Bariery instytucjonalne w polityce rolnej Polski po 1990 roku

• Autorzy: Bazyli Czyżewski

Warianty tytułu

Institutional Barriers to Agricultural Policy in Poland after Year 1990

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja barier instytucjonalnych w polityce rolnej Polski po 1990 roku oraz związanych z nimi zagrożeń dla rozwoju rolnictwa. Zdefiniowano pojęcia histerezy instytucjonalnej. Poddano analizie proces transformacji ustrojowej w Polsce w pierwszej połowie lat 90. XX wieku oraz negocjacje przed akcesją do UE i dalszą ewolucję Wspólnej Polityki Rolnej a także legislacje dotyczące sektora rolnego, które wciąż obowiązują. Podjęto próbę kwantyfikacji skutków opisanych barier instytucjonalnych w skali ogólnopolskiej. Zaproponowano metodologię pomiaru poziomu kosztów transakcyjnych w przemyśle spożywczym w Polsce i przedstawiono jego wyniki w latach 1990-2005.

EN

A theoretical explanation of agrarian interventionism basing on the neo-institutional economics methodology (NIE) is an alternative approach to the neo-classical view. In this attitude contractual arrangements in the agri-food sector can be a mechanism of incomes retransfer complementary with state intervention - providing they are effective in terms of transaction costs. A potential rise of producers' incomes results from lowering transaction costs in the food processing industry. A higher integration level of governance structures has a positive influence on value added of farms. However, integration processes in the agri-food sector encounter institutional barriers concerning legislative and social norms. Those barriers provoke in agriculture a phenomenon of institutional hysteresis that results in higher transaction costs and makes many institutions ineffective. The aim of the article is to identify the crucial institutional barriers to Polish agricultural policy after the year 1990 and to measure the hysteresis effects in terms of transaction costs increase. A transaction costs index was proposed and its values were estimated for 1990-2005 period. The level of transaction costs makes it possible to assess evolution in the institutional sphere. Rising costs mean that ineffective structures are still functioning and institutional hysteresis exerts an influence on the economy. On the other hand, decreasing costs indicate a positive selection process - in those cases only CAP funds will be allocated efficiently. However, in agriculture there are no conditions for efficient market mechanism. Market stimuli are not capable of providing efficient absorption of CAP's funds and have to be assisted by institutional stimuli. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka rolna; Wspólna Polityka Rolna; Rozwój rolnictwa; Bariery instytucjonalne; Sektor rolno-spożywczy

EN

Agricultural policy; Common Agricultural Policy (CAP); Agriculture development; Institutional barriers; Agri-food sector

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 103
• Strony: 104--122

Twórcy

autor

Bazyli Czyżewski

Bibliografia

• W. Boguta, Ustawa o grupach producentów rolnych i ich związkach - jak ją rozumieć i wdrażać, „BOSS-rolnictwo" 2003, nr 38, s. 25.
• J. Cornwall, W. Cornwall, The Political Economy of Stagnation, „Journal of Economic Issues" 06/1987, 21, s. 785-793.
• B. Czyżewski, Dochodowość produkcji rolnej w Wielkopolsce w kontekście wyników negocjacji akcesyjnych Polski z UE, „Roczniki Naukowe SERiA", t. V, zesz. l, Koszalin 2003.
• B. Czyżewski, Koszty transakcyjne w agrobiznesie w Polsce po roku 1990, w: Prace Naukowe AE we Wrocławiu; Agrobiznes 2005, t. l, red. S. Urban, nr 1070, Wrocław 20Ü5. 121.
• A. Czyżewski, Rola polityki makroekonomicznej w kształtowaniu warunków dla zrównoważonego rozwoju rolnictwa, w: U. Płowieć, Jaka polityka gospodarcza dla Polski?, Wyd. РТЕ, Warszawa 2001.
• B. Czyżewski, Specyfika sektora rolnego w perspektywie teorii nowego instytucjonalizmu, w: W. Czternasty, B. Czyżewski, Struktury kierowania agrobiznesem w Polsce - teoria, analiza i tendencje, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2007.
• A. Czyżewski, B. Czyżewski, A. Henisz, Rolnictwo polskie w UE. Wyniki negocjacji akcesyjnych, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2003, s. 7.
• DzU z 2003 roku, nr 188, poz. 1848 - wersja obowiązująca od 01.06.2004 roku, ostatnia.
• DzU z 2004 roku, nr 162, poz. 1694, art. 2.
• K. Firlej, Sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw sfery agrobiznesu w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej, w: Prace Naukowe AE we Wrocławiu; S. Urban (red.), Agrobiznes 2004, t. l, nr 1015, Wrocław 2004, s. 169.
• M. Gornowicz, Przystosowanie zarządzania rynkiem mleka w Polsce do warunków Unii Europejskiej, Prace Naukowe AE we Wrocławiu; Agrobiznes 2004, t.l, nr 1015, Wrocław 2004, s. 202.
• M. Grębowiec, Jakość szansą uzyskania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw agrobiznesu, Roczniki Naukowe SERiA, t. III, zesz. 4, Warszawa - Poznań - Białystok 2001, s. 46.
• M. Janusiewicz, Rola i funkcjonowanie giełd towarowych na rynku rolno-spożywczym w Polsce w latach 1989-1995, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, (rozp. dok.), 1997.
• D. Kołodziejczyk, Uwarunkowania społeczno-gospodarcze lokalnego rozwoju gospodarczego, Studia i monografie, IERiGŻ, Warszawa 2002, s. 115.
• J. Kornai, The road to e free economy, Norton, New York, 1990, s. 102.
• B. Kożuch, Polityka rolna, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1997, s. 47 i nast.
• S. Kowalczyk, Rolnictwo unijne po reformie Wspólnej Polityki Rolnej, „Biuletyn Informacyjny", 2003, nr 8, s. 10-20.
• A. Kowalski, Integracja - korzyści i zagrożenia dla polskiej gospodarki żywnościowej, „Biuletyn informacyjny ARR", 2003, nr 4, s. 17-18.
• J. Kufel, W. Siuda, Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Scriptus, Poznań 2001, s. 119.
• G. J. Leśniak, Pewna strata dla budżetu, „Rzeczpospolita" nr 256 (6639), 6 listopada 2003 roku.
• The Making of Economic Reform in Eastern Europe: Conversations with Leading Reformers in Poland, Hungary and the Czech Republic, M. Blejer, F. Coricelli (red), Edward Elgar, Aldershot, 1995, s.54.
• J. Małysz, Rozwój agrobiznesu, a procesy integracyjne, „Wieś i Rolnictwo" 2001, nr 4, s. 73.
• P. Murrel, What is shock therapy? What did it do in Poland and Russia?, „Post soviet Affairs" vol. 9, 1993,5. 120.
• Projekt sprawozdania w sprawie wleczenia nowych państw członkowskich do wspólnej polityki rolnej, Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2006/2042 (INI), s. 12, 16.
• A. Sadowski, Wpływ finansowego wsparcia rolnictwa na przekształcenia stukturalne polskiej wsi, Roczniki Naukowe SERIA, tom VI, zesz. 3, Warszawa - Poznań - Puławy, 2004, s. 201.
• SAEPR FAPA, Oceny reformy WPR uzgodnionej w Luksemburgu 26 czerwca 2003 roku z perspektywy Polski, Warszawa 2003.
• M. Setterneid, A Model of institutional hysteresis, „Journal of Economic Issues" 09/1997, vol. 27, nr 3, s. 755-775.
• R. Smyth, New Institutional Economics in the Post-Socialist Transformation Debate, „Journal of Economic Surveys' vol. 12, Issue 4, 09/1998, s. 384.
• Spółdzielczość we współczesnej gospodarce, red. S. Dyka, SGH, Warszawa, 1998, s. 18.
• G. Spychalski, Bariery mentalne polskich rolników w procesie integracji europejskiej, Roczniki Naukowe SERiA, tom VI, zesz. 4, Warszawa - Poznań - Puławy, 2004, s. 194-195.
• W. Szymański, Globalizacja - wyzwania i zagrożenia, Difin, Warszawa 2001, s. 199 i nast.
• Ustawa o giełdach towarowych, DzU z 2000 r. nr 103, poz. 1099, 26.11.2000.
• Ustawa o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw, z dnia 15 września 2000 roku, DzU nr 88 z dnia 20 października 2000 roku.
• Ustawa (z dnia 16 września 1982 roku) Prawo spółdzielcze (tekst ujednolicony zmodyfikowany), DzU z 2003 roku, nr 188 poz. 1848 - wersja obowiązująca od 01.06.2004 roku, ostatnia zmiana: DzU 04.99.1001.
• Ustawa z dnia 26 listopada 2003 roku o zmianie ustawy o giełdach towarowych oraz niektórych innych ustaw, DzU nr 223, poz. 2216.
• Ustawa z dnia 18 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw.
• R. Urban, Czynniki wzrostu konkurencyjności polskiego przemysłu spożywczego, „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1999, nr 2-3.
• R. Urban, Rozwój otoczenia rolnictwa, w: Rolnictwo polskie w okresie transformacji systemowej (1989-1997), A. Woś (red), lERiGŻ, Warszawa 1998, s, 106-112.
• O. E. Williamson, Ekonomiczne instytucje kapitalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 46.
• A. Woś, Konkurencyjność wewnętrzna rolnictwa, IERiGŻ, Warszawa 2001, s. 41.
• A.Woś, Rolnictwo i sektor żywnościowy w 2000 roku, lERiGŻ, Warszawa 2002, s. 23.
• Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych, GUS, Warszawa, 2005.
• J. Wyzińska-Ludian, Cechy polskiego interwencjonizmu w rolnictwie, Roczniki Naukowe SERiA, tom V, zesz. 4, Warszawa - Poznań - Koszalin, 2003, s. 361-362.