Demograficzne aspekty ryzyka w ubezpieczeniach społecznych : uwarunkowania i analiza demoekonometryczna

• Autorzy: Maria Balcerowicz-Szkutnik

Warianty tytułu

Demographic Aspects of Risk in Social Security : Conditions as Well as Demographic and Econometric Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Omówiono zagadnienia analizy struktury wieku ze szczególnym uwzględnieniem subpopulacji osób w wieku poprodukcyjnym. Przeprowadzono analizę wzorca płodności, traktując jego zmiany jako element wpływający na wzrost ryzyka ubezpieczeniowego. Przedstawiono pierwsze i drugie przejście demograficzne, a także podstawowe modele płodności wskazując możliwości ich wykorzystania oraz wady i zalety. Omówiono modele ekonometryczne z losowymi parametrami oraz modele reprodukcji ludności (w szczególności modele wielostanowe Rogersa). Przeanalizowano także ryzyko ubezpieczeniowe związane w pośredni sposób z ubezpieczeniami społecznymi (dotyczące bardziej ubezpieczeń zdrowotnych).

EN

The article is devoted to the age structure issues with a special attention paid to the retirement-age subpopulation. The author has analyzed fertility rates and their changes as an element affecting the growth of insurance risk. The author has discussed basic fertility models with advantages and disadvantages of their implementation as well as econometric models with random parameters and the Rogers models. There is also the analysis on insurance risk related indirectly to the social security. (AŁ)

Słowa kluczowe

PL

Ryzyko w ubezpieczeniach; Ubezpieczenia społeczne; Struktura ludności; Proces starzenia się ludności; Teoria przejścia demograficznego; Model płodności; Modele ekonometryczne; Modele reprodukcji ludności; Przegląd literatury

EN

Insurance risk; Social insurance; Population composition; Process of people ageing; Theory of demographic transition; Fertility model; Econometric models; Reproduction population model; Literature review

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2005
• Strony: 263

Twórcy

autor

Maria Balcerowicz-Szkutnik

Bibliografia

• Alecxih M., Lutzky S.: How Do Alternative Eligibility Triggers Affect Access to Private Long-Therm Care Insurance? The Public Policy, Washington 1996.
• Aleksińska J.: Prognoza stanu i struktury ludności Polski 1971-2000. Prognozy Demograficzne. GUS, Warszawa 1971.
• Ambrose J., Carroll A.: Using Best'sRatings in Life InsurerInsolvencyPrediction. „The Journal of Risk and Insurance" 1994, Vol. 61.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Model ekonometryczny z losowym parametrem. AE, Wrocław 1985.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Modele ekonometryczne z losowymi parametrami. Estymacja i zastosowania. Katowice 1986 (niepublikowana).
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Demograficzne aspekty zmian w strukturze wieku i ich implikacje w przejawianiu się ryzyka ubezpieczeniowego. AE, Katowice 2000 (niepublikowana).
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Zmiany w strukturze wieku społeczeństwa i ich wpływ na procesy społeczne. W: Problemy społeczne Dolnego Śląska. AE, Wrocław 2000.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Uwarunkowania demograficzne w procesie kształtowania się ryzyka w ubezpieczeniach społecznych.- etap I i H. AE, Katowice 2001 i 2002 (niepublikowana).
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Problemy starzenia się zasobów pracy jako element ryzyka ubezpieczeniowego. „Studia Ekonomiczne" nr 29. AE, Katowice 2003.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Prognozy wybranych wskaźników demograficznych rozważanych w aspekcie oceny ryzyka w ubezpieczeniach społecznych. W: Prognozowanie w zarządzaniu firmą. Prace Naukowe nr 1OO1. AE, Wrocław 2003.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Uwarunkowania demograficzne w procesach przejawiania się ryzyka ubezpieczeniowego. W: Inwestycje finansowe i ubezpieczenia — tendencje światowe a rynek polski. Prace Naukowe nr 991. AE, Wrocław 2003.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Zmiany w strukturze zasobów siły roboczej i ich związek z procesami starzenia. W: Proces starzenia ludności i jego społeczne konsekwencje. Polskie Towarzystwo Demograficzne, Warszawa 2003.
• Balcerowicz-Szkutnik M.: Starość ekonomiczna i ryzyko długowieczności w ubezpieczeniach społecznych. W: Inwestycje finansowe i ubezpieczenia-tendencje światowe a rynek polski. Prace Naukowe nr 1037. AE, Wrocław 2004.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Derylak B., Michalska E.: Rachunek składek i wypłat rentowych. Seria: Statystyka Ubezpieczeniowa. Zeszyt 2. AE, Centrum Kształcenia Kadr w Zakresie Ubezpieczeń, Katowice 1997.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Wolny A., Zakrzewska-Derylak B.: Aktuarialna analiza w ubezpieczeniach życiowych. Seria: Statystyka Ubezpieczeniowa. Zeszyt 5. AE, Centrum Kształcenia Kadr w Zakresie Ubezpieczeń, Katowice 1998.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Szkutnik W.: System równowagi finansowej w ramach ubezpieczeń społecznych w aspekcie wypadkowości i świadczeń zdrowotnych. Seria: Statystyka Ubezpieczeniowa. Zeszyt 5. AE, Katowice 2000.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Sojka E.: Analiza statystyczna i techniczna w szacowaniu ryzyka ubezpieczeń społecznych. Seria: Statystyka Ubezpieczeniowa. Zeszyt 6. AE, Katowice 2001.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Dziembała L., Sojka E.: Tablice trwania życia jako zwierciadło życia ludności wybranych miast woj. Śląskiego. W: Metodologia pomiaru jakości życia (materiały konferencyjne). AE, Wrocław 2001.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Dziembała L., Sojka E., Szkutnik W.: Prognoza stanu i struktury ludności według wieku i płci dla wybranych miast woj. Śląskiego do 2010 r. "Wiadomości Statystyczne" 2001, rok XLVI.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Dziembała L., Dziembała M., Sojka E.: Przeciętne dalsze trwanie życia mieszkańców niektórych miast woj. Śląskiego. "Wiadomości Statystyczne" 2002, rok XLVII.
• Barczak A.S.: Model ekonometryczny gospodarki narodowej (aspekt metodyczny). AE, Kraków 1995.
• Barczak A.S., Fijałkowska Cz.: Społeczno-ekonomiczne skutki przemian gospodarczych w województwie śląskim przełomu XX i XXI w. AE, Katowice 2003.
• Barczak A.S., Smoluk A.: Nauka - paradygmaty - ekonometria. AE, Katowice 1992.
• Barr N.: Ekonomika polityki społecznej. AE, Poznań 1993.
• Bolesławski L.: Polskie tablice dzietności kobiet 1971-1992. GUS, Warszawa 1993.
• Bongaarts J., Cotts Watkins S.: Social Interactions and Contemptorary Fertility Transition. "Population and Developmant Reviev" 1996, No 4.
• Börsch-Supan A.H., Miegel M.: Pension Reform in Six Countries. Springer Verlag, Berlin 2001.
• Bromsley B.D.: Psychologia starzenia się. PWN, Warszawa 1969.
• Bubnowa H.: Falowanie demograficzne. Przyczyny, charakter, prognozy. "Studia Demograficzne" 1989, nr 1.
• Carson J., Hoyt R.: Life Incurer Financial Distress: Clasification Models and Empirical Ewidence. "The Journal of Risk and Insurance" 1995, Vol. 62.
• Chesnais J.-C.: Fertility, Family and Social Policy in Contemporary Western Europe. "Population and Development Review" 1996, No 4.
• Coale A.J.: Age patterns of marriage. "Population Studies" 1971, No 2.
• Coale A.J., Trussel T.J.: Model fertility schedules: variations in the age structure of childbearing in human populations. "Population Index" 1974, No 2.
• Coale A.J., Trussel T.J.: Technical note: finding the two parameters that specify a model schedule of marital fertility. "Population Index" 1978, No 2.
• Czepulis-Rutkowska Z.: Systemy emerytalne a poziom zabezpieczenia emerytów. IpiSS, Warszawa 2000.
• Demografia. Metody analizy i prognozowania. Red. M. Cieślak. PWN, Warszawa 1992.
• Derejczyk J.: Służba zdrowia wobec ludzi starszych. W: Polska a Europa. Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Red. L. Frąckiewicz. AE, Katowice 2002.
• Dittmann P.: Metody dezagregacji prognoz demograficznych. AE, Wrocław 1990.
• Doerpinghaus H., Gustavson S.: The Effect of Firm Traints on Long-Therm Care Insurance Pricing. "The Journal of Risk and Insurance" 1990, Vol. 60.
• Dziembała L., Frąckiewicz L.: Pojęcie ryzyka w ubezpieczeniach społecznych. W: Społeczeństwo a ryzyko - multidyscyplinarne studia o człowieku i społeczeństwie w sytuacji zagrożenia. Red. L.W. Zacher. Fundacja Edukacyjna, Warszawa 1994.
• Frątczak E.: Wybrane uwarunkowania i konsekwencje procesu starzenia się ludności Polski. SGPiS, Warszawa 1987.
• Frątczak E.: Formuła Bongaartsa-Feeneya -zastosowania dla Polski. "Studia Demograficzne" 1999, nr 2.
• Frątczak E.: Zmiany płodności. W: Przemiany demograficzne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego. Red. I. Kotowska. SGH, Warszawa 1999.
• Frątczak E.: Proces starzenia ludności Polski. "Studia Demograficzne" 2002, nr 2.
• Frątczak E., Jóźwiak J., Paszek B.: Zastosowania analizy historii zdarzeń w demografii. SGH, Warszawa 1997.
• Fudel-Osipowa S.: Starość, starzenie. Bolszaja Miedicinskaja Encikłopedia. T. 31. Moskwa 1963.
• Gerber H.: Life Insurance Mathematics. Second, explanded edition. Springer Verlag, Swiss Association of Actuaries, Zurich 1995.
• Golinowska S.: Stanowisko wobec rządowego projektu "Program reform ubezpieczeń społecznych. Propozycja innych zasad". W: Dyskusja wokół rządowego programu ubezpieczeń społecznych. IPiSS, Warszawa 1995.
• Golinowska S.: Polityka społeczna. Koncepcje — instytucje - koszty. Poltext, Warszawa 2000.
• Gołata E.: Demometryczne modele czynników terytorialnego zróżnicowania płodności kobiet wiejskich według kryterium faktycznego miejsca zamieszkania. "Studia Demograficzne" 1988, nr 1.
• Gołata E.: Płodność i małżeńskość w Polsce w okresie transformacji społeczno-gospodarczej. "Studia Demograficzne" 1995, nr 3.
• Gołata E., Kędelski M.: O dwóch modelach demometrycznych płodności kobiet. "Studia Demograficzne" 1988, nr 3.
• Grundmann W.: Finanz- und Versicherungsmathematik. B.G. Taubner Verlagsgesellschaft, Stuttgard-Leipzig 1996.
• Hoerl A., Kennard R., Baldwin K.: Ridge Reggresion: Some Simulations. "Communications in Statistics" 1975, Vol. 4.
• Holly R.: Ubezpieczenie w systemie ochrony zdrowia. W: Ubezpieczenia zdrowotne w Europie Środkowowschodniej - początek drogi. Red. R. Holly. KIU, Warszawa 2001.
• Holzer J.: Demografia. PWE, Warszawa 2000.
• Hossack LB., Pollard J.H., Zehnwirth B.: Introductory statistics with applications in general insurance. Cambridge Uniwersity Press 1999.
• Iglicka K.: Bezpośrednie czynniki płodności. "Studia Demograficzne" 1997, nr 3.
• Informacje statystyczne o systemie ubezpieczeń społecznych 1996-1998. ZUS, Warszawa 2002.
• Isenbart F., Munzner H.: Lebensversicherungsmathematik für Praxis und Studium. Aufgabe. Gabler, Wiesbaden 1994.
• Jaruga L: Bezpośrednie determinanty płodności. Aplikacja modelu zagregowanej płodności Bongaartsa dla Polski dla lat 1991 i 1995. "Studia Demograficzne" 1999, nr 2.
• Jóźwiak J.: Matematyczne modele ludności. SGPiS, Warszawa 1985.
• Jóźwiak J., Kotowska L: Sytuacja demograficzna Polski u progu XXI wieku. "Studia Demograficzne" 1995, nr 3.
• Jóźwiak J., Szapiro T.: Zachowania demograficzne jako efekt procesu podejmowania decyzji - próba opisu. "Studia Demograficzne" 1990, nr 2.
• Judge G.G., Griffiths W.E., Hill R.C., Lee T.Ch.: The theory end Practise of Econometrics. Wiley Series in Probability and Matematical Statistics. New York 1980.
• Kędelski M.: Wieloregionalne tablice trwania życia. "Studia Demograficzne" 1981, z. 63-64.
• Kędelski M.: Demometryczna estymacja funkcji płodności według wieku kobiet w Polsce. "Studia Demograficzne" 1988, nr 1.
• Kędelski M.: Koniunktura demograficzna w Polsce w latach 1948-1994. Szacunki statystyczne - płodność i małżeńskość. AE, Poznań 1995.
• Kirk D.: Population Changes and the Postwar World. "American Sociological Review" 1944, No 9.
• Klein B.: Alternative Uberlengungen zur Reform der Altersversorge. "Arbeit und Sozialpolitik" 2000, Nr 3-4.
• Klonowicz S.: Oblicza starości. Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
• Koller M.: Stochastische Modelle in der Lebensversicherung, (mit Diskette). Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York 2000.
• Kotowska I.: Starzenie się zasobów pracy w Polsce. "Studia Demograficzne" 1990, nr 3.
• Kotowska I.: Future changes in living arrangements in Poland- an outline of the conceptual framework. "Studia Demograficzne" 1994, nr 4.
• Kotowska I.: Prognozowanie gospodarstw domowych. Problemy i metody. Monografie i Opracowania nr 396. SGH, Warszawa 1994.
• Kotowska I.: Inequalites in the labour market in Poland and their possible demografie effects. "Studia Demograficzne" 1995, nr 3.
• Kotowska I.: Równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy. W: Wokół problemów zawodowego równouprawnienia kobiet i mężczyzn. Red. R. Siemieńska. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1997.
• Kotowska I.: Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90-tych w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 1999.
• Kotowska I.: Older workers in the labour market and retirement polices. "Population Studies" 2003, No 40.
• Kotowska I.: Zmiany demograficzne a przyszły rynek pracy. W: Przyszłość pracy w XXI wieku. Red. S. Borkowska. IPiSS-GUS, Warszawa 2004.
• Kowalska A.: Aktywność zawodowa kobiet i ich pozycja na rynku pracy. GUS, Warszawa 1997.
• Kowalska A.: Aktywność zawodowa a zachowania demograficzne. Cz. 2. Zmiany na rynku pracy w okresie transformacji. W: Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego. SGH, Warszawa 1999.
• Krajewski A.: Ubezpieczenia społeczne. Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2003.
• Kryńska E.: Szara strefa rynku pracy - utrapienie gospodarcze czy ratunek społeczny. W: Przyszłość pracy w XXI wieku. IPiSS-GUS, Warszawa 2004.
• Kryńska E., Suchecka J., Suchecki B.: Prognoza podaży i popytu na pracę w Polsce do roku 2010. IpiSS, Warszawa 1998.
• Kufel J.: Faktory ryzyka ubezpieczeniowego. W: Ubezpieczenia gospodarcze. Red. T. Sangowski. Poltext, Warszawa 2001.
• Kurkiewicz J.: Modele rozwoju płodności w wybranych krajach europejskich. "Studia Demograficzne" 1989, nr 3.
• Kurkiewicz J.: Modele przemian płodności w wybranych krajach europejskich w świetle drugiego przejścia demograficznego. AE, Kraków 1998.
• Landry A.: La revolution demographique. Etudes et essais sur les problems de la population. Libraire Sirey, Paris 1934.
• Lesthaeghe R.: A centry of demographic and cultural change in Western Europe: an exploration of underlying dimension. "Population and Developmend Review ", No 9.
• Liefbroer A.C., Frątczak E.: The family formation process in Poland during the early years of socio-economic transition. Evidence from the Polish family adn fertility surwey 1991. "Studia Demograficzne" 1995, nr 1.
• Lotka A.J.: Contribution to the Theory of Self - Peneving Aggregates. "The Annals of Mathematical Statistics." 1939, No 10.
• Marciniak G.: Zmiana wzorca płodności w projekcji demograficznej dla Polski. "Studia Demograficzne" 1999, nr 2.
• Maksymowicz A., Pulaska-Turyna B., Rószkiewicz M.: Rodowód i ewolucja teorii przejścia demograficznego. W: Teoria przejścia demograficznego. PWE, Warszawa 1990.
• Matłoka M.: Matematyka w ubezpieczeniach na życie. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997.
• Mazur P.D.: A demographic model for estimating age-order specific fertility rates. "Journal of the American Statistical Association" 1963, No 303.
• Mazur P.D.: Model demograficzny w zastosowaniu eksperymentalnym. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1981, nr 4.
• Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002. Ludność. Stan i struktura społeczno-demograficzna. Warszawa, sierpień 2003.
• Okólski M.: Teoria przejścia demograficznego. PWE, Warszawa 1990.
• Okólski M.: Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
• Paradysz J.: Decyzje prokreacyjne małżeństw w Polsce. "Studia Demograficzne" 1977, nr 2.
• Paradysz J.: Wieloregionalna analiza płodności kobiet. "Studia Demograficzne" 1982, nr 2.
• Philips R.D., Cummins J.D., Franklin A.: Financial Pricing of Insurance in the Multiple-Line Insurance Company. "The Journal of Risk and Insurance" 1998, Vol. 65.
• Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski w latach 1990-2000. GUS, Warszawa 2001.
• Podstawy ubezpieczeń. T. I. Mechanizmy i funkcje. Red. J. Monkiewicz. Poltext, Warszawa 2000.
• Polska i Europa. Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Proces starzenia się ludności Polski i jego społeczne konsekwencje. Red. L. Frąckiewicz. I Kongres Demograficzny PTSP. „Śląsk", Katowice 2002.
• Pettier S.: Life Insurer Financial Distress, Best's Ratings and Financial Ratios. "The Journal of Risk and Insurance" 1998, Vol. 65.
• Radzikowska B.: Płodność w Polsce w teorii przejścia demograficznego. AE, Wrocław 1995.
• Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2003. GUS, Warszawa 2003.
• Rocznik Funduszy Emerytalnych 2002. KNUiFE, Warszawa 2003.
• Roczniki Demograficzne za lata 1983-2003. GUS, Warszawa.
• Ronka-Chmielowiec W.: Ryzyko w ubezpieczeniach - metody oceny. AE, Wrocław 1997.
• Ronka-Chmielowiec W.: Zarządzanie ryzykiem w ubezpieczeniach. AE, Wrocław 2000.
• Ronka-Chmielowiec W.: Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko. PWE, Warszawa 2002.
• Ronka-Chmielowiec W.: Wybrane problemy modelowania ryzyka ubezpieczeniowego. Inwestycje finansowe i ubezpieczenia - tendencje światowe a rynek polski. Prace Naukowe nr 991. AE, Wrocław 2003.
• Ronka-Chmielowiec W., Ostasiewicz S.: Rachunek ubezpieczeniowy. FRAE, Wrocław 1994.
• Rosset E.: Ludzie starzy. Studium demograficzne. PWE, Warszawa 1967.
• Rosset E.: Piąta faza przejścia demograficznego - regres ludności. "Studia Demograficzne" 1980, nr 3,4.
• Rószkiewicz M.: Próba zintegrowanego ujęcia płodności. "Studia Demograficzne" 1991, nr 1.
• Seniorzy w polskim społeczeństwie. Departament Badań Demograficznych GUS, Warszawa 1999.
• Sharpe F.R., Lotka A.J.: A Problem in Age Distribution. W: The London Edinburg and Dublin Philosophical Magazine, 1911.
• Shouyang W., Yusen X.: Portfoilio Selection and Asset Pricing. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems. Springer Verlag, Berlin 2002.
• Sobczyk M.: Statystyka. PWN, Warszawa 2000.
• Steel N.Al.: Guidelines for Fellowship Training Programs in Geriatrics Medicine. "J.Am. Geriatrics Soc." 1997, No 35.
• Stewart J.: The Welfare Implications of Moral Hazard and Adwerse Selection in Competitive Insurance Markets. "Economic Inquiry" 1994, Vol. 32.
• Suchecka J., Szmigiel T.: Hazard moralny w ubezpieczeniach zdrowotnych. W: Inwestycje finansowe i ubezpieczenia. AE, Wrocław 2003.
• Suchecka J., Szmigiel T.: Wpływ kwoty udzialu własnego i stopy koasekuracji na konsumpcje medyczną - aspekty hazardu moralnego ex post. W: Inwestycje finansowe i ubezpieczenia - tendencje światowe a rynek polski. Prace Naukowe nr 1037. AE, Wrocław 2004.
• Swamy P.A.V.B.: Efficient inference in a random coefficient regression model. "Economertica" 1970, No 38.
• Swamy P.A.V.B.: Statistical Inference in Random Coefficient Regression Models. Springer Verlag 1971.
• Swamy P.A.V.B.: Estimation on the Linear Models with Time and Cross-Sectionally Varying Coefficients. "Journal of American Statistical Association" 1977, No 2.
• Swamy P.A.V.B.: Linear models with random coefficients. Ed. P. Zarembka. "Frontiers in Econometrics", Academic Press 1984.
• Szubert W.: Ubezpieczenia społeczne. Zarys systemu. Warszawa 1987.
• Szukalski P.: Płodność pozamałżeńska w Polsce. "Studia Demograficzne" 1999, nr 2.
• System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe. Red. G. Szpor. Wydawnictwo Prawnicze Lexis-Nexis, Warszawa 2003.
• Tabeau E.: Mortality in Poland in 1989-1993: a response to economic reform? "Studia Demograficzne" 1996, nr 123-124.
• Theil H.: Principles of Econometrics. John Wiley & Sons, New York 1971.
• Thisted R.: Ridge Regression, Minimax Estimation and Empirical Bayes Method. Technical Report No 28. Division of Biostatistics. Stanford University 1976.
• Toński P.: Przestrzenne zróżnicowanie płodności w Polsce w latach 1989-1997. "Studia Demograficzne" 1999, nr 1.
• Ubezpieczenia gospodarcze. Red. T. Sangowski. Poltext, Warszawa 2001.
• Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej. Red. A. Wąsiewicz. Oficyna Wydawnicza Brandta, Bydgoszcz 1994.
• Ubezpieczenia zdrowotne w Europie Środkowowschodniej - początek drogi. Red. R. Holly. K1U, Warszawa 2001.
• United Nations: World Population Prospects: The 2002 Revision. Vol. I, Comparative Tables. Population Division, New York 2003.
• United Nations: World Population Prospects: The 2002 Revision. Vol. II, Sex and Age. Population Division, New York 2003.
• Urbaniak B.: Społeczno-ekonomiczne skutki starzenia się społeczeństw. W: Przeobrażenia demograficzne kraju i ich konsekwencje dla polityki społecznej. Red. L. Frąckiewicz. AE, Katowice 2002.
• Uwarunkowania zachowań prokreacyjnych rodziny polskiej. Red. M. Kuciarska-Ciesielska. GUS, Warszawa 1997.
• Valkovics E.: Some considerations on mathematical models of general age-specific fertiliti rates. W: Usefulness of Demografie Modelling. SGH, Warszawa 1991.
• Van de Kaa D.J.: Anchored narratives: the story and findings ofhalfcentry of research inti the determinants of fertility. "Population Studies" 1966, No 3.
• Van de Kaa D.J.: Europe's second demographic transition. Population Bulletin, Population Reference Bureau. Inc., Washington DC 1987, No 42.
• Van de Kaa D.J.: The Second Demigraphic Transition Revisited: Theories and Expectations w Population and Family in the Low Countries. Data, Fertility and other Current Issues. Ed. G.C.S. Beets, J.V. Van den Brekel, R.L. Cliquet, J. Dooghe, J. de Jong Gierveld. Amsterdam/Lisse 1994.
• Verscherungsrechnen Statistik. 2 Anlage. F. Von Scheuermann, R. Schmalohr, D. Strobel. Verlag Europa-Lehrmittel, Nourney 1997.
• Wątorek B.: Kapitałowe programy o charakterze emerytalnym w Polsce. Prace Naukowe nr 1037. AE, Wrocław 2004.
• Wieniecki I.G.: Metody statystyczne w demografii. PWE, Warszawa 1981.
• Wierzchosławski S.: Demograficzne aspekty procesu starzenia się ludności Polski. "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1999, z. 1.
• Willekens F.J.: Migration and Settlement: Measurement and Analysis. HASA Laxenbourg, Austria 1978.
• Willekens F.J., Rogers A.: Migration and Settlement: Measurement and Analysis. IIASA Laxenbourg, Austria 1978.
• Williams A., Smith M., Young P.: Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia. PWN, Warszawa 2002.
• Włodarczyk C.: Ubezpieczenia zdrowotne: twarze moralnego hazardu. W: Ubezpieczenia zdrowotne w Europie Środkowowschodniej - początek drogi. Warszawa 2001.
• Worach-Kardas H.: Ryzyko starości jako przedmiot ubezpieczenia społecznego. W: Inwestycje finansowe i ubezpieczenia. Prace Naukowe nr 991. AE, Wrocław 2003.
• Zarządzanie finansami w zakładach ubezpieczeń. Red. W. Ronka-Chmielowiec. Oficyna Wydawnicza Brandta, Bydgoszcz 2004.
• Zasępa B.: Wpływ procesu starzenia się ludności na system emerytalny. W: Polska a Europa. Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Red. L. Frąckiewicz. AE, Katowice 2002.
• Zellner A.: On the aggregation problem a new approach to a troublessome problem. W: Ekonomie Models, Estimation and Risk Programing: Essays in Honor of Gerhard Tintner. Ed. A.A. Fox. Springer Verlag, Berlin 1969.
• Zellner A.: An Efficient Method of Estimating Seemingly Unrelated Regression on Tests for Aggregation Bias. IAS A 1972.
• Zweifel P., Maning W.G.: Moral hazard and consumer incentives in health care. "Handbook of health economics" Vol. 1A. Red. A.J. Culyer, J.P. Newhouse. Elsevier Science B.V. 2000.
• Żakowska-Wachelko B.: Patofizjologia wieku podeszłego. W: Patofizjologia kliniczna. Red. B. Zahonka-Mazurkiewicz, B. Małecka. Volumed, Wrocław 2001.
• Żakowska-Wachelko B.: Zadania i perspektywy gerontologii. W: Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Red. L. Frąckiewicz. AE, Katowice 2002.