Wiejska geneza wybranych miast środkowej Polski

• Autorzy: Krystian Heffner , Mariusz Kulesza

Warianty tytułu

The Rural Origins of Small Towns of Central Poland.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono wyniki historycznych studiów nad pochodzeniem miast obszaru środkowej Polski. Omówiono genezę i zmiany w sieci miast oraz ich znaczenie dla kierunków rozwoju gospodarczego.

EN

The article presents results of studies of origins of small towns of Central Poland and changes in towns which influence on economy development. (AK)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Historia miasta; Rozwój miasta; Rozwój społeczno-gospodarczy

EN

City; History of city; City development; Social economic development

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2005
• Tom: Małe miasta a rozwój lokalny i regionalny
• Strony: 229--244

Twórcy

autor

Krystian Heffner

autor

Mariusz Kulesza

Bibliografia

• Baruch M.: Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne. Warszawa 1903.
• Berdecka A.: Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333-1370). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982.
• Bogucka M.: Badania nad dziejami miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej: stan i zarys programu. "Kwartalnik Historyczny" 1975, R. LXXXII, z. 3.
• Bogucka M., Samsonowicz H.: Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej. Wrocław 1986. Busko C.: Stan badań nad parcelą mieszczańską w średniowiecznych miastach śląskich. "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" (dalej: KHKM) R. XLIII, Warszawa 1995, nr 3.
• Chorowska M., Lasota Cz.: Rekonstrukcja układu działek w blokach przyrynkowych we Wrocławiu. "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" R. XLIII, Warszawa 1995, nr 3. Drobek W: Rola miast zdegradowanych w sieci osadniczej Śląska. PIN Instytut Śląski w Opolu, Opole 1999.
• Fijałek J.: Pabianice i włość pabianicka w XVII i XVIII w. Łódź 1962.
• Goldberg J.: Frydrychsztat - Sokolniki. Problemy osiemnastowiecznego miasteczka w ziemi wieluńskiej. "Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza" 1959, t. V, z. 1.
• Heffner K.: Kreacja ośrodków wielofunkcyjnego rozwoju na obszarach wiejskich. "Wieś i Rolnictwo" 2000, nr 2.
• Heffner K.: Problemy sieci osadniczej a kształtowanie się lokalnych centrów rozwoju. W: Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich wschodniego i zachodniego pogranicza (społeczne, ekonomiczne i instytucjonalne uwarunkowania). Red. M. Kłodziński i A. Rosner. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2000.
• Heffner K.: Czynniki osadnicze wpływające na potencjał rozwojowy obszarów wiejskich. "Wieś i Rolnictwo" 2002, nr 2.
• Heffner K.: Rola małych miasteczek w rozwoju terenów wiejskich. W: Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Red. M. Kłodziński i B. Fedyszak-Radziejowska. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 2002.
• Kiełczewska-Zaleska M.: O powstaniu i przeobrażaniu kształtów wsi Pomorza Gdańskiego. IG PAN, Warszawa 1956.
• Kiryk F.: Geneza rozplanowania prywatnych miast Małopolski w XVI-XVIII w. Kraków 1988.
• Koter M.: Geneza układu przestrzennego Łodzi przemysłowej. IG PAN, Warszawa 1969.
• Koter M., Kulesza M.: Badania geograficzno-historyczne osadnictwa miejskiego w Polsce w latach 1918-1993. Geografia Osadnictwa i Ludności. Lata 1918-1993. Łódź 1994, t. II.
• Książek M.: Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w południowej Małopolsce. Kraków 1988.
• Kulesza M.: Uwagi o morfogenezie miast na obszarze Polski środkowej (dawne ziemie łęczycka i sieradzka). Rocznik Łódzki. Łódź 1999, t. 45.
• Kulesza M.: Morfogeneza miast na obszarze Polski Środkowej w okresie przedrozbiorowym. Dawne województwa łęczyckie i sieradzkie. Uniwersytet Łódzki, Łódź 2001.
• Münch H.: Geneza rozplanowania miast Wielkopolski XIII i XIV w. Kraków 1946. Problemy przestrzennego rozwoju ośrodków lokalnych (na przykładzie Korfantowa w województwie opolskim). Red. K. Heffner. Seria: Badania nad rozwojem regionu. Instytut Śląski w Opolu, Opole 1987.
• Pudełko J.: Zagadnienie wielkości powierzchni średniowiecznych miast Śląska. Wrocław 1967.
• Rosin R.: Studia z dziejów miast dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego (XII-XVI w.). Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 1959, R. XIV.
• Rosin R.: Ziemia Wieluńska w XII-XV1 w. Studia z dziejów osadnictwa. Łódź 1961.
• Rosin R.: Miasta regionu łódzkiego. Próba periodyzacji dziejów. W: Region Łódzki. Studia i Materiały. Łódź 1971.
• Rosin R.: Miasta do 1572 r. W: Szkice z dziejów Sieradzkiego. Warszawa 1977.
• Samsonowicz H.: Badania nad dziejami miast w Polsce. "Kwartalnik Historyczny" 1965, R. LXXII, z. 1.
• Szczygieł R.: Lokacje miast w Polsce w XVI w. Lublin 1989.
• Szulc H.: Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce. Warszawa 1995.
• Tkocz J.: Organizacja przestrzenna wsi w Polsce. UŚ, Katowice 1998.
• Topolski J.: Badania nad dziejami miast w Polsce. "Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza" 1960, t. VI, z. 2.
• Wiktor J.: Parzęczew. Dzieje miasta i gminy. Warszawa 1986.
• Wojtkowiak S.: W sprawie występowania owalnic w ziemi łęczyckiej w średniowieczu. Rocznik Łódzki. Łódź 1966, t. XI (XIV).
• Wróblewska G.: Ukształtowanie przestrzenne miast Wielkopolski od 1500 r. do rozbiorów. "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" 1965, t. X, z. 2.
• Wróblewska G.: Rozplanowanie nowożytnych miast w Wielkopolsce. Od końca XVI do końca XVIII w. Warszawa 1977.
• Zajączkowski S.: Sprawa pierwszego zapisu. W świetle badań nad osadnictwem dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej. Rocznik Łódzki. Łódź 1963, t. VII (X).
• Zajączkowski S.M.: Z przeszłości miasta Grzegorzewa (Przyczynek do dziejów ziemi łęczyckiej w średniowieczu). Rocznik Łódzki. Łódź 1993, t. XL.
• Materiały źródłowe
• Dąbrowice. Plan miejscowości z 1791 r. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 289-15.
• Działoszyn. Situacjonnyj plan posada Dzialosin v veljunskom uezde z 1893 r. (1:4200). AGAD Warszawa, Zb. Kart. 489-44.
• Grzegorzew. Plan sytuacyjny miasta Grzegorzewa z oznaczeniem regulacji ulic, według której nowe odbudowanie po pogorzeli ma być wykonane, z 1858 r. Mertsching, Sporny. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 488-31.
• Krośniewice. Mappa miasta prywatnego Krośniewice z 1841 r. J. Szymanowski (1:5000). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 46-16.
• Lustracje województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565. T. II. Województwa Sieradzkie, Łęczyckie, Brzeskie i Inowrocławskie. Wyd. A. Tomczak, Bydgoszcz 1963.
• Lututów. Plan z 1798 r. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 77/290-11.
• Łódź. Brulion. Plan Klucza Łódzkiego... z 1812-1813 r. F. Johnney (1:5000). AP Łódź, Zb. Kart., 513.
• Osjaków. Plan osady z 1804 r. Wałków wieś. AG AD Warszawa, Zb. Kart., 166-1.
• Miasta polskie w tysiącleciu. T. 1-2. Red. S. Pazyra. Warszawa 1967.
• Muszyńska E.: Zagrożone relikty urbanistyczne małych miast regionu łódzkiego. Łódź 1975 (maszynopis).
• Poddębice. Plan miasta Poddębice w województwie mazowieckim obwodzie łęczyckim z 1819 r. W. Plebanowski (1:1500). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 485-9a, 9b.
• Rzgów. Karta III. dóbr i gruntów, to jest miasta Rzgowa...z 1796 r. W. Odrowąż- Pieniążek (1:11600). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 267-7.
• Rzgów. Mappa siedzib Miasta Rządowego Rzgów... z 1824 r. J. Woyde (ok. 1:1543). AP Piotrków Trybunalski, Zb. Kart., 27.
• Sokolniki. Plan miejscowości, b.d. AGAD Warszawa, Zb. Kart., AG 276-8.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich. Red. B. Chlebowski i F. Sulimierski i inni. Warszawa 1880-1895, t. 1-14; Warszawa 1900-1902,1. 15, cz. 1-2. Szadek.
• Mappa pomiarowa territorium miasta powiatowego Szadek z 1824 r. W. Bergmann (1:1500). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 184-3.
• Szczerców. Plan Siedzib Miasta rządowego Szczercowa z 1825 r. T. Andrychiewicz, Bernhard, Greffe, Koźmian (1:1500). AP Łódź, Zb. Kart., 242.
• Tuszyn. Plan miasta z pocz. XIX w. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 324-14.
• Ujazd. Mappa ekonomiczna wyrażająca część państwa Ujezdzkiego złożona z miasta Ujazdu i wsiów...w departamencie warszawskim, powiecie brzezińskim leżących z 1812 r. A. Prokopowicz (1:5000). AGAD Warszawa Zb. Kart, 214-7.
• Widawa. Kopia mappy miasta Widawy oraz wsi Rudy... z 1804 r. (kopia z 1826 r.). J. Szaniawski (1:5300). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 124-3.
• Widawa. Plan von der Stadt Widawa...po 1805 r. Marszewski (1:1000). AGAD Warszawa, Zb. Kart., 376-6.
• Widawa. Mappa miasta Widawy z 1826 r. AGAD Warszawa, Zb. Kart. 124-3.
• Wojtkowiak S.: Badania nad kształtami osiedli wiejskich ziemi łęczyckiej. Łódź 1966 (maszynopis).
• Żychlin. Plan miasta z końca XVIII w. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 38-13.
• Żychlin. Plan miasta z 1822 r. AGAD Warszawa, Zb. Kart., 51-5, ark. III.
• Źródła dziejowe. T. XIII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez A. Pawińskiego. Wielkopolska. Warszawa 1883, T. 2.