Ekonomiczny aspekt antysemityzmu narodowej demokracji w jej walce o państwo narodowe w latach trzydziestych II RP

• Autorzy: Mieczysław Sobczak

Warianty tytułu

The Economic Aspect of Anti-Semitism of the National Democracy and Its Fight for the National State of Polish Republic in the Thirties

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zwrócono uwagę na sytuację gospodarczą w kresie II RP. Szczegółowa zanalizowano rolę środowiska żydowskiego w życiu gospodarczym Polski. Omówiono wpływ Narodowej Demokracji w procesie prześladowań Żydów.

EN

From the beginning of the second Polish Republic (II RP) problems of the economy were very important for the National Democracy. "National Capital" was as important as a strong army. At this background the National Democracy considered the economic meaning of national minorities, especially Jews. After taking over a power by the "sanacja" regime and then during the years of Great Economic Crisis, the National Democracy had no doubt that Jews influence on the economy caused damages in the Polish development. Because of the fact that this influence was too strong, the National Democracy decided that it should be limited by the development of Polish (Christian) economic potential. Such thoughts deepened programmatic anti-Semitism of the National Democracy and sharpened Polish-Jewish conflict. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia gospodarcza; Żydzi; Antysemityzm

EN

Economic history; Jews; Anti-Semitism

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne
• Rocznik: 2006
• Tom: 10
• Numer: nr 1149
• Strony: 64--85

Twórcy

autor

Mieczysław Sobczak

Bibliografia

• Bilan W., U źródeł wrześniowej katastrofy, BPAN Kr., rps. 7842.
• Biedna droga, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1939, nr 25, 25.01.1939.
• Bolączki i potrzeby drobnych kupców, AAN Akta S. Rymara, sygn. 23 (wycinki prasowe) 1937b.
• Bornstein L, Struktura zawodowa i społeczna ludności żydowskiej w Polsce, "Sprawy Narodowe" 1939, nr 1-2.
• Cala A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, [w:] Polska-Polacy-mniejszości narodowe, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1992.
• Co już uzyskali Żydzi w Polsce i do czego dążą?, AAN Zbiór Druków Ulotnych (ZLN), sygn. 73, k. 12.
• Coraz natarczywiej, "Gazeta Warszawska Poranna" 1926, nr 296, 28.10.1926.
• Davis N., Boże igrzysko. Historia Polski, t. II, Kraków 1991.
• Dmowski Cz., Wolne siły gospodarcze do walki z Żydami. O planową mobilizującą wszystkie siły żywotne narodu akcję odżydzeniową, Siedlce, grudzień 1936.
• Dmowski R., Przewrót, [w:] Pisma, t. VIII, Częstochowa 1938a.
• Dmowski R., Świat powojenny i Polska, [w:] Pisma, t. VII, Częstochowa 1938b.
• Doboszyński A., Gospodarka narodowa, wyd. II, Warszawa 1936.
• Dziwna kampania, "Kurier Poznański" 1926, nr 102, 4.03.1926.
• Fogelson S., Struktura demograficzna ludności żydowskiej w Polsce, "Sprawy Narodowościowe" 1938, nr 6.
• Fudakowski K., Moje wspomnienia, BN, rps. Akc. 12231/2.
• Giertych J., O wyjście z kryzysu. Warszawa 1938.
• Gluziński T., Odrodzenie idealizmu politycznego. Warszawa 1935.
• Głąbiński S., Historyczna rola wielkopolskiego mieszczaństwa, "Kurier Poznański" 1934. nr 499, 3.11.1934.
• Grabski S., Z zagadnień polityki narodowo-państwowej. Warszawa 1925.
• Haracz na rzecz gmin żydowskich płaci ogół ludności chrześcijańskiej, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1935, nr: 149 i 150A, 23 i 24.10.1935.
• Heller C.S., On the Edge of Destruction. Jews in Poland between Two Word Wars, New York 1977.
• Howorka M., Walka o wielką Polskę, Poznań 1934.
• Informacyjny Komunikat Polityczny Wydziału Społeczno-Politycznego MSW nr 9, 29.09.1933, AAN MS W, sygn. 851, k. 103.
• Kierski K., Kwestia żydowska w Polsce, Poznań 1939.
• Kryński A., Struktura narodowościowa miast polskich, "Sprawy Narodowościowe" 1937, nr 3.
• Kupiectwo polskie w nowych czasach, "GP2Gr" 1924, nr 169, 21.06.1924.
• Landau-Czajka A., Wszechobecni wrogowie. Niektóre elementy światopoglądu skrajnej prawicy nacjonalistycznej 1926-1939, "Przegląd Historyczny" 1988, zeszyt 1.
• Lentz K., Wspomnienia i uwagi 1918-1938, BO, rps. 12615Л, k. 796-801.
• Leszczyński S" Zagadnienie walki i ekspansji narodowej, "Awangarda" 1927, nr 4-5, 1.04.1927.
• Los Żydów przesądzony (rozprawa budżetowa w Senacie), "Warszawski Dziennik Narodowy" 1938, nr 66, 8.03.1938.
• Łupina Z., Organizacje satelickie Związku Ludowo-Narodowego, "Kwartalnik Historyczny" 1982, nr 4.
• Najmrodzki L., Kładziemy mocne fundamenty, "Tygodnik Polityczny Warszawskiego Dziennika Narodowego" 1938, nr 47, 20.11.1938.
• Nasz program. Przemówienia R. Dmowskiego, R. Rybarskiego i poślą S. Kozickiego na konferencji krajowej związku Ludowo-Narodowego w Warszawie, 18.10.1925, Warszawa 1925.
• O kierunkach pracy Wydziału Gospodarczego ZG SN: akcja gospodarcza Stronnictwa Narodowego (wnioski z l i II zjazdu tegoż wydziału). BPAN Kr. Stronnictwo Narodowe "Organizacja i Propaganda" 1928-1939, sygn. 7820, k. 48, 150-151.
• O kupcach żydowskich i polskich, "Kurier Poznański" 1933, nr 11, 8.01.1933.
• Odżydzenie miast w Polsce, "Kurier Poznański" 1928, nr 225, 16.05.1928.
• Oprawo czy monopoli, "Gazeta Warszawska" 1928, nr 28, 28.01.1928.
• Oprzywileje dla Żydów, "Gazeta Warszawska Poranna" 1926, nr 202, 25.07.1926.
• O unarodowienie handlu w byłej Kongresówce, "Kurier Poznański" 1934, nr 247, 6.06.1934.
• Obowiązek narodowy, "Kurier Poznański" 1928, nr 564, 7.12.1928.
• Obrazki neutralne. Swój do swego, "GP2Gr" 1921, nr 186, 10.07.1921.
• Odczyt senatora F. Rottenstreicha nt. : Handel żydowski w Polsce, "Sprawy Narodowościowe" 1929, nr 3-4.
• Okólnik nr 58 Komitetu Dzielnicowego OWP (Poznań, 23.06.1932) do wydziałowych okręgowych, powiatowych i kontrolerów rejonowych OWP dzielnicy zachodniej, BPAN Kr., materiały organizacyjne SN i OWP z całej Polski, sygn. 7824, k. 154-155.
• Pismo Departamentu Politycznego MSZ (Wydziału Prasowego) do Biura Ekonomicznego Prezydenta Rady Ministrów (z 13.06.1932), AAN PRM, sygn. 64-5, k. 23-36.
• Pismo Komisariatu Rządu do Komendanta Policji Państwowej w sprawie akcji bojkotowej SN w okresie przedświątecznym, AAN VI Oddz., Mf. 2741/1, k. 173.
• Po myśli życzeń Żydów (oświadczenie premiera Bartla wobec postów żydowskich), "Gazeta Warszawska" 1926, nr 256. 18.09.1926.
• Polityczny Komitet Informacyjny Wydziału Społeczno-Politycznego MSW nr 3, 21.03.1936, AAN MSW, sygn. 853, 260.
• Polityczny Komitet Informacyjny Wydziału Społeczno-Politycznego MSW nr 9, 24.09.1935, AAN MSW, sygn. 853, k. 120.
• Postulaty kupiectwa polskiego, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1935, nr 183, 26.11.1935.
• Program p. premiera Bartla, "Gazeta Warszawska Poranna" 1926, nr 197, 20.07.1926.
• Program Stronnictwa Narodowego uchwalony dnia 7 października 1928 r., Warszawa 1928.
• Przeciw koncesjom dla Żydów, "Gazeta Warszawska Poranna" 1927, nr 107, 20.04.1927.
• Przemówienie J. Bartoszewicza podczas Wszechpolskiego zjazdu Działaczy Wiejskich SN, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1937, nr 46, 15.02.1937.
• Przemówienie S. Głąbińskiego na posiedzeniu Klubu ZLN (20.09.1927), [w:] Mowy sejmowe posłów ZLN i SN (1919-1935), BPAN Kr., rps. 7828, k. 151.
• Publiczny i rynkowy system finansowy gospodarki polskiej i unijnej. Problemy wybrane, red. D. Korenik, Zeszyty Naukowe WSZiF we Wrocławiu nr 20, Wrocław 2005.
• Pułkownik Miedziński o sprawie żydowskiej, "Awangarda Państwa Narodowego" 1934, nr 3-4, s. 28.
• Rybarski R., Naród, jednostka i klasa, Warszawa 1926a.
• Rybarski R., Państwo a unarodowienie handlu i przemyślą. "Kurier Poznański" 1936, nr 498, 27.10.1936.
• Rybarski R., Perspektywy polityczno-gospodarcze, "Myśl Narodowa" 1926b, nr 2, 9.01.1926.
• Rybarski R., Podstawy narodowego programu gospodarczego, Warszawa 1934.
• Rybarski R., Polityka żydowska. "Gazeta Warszawska" 1931, nr 220, 19.07.1931.
• Rybarski R., Program gospodarczy, Warszawa 1937a.
• Rybarski R., Przyszłość gospodarcza Polski, Warszawa 1933.
• Rybarski R., Przyszłość gospodarcza świata. Warszawa 1932.
• Rybarski R., Wewnętrzna niezależność gospodarcza. Sprawa żydowska, "Myśl Narodowa" 1937, nr l,3.01.1937b.
• Rymar S., Brak nam fachowców, AAN Akta S. Rymar, sygn. 23 (wycinki prasowe) 1937a.
• Rymar S., Bolączki i potrzeby drobnych kupców, AAN S. Rymar, sygn. 23 (wycinki prasowe) 1937b.
• Rząd a Żydzi, "Kurier Poznański" 1926, nr 508, 3.11.1926.
• Samoobrona naszego mieszczaństwa, "Kurier Poznański" 1927, nr 548, 30.11.1927.
• Sprawa uboju rytualnego, "Sprawy Narodowościowe" 1936, nr 1-2.
• Sprawa żydowska. Warszawa 1928.
• "Sprawy Narodowościowe" 1937, nr 1-2.
• "Sprawy Narodowościowe" 1938, nr 1-2.
• "Sprawy Narodowościowe" 1939, nr 1-2.
• Sprawozdanie miesięczne ze stanu bezpieczeństwa za m-c styczeń 1938 r., AAN VI Oddz., Mf. 2741/5, k. 32.
• Stachniuk J., Heroiczna wspólnota narodu. Kapitalizm epoki imperializmu a Polska, Poznań 1935.
• Stahl Z., System Dmowskiego wczoraj i dziś, Londyn 1953.
• Stojanowski K., Chłop a państwo narodowe, Poznań 1937.
• Tomaszewski J., Kilka uwag o pracach poświęconych najnowszym dziejom Żydów polskich, "Przegląd Historyczny" 1984, zeszyt 1.
• Tomaszewski J., Recenzja książki A. Chojnowskiego: Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921-1939, "Przegląd Historyczny" 1980, zeszyt 3.
• Tomaszewski J., Rzeczpospolita wielu narodów. Warszawa 1985.
• Towarzystwo "Rozwój" i jego cele, "Akademik" 1922, nr 5, 25.05.1922.
• Ulotka.' Polacy - chrześcijanie. Ulotki organizacji młodzieżowych Uniwersytetu Jana Kazimierza i Politechniki Lwowskiej oraz papiery różne г lat 1931-1939, BO, rps. 13509/III, k. 189.
• Ulotki: Polacy i Polacy-chrześcijanie (b.d.), AAN Zbiór Druków Ulotnych, sygn. 160, k. 179, 182, 220.
• Walka o polskiego robotnika. Powstanie i rozwój Zjednoczenia Zawodowego "Praca Polska", "Tygodnik Polityczny Warszawskiego Dziennika Narodowego" 1983, nr 47, 20.11.1938.
• Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893-1939, Wrocław 1980.
• Wasiutyński B., Ludność żydowska w latach 1921-1931, "Polityka Narodowa" 1938, nr 2.
• Wasiutyński W., Źródła niepodległości, Londyn 1977.
• Wielkie znaczenie niezbyt wielkiej sprawy. Ubój rytualny i polityka, "Tygodnik Polityczny Warszawskiego Dziennika Narodowego" 1936, nr 7, 23.02.1936.
• Wierczak K., Narodowe zasady gospodarcze, Warszawa, b. r. wyd.
• Wiślicki A., Wspomnienia i dokumenty, t. V, BN, rps. III 9752/2.
• Wojdylo W., Koncepcje społeczno-polityczne Stanisława Grabskiego, Toruń 1993.
• Współpraca gospodarcza i sprawa mniejszości (przemówienie senatora S. Kozickiego w Komisji Spraw Zagranicznych Senatu, 1.03.1929), "Gazeta Warszawska" 1929, nr 63, 3.03.1929.
• Wypowiedź F. Sławoj-Składkowskiego na spotkaniu z delegacją Centrali Związku Kupców, AAN MSW, sprawozd. Wydz. Narodowościowego (za III kwart. 1936), sygn. 963, k. 378.
• Wytyczne w sprawach: żydowskiej, mniejszości słowiańskich, niemieckiej, zasad polityki gospodarczej, Warszawa 1932.
• Zasady programowe Związku Ludowo-Narodowego, Uchwały Rady Naczelnej ZLN z dnia 16 października 1927 r., Warszawa 1927.
• Zbyteczny pośpiech byłby karygodny, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1935, nr 37, 23.07.1935.
• Ze zjazdu "Rozwoju" w Krakowie, "GP2Gr" 1924, nr 124, 6.05.1924.
• Znieść ubój rytualny, "Warszawski Dziennik Narodowy" 1935, nr 39, 5.07.1935.
• Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1973.
• Żydzi w Polsce, "Myśl Narodowa" 1928, nr 9, 15.03.1928.
• Żydzi źródłem zacofania, "Gazeta Warszawska" 1931, nr 280, 10.09.1931.