Psychospołeczne korelaty bezradności społecznej

• Autorzy: Ewa Wysocka

Warianty tytułu

Psychological and social correlates of social helplessness

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono badania młodzieży studenckiej i młodych ludzi doświadczających w swym życiu codziennym frustracji w zakresie realizacji roli zawodowej (niemożność znalezienia pracy w ogóle lub pracy zgodnej z wyuczonym zawodem i osobistymi preferencjami w perspektywie kilku lat po ukończeniu studiów). W badaniach sprawdzono kilka hipotez dotyczących zróżnicowania sposobu funkcjonowania obu tych grup w następujących zakresach: poziom i wymiary kryzysu w wartościowaniu, strategie radzenia sobie z problemami życiowymi (strategie pasywne, z brakiem kontroli i wyuczoną bezradnością vs strategie aktywne, związane ze sprawowaniem kontroli i poczuciem sprawstwa), nastawienia wobec siebie i świata, jako konsekwencja doświadczeń życiowych. Uzyskane wyniki pozwalają postawić wniosek, iż nieustabilizowana sytuacja zawodowa wyraźnie wpływa na silniejsze doświadczanie kryzysu w wartościowaniu (poczucie nierealizowania i zagubienia wartości) i wybór destrukcyjnych strategii radzenia sobie z problemami życiowymi, co skutkuje formowaniem się postaw życiowych o charakterze dezintegrującym rozwój osobowy. (abstrakt oryginalny)

EN

The core aim of the article is to present fundamental theoretical issues concerning: psychological and social mechanisms of helplessness. These mechanisms are assumed to be a source for atypical social functioning in young people whose social as well as occupational situation varies. The research project focused on students and other young people who continuously experience everyday frustration within the realisation of their occupational role. The source of frustration appears to be their inability to procure any occupation within a couple of years after graduation and particularly not one in the field of their specialisation, or one to suit their personal preferences. The research verifies a few hypotheses concerning variation of functioning of both groups mentioned earlier within the following areas: level and dimension of crisis of valuation, strategies in shaping up in everyday situations (passive strategies without control and with learned helplessness vs. active strategies concerning wielding control and the feeling of perpetration), and the attitude towards oneself and the surrounding world as a consequence of varies life experiences. The results achieved from this research allow the following conclusion to be reached: unstabilised occupational situation highly influences a much stronger feeling of crisis in valuation (the feeling of lack of self-realisation as well as lost of the feeling of high self-esteem) and a choice of destructive strategies of shaping up with life problems, which in consequence forms those life style approaches which disintegrate one’s growth of personality. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia społeczna; Adaptacja społeczno-zawodowa; Postawy społeczne; Skutki bezrobocia; Młodzież

EN

Social psychology; Socially-professional adaptation; Social attitudes; Effects of unemployment; Youth

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 4
• Strony: 1--9

Twórcy

autor

Ewa Wysocka

Bibliografia

• Aronson E. (1997), Człowiek - istota społeczna, Warszawa: PWN.
• Cantor N., Zirkel S. (1990), Personality, cognition, and purposive behavior, w: L.A. Pervin (red.), Handbook of personality: Theory and research, New York: Guilford Press.
• Dąbrowski K. (1975), Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Warszawa: PTHP.
• Dąbrowski K. (1979), Dezintegracja pozytywna, Warszawa: PIW.
• Dąbrowski K. (1986), Trud istnienia, Warszawa: WP.
• Doliński D. (1992), Przypisywanie moralnej odpowiedzialności, Warszawa: IP PAN.
• Erikson E.H. (2004), Tożsamość a cykl życia, Poznań: Zysk i s-ka.
• Gilbert D.T. (1995), Attribution and interpersonal perception, w: A. Tesser (red.), Advanced social psychology, Boston: McGraw-Hill.
• Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk: GWP.
• Greenwald A.G. (1980), The totalitarian ego: Fabrication and revision of personal history, "American Psychologist" nr 35.
• Grzegołowska-Klarkowska H. (1986), Mechanizmy obronne osobowości, Warszawa: PWN.
• Harris Th.A. (1987), W zgodzie z sobą i z tobą, Warszawa: PAX.
• Kelly G.A. (1955), The psychology of personal constructs, New York: Horton.
• Kofta M., Doliński D. (2000), Poznawcze podejście do osobowości, w: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Psychologia ogólna, Gdańsk: GWP.
• Kofta M., Weary G., Sędek G., red. (1998), Personal control in action: Cognitive and motivational mechanisms, New York: Plenum Press.
• Lerner M.J. (1975), The justice motive in social behavior, "Journal of Social Issues" nr 31.
• Lerner M.J. (1977), The justice motive. Some hypotheses as to its origins and forms, "Journal of Personality" nr 45.
• Lerner M.J. (1980), The belief in a just world: a fundamental delusion, New York: Plenum Press.
• Markus H., Cross S. (1990), The interpersonal self, w: L.A. Pervin (red.), Handbook of personality: Theory and research, New York: Guilford Press.
• Mądrzycki T. (1996), Osobowość jako system tworzący i realizujący plany. Nowe podejście, Gdańsk: GWP.
• Mead M. (2000), Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Warszawa: PWN.
• Merton R.K. (1982), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa: PWN.
• Niedźwieńska A. (2000), Pamięć autobiograficzna, w: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka, Kraków: UJ.
• Oleszkowicz A. (2006), Bunt młodzieńczy. Uwarunkowania. Formy. Skutki, Warszawa: Scholar.
• Oleś P. (1989), Kwestionariusz do Badania Kryzysu w Wartościowaniu. Podręcznik, Warszawa: PTP.
• Ostrowska K. (1998), Wokół rozwoju osobowości i systemu wartości, Warszawa: CM-PPP MEN.
• Pervin LA., red. (1989), Goal concepts in personality and social psychology, Hillsdale: Erlbaum.
• Pilch T. (2005), Społeczne źródła i klimaty bezradności, w: J. Brągiel, P. Sikora (red.), Praca socjalna wobec rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń człowieka, Opole: Wyd. UO.
• Radochoński M. (2000), Osobowość antyspołeczna. Geneza, rozwój i obraz kliniczny, Rzeszów: Wyd. WSP.
• Rotter J.B. (1966), Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement, "Psychological Monographs" nr 80.
• Seligmann M.E.P. (1975), Helplessness: On depression, development, and death, San Francisco: Freeman.
• Siemaszko A. (1993), Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa: PWN.
• Steele C. (1988), The psychology of self-affirmation: Sustaining the integrity of self, w: L. Berkowitz (red.), Advances of experimental social psychology, t. 21, New York: Academic Press.
• Wojciszke B. (1986), Teoria schematów społecznych, Wrocław: Ossolineum.
• Wojciszke B. (1991), Procesy oceniania ludzi, Poznań: Nakom.
• Wysocka E. (2004), Mechanizmy obronne, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 3, (red.) T. Pilch, Warszawa: Żak.
• Wysocka E. (2005a), Poczucie kontroli wzmocnień, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 4, (red.) T. Pilch, Warszawa: Żak.
• Wysocka E. (2005b), Strategie radzenia sobie z kryzysem w wartościowaniu oraz konsekwencje i wybrane wyznaczniki zjawisk kryzysowych wśród młodzieży akademickiej, "Auxilium Sociale" nr 2.
• Wysocka E. (2006), Religia w życiu codziennym człowieka wykształconego - przypisywane znaczenia, funkcje i doświadczanie sfery sacrum jako wyznaczniki charakteru przemian w religijności, w: Sekularyzacja jako wyzwanie dla religii i Kościoła. Mity czy rzeczywistość, "Socjologia Religii", t. 4, (red.) J. Baniak, Poznań: Wyd. DAM.