Ewolucja rachunkowości zarządczej w epoce industrialnej

• Autorzy: Anna Szychta

Warianty tytułu

Evolution of Management Accounting in the Industrial Era

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest omówienie rozwoju rachunkowości zarządczej w teorii i praktyce anglo-amerykańskiej. Wyróżniono pięć faz rozwoju rachunkowości zarządczej, z których szczególnej analizie poddano trzy pierwsze fazy rozwoju, przypadające na epokę industrialną. W analizie tej zawarto przesłanki opracowania i implementacji różnych koncepcji i metod rachunkowości zarządczej oraz ocenę zakresu ich zastosowania w praktyce.

EN

This article presents stages in the evolution of management accounting from the Anglo-American perspective, with a particular focus on the analysis of the development of its concepts and applications in enterprises in the industrial era, i.e. in the period from the middle of the 19th c. to the early 1980s. At that time the development of management accounting in the Western world was dominated by American and British methods of cost accounting, which was due to the use of the English language in international communication as well as proliferation of publications in English. The author is specifically concerned with: - the nature and stages in the development of management accounting in the industrial and post-industrial era, - chief attributes of the industrial and post-industrial eras in the light of Alvin Toffler's conception, - industrial cost accounting in the 19th c. as the beginning of the development of accounting for management purposes, - the pace and trends in the evolution of management accounting theory and practice in the industrial era. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria rachunkowości; Metodologia rachunkowości; Rachunkowość zarządcza

EN

Accounting theory; Accounting methodology; Management accounting

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Rocznik: 2005
• Tom: 191 Ewolucyjne i współczesne aspekty rachunkowości
• Strony: 9--51

Twórcy

autor

Anna Szychta

Bibliografia

• Ahrens T., 1996, Management Accounting and Strategy, „Discussion Papers in Accounting and Management Science. University of Southampton", marzec.
• Ansoff H. I., 1985, Zarządzanie strategiczne, PWE, Warszawa.
• Ashton D., Hopper T., Scapens R. W. (eds), 1995, Issues in Management Accounting, Prentice Hall, London, New York.
• Becker E. A., 1985, Fixed Cost/Variable Costs: The First One Hundred Years, [w:] The Academy of Accounting Historians, Working Paper Series, vol. 4, Working Papers 61-80, The Academy of Accounting Historians.
• Becker A., 2004, Jeneseits des Kerns des Controlling: Management Accounting as Social and Institutional Practice, „Controlling&Management", vol. 2.
• Blaug M., 1994, Teoria ekonomii, Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa.
• Chandra G., Paperman J. B., 1996, Direct Costing, [w:] The History of Accounting. An International Encyclopedia, ed. M. Chatfield, R. Vangermeersch, Garland Publishing, Inc., New York&London.
• Chatfield M., 1996, Discounted Cash Flow, [w:] The History of Accounting. An International Encyclopedia, ed. M. Chatfield, R. Vangermeersch, Garland Publishing, Inc., New York&London.
• Chen R. S., Pan S., 1984, Frederick W. Taylor and the Evolution of Standard Overhead Costing, „The Accademy of Accounting Historians Working Paper Series" 1984, vol. 3, Working Papers 41-60.
• Cooper R., Scapens R., 1983, Management Accounting Research and Practice, The Institute of Cost and Management Accountants, London.
• Cwynar A., Cwynar W., 2002, Zarządzanie wartością spółki kapitałowej. Koncepcje, systemy, narzędzia, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa.
• Drury C., 1992, Standard Costing, Academic Press, London, San Diego.
• Durlik I., 1995, Inżynieria zarządzania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa.
• Edwards J. R., Nowell E., 1994, The Development of Industrial Cost and Management Accounting before 1850, [w:] Accounting History, ed. R. H. Parker, B. S. Yamey, Clarendon Press, Oxford.
• Ehrbar Al., 1998, EVA. The Real Key to Creating Welth, John Willey&Sons, Inc., New York, Chichester.
• Epstein M. J., 1996, Management Accounting, [w:] The History of Accounting, An International Encyclopedia, (ed.) M. Chatfield, R. Vangermeersch, Garland Publishing, Inc., New York&London.
• Feltham G. A., 1984, Financial Accounting Research: Contributions of Information Economics and Agency Theory, [w:] Modern Accounting Research: History, Survey, and Guide, (ed.) R. Mattesich, The Canadian Certified General Accountants, Research Foundation Monograph No. 4, Vancouver.
• Ferrara W. L., 1996, Break-Even Chart, [w:], The History of Accounting. An International Encyclopedia, ed. M. Chatfield, R. Vangermeersch, Garland Publishing, Inc., New York&London.
• Franz K. P., Kajüter P., 2002, Zum Kern des Controlling, Hrsg. J. Weber, B. Hirsch, Controlling als akademische Disziplin, Eine Bestandsaufnahme, Wiesbaden.
• Glautier M. W. E., Underdown B., 1991, Accounting Theory and Practice, Pitman Publishing Limited, ed. 4, London.
• Gray R., Owen D., Adams C., 1996, Accounting & Accountability, Prentice Hall Europe.
• Hansen R., Mowen M. M., 1994, Management Accounting, 3rd ed., College Division South-Western Publishing Co., Cincinnati.
• Hicks J. R., 1988, Perspektywy ekonomii. Szkice z teorii pieniądza i teorii wzrostu, PWN, Warszawa.
• Horngren Ch. T., 1986, Cost and Management Accounting: Yesterday and Today, [w:] Research and Curent Issues in Management Accounting, ed. M. Bromwich, A. G. Hopwood, Pitman Publishing Ltd., London.
• Horngren Ch. T., 1967, Cost Accounting. A Managerial Emphasis, Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, New York.
• Horngren Ch. T., Bhimani A., Datar S. M., Foster G., 2002, Management and Cost Accounting, ed. 2, Person Education Ltd., Harlow.
• Horngren Ch. T., Datar S. M., Foster G., 2003, Cost Accounting. A Managerial Emphasis, Prentice Hall, Person Education International, Upper Saddle River.
• Horváth P., 1998, Controlling, ed. 7, Verlag Franz Vahlen München.
• Jaruga A., 1997, Rachunkowość zarządcza - od systemu informacji do współuczestnictwa w zarządzaniu, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 41, SKwP, Warszawa.
• Jaruga A., 1998, Rachunkowość zarządcza u progu XXI wieku, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 47, SKwP, Warszawa.
• Jaruga A., 2001, Rola rachunkowości zarządczej, [w:] A. A. Jaruga, W. A. Nowak, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, wyd. 2, Społeczne Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź.
• Jaruga A., Nowak W., Szychta A., 1999, Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, wyd. 1, Łódź.
• Jarugowa A., 1966, Koszty zarządzania przedsiębiorstw przemysłowych, PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., 1972, Koszty pośrednie w przedsiębiorstwach przemysłowych, PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., 1986, Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., 1989, Niektóre kierunki badań naukowych z dziedziny rachunkowości, [w:] Rachunkowość, „Acta Universitatis Lodziensis", Folia oeconomica 88.
• Jarugowa A., 1991, Niektóre wyznaczniki rozwoju rachunkowości, [w:] Współczesne problemy rachunkowości, red. A. Jarugowa, PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., 1993, Kierunki zmian funkcji rachunkowości w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, [w:], Problemy adaptacji nowych regulacji rachunkowości, „Acta Universitatis Lodziensis", Folia oeconomica 127.
• Jarugowa A., 1997, Rachunkowość zarządcza ostatniej dekady; od funkcji informacyjnej do współudziału w zarządzaniu, [w:] A. A. Jaruga, W. A. Nowak, A. Szychta, Zarządzanie kosztami w praktyce światowej, ODDK, Gdańsk.
• Jarugowa A., 1999, Rachunkowość zarządcza na świecie: wczoraj - dziś -jutro, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza w Firmie", egzemplarz promocyjny.
• Jarugowa A., 2000, Rachunek kosztów, rachunkowość zarządcza — wprowadzenie, [w:] Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, red. A. Jarugowa, SKwP, Zarząd Główny, Centralny Ośrodek Szkolenia Zawodowego, Warszawa.
• Jarugowa A., Nowak W. A., Szychta A., 1997, Zarządzanie kosztami w praktyce światowej, ODDK, Gdańsk.
• Jarugowa A., Malc W., Sawicki K., 1990, Rachunek kosztów, wyd. 3, zmienione i poprawione, PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., Skowroński J., 1986, Rachunek kosztów w systemie informacyjnym rachunkowości, wyd. 3 zm. PWE, Warszawa.
• Jarugowa A., Sobańska I., Sochacka R., 1991, Metody kalkulacji. Koszty ceny, decyzje, wyd. I, PWE, Warszawa.
• Jeżak J., 1990, Strategiczne zarządzanie przedsiębiorstwem. Studium koncepcji i doświadczeń amerykańskich oraz zachodnioeuropejskich, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Johnson H. T., 1992, Relevance Regained. From Top-Down Control to Bottom-Up Empowerment, The Free Press, New York.
• Johnson H. T., Kaplan R. S., 1987, Relevance Lost. The Rise and Fall of Management Accounting, Harvard Business School Press, Boston, rep. 1991.
• Kaplan R. S., 1984, The Evolution of Management Accounting, „The Accounting Review", July.
• Kaplan R. S., Cooper R., 1998, Cost & Effect, Using Integrated Cost Systems to Drive Profitablity and Performance, Harvard Business School Press, Boston, Massachusetts.
• Karmańska A., 2000, Modelowanie rachunkowości zarządczej ubezpieczyciela na podstawie rachunku kosztów działań, Monografie i Opracowania 482, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Kuhn T. S., 1985, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, PIW, Warszawa.
• Kuhn T. S., 1968, Struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa.
• Management Accounting Concepts, 1998, International Management Accounting Practice Statement, Financial and Management Accounting Committee, International Federation of Accountants, New York.
• Mattessich R., 1984, Management Accounting: Past, Present, and Future, [w:] Modern Accounting Research: History, Survey, and Guide, ed. R. Mattessich, The Canadian Certified General Accountants' Research Foundation Monograph, No. 4, Vancouver.
• Mayer E., 1986, Controlling-Konzepte. Perspektiven für 90er Jahre, Gabler, Wiesbaden.
• Mc Nair C. J., Vangermeersch R., 1996, The Fall of Management Accounting: The NIRA and the Homogenization of Cost Practices in United States, [w:] Disorder and Harmony: 20th Century Perspectives on Accounting History, ed. J. A. Richardson, Research Monograph, Number 23, CGA-Canada Research Foundation.
• Miller J. G., Volmann T. E., 1985, The Hidden Factory, „Harvard Business Review", wrzesień-październik.
• Ryan B., Scapens R., Theobald M., 1992, Research Method and Methodology in Finance and Accounting, Academic Press, London.
• Sawicki K., 1992, Controlling a rachunkowość podmiotów gospodarczych, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 21, SKwP, Warszawa.
• Schoenfeld H. S., 1996, Schmalenbach Eugen (1873-1955), [w:] The History of Accounting, An International Encyclopedia, Garland Publishing, New York & London.
• Schweizter M., 1995, Eugen Schmalenbach as the Founder of Cost Accounting in the German Speaking Word, „Studies in Accounting History Contributions in Economics and Economic History", nr 163, Westport/Connecticut, London.
• Schweitzer M., 1997, Eugen Schmalenbach jako prekursor rachunku kosztów w świecie niemieckojęzycznym, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 39, SKwP, Warszawa.
• Schweitzer M., Wagner K., 1998, Geschichte des Rechnungswesens, „Wirtschaftswissenschaftliches Studium", H. 9.
• Sobańska I., 1991, Podstawowe problemy rachunku kosztów, [w:] A. Jarugowa, I. Sobańska, R. Sochacka, Metody kalkulacji. Koszty, ceny, decyzje, wyd. l, PWE, Warszawa.
• Sobańska I., 1997, Tendencje rozwoju rachunku kosztów w Niemczech, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Sobańska I., 2003, Rachunkowość zarządcza, [w:] Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Najnowsze tendencje, procedury i ich zastosowanie w przedsiębiorstwach, red. I. Sobańska, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
• Szychta A., 1992, Rachunkowość jako narzędzie operatywnego i strategicznego controllingu, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 20, SKwP, Warszawa.
• Szychta A., 1993, Paradygmaty w nauce rachunkowości w świetle koncepcji Thomasa S. Kuhna, [w:] Problemy adaptacji nowych regulacji w rachunkowości, „Acta Universitatis Lodziensis", Folia oeconomica 127.
• Szychta A., 1996, Teoria rachunkowości Richarda Mattessicha w świetle podstawowych kierunków rozwoju nauki rachunkowości. Studium metodologiczne, FRRwP, Warszawa.
• Szychta A., 1997a, Controlling a rachunkowość, [w:] A. Jaruga, W. A. Nowak i A. Szychta, Zarządzanie kosztami w praktyce światowej, ODDK, Gdańsk.
• Szychta A., 1997b, Paradygmaty rachunkowości zarządczej, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. 41, SKwP, Warszawa.
• Szychta A., 1998, W kierunku nowych generacji rachunku kosztów działań, [w:] Rachunkowość u progu XXI w., Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa.
• Toffler A., 1997, Trzecia fala, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Ward K., 1992, Strategic Management Accounting, Butlerworth-Heinemann Ltd, Oxford.
• Wren D. A., 1996, Plenary Address Connections: The Shared Heritage of Accounting and Management History, [w:] Disoreder and Harmony: 20th Century Perspectives on Accounting History, ed. A. J. Richardson, Research Monograph, nr 23, CGA-Canada Research Foundation.