Index. Proc. of the Survey Res. Meth. Sec. American Statistical Association.
• Baue J., Belka M., Czyżewski A., Wojtyna A. (1996). Inflacja w Polsce 1990-1995. Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Bussinesu i Administracji. Warszawa.
• Bednarczyk J. (1990). Polityka pieniężna przeciw inflacji. PWN. Warszawa.
• Begg D. (2000). Makroekonomia. PWE. Warszawa.
• Biernacki M., Magiera J. (1998). Matematyczne podstawy teorii pomiaru. Ekonomia Matematyczna 2. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Brown R. (1959). Statistical Forecasting for Inventory Control. McGraw-Hill Book Company. New York, Toronto, London.
• Brown R. (I963). Smoothing Forecasting and Prediction of Discrete Time Series. Prentice-Hall. New York.
• Ceny w gospodarce narodowej. Maj 2000 (2000). Informacje i Opracowania Statystyczne. GUS. Warszawa.
• Cieślak M. (l 992). Metody analizy i prognozowania. Demografia. PWN. Warszawa.
• Czerwiński Z., Guzik B. (1980). Prognozowanie ekonometryczne. PWE. Warszawa.
• Eichhorn W. (1978). Functional Equations in Economics. Addison-Wesley Publishing Company. London, Amsterdam, Ontario, Sydney, Tokyo.
• Eichhorn W., Voeller J. (1976). Theory of the Price Index: Fisher's Test Approach and Generalizations. Lecture Notes in Operations Research and Mathematical Systems, Vol. 140. Springer-Verlag. Berlin, Heidelberg, New York.
• Fichtenholtz G.M. (1997). Rachunek różniczkowy i całkowy. T. III. PWN. Warszawa.
• Fisher P.M., K. Shell (1972). The Economic Theory of Price Indices. Academic Press. New York and London.
• Florek J., Habiniak L., Łyko J., Misztal A., Smoluk A. (1999). Problem grupowego wyboru a środek ciężkości. Ekonomia Matematyczna 3. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Garabedien H.L. (1965). Approximation of Functions. In: Proceedings of the Symposium on Approximation of Functions. General Motors Research Laboratories, Warren Michigan 1964. Elsevier Publishing Company. Amsterdam, London, New York.
• Gelfand I.M., Fomin S.W. (1979). Rachunek wariacyjny. PWN. Warszawa.
• Hellwig Z. (1965). Aproksymacja stochastyczna. PWE. Warszawa.
• Hellwig Z. (1967). Schemat budowy prognozy statystycznej metodą wag harmonicznych. Przegląd Statystyczny II.
• Hellwig Z. (1975). Wykorzystanie perturbacji w definiowaniu pojęcia prognozy krótko-, średnio- i długoterminowej. Prace Naukowe AE we Wrocławiu 62.
• Jaworski B.M., Piński A.A. (1977). Elementy fizyki. T. I. PWN. Warszawa.
• Kamerschen D., McKenzie R., Nardinelli C. (1991). Ekonomia. Fundacja Gospodarcza NSZZ "Solidarność". Gdańsk.
• Klein L.R., Rubin H. (1948). Constant utility index of the cost-of-living. Rev. Economic Studies 15.
• Kołodko G. (1987). Polska w świecie inflacji. Książka i Wiedza. Warszawa.
• Kołodziej A. (1978). Analiza matematyczna. PWN. Warszawa.
• Kudrycka I. (1984). Problemy i metody modelowania ekonometrycznego. PWN. Warszawa.
• Kuratowski K. (1977). Wstęp do teorii mnogości i topologii. PWN. Warszawa.
• Laidler D., Parkin M. (1975). Inflation: A Survey. Economic Journal. December 1975.
• Laspeyres E. (1871). Die Berechnung einer mitteleren Warenpreissteigerung. Jahr. Nationalökonomie und Statistik. 16.
• Leja F. (1978). Rachunek różniczkowy i całkowy. PWN. Warszawa.
• Levin R., Kirkpatrick C., Rubin D. (1982). Quantitative Approaches to Management. McGraw-Hill Book Company. New York, Toronto, London.
• Levy P. (1948). Proceses Stochastiques. Gauther Villers. Paris.
• Lipsey R.G. (1960). The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in United Kingdom, 1861-1957. A Further Analysis. Economica 1.
• Łyko J. (1989). Interpolacja krzywymi o minimalnej krzywienie. Prace Naukowe AE we Wrocławiu 496.
• Łyko J. (1991). O minimalizacji średniej krzywizny. W: Ekonometria. Katowice.
• Łyko J. (1992). Zasada inercji i prognozy gospodarcze. Praca doktorska. Akademia Ekonomiczna. Wrocław.
• Łyko J. (2000). Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych jako miernik inflacji w Polsce. Ekonomia Matematyczna 4. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Łyko J., Misztal A., Smoluk A. (2000). Problem of Group Choice and the 2/3 Rule. Ekonomia Matematyczna 4. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Magiera J. (2000). Ogólna teoria pomiaru. W: Elementy metrologii ekonomicznej. Red. A. Smoluk. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Makridakis S. (1984). The Forecasting Accuracy of Major Time Series Methods. John Willey & Sons. Chichester, New York, Brisbane, Toronto, Singapore.
• McNabb R., McKenna C. (1990). Inflation in Modern Economies. Harvester Wheatsheaf. New York, London, Toronto, Sydney, Tokyo, Singapore.
• Metodyka badania budżetów gospodarstw domowych (1999). Zeszyty Metodyczne i Klasyfikacje. Departament Warunków Życia. GUS. Warszawa.
• Misztal A. (2001). Grupowy wybór a liczby Arrowa. Ekonometria 8. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Misztal A. (1998). O twierdzeniu Arrowa. Ekonomia Matematyczna 2. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Moulton B. (1993). Basic components of the CPI: Estimation of price changes. Monthly Labor Review. December 1993.
• Muellbauer J. (1975). The cost of living and taste and quality change. J. Economic Theory 10.
• Odyniec W., Tarasiewicz W., Tsatsulin A. (1993). Market, Demand, Prices: Stratification, Analysis, Prognosis. St. Petersburg Univ. Econ. Fin. St. Petersburg.
• Paasche H. (1874). Über die Preisentwicklung der letzten Jahre, nach den Hamburger Borsennotierungen. Jahr. Nationalökonomie und Statistik. 23.
• Pawłowski Z. (1973). Prognozy ekonometryczne. PWN. Warszawa.
• Pfanzagl J. (1971). Theory of Measurement. Physica-Verlag. Würzburg - Wien.
• Phillips A.W. (1958). The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in United Kingdom, 1861-1957. Economica 4.
• Pickering J.F., Harrison J.A., Cohen C.D. (1973). Identification and Measurement of Consumer Confidence: Methodology and Some Preliminary Results. J. Roy. Stat. Soc. A 1973.
• Resnick R., Halliday D (1973). Fizyka. T. I. PWN. Warszawa.
• Roberts F.S. (1979) Measurement Theory. Addison-Wesley Publishing Company. London, Amsterdam, Ontario, Sydney, Tokyo.
• Samuelson P.A., Swamy S. (1974). Invariant economic index numbers and canonical duality: Survey and synthesis. Amer. Economic. Rev.64.
• Samuelson P.A., Nordhaus W.D. (1992). Economics. Mc Graw-Hill, Inc. New York.
• Schreider J.A. (1975). Equality, resemblance and order. Mir Publishers. Moscow.
• Siedlecka U. (1993). Prognozy ostrzegawcze. Prace Naukowe AE we Wrocławiu 651.
• Słownik ekonomiczny (1994). Znicz. Szczecin.
• Smoluk A. (1974). Podstawy teorii aproksymacji i s-funkcje. PWE. Warszawa. Smoluk A. (1996). Dywersyfikacje i gry. Przegląd Statystyczny XLIII.
• Smoluk A. (1998). Metoda homomorflzmów w teorii zbiorów uporządkowanych. Ekonomia Matematyczna 2. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Smoluk A. (2000). Pomiar jakości i grupowy wybór. W: Elementy metrologii ekonomicznej. Red. A. Smoluk. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Stanisz T. (1993). Funkcje jednej zmiennej w badaniach ekonomicznych. PWN. Warszawa.
• Steinhaus H. (1956). O prognozie. W: Zastosowania matematyki. T. III, zeszyt 1.
• Tarajkowski J., Wolniak J., Polowczyk J. (1995). Współczesna inflacja polska. Próba badania. Wydawnictwo AE w Poznaniu.
• Tatarkiewicz K. (1969). Rachunek-wariacyjny. Cz. I. WNT. Warszawa.
• Ulmer MJ. (1949). The Economic Theory of Cost-of-Living Index Numbers. Columbia Univ. Press. New York.
• Wald A. (1939). A new formula for the cost-of-living. Econometria 7.
• Waszkiewicz L. (1976). Weryfikacja procedur prognostycznych. PWN. Warszawa.
• Weife W. (1995). Kwartalny model gospodarki Polski. Upowszechnienie Nauki -Oświata "UN-O" z o.o. Warszawa.
• Wheelwright S.C., Makridakis S. (1973). Forecasting Methods for Management. John Wiley & Sons. New York, London, Sydney, Toronto.
• Winiecki J. (1986). Źródła inflacji w gospodarce rynkowej i w gospodarce planowej. PWN. Warszawa.
• Zając K. (1966). Ekonometryczna analiza budżetów domowych. PWE. Warszawa.
• Zeliaś A. (1997). Teoria prognozy. PWE. Warszawa.
• Zienkowski L. (1979). Poziom życia. Metody mierzenia i oceny. PWE. Warszawa.