Obowiązkowe fundusze emerytalne : świat i Polska

• Autorzy: Natalia Marska

Warianty tytułu

Obligatory Pension Funds : Poland and the World

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy dokonano analizy i usystematyzowania problematyki związanej z obowiązkowymi funduszami emerytalnymi o charakterze kapitałowym, stanowiącymi istotny element zabezpieczenia emerytalnego. Przedstawiono istotę i organizację kapitałowych funduszy emerytalnych. Omówiono reformy systemów emerytalnych na świecie w latach 1990-2000 uwzględniając przyczyny i kierunki zmian. Przeprowadzono badania porównawcze systemów emerytalnych o dominującej lub istotnej roli kapitałowych funduszy emerytalnych: Australii, Chile, Holandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Omówiono przyczyny reformy polskiego systemu emerytalnego, konstrukcję Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) i Powszechnych Towarzystw Emerytalnych (PTE). Przedstawiono również model oparty na metodach taksonomicznych, służący klasyfikacji OFE. Zaprezentowano także ocenę dostosowania polskiego systemu do UE oraz propozycje zmian konstrukcji systemu i gospodarki finansowej funduszy w Polsce.

EN

The paper is devoted to the issues on the obligatory pension funds that are an important element of the protection system. The author has discussed reforms of pension systems in the world between 1990 and 2000 together with causes and trends of change. There is also the analysis of the structure of pension systems in Australia, Chile, The Netherlands, Sweden and Great Britain. Then, the author has discussed the reasons of Polish pension system transformation, organization of Open Pension Funds and Pension Associations. In the conclusion, there are several proposals of necessary changes in Polish pension system and suggestions referring to the European pension systems unification in further common social policy. (AŁ)

Słowa kluczowe

PL

Fundusze emerytalne; Kapitałowy fundusz emerytalny; Reforma systemu emerytalnego; System emerytalny; Świadczenia emerytalne; Przegląd literatury; Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)

EN

Pension funds; Capital pension funds; Pension system reform; Pension schemes; Retirement benefits; Literature review; Open Pension Funds (OPF)

• Czasopismo: Rozprawy i Studia / Uniwersytet Szczeciński
• Rocznik: 2004
• Numer: nr 560
• Strony: 317

Twórcy

autor

Natalia Marska

Bibliografia

• Abramovici G.: Social protection: expenditure on pensions. "Statistics in Focus, Eurostat" 2002, nr 3-6.
• Alessie R., Hochguertel S., Soest A. van: Household portfolios in the Nederlands. Tin-bergen Institute, Amsterdam 2000.
• Ambachtsheer K.P., Ezra D.D.: Fundusze emerytalne. Dom Wydawniczy ABC, Kraków 2001.
• Andeweg R.B., Irwin O.A.: Dutch Government and Politics. Macmillan Press, London 1993.
• Barr N.: Ekonomika polityki społecznej. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1993.
• Barr N.: The pension puzzle. Prerequisites and policy choices in pension design. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Economic Issues No 29. Waszyngton 2002.
• Bateman H., Piggot J.: Private pensions in OECD countries - Australia. OECD, Paryż 1997.
• Bińczycka-Majewska T.: Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej. W: Europejskie prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Red. L. Florek. IPiSS, Warszawa 1996.
• Błędowski K.: Fundusze emerytalne a rozwój gospodarczy. "Nowe Życie Gospodarcze" 1996, nr 34.
• Blommestein H.: Impact of Institutional Investors on financial markets. W: Institutional Inwestors in the New Financial Landscape. OECD, Paryż 1998.
• Brooks R.: What will happen to financial markets when the baby boomers retire! Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 2000, nr 18.
• Brooks S., James E.: The political economy of structural pension reform. W: New ideas about old age security. Bank Światowy, Waszyngton 2001.
• Budd A., Cambell N.: The roles of the Public and Private Sector in the U.K. Pension system. W: Privatising Social Security. National Biureau of Economic Research, Cambridge 1998.
• Bujak P., Jarmużek M., Kordel S., Nawrót W., Śmietaniak J.: Średniookresowa projekcja działalności inwestycyjnej Otwartych Funduszy Emerytalnych na regulowanym rynku giełdowym akcji. Raporty CASE nr 43. Warszawa 2001.
• Cangiano M., Cottarelli C., Cubeddu L.: Pension developments and reforms in transitions economies. Międzynarodowy Fundusz Walutowy Working Papers, październik 1998.
• Carey D.: Coping with population ageing in the Netherlands. Working Papers nr 325. OECD 2002.
• Catalan M., Impavido G., Musalem A.: Contractual Savings or Stock Market Development-which leads'? Working Papers nr 2421. Bank Światowy, Waszyngton 2002.
• Chechliński J.: Finansowanie świadczeń społecznych. PWN, Warszawa 1989.
• Chechłowski A.: Strategie inwestycyjne funduszy emerytalnych - reforma emerytalna. W: M. Góra, W. Rozłucki, A. Chełchowski: Nowy system emerytalny w Polsce - wpływ na krótko i długoterminowe perspektywy gospodarki i rynków finansowych. Zeszyt BRE Banku nr 57. Warszawa 2001.
• Chłoń A.: Wpływy ze składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. W: Strategia polityki społecznej 1990-2020 - raport z wyników modelu symulacyjnego "Budżet polityki społecznej". Red. I. Wójcicka. IBnGR, Warszawa 1999.
• Ciechański J.: Otwarta metoda koordynacji systemów emerytalnych. "Ubezpieczenia Społeczne" 2003, nr 7/8.
• Clark G.L.: Pension fund capitalism. A casual analysis. University of Oxford, Oxford 1998.
• Clark G.L.: Pension systems. A comperative perspective. Working Papers, University of Oxford, Oxford 2000.
• Clark G.L., Bennet P.: The dutch model of sector-wide suplementary pensions. Fund governance. Finance and European Competition Policy, University of Oxford, Oxford 2000.
• Cubeddu L.: The intragenerational redistributive effects of unfunded pension program. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 1998, nr 180.
• Czepulis-Rutkowska Z.: Analiza istniejącego systemu. W: Reforma systemu emerytalno-rentowego. Red. S. Golinowska. Raport CASE nr 6. Warszawa 1997.
• Czepulis-Rutkowska Z.: Dodatkowe systemy emerytalne w USA. W: Dodatkowe systemy emerytalne. Instytut Pracy i Spraw Społecznych, Warszawa 1995.
• Czepulis-Rutkowska Z., Golinowska S., Szczur M.: System emerytalny i reformy w Polsce. W: Systemy i reformy emerytalne. Raport końcowy projektu PHARE ACE 1995. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1997.
• Davis E.P.: An international comparision of the financing of occupational pensions. European Monetary Institute, Bazylea 1995.
• Davis E.P.: Investment of mandatory pens ion funds. Birkbeck College, Londyn 1999.
• Davis E.P.: Linkages between pension reform and financial sector development. Birkbeck College, Londyn 1998.
• Davis E.P.: Pension fund reform and european financial market. London School of Economics, Special Papers nr 107. London 1998.
• Davis E.P.: The structure, regulation and performance of pension funds in nine industrial countries. Policy Research Working Papers nr 1229. Bank Światowy, Waszyngton 1993.
• Długosz D.: Kwadratura kota państwa dobrobytu. "Polityka Społeczna" 1997, nr 10.
• Dziawgo D., Dziawgo L.: Fundusze powiernicze. TNOiK, Toruń 1995.
• Dziawgo L.: Niewykorzystany potencjał rynku funduszy powierniczych w Polsce. W: Rozwój instytucji finansowych w Polsce. Cz. 1. Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1996.
• Dzierzanowski M., Pietrzak E.: Polski rynek kapitałowy - dekada sukcesu czy straconych szans. "Gazeta Wyborcza" 23.03.2001.
• Dziewulski P.: Znaczenie funduszów inwestycyjnych w JII filarze reformy emerytalnej. W: Fundusze inwestycyjne na polskim rynku. Fundacja Naukowa CASE, Warszawa 1999.
• Dziubińska-Michalewicz M.: Podsumowanie prac sejmu z okresu ostatnich dwóch lat w zakresie systemu rent i emerytur. Biuro Studiów i Ekspertyz Sejmu RP. "Informacja" 1997, nr 562.
• Dziubińska-Michalewicz M.: Systemy emerytalne w wybranych krajach. Biuro Ekspertyz Senatu, Raport 108/97.
• Edey M., Simon J.: Australia's retirement income system: implications for saving and capital markets. National Bureau of Economic Research, Working Papers nr 6316. Cambridge 2000.
• Edwards S.: The Chilean pension reform: a pioneering program. National Biureau of Economic Research, Working Papers nr 5811. Cambridge 1996.
• Edwards S., Cox A.: Economic reforms and labour market: policy issues and lessons from Chile. National Bureau of Economic Research, Working Papers nr 7646. Cambridge 2000.
• Eksperci Banku Światowego o reformach emerytalnych w Polsce i na świecie. Seria Ekspertyzy i Informacje Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych. Warszawa 1997.
• Emerging Capital Markets. Red. S.R. Domański. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1999.
• Euwals R.: Do mandatory pensions decrease household savings? Evidence for the Netherlands. Institute for the Study of Labor (IZA), Discussion Papers No 113. Bonn 2000.
• Financial accounts -first quarter 2002. Statistiska centralbyran nr 2002/163. Sztokholm 2002.
• Finansowanie świadczeń społecznych -problemy i metody. Red. J. Chechlinski. PWE, Warszawa 1989.
• Fischer S., Easterly W.: The economics of the government budget constraint. Bank Światowy, Research Observer 1990, nr 2.
• Fox L., Palmer E.: New approaches to multipillar pension systems. W: New ideas about old age security. Bank Światowy, Waszyngton 2001.
• Golinowska S.: Instytucje finansowe w reformowaniu systemu ubezpieczeń społecznych. "Bank i Kredyt" 1997, nr 5.
• Golinowska S.: Państwo opiekuńcze w Polsce na tle porównawczym. "Polityka Społeczna" 1998, nr 1.
• Golinowska S.: Podobieństwa i różnice uzupełniających i dodatkowych systemów emerytalnych w świecie. W: Dodatkowe systemy emerytalne. Instytut Pracy i Spraw Społecznych, Warszawa 1995.
• Golinowska S.: Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej. PWN, Warszawa 1997.
• Golinowska S.: Reforma systemu emerytalno-rentowego. "Raport CASE" 1997, nr 6.
• Golinowska S.: Reformy systemu emerytalnego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej na tle reform w innych krajach. W: J. Hausner, S. Golinowska: Ekonomia polityczna reformy emerytalnej. Centrum Analiz Społeczno Ekonomicznych CASE, Raport nr 15. Warszawa grudzień 1998.
• Golinowska S.: Rozwój ubezpieczeń emerytalnych - logika przemian. "Polityka Społeczna" 1994, nr 3.
• Golinowska S.: System emerytalno-rentowy w Polsce - rozwój instytucjonalny i polityka. W: Tworzenie prywatnych funduszy emerytalnych w Polsce. Zeszyt Instytutu Pracy i Spraw socjalnych nr 1. Warszawa 1995.
• Golinowska S., Hausner J.: Ekonomia polityczna reformy emerytalnej, Raport CASE nr 15. Warszawa 1998.
• Golinowska S., Kurowski P.: Rational Pension Supervision. Raporty CASE nr 36. Warszawa 2000.
• Gomułka S., Styczeń M.: Estimating of impact of the 1999 pension reform in Poland 2000-2050. Working Papers, Raport CASE. Warszawa 1999.
• Góra M.: Inwestowanie składek w nowym polskim systemie emerytalnym. W: Średniookresowa projekcja działalności inwestycyjnej Otwartych Funduszy Emerytalnych. Raporty CASE nr 43. Warszawa 2001.
• Góra M.: Koszty, oszczędności oraz efekty zewnętrzne związane z wprowadzeniem nowego systemu emerytalnego. W: Nowy system emerytalny w Polsce - wpływ na krótko- i długoterminowe perspektywy gospodarki rynków finansowych. Zeszyty BRE Banku, CASE nr 57, Warszawa 2001.
• Góra M., Rozłucki W., Chełchowski A.: Nowy system emerytalny w Polsce - wpływ na krótko- i długoterminowe perspektywy gospodarki i rynków finansowych. Zeszyt BRE Banku nr 57. Warszawa 2001.
• Guercio D.D., Tkac P.A.: The determinants of the flow of funds of managed portfolios: mutual funds versus pension funds. Working Papers nr 2000-2021. Federal Reserve Bank of Atlanta, Atlanta 2000.
• Haindil E.: Chilian pension fund reform and its impact on savings. Working Papers. Universidad Gabriela Mistral, Santiago de Chile 1996.
• Hamann A.J.: The reform of Pension system in Italy. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 1997, February.
• Hausner J.: Reformowanie systemu emerytalnego według programu "Bezpieczeństwo dzięki różnorodności". W: J. Hausner, S. Golinowska: Ekonomia polityczna reformy emerytalnej. Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych CASE, Raport nr 15. Warszawa 1998.
• Heller P.S.: Rethinking public pension initiatives. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 1998, nr 61.
• Hemming R.: Should public pension be funded. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 1998, nr 35.
• Holtzmann R., Palacios R.: Individual accounts as social insurance. Bank Światowy, Discussion Papers No 0114. Waszyngton 2001.
• Hrynkiewicz J.: Wybrane aspekty społeczne i ekonomiczne reformy ubezpieczeń społecznych. "Gospodarka Narodowa" 1999, nr 3.
• Inglot T.: Przyczyny i warunki rozwoju świadczeń społecznych w amerykańskich i europejskich badaniach porównawczych. "Polityka Społeczna" 1994, nr 7.
• Jajuga K., Kuziak K., Markowski P.: Inwestycje finansowe. Seria Rynek Kapitałowy. Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław 1997.
• James E.: Is there an efficiency-equity trade off. Bank Światowy, Working Papers 1997, nr 1767.
• James E.: New systems for old age security - theory, practice and empirical evidence. Materiały konferencyjne. Bank Światowy, Working Papers 1996, nr 1766.
• James E.: Reformy systemu emerytalnego a okres przejściowy. W: Eksperci Banku Światowego o reformach emerytalnych w Polsce i na świecie. IPiSS, Warszawa 1997.
• James E., Ferrier G., Smalhout J., Vittas D.: What is the most efficient way to set up individual account in social security system. Bank Światowy 1998.
• Johnson P., Rake K.: Brytyjski system emerytalny. W: Systemy i reformy emerytalne. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1997.
• Jończyk J.: Przyczynek do języka reformy emerytalnej. "Polityka Społeczna" 1999, nr 1.
• Jorens Y.: Propozycje zmian rozporządzeń Unii Europejskiej nr 1408/71 i 574/72 w dziedzinie zabezpieczenia społecznego: zakres i przestanki. "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1999, nr 4.
• Kapteyn A., Vos K. de: Social security and retirement in the Netherlands. National Bureau of Economic Research, Working Papers nr 6135. Cambridge 1997.
• Kapur S., Orszag J.M.: Portfolio choice and retirement income solution. OECD Forum on Private Pensions. Praga 2000.
• Koch M. Thimann C.: From generosity to sustainability. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers nr 12. Waszyngton 1997.
• Kohl R., O'Brien P.: The macroeconomics of ageing, pensions and savings - a survay. Working Papers nr2000. Paris 1998.
• Korszel J.: Podstawy polityki społecznej w gospodarce rynkowej. Opole 1994.
• Kramer Ch., Yutong L.: Reform of Canada pension plan. Analitical Considerations. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Working Papers 1997, October.
• Kruse A.: Szwedzki system emerytalny. W: Systemy i reformy emerytalne. IPiSS, Warszawa 1997.
• Ksiezopolski M.: Kryzys systemu socjalistycznych gwarancji w polityce społecznej. W: Zagrożenia i szansę polityki społecznej w Polsce w okresie transformacji. Fundacja Friedriche Eberta, Warszawa 1993.
• Kulesza M., Radziewicz P.: Kwalifikacja prawna środków przekazywanych na rachunki otwartych funduszy emerytalnych. "Biuletyn Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych" 2001, nr 2.
• Labour A.: Private pension systems: regulatory policies. Working Papers OECD, AWP 2.2/1998.
• Lee R., Tuljapurkar S.: Stochastic forecasts for social security. University of Chicago Press, Chicago 1998.
• Levine R., Zevros S.: Stock Markets, Banks and Economic Grows. "The American Economic Review" 1998, June.
• Liberda B.: Oszczędzanie w gospodarce polskiej - teorie i fakty, PTE, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000.
• Lipper M.: The third white paper. Are mutual fund fees reasonable"? Lipper Analitycal Services, Nowy Jork 1994.
• Lubińska T.: Kierunki ekonomizacji publicznej służby zdrowia. "Gospodarka Narodowa" 1995, nr 12.
• McKellar L., Reisen H.: A Simulation Model of Global Pension Investment. Working Papers, AWP 5.5. OECD, Paris 1998.
• Mckenzie O.A., Gerson P., Cuevas A.: Can public pension reform increase saving. "Finance&Development" 1997, December.
• Mckenzie G.A., Gerson P., Cuevas A., Heller P.S.: Pension Reform and the fiscal policy stance. Working Papers nr 214. Międzynarodowy Fundusz Walutowy 2001, December.
• Maddison A.: Monitoring the world economy 1820-1992. OECD, Paryż 1995.
• Madura J.: Financial markets and institutions. Florida University, West Publishing Company, Nowy Jork, 1995.
• Malkiel B.: Returns from investing in equity mutual funds 1971-1991. "Journal of Finance" 1995, nr 50.
• Markowska H., Zalewska H.: Przepisy wspólnotowe w zakresie świadczeń emerytalno--rentowych. Konsekwencje finansowe dla Polski. "Polityka Społeczna" 1999, nr 4.
• Marr M. W., Nofsinger J.R., Trimble J.L.: Economically targeted investments and social investments. Investment management and pension fund performance. Institute for Chartered Financial Analysis, Washington State University, Washington 1995.
• Mazur M.: Cele i uwarunkowania reformy ubezpieczeń społecznych. Gospodarka i Przyszłość, Warszawa 1996.
• Measuring the superannuation industry - current issues. Australian Prudential Regulation Authority, Insurance and Superannuation Research and Statistics, Unit 2001. Sydney 2000.
• Miles D.: Funded and unfunded pension schemes: risk, return and welfare. Imperial College, University of London, London 1999.
• Mitchell O., Barreto F.: After Chile, what? Second round pension reforms in Latin America. Working Papers nr 6315. National Bureau of Economic Research, Cambridge 1997.
• Morande P.: Savings in Chile: what went right. Inter-American Development Bank, Working Papers nr 322. Chile 1996.
• Murthi M., Orszag J.M., Orszag P.R.: The maturity structure of administrative costs: theory and the UK experience. Birkbeck College, Working Papers nr 5799. University of London, London 2000.
• Nitsh M., Schwarzer H.: Recent developments In financing social security in Latin America. Discussion Papers nr 1. Institute of Latin America Studies, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Genewa 2001.
• Occupational private pension systems. "Financial Market Trends" 1999, nr 73.
• Oksanen H.: A case for partial funding of pensions with an application to the EU candidate countries. Center for Economic Studies & Ifo Institute for Economic Research, Working Papers nr 466. Monachium 2001.
• Orlik T.: Projekcja rozwoju polskiego rynku kapitałowego do 2005 roku. W: Projekcja rozwoju rynków: kapitałowego, walutowego, pochodnych instrumentów finansowych i pieniężnego do roku 2005. Red. E. Pietrzak i A Sławiński, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2002.
• Orszag J.M., Orszag P.R.: The benefits of flexible funding. Implications for pension reform in an uncertain world. The World Bank Conference. Waszyngton 2000.
• Orszag P.R., Stirlitz J.E.: Rethinking pensione reform. The myths about social security systems. W: New ideas about old age security. Bank Światowy, Waszyngton 2001.
• Palme M., Svensson I.: Social security, occupational pensions and retirement in Sweden. National Bureau of Economic Research, Working Papers nr 6137. Cambridge 1997.
• Perrin T.: Public sector Superannuation Scheme and Commonwealth Superannuation Scheme. A report on long-term costs. Department of Finance and Administration, Canberra 1999.
• Plantinga A., Scholtens: Socially responsible investing and management style of mutual funds in the euronext stock marlets. Uniwersity of Groningen, Gronigen 2001.
• Porta P.L., Saraceno P.: Wioski system emerytalny. W: Dodatkowe systemy emerytalne. Instytut Pracy i Spraw Społecznych, Warszawa 1995.
• Preece A.A.: The aged, their finances and the law - an Australian Survey with International Comparisons. University of Queensland, Sidney 2002.
• Projekcja rozwoju rynku kapitałowego, polityki kursowej i rynku walutowego oraz rynku pochodnych instrumentów do roku 2003. Red. E. Pietrzak. Seria Transformacja Gospodarcza nr 102. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 1999.
• Queisser M.: Pension reform. Lessons from Latin America. OECD Development Centre, Policy Brief No 15. Paryż 1999.
• Rutkowski W.: Dodatkowe systemy emerytalne. W: Dodatkowe systemy emerytalne na świecie. Red. S. Golinowska. IPiSS, Warszawa 1994.
• Rutkowski W.: Sprawiedliwość w zgodzie z efektywnością. "Nowe Życie Gospodarcze" 1996, nr 17.
• Rymsza M.: Aspekty systemowe reformy ubezpieczeń społecznych. "Gospodarka Narodowa" 1999, nr 3.
• Rymsza M.: Podstawowe dylematy reformowania zabezpieczenia społecznego w Polsce. "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1997, nr 4.
• Rymsza M.: Stan i perspektywy reformy ubezpieczeń społecznych w Polsce. "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1998, nr 4.
• Rymsza M.: Urynkowienie państwa czy uspołecznienie rynku? ISNS, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1998.
• Rymsza M., Semenowicz A.: Ubezpieczenie społeczne w Stanach Zjednoczonych: funkcjonowanie systemu i debata nad jego reformą. Zeszyty Biura Studiów i Analiz Kancelarii Senatu, Seria Raporty nr 272. Warszawa 1995.
• Sas-Kulczycka K., Choryło D., Król J., Lasota Z.: Instytucje wspólnego inwestowania w Polsce. WIG Press, Warszawa 1998.
• Shah H.: Towards better regulation of private pension funds. Bank Światowy, kwiecień 1997.
• Simonetti A.: Pension funds in Latin America: Features and limits, w Insurance and private pensions compendium for emerging economies. T. II, cz. 2.2b. OECD, Paryż 2000.
• Sirri E., Tifano P.: Costly search and mutual fund flows. Harvard Business School Press, Boston 1997.
• Sneijers P.: Statistics on pension funds. Increase in the investments. Statistics in Focus, "Eurostat" 2001, nr 29.
• Starzec K.: Jak finansować emerytury. "Nowe Życie Gospodarcze" 1996, nr 8.
• Strategia polityki społecznej 1999-2020 - raport z wyników modelu symulacyjnego "Budżet polityki społecznej". Red. I. Wóycicka, IBnGR, Warszawa 1999.
• Stroiński E.: Rola zakładów ubezpieczeń na życie w reformie ubezpieczeń społecznych. "Polityka Społeczna" 1996, nr 8.
• Strzelecka J.: Opinia dotycząca projektów ustaw o systemie ubezpieczeń społecznych i o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Biuro Studiów i Ekspertyz Sejmu RP. "Informacja" 1998, nr 626.
• Systemy i reformy emerytalne. Raport końcowy projektu PHARE ACE 1995. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1997.
• Szubert W.: Ubezpieczenia społeczne. Zarys systemu. Warszawa 1987.
• Szumlicz T.: Ocena zmienianego systemu zabezpieczenia emerytalnego. W: Cztery reformy - od koncepcji do realizacji. Red. L. Kolarska-Bobińska. Instytut Spraw Publicznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000.
• Tarczyński W.: Efektywność działania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. "Ekonomista" 1997, nr 4.
• Tarczyński W.: Fundamentalny portfel papierów wartościowych. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999.
• Thompson L.H.: Administering individual account in social security, the role of values and objectives in shaping options. The Retirement Project, Occasional Papers nr 1. Urban Institute, Waszyngton 1999.
• Topiński W., Wiśniewski M.: Propozycja reformy ubezpieczeń emerytalno-rentowych. "Gospodarka i Przyszłość" 1996, wydanie specjalne.
• Turner J.: Retirement income systems for different economic, demographic and political environments. OECD Working Papers 3.8. Paryż 1998.
• Uścińska G.: Polski system zabezpieczenia społecznego a regulacje Układu Europejskiego. "Polityka Społeczna" 1999, nr 4.
• Uścińska G.: Zasady koordynacji ustawodawstw krajowych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Analiza prawnoporównawcza. W: Europejskie prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Red. L. Florek, IPiSS, Warszawa 1996.
• Vademecum pośrednika ubezpieczeniowego. Red. T Sangowski. Saga Print, Poznań 1996.
• Valdes-Prieto S.: The private sector in social security - Latin American lessons for APEC. Meksyk 1998.
• Vittas D.: Regulatory controversies of private pension funds. Bank Światowy, Waszyngton 1996.
• Vittas D.: Contractual savings and term finance. Bank Światowy, Waszyngton 1996.
• Vittas D.: Pension funds and capital markets. Bank Światowy, Working Papers nr 16930. Waszyngton 1995.
• Vittas D.: Pension reform and capital market development. Bank Światowy, Policy Research Working Papers nr 2414. Waszyngton 2000.
• Vittas D.: The simple algebra of pension plans. Bank Światowy, czerwiec 1993.
• Walker E., Lefort F.: Pension reform and capital markets. Are there any (hard) links? School of Business Administration, Potrificia Universidad Catolica de Chile, Santiago 2001.
• Wiktorów A.: System emerytalno-rentowy - przestanki i możliwości reformowania. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Zeszyt z serii Transformacja Gospodarki nr 65. Gdańsk 1996.
• Wiktorów A.: Światełko w tunelu? "Nowe Życie Gospodarcze" 1996, nr 34.
• Wilczyński W.: Typy gospodarki rynkowej. "Nowe Życie Gospodarcze" 1996, nr 46.
• Williamson J.B.: Privatising public pension systems. Lessons for the United States from Latin America. Center for Retirement Research, Boston College, Boston 1999.
• Willmore L.: The three pillars of pension system. OECD Forum on Private Pensions. Materiały konferencyjne. Praga 2000.
• Wiśniewski M.: Mikroekonomiczna analiza wyboru świadczenia. W: Reforma systemu emerytalno-rentowego. Red. S. Golinowska. Raport CASE nr 6. Warszawa 1997.
• Yermo J.: Pension funds in Latin America: Recent trends and regulatory challanes. W: Insurance and private pensions compendium for emerging economies. T. II, cz. 2.2a, OECD, Paryż 2000.
• Zieliński T.: Ubezpieczenia społeczne pracowników. PWN, Warszawa-Kraków 1994.
• Żukowski M: Reforma emerytalna po roku. W: Cztery reformy - od koncepcji do realizacji. Red. L. Kolarska-Bobińska. Instytut Spraw Publicznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000.
• Żukowski M.: Reforma systemu emerytalno-rentowego. Raport CASE 1997, nr 6.
• Żukowski M.: Wielostopniowe systemy zabezpieczenia emerytalnego w Unii Europejskiej i w Polsce. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1997.
• Materiały informacyjne
• Analiza kosztów Powszechnych Towarzystw Emerytalnych w latach 1999-2002. KNUiFE, w druku.
• Bezpieczeństwo dzięki emeryturze. Raport na temat zakładów emerytalnych oraz sposobu wypłat emerytur z H filara. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa 2002.
• Bezpieczeństwo dzięki konkurencji - ocena realizacji reformy emerytalnej. Wyd. II. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Warszawa 2000.
• Bezpieczeństwo dzięki różnorodności - reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa 1997.
• CBOS: System emerytalno-rentowy w opinii społecznej. Komunikat z badań BS/151/127/95, sierpień 1995.
• Charakterystyka i regulacje polskiego rynku kapitałowego. Materiały informacyjne. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Warszawa 2002.
• Chile: Selected Issues. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Country Report nr 01/120. Waszyngton 2001.
• Coping with population ageing in Netherlands. OECD, ECO/WKP (2002)11. Paryż 2002.
• Gotowość uczestnictwa w drugim i trzecim filarze ubezpieczeń społecznych - oczekiwania pod adresem kapitałowych funduszy emerytalnych. Komunikat z badań BS/121/121/98, wrzesień 1998.
• Guide your pension. Ministry of Family and Community Services, Canberra 2001.
• Informacja o wynikach kontroli realizacji postanowień ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Najwyższa Izba Kontroli, nr 2/2002/P/00/048 KPZ. Warszawa 2002.
• Insurance companies', pension funds' and trusts' investment. Nr MQ5, I kwartał. Biuro Statystyczne Królestwa Wielkiej Brytanii, London 2002.
• Kapitałowe fundusze emerytalne w świadomości społecznej. Komunikat z badań BS/114/112/96, sierpień 1996.
• Kingdom of the Netherlands: Netherlands - Selected Issues. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Country Report 2002, nr 123.
• Komunikaty z posiedzeń UNFE i KNUiFE za lata 1999-2002.
• Maintaining prosperity in Aging Society. Odpowiedź na pytania OECD dotyczące reformy systemu zabezpieczenia społecznego przygotowane przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego. Warszawa 1999, materiał niepublikowany.
• Maintaining Prosperity in Aging Society - Poland. "OECDE Discussion Papers" 2001, nr 36/8.
• Old age pensions in Sweden. Ministry of Health and Social Affairs, Fact Sheet. Sztokholm 2000.
• Private pension fund asset as percentage ofGNP. DAFFE, Paryż 2001.
• Projekcja stóp zastąpienia w nowym systemie emerytalnym. UNFE 2002.
• Projekt programu reformy ubezpieczeń społecznych. Założenia, podstawowe dylematy, pytania. Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Warszawa 1995.
• Promoting adequate and sustainable pensions. Background Papers for the Bilateral Seminars Between the European Commission and Accession Countries, czerwiec 2003.
• Raport: Sweden Economy 2002-2001. Ministry of Finance, Sztokholm 2002.
• Revision of Taxation 2001. Broszura Ministerstwa Finansów Królestwa Niderlandów, styczeń 2001.
• Twoja emerytura. Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Pełnomocnik Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa 1997.
• Social protection: expenditure on pensions. Eurostat, Theme 3-6/2002, marzec 2002.
• Sprawozdanie z działalności UNFE za rok 2001. Warszawa 2002.
• Stanowisko Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową w sprawie przyszłości polskiego rynku kapitałowego i Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Materiały seminaryjne. Warszawa 2001.
• Statistiska centralbyran. Finansrakenskaper 1996-2001, FM 11 SM 0201. Sztokholm 2002.
• Strategia Giełdy Papierów Wartościowych Warszawie w latach 2002-2004. Materiały informacyjne GPW.
• Superannuation Market Council. Statistical Year Book. Sydney 2002.
• Superannuation Trends. Australian Prudential Regulation Authority 2001.
• Sweden: Selected Issue. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Country Report 01/169. Waszyngton 2001.
• Symulacja efektów wprowadzenia reformy ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 1995.
• Symulacje emerytur w nowym systemie: czy osobom w wieku 30-50 lat opłaca się przystąpić do funduszu emerytalnego? Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa 1999.
• The Pension Reform. Ministry of Health and Social Affairs, Final Report. Sztokholm 1998.
• ZUS: Symulacja efektów wprowadzenia reformy ubezpieczeń społecznych. Departament Statystyki, Analiz i Prognoz, Warszawa 1995.
• Akty prawne
• Rozporządzenie (EWG) Rady nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. dotyczące stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin, przemieszczających się w granicach Wspólnoty oraz rozporządzenie (EWG) Rady 574/72 z 21 marca ustalające sposób stosowania rozporządzenia 1408/71.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. DzU nr 8, poz. 43, z późn. zm.
• Rozporządzenie RM z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie określenia maksymalnej części aktywów OFE, jaka może być ulokowana w poszczególnych kategoriach lokat oraz dodatkowych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności lokacyjnej przez fundusze emerytalne.
• Ustawa o rewaloryzacji rent i emerytur, o zasadach ustalania emerytur oraz zmianie niektórych ustaw. DzU nr 104/91, poz. 450.
• Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. DzU nr 40, poz. 267, z późn. zm.
• Ustawia z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. DzU nr 137, poz. 887, z późn. zm.
• Ustawia z dnia 17 grudnia 1998 roku o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. DzU nr 162, poz. 1118, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 roku o pracowniczych programach emerytalnych. DzU nr 139, poz. 932, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 roku o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. DzU nr 139, poz. 934, z późn. zm.
• Uzasadnienie do Projektu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Druk sejmowy nr 2297. Warszawa 1997.
• Uzasadnienie do Projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz ustawy prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Druk sejmowy nr 1047. Warszawa 2002.