Taksonomia numeryczna : klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wielocechowych

• Autorzy: Maria Kolenda

Warianty tytułu

Numerical Taxonomy : Classification, Ranking and Analysis of Multivariable Objects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono metodologię dotyczącą analizy, rangowania i klasyfikacji obiektów wielocechowych. Omówiono: metody zamiany destymulanty i nominanty na stymulantę, normowanie i ważenie cech, macierze i ich własności, generowanie macierzy danych na podstawie macierzy korelacji i odległości, metody klasyfikacji, mierniki oceny klasyfikacji, agregaty odporne i metody rangowania obiektów wielocechowych. Druga część pracy zawiera opis programu komputerowego "Taksonomia numeryczna" oraz metody dyskryminacji.

EN

Numerical taxonomy is a book about methodology of cluster analysis, ranking, object classification and multivariable analysis. Software package attached to the book enables the application of described methods in real-life problems. The book is divided into two parts. The first part contains algorithms related to classification, conversion of variables into stimulants, variables normalization (scaling), ordering and analysis of multivariable set. The chapters describe both well-known and uncommon algorithms. In addition the author presents a collection of her own, unique algorithms like data matrix generation procedure based on Euclidean distance matrix or very simple tests for general distance matrixes and Euclidean distance matrixes. The second part is a detailed description of a software application. The application consists of many usually independent commands. The commands can be easily selected and executed in an ordered way which suits the individual task. The user is allowed to select freely and change different levels of a well-known methodology or to create one's own custom-made solution. The book and the software application are addressed to a wide audience-students, scientists and everyone who needs a sophisticated tool for ranking, cluster analysis and data mining on a daily basis. The main motivation is to present methodologies, author's ideas and algorithms in a simple, straightforward way illustrated with many detailed and comprehensive examples. The author wants to provide a reader with algorithms that are valuable tools not only in scientific research but also in real-life applications. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Taksonomia; Taksonometria; Zastosowanie taksonomii; Analiza taksonomiczna; Macierz wariancji; Struktura macierzowa; Mierniki taksonomiczne; Analiza dyskryminacyjna; Programy komputerowe; Przegląd literatury; Odległość euklidesowa

EN

Taxonomy; Taxonometry; Application of taxonomy; Taxonomic analysis; Variance matrix; Matrix structure; Taxonomic indicators; Discriminant analysis; Computer programs; Literature review; Euclidean distance

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Seria : Monografie i Opracowania (nr 100)
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 1106
• Strony: 358

Twórcy

autor

Maria Kolenda

Bibliografia

• Ajwazian S.A., Bieżajewa Z.I., Starowierow O.W., Klassyfikacyja mnogomiernych nabliudienij, Statistika, Moskwa 1973.
• Anderberg M.R., Cluster Analysis for Application, Academic Press, New York 1973.
• Atchley W., Bryant E.H (red.), Multivariate Statistical Methods, Among-group Covariation, Dowden, Hutchison and Ross, Stroudsburg 1975.
• Bijnen E.J., Cluster Analysis, Tilburg University Press, Groningen 1973.
• Bocian A., Modele makroekonomiczne w planowaniu gospodarki narodowej, PWN, Warszawa 1984.
• Borys T., Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych, "Przegląd Statystyczny" 1978, z. 2.
• Bukietyński W., Hellwig Z., Królik U., Smoluk A., Uwagi o dyskryminacji zbiorów skończonych, Prace Naukowe WSE we Wrocławiu nr 21, Wrocław 1969.
• Cieślak M., Dobór syndromu zmiennych do porządkowania liniowego obiektów wielowymiarowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 328, AE, Wrocław 1986.
• Czekanowski J., Zarys metod statystycznych w zastosowaniu do antropologii, Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1913, nr 5.
• Czekanowski J., Metoda podobieństwa w zastosowaniu do badań psychometrycznych, Badania Psychologiczne Polskiego Towarzystwa Filozoficznego nr 3, Lwów 1926.
• Dattorro J., Convex Optimization & Euclidean Distance Geometry, Meboo Publishing USA, 2005.
• Duran D. S., Odell P.L., Cluster Analysis, Springer Verlag, Berlin 1974.
• Dziechciarz J., Strahl D., Walesiak M., Data set normalisation for banks, performance assessment, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 915, AE, Wrocław 2001.
• Dziechciarz J. (red.), Ekonometria. Metody, przykłady, zadania, AE, Wrocław 2003.
• Everit B., Cluster Analysis, Heinemann Educational Books, London 1974.
• Farris J.S., On the Cophenetic Correlation Coefficient, "Systematic Zoologie" 1969, nr 18.
• Fischer K.D., Cluster Analysis, Institute of Geology, Mineralogy, and Gephysics, Ruhr-University Bochum, 2003, www.geophysik.ruhr-uni-bochum.de/print.php?id=3&sid=5.
• Florek K., Lukaszewicz J., Perkai J., Steinhaus H., Zubrzycki S., Taksonomia numeryczna wrocławska, "Przegląd Antropologiczny" 1951, nr 17.
• Gatnar E., Symboliczne metody klasyfikacji danych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Gatnar E., Walesiak M., Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych, AE, Wrocław 2004.
• Gnitecka R., O pewnej procedurze generowania danych, którym odpowiada wcześniejsza dana macierz korelacji, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 811, AE, Wrocław 1999.
• Gnitecka R., O rankingu obiektów w przypadku nieodporności struktury taksonometrycznej, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 981, AE, Wrocław 2003.
• Gordon N.D., Norris J.R., Weaver C.P., Klein S.A., Cluster Analysis of Cloud Regimes and Characteristic Dynamics of Mid-Latitude Synoptic System, Fourteenth ARM Science Meeting Proceedings, Albuquerque, New Mexico 2004, March 22-26, http://www.arm.gov/publications/pr oceedings.stm.
• Gower J.C., A Comparison of Some Methods of Cluster Analysis, "Biometrics" 1967, t. 23.
• Gower J.C., Some Distance Properties of Latent Root and Vector Methods Used in Multivariate Analysis, "Biometrika" 1966, nr 53.
• Grabiński T., Propozycje w zakresie porządkowania diagramu Jana Czekanowskiego, [w:] Studia z zakresu zastosowań metod ilościowych w ekonomii, demografii i socjologii, PAN, Prace Komisji Socjologicznej, Kraków 1977.
• Grabiński T., Wydymus S., Zelliaś A., Metody doboru zmiennych w modelach ekonometrycznych, PWN, Warszawa 1982.
• Grabiński T., Metody określania charakteru zmiennych w wielowymiarowej analizie porównawczej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie nr 213, Kraków 1985.
• Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa 1989.
• Grabiński T., Metody taksonometrii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 1992.
• Hand D.J., Statistics and Theory of Measurement, J. R. Statist. Soc(1996), 159, Part 3.
• Hartigan J.A., Clustering Algorithms, J. Wiley, New York 1975.
• Hellwig Z., Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju i strukturę wykwalifikowanych kadr, "Przegląd Statystyczny" 1968, z. 4.
• Hellwig Z., Taksonometria ekonomiczna, jej osiągnięcia, zadania i cele, [w:] Taksonomii – teoria i jej zastosowania, Materiały konferencyjne, Kraków 1990.
• Hellwig Z., Stabilność i odporność struktur taksonomicznych, Taksonomia, zeszyt 2, AE, Wrocław 1995.
• Heilpern S., Próby formalnego ujęcia zagadnień dotyczących jakości życia, [w:] Metodologii pomiaru jakości życia, red. W. Ostasiewicz., AE, Wrocław 2002.
• Hubert L., Monotone Invariant Clustering Procedures, "Psychometrika" 1973, t. 38.
• IDAMS Internationally Developed Data Analysis and Managmenet, UNESCO 2001-2002 (program komputerowy wraz z opisem).
• Jajuga K., Podstawowe metody analizy wielowymiarowej w przypadku występowania zmiennych mierzonych na różnych skalach, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Praca wykonana w ramach CPBP 10.09, Wrocław 1989.
• Jajuga K., Statystyczna analiza wielowymiarowa, PWN, Warszawa 1993.
• Jajuga K., Walesiak M., Standardisation of data set under different measurement scales, [w:] R. Decker, W. Gaul (eds), Classification and information processing, at the turn of the millennium, Springer-Verlag, Heidelberg, 1005-112, Berlin 2000.
• Johnson S.C., Hierarchical Clustering Schemes, "Psychometrika" 1967, t. 32.
• Kaufman, L. and Rousseeuw, P.J., Finding Groups in Data, An Introduction to Cluster Analysis, John Wiley & Sons, Inc., New York, 1990.
• King B.F., Market and Industry Factors In Stock Price Behaviour, "Journal of Business" 1966, nr 39.
• King B.F., Step-wise Clustering Procedures, "Journal of the American Statistical Associaton" 1967,1.62.
• Kolenda ML, A Method of Spatial Clustering, "Acta Oeconomica Pragensia" 1990, nr 59.
• Kolenda M., Dwie metody rangowania, Ścieżka rozwoju Hellwiga i pierwsza główna składowa, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 915, AE, Wrocław 2001.
• Kolenda M., Porównywanie metod porządkowania liniowego obiektów, "Badania Operacyjne i Decyzje" nr 2, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2001.
• Kolenda M., Taksonometryczna mapa dla obiektu, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 906, AE, Wrocław 2001.
• Kolenda M., Wariancja kierunkowa jako kryterium wyboru metody rangowania, "Przegląd Statystyczny PAN" tom 49, 3, Wyd. ELIPSA, Warszawa 2002.
• Kolenda M., Zamiana cechy na stymulantę, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 981, AE, 2003.
• Kolenda M., Algorytm generowania macierzy danych na podstawie macierzy odległości, Ekonometria 16, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 1100, AE, Wrocław 2006.
• Kolenda M., Propozycja nowych mierników heterogeniczności do oceny klasyfikacji, Ekonometria 16, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 1100, AE, Wrocław 2006.
• Kolonko J., Stolarska E., Zadora K., Prosta metoda dyskryminacji zbiorów skończonych, "Przegląd Statystyczny" 1970, z. 2.
• Kolonko J., Analiza dyskryminacyjna i jej zastosowanie w ekonomii, PWN, Warszawa 1980.
• Kowalewski G., Nominanty w wielowymiarowej analizie finansowej przedsiębiorstwa, [w:] Ekonometryczne modelowanie danych finansowo-księgowych, red. E. Nowak, M. Urbanek, UMCS, Lublin 1997.
• Kowalewski G., O nominantach w wielowymiarowej analizie porównawczej, [w:] Klasyfikacja i analiza danych - teoria i zastosowania. Taksonomia z. 4, AE, Wrocław 1997.
• Kucharczyk J., Algorytmy analizy skupień w języku ALGOL 60, PWN, Warszawa 1982.
• Kukuła K., Problem wykorzystywania nominant w wielowymiarowej analizie porównawczej, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie, Seria Ekonomika nr 25, Kraków 1996.
• Kukuła K., Metoda unitaryzacji zerowej, PWN, Warszawa 2000.
• Lance G.N., Williams W.T., A Generalized Sorting Strategy for Computer Classifications, "Nature" 1966, nr 212.
• Lance G.N., Williams W.T., Computer Programs for Hierarchical Polythetic Classification, "Computer Journal" 1966, nr 9.
• Lance G.N., Williams W.T., A General Theory of Classificatory Sorting Strategies, 1. Hierarchical Systems, "Computer Journal" 1967, t. 10.
• Madow W., Olkin I., Rubin D. (red.), Incomplete Data in Sample Surveys, Academic Press, London 1983.
• McQuitty L.L., Agreement Analysis, Classyfying Persons by Predominant Patterns of Responses, "British Journal of the Statistical Psychology" 1956, t. 9.
• McQuitty L.L., Capabilities and Improvments of Linkage Analysis as a Clustering Method, "Educational Psychology Measurements" 1964, t. 24.
• McQuitty L.L., Similarity Analysis by Reciprocal Pairs for Discrete and Continuous Data, "Educational Psychology Measurements" 1966, t. 26.
• Miszczak W., Statystyczne metody analizy danych (materiały do ćwiczeń), AE, Wrocław 1999.
• Morrison D.F., Wielowymiarowa analiza statystyczna, PWN, Warszawa 1990.
• Neil M. Ferguson & Roy M. Anderson, Predicting Evolutionary Change in the Influenza A Virus, Nature Medicine 2002, 8, 562-563. http://www.nature.com/nm/journal/v8/n6/figjab/nm0602-562_Fl.html
• Nowak E., Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, PWE, Warszawa 1990.
• Nykowski I., O rankingach skończonego zbioru obiektów ocenianych wielokryterialnie, Rector's Lectures No.49, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001.
• Ostasiewicz W. (red.), Statystyczne metody analizy danych, AE, Wrocław 1998.
• Ostasiewicz W. (red.), Pomiar statystyczny, AE, Wrocław 2003.
• Paradysz J., Systemy informacji przestrzennej jako źródło zasilania w statystyce, Zeszyty Naukowe AE w Poznaniu, Seria 1, z. 251, Poznań 1997.
• Pawełek B., Zeliaś A., Proste metody oceny ważności zmiennych diagnostycznych w badaniach taksonomicznych. Dynamiczne Modele Ekonometryczne, IV Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, Toruń 12-14 września 1995.
• Perkal J., Taksonomia wrocławska, "Przegląd Antropologiczny" 1953, t. 2003.
• Pociecha J., Podolec B., Sokołowski A., Zając K., Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych, PWN, Warszawa 1988.
• Romeder J.M., Methodes et programmes d'analyse discriminante, Dunod, Paris 1973.
• Rousseeuw, P.J., Silhouettes, a Graphical Aid to the Interpretation and Validation of Cluster Analysis, "Journal of Computational and Applied Mathematics", 1987, nr 20.
• Rubin D., Multiple Imputionfor Nonresponse in Surveys, John Willey & Sons, New York, 1987.
• Schafer J., Analysis oflncomlete Miltivariate Data, Chapman & Hall, New York, 2000.
• Siedlecka U., Zastosowanie metody taksonomii stochastycznej do dyskryminacji zbiorów skończonych, "Przegląd Statystyczny" 1976, z. 3.
• Siedlecka U., Gnitecka R., Wyodrębnianie odpornych struktur taksonomicznych metodą pierwszej głównej składowej, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 817, AE, Wrocław 1999.
• Smoluk A. (red.), Elementy metrologii ekonomicznej, AE, Wrocław 2000.
• Sneath P.H.A., Sokal R. R., Numericai Taxonomy, W.H. Freeman, San Francisco 1973.
• Sokal R.R., Michener C.D., A Satistical Method for Evaluating Systematic Relationships, "University of Kansas Science Bulletin" 1958, nr 38.
• Sołtysiak A., Ewolucyjny algorytm porządkowania diagramu Czekanowskiego, program UMCzek, Biuletyn Antropologiczny, t. 1, s. 21-24, 1997.
• Sołtysiak A., Jaskulski P., Czekanów ski's Diagram. A Method of Multidimensional Clustering, [w:] New Techniques for Old Times. CAA 98. Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology. Proceedings of the 26th Conference, Barcelona, March 1998, ed. J.A. Barceló - I. Briz - A. Vila, "BAR International Series" 757, Oxford 1999.
• Sparks D.N., Euclidean Cluster Analysis, Algorithm AS58, "Applied Statistics" 1973, t. 22.
• Späth H., Algorithm Clustering of One-dimensional Ordered Data, "Computing" 1973, nr 11.
• Späth H., Cluster Analysis Algorithmen, Oldenburg 1975.
• Strahl D., Modele zarządzania bankiem (model triada), AE, Wrocław 1996.
• Strahl D., Walesiak M., Normalizacja zmiennych w skali przedziałowej i ilorazowej w referencyjnym systemie granicznym, "Przegląd Statystyczny" 1997, z. 1.
• Strahl D., Analiza porównawcza przedsiębiorstw jako strategia kredytowa banków, "Bank i Kredyt" 1997 nr 1.
• Strahl D., Miara agregatowa z medianą, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 915, AE, Wrocław 2001.
• Szczotka F., On a Method of Ordering and Clustering of Objects, "Zastosowania Matematyki" 1971, nr 1.
• Tarczyński W., Łuniewska M., Metody klasyfikowania i grupowania spółek na potrzeby budowy portfela papierów wartościowych [w:] Zarządzanie finansami. Mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003.
• Tarczyński W., Łuniewska M., Dywersyfikacja ryzyka na polskim rynku kapitałowym, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2004.
• "The Guardian" Monday January 17, 2005, Together in electric dreams, www.guardian.co.uk.
• Thorndike R.L., Who belongs in the Family, "Psychometrica" 1953, t. 18.
• Walesiak M., Skale pomiaru cech (w ujęciu zważonym) a zagadnienie wyboru postaci analitycznej syntetycznych mierników rozwoju, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 447, AE, Wrocław 1988.
• Walesiak M., Strategie postępowania w badaniach statystycznych w przypadku zbioru zmiennych mierzonych na skalach różnego typu, "Badania Operacyjne i Decyzje", nr 1 Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1993.
• Walesiak M., Metody analizy danych marketingowych, PWN, Warszawa 1996.
• Walesiak M., Uogólniona miara odległości w statystycznej analizie wielowymiarowej, AE, Wrocław 2002.
• Walesiak M., Pomiar podobieństwa obiektów w świetle skal pomiaru i wag zmiennych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej nr 950, AE, Wrocław, 2003.
• Wanat K., Algorytmy numeryczne, Wydawnictwo DIR, Gliwice 1993.
• Ward J.H., Hierarchical Grouping to Optimize on Objective Function, "Journal of the American Statistical Association" 1963, t. 58.
• Ward J.H., Hook M.E., Application of an Hierarchical Grouping Procedure to a Problem of Grouping Profiles, "Educational Psychology Measurements" 1963, t. 23.
• Wishart D., An Algorithm for Hierarchical Classification, "Biometrics" 1969, t. 22.
• Wiśniewski J.W., Teoria pomiaru a teoria błędów w badaniach statystycznych, "Wiadomości Statystyczne" 1987, nr 11.
• Zeliaś A. (red.), Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym, Wydawnictwo AE, Kraków 2000.