Realizacja międzynarodowych standardów ochrony dziedzictwa kulturalnego w polskiej ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

• Autorzy: Anna Gerecka-Żołyńska

Warianty tytułu

Incorporation of international standards of cultural heritage protection in the polish act on protection and care of monuments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Publikacja przedstawia międzynarodowe inspiracje polskiego modelu ochrony zabytków, poprzedzone krótką jego genezą. Poruszane zagadnienia zaprezentowane zostały zgodnie ze systematyką polskiej ustawy z 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. W pierwszej kolejności ukazane zostały zagadnienia związane z określeniem przedmiotu ochrony, z szczególnym uwzględnieniem statusu obiektów o walorach archeologicznych. W stosunku do nich przyjęte bowiem zostały interesujące rozwiązania dotyczące warunków ich poszukiwań, obowiązków wynikłych z odkrycia i konieczności zabezpieczenia, które znalazły odzwierciedlenie w polskiej ustawie. W dalszej części wskazano konsekwencje wynikłe z rozróżnienia pojęć „ochrony” i „opieki”, przy czym ostatnie z wymienionych pojęć na gruncie polskiego modelu ochrony zabytków zostało wprowadzone po raz pierwszy. W kontekście poruszanych zagadnień poruszono też kwestię restytucji zabytków nielegalnie wywiezionych z terytorium państwa uprawnionego i nowatorskie rozwiązania, jakie w tym przedmiocie przyjęte zostały w Unii Europejskiej, a następnie ujęcie uniwersalne UNIDROIT. Polska ustawa w całości inkorporowała rozwiązania wypracowane przez Komisję Europejską. Omówiono także niezwykle istotną dla międzynarodowej ochrony zabytków inicjatywę UNESCO, czyli stworzenie „Listy światowego dziedzictwa”, która ma charakter głównie prestiżowy, oraz związanej z nią „Listy światowego dziedzictwa w niebezpieczeństwie”, z którą wiąże się realna pomoc finansowa, niezbędna dla ratowania wskazanych obiektów, również polskich. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper presents the Polish model of monument protection and its short genesis described in the systematic order of the Act on protection and care of monuments of 2003. First, issues related to the object of protection have been identified, with particular focus put on the status of objects of special archaeological value. This was done because interesting solutions adopted in regard those objects, with respect to the conditions of excavations, and the duties and obligations arising from their discovery and the need for securing archaeological findings have been reflected in the text of the Polish Act. After that, consequences resulting from the distinguishing of two notions: „protection" and 'care' have been shown., with an indication, that the Act introduced the notion of „care" in respect of monument protection in the Polish model for the first time. Further, in the same context, the issue of restitution of monuments unlawfully taken away from the state with legal rights to them, as well as novel solution adopted in that respect by the European Union and subsequently incorporated universally as UNIDROIT have been mentioned. It is also stressed that the Polish Act has incorporated the full scope of the solutions developed by the European Commission. Finally, the valuable initiative proposed by UNESCO and aimed at protection of monuments has been presented, and namely the creation of the „World Heritage List", and related to it „World Heritage in Danger List". While the former is mainly of a prestigious character, the latter offers concrete financial support necessary for rescuing selected monuments all over the world, and therefore also in Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zabytki; Ochrona zabytków; Międzynarodowe standardy ochrony i odnowy zabytków; Dziedzictwo kulturowe; Światowe dziedzictwo

EN

Monuments; Conservation; International standards for the protection and restoration of monuments; Cultural heritage; World heritage

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2007
• Numer: nr 4
• Strony: 51--63

Twórcy

autor

Anna Gerecka-Żołyńska

Bibliografia

• A. Biondi, The Gardener and other Stories: Peregrinations of Cultural Artefacts within the European Union, w: Culture and European Union Law, red. R. C. Smith, Oxford 2004, s. 155.
• J. de Ceuster, Les regles communautaires en matiere de restitution de biens cultureles ayant quitte illicitement le territoire d'un Etat membre. Analyse de la directive 93/7/CCE du 15 mars 1993, „Revue du Marche Unique Europeen" 1993, nr 2, s. 36-39.
• R. Cooper, Good Faith Acquisition of Stolen Art, w: Art and the Law, cz. II, 1997, s. 55.
• A. Gerecka-Żołyńska, W kwestii definicji dobra kultury i dzieła sztuki, „Prokuratura i Prawo" 1999, z. 9, s. 104-112.
• H. Nieć, Ojczyzna dzieła sztuki. Międzynarodowa ochrona integralności narodowej spuścizny kulturalnej, Warszawa-Kraków 1980, s. 64 i n.
• Pierwszy etap prac nad nową ustawą ,,0 ochronie dóbr kultury i o muzeach" - zakończony, „Wiadomości Konserwatorskie. Biuletyn Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków" 1989, nr 2/9/IV.
• L. Prott, Commentry on the adoption on 24 June 1995 in Rome, UNIDROIT, Convention on Stolen and Illegal Exported Cultural Objects 1995, Institute of Art and Law 1997.
• L. Prott, UNESCO and UNIDROIT: A Partnership against Illicit Trafficking, „Uniform Law Review" 1996, nr l, s. 59-71.
• World Heritage. Information Kit, March 2005; http://whc.unesco.org/documents