Konkordaty państw Unii Europejskiej. Charakterystyka ogólna

• Autorzy: Beata Górowska

Warianty tytułu

Concordats of the European Union Member States

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono zarys teorii konkordatu a praktykę konkordatową zilustrowano przykładami pochodzącymi z terytorium Unii Europejskiej.

EN

The article reviews the contents and analyses the role played by of concordats in a number of the European Union member states. Concordats are understood here as agreements between the Apostolic See and these countries. They define and regulate the status of the Catholic Church in a given country. The following European Union member states are parties to such agreements: Austria (since 1933), Spain (1976-1979), Germany (concordats from the years 1924-2001), Portugal (1940), Italy (1929) and France. These agreements ensure the Catholic Church's freedom of action in the sphere of religion. They commit the states to support Church institutions financially (Portugal being an exception), to grant public schools the right to teach religion and the Catholic Church to run its own schools. Under concordat agreements the Church may freely dispose of its movable and immovable property. The fact that the mentioned European Union member states are bounded by such agreements is not contradictory to their democratic character. The author of the article reaches the following conclusions: 1) Membership of the European Union does not deprive its member states of their individual approach to the shaping of relations between the state and the religious unions. 2) Concordats are specific international law agreements clue to their subject matter which includes issues being of interests to both the state and the Church and the contracting parties, namely the state and the Apostolic See, the supreme authority in the Catholic Church. 3) Concordats are the vital legal instrument used not only within the European Union. 4) Concordats belong to the individual heritage of a few states, now members of the European Union, but they originated in the period preceding establishment of the Union. This legal heritage is not questioned, and its existence serves as an evidence of a variety of the systems of relations between the state and the Church within the European Union. 5) Concordats binding Austria, France, Spain, Germany, Portugal and Italy are basically congenial. Different regulations regarding a number of issues resulted from specific historic conditions that had shaped relations between the state and the Church. 6) Concordats are still seen as rather controversial legal instrument, even though they belong to the legal heritage of the democratic states, members of the European Union. The main reason is that this is a particular regulation serving the interests of only a part of the citizens, meaning Roman Catholics and the Catholic Church. It introduces into the legal system of the state differentiation of citizens according to their professed religion. This situation has not been changed by later extension of concordat guarantees to other denominations within a given state.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka wyznaniowa; Kościół katolicki; Umowa międzynarodowa

EN

Religious policy; Roman Catholic Church; International agreement

• Czasopismo: Przegląd Europejski
• Rocznik: 2002
• Numer: nr 2
• Strony: 22--40

Twórcy

autor

Beata Górowska

Bibliografia

• Accordo tra la Santa Sede e la Repubblica Italiana che apporta modificazioni al Concordato Lateranese, w: J. T. Martin de Agar, Raccolta di concordati 1950-1999, Città del Vaticano 2000.
• Adamczewski W. SJ, Malżeństwo we współczesnych konkordatach, Warszawa 1999.
• Codex luris Canonici auctoritate loannis Pauli P.P. II promulgatus. Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Pallotinum 1984, kań. 360 i 361.
• Convention entre Sa Sainteté Pie VII et le gouvernement français, w: Raccolta do concordati su materie ecclesiastiche tra la Santae Sede e la Autorità civili, a cura di Angelo Mercati, Città del Vaticano 1954, wyd. II, 1.1, s. 561-565.
• Czaja J., Prawnomiędzynarodowy status Watykanu, Warszawa 1983.
• Czaja J., Stolica Apostolska wobec integracji europejskiej, Warszawa 2000, s. 188.
• Czohara A., Stosunki państwo-Kościół. Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy, Warszawa 1994.
• Dz. U. RP z 1990 r., nr 74, poz. 439, załącznik.
• Ferrari S., Ibân I.C., Diritto e religione in Europa occidentale, b.m.w., Il Mulino 1997.
• Frąckowiak B., Pozycja prawnomiędzynarodowa Stolicy Apostolskiej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1981, nr 3, s. 21-36.
• Fünfter Zusatzvertrag zwischen dem Heiligen Stuhl und der Republic Österreich zum Vertrag zwischen dem Heiligen Stuhl und der Republik Österreich zur Regelung von vermögen-srechtligen Beziehungen vom 23. Juni 1960, art. I, w: J. T. Martin de Agar, Raccolta di concordati 1950-1999, Città del Vaticano 2000. s. 94-95.
• Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie sądów konstytucyjnych. Status wspólnot religijnych - raport generalny, w: Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie sądów konstytucyjnych. XI Konferencja Europejskich Sądów Konstytucyjnych, Warszawa 17-21 maja 1999 r., materiał wewnętrzny, s. 47-48.
• Jasudowicz T., O uznanie i poszanowanie pozycji i roli religii i Kościoła w jednoczącej się Europie, w: Polska a Unia Europejska. Perspektywy, warunki, szansę, zagrożenia, C. Mik (red.), Toruń 1997.
• Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993-1966, B. Górowska (red.), Warszawa 1997.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. RP nr 78, poz. 483.
• Kosicki A., Problem podmiotowości europejskich "minipaństw" w świetle prawa międzynarodowego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2002, nr l, s. 26-29.
• Krakowski J., Stosunki między Stolicą Apostolską a pastwami Europy Środkowej i Wschodniej. Problemy aktualne i perspektywy, "Kwartalnik Prawa Publicznego" 2001, nr 4, s. 101-125.
• Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999.
• Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna. Teksty (1964-1994), Warszawa 1995.
• Krukowski J., Warchałowski K., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000.
• Legge fondamentale dello Stato della Città del Vaticano, 26 novembre 2000, "Acta Apostolicae Sedis", supplemento per le leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano, Anno LXXI, Num. 18.
• Łakomy H., Państwo a Kościół we Francji. Historia i współczesność, Kraków 1999.
• Margiotta Broglio F., Mirabelli C., Onida F., Religioni e sistemi giuridici. Introduzione al diritto ecclesiastico comparato, Bologna, s. 187-223.
• Minnerath R., La doctrine de Vatican II sur la liberté religieuse et son application dans les concordats post-conciliares. Excerpta ex Dissertatione ad Doctoratum in Facultate luris Canonici Pontificiae Universitatis Gregorianae, Roma 1980.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 1999.
• Przyborowska-Klimczak A., Klauzula o Kościołach w Traktacie Amsterdamskim z 1997 r., "Prawo. Administracja. Kościół" 2000, nr 2-3, s. 43-55.
• Sobański R., Autonomiczność i niezależność państwa i Kościoła, w: Konstytucja i transformacja, Warszawa 1995, s. 59-69.
• Sobański R., Baza finansowa Kościołów w perspektywie zintegrowanej Europy, w: Europa i Kościól..., s. 231-233; Sobański R., Prawo europejskie a kościoły, "Państwo i Prawo" 1996, z. 4-5, s. 29.
• Sobański R., Sens polskiego konkordatu, "Państwo i Prawo" 1994, z. 7-8, s. 8.
• Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1968.
• Spieker M., Chrześcijaństwo a wolnościowe państwo konstytucyjne, "Communio" 1996, nr 2, s. 44-45.
• Starek C., Znaczenie chrześcijaństwa i Kościołów dla tożsamości Unii Europejskiej i jej krajów członkowskich, w: Europa iKościóŁ.., s. 99.
• Symonides J., Unia Europejska - państwo - region - nowe pojmowanie subsydiarności i suwerenności, w: Unia Europejska. Nowy typ wspólnoty międzynarodowej, E. Haliżak, S. Parzymies (red.), Warszawa 2002.
• Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie. Materìały Międzynarodowej Konferencji, Sandomierz, 13-14 września 1999 r., J. Krukowski (red.), Lublin 2000.
• Szymanek J., Konstytucyjna regulacja stosunków państwo-Kościół (ujęcie komparatystyczne), "Państwo i Prawo" 2000, z. 4, s. 22-39.
• Torfs R., Przyszły status Kościołów, "Europe Infos" 2002, nr 35, s. 11.
• Torfs R., Stosunki państwo-Kościół w XXI wieku, "Europe Infos" 2000, nr 13/luty, s. 6.
• Trzeciak B., Relacje państwo-Kościół. O polskim konkordacie'93, Warszawa 1998.
• Układ między Stolicą Apostolską i Państwem Hiszpańskim dotyczący nauczania i spraw kulturalnych z 3 stycznia 1979 r., art. XIV, w: J. Krukowski, Konkordaty współczesne. Doktryna. Teksty (1964-1994), Warszawa 1995.
• Vertrag zwischen dem Heiligen Stuhl un dem Land Sachsen-Anhalt, art. 18 ust. 3, w: J. T. Martin de Agar, Raccolta di concordati 1950-1999, Città del Vaticano 2000., s. 497.
• Warchalowski K., Nauczanie religii i szkolnictwo katolickie w konkordatach współczesnych, Lublin 1998.
• Włodarczyk T., Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, wyd. II rozszerzone, Warszawa 1986, t. l, s. 269-270.
• Wojtaszek-Mik E., Mik C., Traktaty europejskie, Kraków 2000.