Ewolucja poglądów teorii ekonomii na temat koncepcji człowieka gospodarującego

• Autorzy: Beata Stępień , Katarzyna Szarzec

Warianty tytułu

Evolution of Approaches Toward the Concept of Homo Oeconomicus

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autorki piszą, że poglądy na temat koncepcji człowieka gospodarującego są przedmiotem fundamentalnego sporu w teorii ekonomii, który rozpoczął się w momencie wprowadzenia modelu homo oeconomicus przez ekonomistów klasycznych. Model ten ukonstytuował ekonomie jako odrębną dyscypliny naukową, z określonym przedmiotem badań i metodą poznawczą. W trakcie rozwoju ekonomii modelowy obraz człowieka podlegał wielu modyfikacjom, polegającym głównie na: precyzowaniu ustaleń wcześniejszych myślicieli, dodawaniu nowych czynników istotnych dla analizy działania człowieka gospodarującego oraz krytyce i uchylaniu kolejnych założeń modelu homo oeconomicus. W artykule przedstawiono ewolucje poglądów ekonomistów z różnych szkół na temat człowieka gospodarującego, wskazując na charakter i kierunek tych przeobrażeń: od traktowania człowieka jako „idealnego", w pełni racjonalnego, zawsze dążącego do maksymalizacji celu gospodarczego i dysponującego pełną wiedzą o otoczeniu, do obrazu człowieka o racjonalności ograniczonej, ulegającego rutynom, działającego często oportunistycznie, ograniczonego w wyborach wpływem otoczenia, w jakim funkcjonuje.

EN

The article contains comments on the perception of homo oeconomicus concept. They cover the lull rationality model and its evolution towards the concept in which a human being is constrained by bounded rationality as well as by the environment influences, who acts routinely and frequently in an opportunistic manner. The article stresses the importance of the exact definition of an individual who constitutes the basic component of an economic system. A special attention is accorded to the comparison of the models of an economic man that are present in economic theories of the main stream and the new institutional economics. The authors voice the opinion that despite the recent rendering the model more realistic as well as the convergence of approaches toward an economic agent in economics and sociology, the substitution of the concept of homo oeconomicus by an alternative model seems in the near future very unlikely. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Historia myśli ekonomicznej; Racjonalność gospodarowania; Modele ekonomiczne; Koncepcja człowieka gospodarującego; Ograniczona racjonalność

EN

Economic theory; History of economic thought; Economic rationality; Economic models; Concept of Homo Oeconomicus; Bounded rationality

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2007
• Numer: nr 1
• Strony: 13--35

Twórcy

autor

Beata Stępień

autor

Katarzyna Szarzec

Bibliografia

• Akerlof G.A., Yellen J.L, A Near-rational Model of the Business Cycle, with Wage and Price Inertia, w: New Keynesian Economics, vol. 1: Imperfect Competition and Sticky Prices, red. N.G. Mankivv, D. Römer, MIT Press, Cambridge 1991.
• Arrow K.J., Granice organizacji, PWN, Warszawa 1985.
• Belka M., Doktryna ekonomiczno-społeczna M. Friedmana, PWN, Warszawa 1986.
• Blaug M., Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Bludnik I., Keynes a neokeynesiści, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2004, nr 2.
• Brus W., Łaski K.. Od Marksa do rynku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Chodorowski J.,A. Smith (1723-1790). Życie i dzieło autora "Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów", Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
• Commons J.R., The Legal Foundations of Capitalism, Macmillan, New York 1924.
• Davidson P., Sensible Expectations and the Long-run Non-neutrality of Money, "Journal of Post-Keynesian Economics", jesień 1987, vol. X, nr 1.
• Dugger W., The New Institutionalism: New but not Institulionalist, "Journal of Economic Issues" 1990, vol. XXIV, nr 2.
• Elementy teorii wyboru społecznego, red. G. Lisowski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2001.
• Encanua D., Gcroski P., Jacqucmin A., Strategic Competition and the Persistence of Dominant Firms: a Survey, w: New Developments in the Analysis of Market Structure, red. .I.E. Siglitz, F. Malhcwson, Macmillan, London 1986.
• Filipowicz L., Opawski K., Teoria wyboru publicznego, "Ekonomista" 1992, nr 3.
• Godłów-Legiędź J., Transformacja ustrojowa z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, "Ekonomista" 2005, nr 2.
• Gorynia M., Zachowania przedsiębiorstw w okresie transformacji. Mikroteoria przejścia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1998.
• Hamminga B., Idealization in the Practice and Methodology of Classical Economics: the. Logical Struggle with Lemma's and Desired Theorems, w: Idealization HI: Approximation and Truth, red. J. Brzeziński, L. Nowak, "Poznan Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities", vol. 25, Amsterdam-Atlanta 1992.
• Hockuba Z., Nowa ekonomia instytucjonalna - czy zdominuje nasze myślenie w rozpoczynającym się stuleciu?, w: Czy ekonomia nadąża z wyjaśnianiem rzeczywistości, red. A. Wojtyna, 1.1, VII Kongres Ekonomistów Polskich PTE, Warszawa 2001.
• Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, Warszawa 1956.
• Ixindreth H., Collander D., Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Lange O., Ekonomia polityczna, PWN, Warszawa 1978.
• Leibenstein H., Poza schematem homo oeconomicus. Nowe podstawy mikroekonomii, PWN, Warszawa 1988.
• Leibenstein H., Wykroczyć poza homo oeconomicus, w: Ponad ekonomią, PWN, Warszawa 1985.
• Lucas R.E., Adaptive Behavior and Economic Theory, w: Rational Choice. The Contrast between Economics and Psychology, red. R.E. Hogarth, M.W. Reder, Chicago and London 1987.
• Matysz J., Instytucje a koszty transakcyjne w świetle neoinstytucjonalnej ekonomii, "Ekonomista" 2003, nr 3.
• Mill J.S., Essays on Some Unsettled Questions of Political Economy, Batoche Books Kitchener, 2000, htpp://www.ecn.bris.ac.uk/het/mill/question.pdf.
• Mill J.S., Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej, PWN, Warszawa 1965.
• Muth J., Rational Expectations and the Theory of 'Price Movements, "Econometrica" 1961, nr29.
• North D., Institutions, Ideology and Economic Performance, "CATO Journal" 1992, vol. 11, nr 3.
• North D., The New Institutional Economics, "Journal ol Institutional and Theoretical Economics" 1986, nr 142.
• Ostrom E., An Agenda for the Study of Institutions, "Public Choice" 1986, vol. 48.
• Pagano U., New Institutionalism and the Diversity of Economic Institutions, "CASE-CEU Working Papers Series", Warsaw, grudzień 1998.
• Ratajczak M., Nowa ekonomia instytucjonalna a problem przejścia, w: Droga do rynku. Aspekty mikroekonomiczne, red. W.J. Otta, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań 1994.
• Rikcr W.H., Implications from the Disequilibrium of Majority Rule for the Study of Institutions, ,American Political Science Review" 1980, vol. 74.
• Sargent T., Rational Expectations and the Reconstruction of Macroeconomics, w: The Rational Expectations Revolution: Readings from the Front Line, red. PJ. Miller, The MIT Press Cambridge, Cambridge 1996.
• Shepsle K., Studying Institutions, Some Lessons from the Rational Choice Approach, "Journal of Theoretical Polities" 1989, vol. 1.
• Simon H.A., Models of Man, John Wiley & Sons, New York 1957.
• Simon H.A., Rational Decision Making in Business Organizations, "American Economic Review", wrzesień 1979, vol. 69, nr 4.
• Simon H.A., Rationality in Psychology and Economics, w: Rational Choice. The Contrast between Economics and Psychology, red. R.E. Hogarth, M.W. Reder, The University of Chicago Press, Chicago and London 1987.
• Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, PWN, Warszawa 1954.
• Szarzec K., Racjonalny podmiot gospodarczy w klasycznej myśli ekonomicznej i jej współczesnych kontynuacjach, PTE-PFAKE, Warszawa 2005.
• Taylor E., Wstęp do ekonomiki, Spółdzielnia Wydawnicza "Żeglarz", Gdynia 1947.
• Teoria wyboru publicznego, red. J. Wilkin, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Veblen T., Why is /Economics Not an Evolutionary Science! w: The Place of Science in Modern Civilization, red. B.W. Huebsh, New York 1919.
• Williamson O., Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Wiśniewski J., Polimorfizm zasady racjonalnego gospodarowania. Teoretyczne studium komparatywne, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń 1996.
• Wojtyna A., Keynesizm w poszukiwaniu podstaw mikroekonomicznych, "Ekonomista" 1995, nr 1-2.
• Ząbkowicz A., Współczesna ekonomia instytucjonalna wobec głównego nurtu ekonomii, "Ekonomista" 2003, nr 6.