Ekologiczne i ekonomiczne efekty realizacji strategii czystszej produkcji w wybranych przedsiębiorstwach

• Autorzy: Tadeusz Fijał

Warianty tytułu

Ecological and Economic Effects of Cleaner Production Strategy in Selected Enterprises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Czystsza produkcja przedstawiona została jako element strategii ekorozwoju. Omówiono strategię czystszej produkcji, które to pojęcie UNEP definiuje jako: "...strategię ochrony środowiska polegającą na ciągłym, zintegrowanym, prewencyjnym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska przyrodniczego". Przedstawiono założenia filozofii czystszej produkcji, formy i cele funkcjonowania tej strategii także jako systemu strategii zarządzania. Sporo miejsca poświęcono działalności organizacji międzynarodowych, m.in. ONZ ds. Ochrony Środowiska, Ogólnoświatowej sieci organizacji Okrągłego Stołu Czystszej Produkcji, ONZ ds. Rozwoju Przemysłowego, Światowego Centrum Ochrony Środowiska itd.

EN

This paper deals with cleaner production strategy, which is based on another different to manufacturing processes, thus enabling us to understand the need to employ cleaner technologies to manufacture environmentally-friendly products and to use production system management whilst taking into account the requirements of environmental management. The aim of this monograph is to present comprehensively the issue of cleaner production, including the implementation process, modes of operation, realisation of goals, as well as economic and ecological effects that are being achieved in business activities, and develop a method for the ecological assessment of cleaner production technologies, enabling an overall evaluation of environmental hazards related to technological processes and the environmental impact of products, and allowing the ecological effects of implementing CP in industry to be quantitatively assessed; the method is to be verified and used in the ecological assessment of technological process modernisation. The author discusses issues related to the implementation of an eco-development strategy in Poland and defines the role of cleaner production in this strategy. The author presents an analysis of the ecological and economic effects of implementing CP programs in selected Polish enterprises across various industries. To assess the ecological effects of CP projects implemented in enterprises, the author proposes a method for the ecological assessment of cleaner production technologies, whilst taking into account ecological assessment indices.(AT)

Słowa kluczowe

PL

Czystsza Produkcja (CP); Strategia Czystszej Produkcji (CP); Organizacje międzynarodowe; Organizacje ekologiczne; Przegląd literatury; Rozprawa habilitacyjna

EN

Cleaner Production; Cleaner Production strategy; International organisations; Ecological organisations; Literature review; Habilitation thesis

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie
• Rocznik: 2005
• Numer: nr 169
• Strony: 238

Twórcy

autor

Tadeusz Fijał

Bibliografia

• About INEM- Overview, International Network for Environmental Management, http://www.inem.org/htdocs/inem_info .html, 4.08.2003.
• About USAID, United States Agency for International Development, http://www .usaid.gov/about_usaid/index .html, 17.08.2003.
• Ackermann R., Program dziatań na rzecz ochrony środowiska dla Europy Środkowej i Wschodniej, Umwelt für Europa, Lucerna 1994.
• Adamczyk J., Eco-produkt w strategii rozwoju przedsiębiorstw [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Adamczyk W., Czynniki ekologiczne w projektowaniu cyklu życia produktu [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Adamczyk W., Ekobilans w ocenie środowiskowej procesów i produktów, "Problemy Ekologii" 2000, nr l.
• Adamczyk W., Ekologia wyrobów a zarządzanie środowiskiem [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Adamczyk W., Modelowanie przepływu materiałów i analiza cyklu życia produktów w ujęciu sieciowym [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Adamczyk W., Derlatka S., Środowiskowa specyfikacja produktu [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Adamczyk W., Koterwa M., Systemy znakowania ekologicznego wyrobów [w:] Ekologiczne problemy jakości wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ, Kraków 2002.
• Agenda 21, United Nations Division for Sustainable Development, http://www.un.org/esa/sustdev/documents/agenda21/index.htm, 22.08.2003.
• Agenda 21, aby przyszłość miała dla nas znaczenie - wybór zaleceń zawartych w dokumencie końcowym Konferencji Narodów Zjednoczonych "Środowisko i rozwój" (UNCED) Rio de Janeiro, 3-14 czerwca 1992, Społeczny Instytut Ekologiczny, Warszawa 1993.
• Alber S., Conceptual Approach towards Environmentally Sound Production Processes and Products [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Ambrożewicz P., Zwarty system zagospodarowywania odpadów, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.
• Andrzejewski M., Wieczorowski K., Niektóre problemy struktury komputerowo wspomaganego projektowania procesów technologicznych [w:] Podstawy projektowania procesów i systemów produkcyjnych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1993.
• Aresta M., Waste Minimization through Cleaner Production. A Must for the Chemical Industry of the 2000s [w:] Pollution Abatement through Cleaner Technologies, Education in Advanced Chemistry, vol. 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1997.
• Azapagic A., Clift R., Life Cycle Assessment and Multiobjective Optimization, "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 2.
• Berkel R., Kämpen M., Kortman J., Opportunities and Constraints for Product-oricnted Environmental Management Systems (P-EMS), "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 6.
• Biedugnis S., Cholewiński J., Optymalizacja gospodarki odpadami, PWN, Warszawa 1992.
• Bisset R., Developments in EIA Methods. Environmental Impact Assessment: Theory and Practice, Unwyn Hyman, London 1988.
• Boardman A.E., Greenberg D.H., Vining A.R., Weimer D.L., Cost-Benefit Analysis: Concepts and Practice, Prentice Hall, Upper Saddle River NJ, 1996.
• Boba J., Saratowicz A., Program Czystszej Produkcji w Polsce, "Rzeczpospolita", 20 listopada 2001, nr 271 (6044).
• Bolto B.A., Cleaner Production in Chemical Industry. Chemistry for the Protection of the Environment, Environmental Science Research, vol. 51, Plenum Press, New York-London 1995.
• Borkiewicz J., Gospodarka odpadami przemysłowymi a ekologia, Fundacja Ekologiczna "Silesia", Katowice 1993.
• Borkowska E., Tatomir T., Jak współdziałać z gminą w realizacji ekorozwoju. Poradnik dla organizacji pozarządowych, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2003.
• Borys T., Dekalog ekorozwoju [w:] Lokalna Agenda 21, czyli gminny program ekorozwoju, Materiały III Jeleniogórskich Spotkań Ekologicznych, ROE, Jelenia Góra-Wrocław 1996.
• Borys T., Chmielewski W., Zaawansowanie lokalnej Agendy 21 w Polsce - strategie zrównoważonego rozwoju gmin i powiatów [w:] Lokalne strategie zrównoważonego rozwoju, Materiały konferencyjne, Pierwsza Warszawska Agenda 21, Warszawa 2000.
• Borys T., Kobyłko G., Rogala P., Ekoetykietowanie jako element systemu informacji o jakości [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Bossę K., Industrial Waste Management in the Federal Republic of Germany. Present Situation and Trends for the Future [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Boyle C., Education, Sustainability and Cleaner Production, "Journal of Cleaner Production" 1999,nr 1.
• Broniewicz E., Badanie opłacalności przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska [w:] Zarządzanie ochroną środowiska w przedsiębiorstwie i gminie, pod red. B. Poskrobki, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Politechnika Białostocka, Białystok-Poznań-Ustronie Morskie 1997.
• Burczyk B., Współczesny przemyśl chemiczny w świetle wymagań ochrony środowiska naturalnego [w:] Materiały II Kongresu Technologii Chemicznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
• Cederberg C., Mattsson B., Life Cycle Assessment of Milk Production. A Comparison of Conventional and Organic Fanning, "Journal of Cleaner Production" 2000, nr l.
• Chełstowski В., Czystsza produkcja a sformalizowane systemy zarządzania środowiskiem [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Chrzanowska L., Sformalizowane i niesformalizowane metody zarządzania środowiskiem w przemyśle [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Ciechanowski P., Analizy cyklu życia i deklaracje środowiskowe produktów - doświadczenia ABB [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Ciurysek R., Kowalska K., Risks for Human Health: Challenges and Hopes, "Polish Journal of Environmental Studies" 1997, vol. 6, nr l.
• Clark B.D., Johnsen T., Methods of Environmental Impact Analysis, "Built Environment" 1978, vol. 4, nr 2.
• Cleaner Production - Key Elements, United Nations Environment Programme, http ://w w w .unepie .org/pc/cp/understanding_cp/home .htm, 12.06.2002.
• Cleaner Production - Save Money, Protect the Environment, Queensland Government, http://www.env.qld.gov.au/environment/business/production/introduc-tion.html, 6.07.2002.
• Cleaner Production Regional - National Roundtables, United Nations Environment Programme, http://www.unepie.org/pc/cp/events/roundtables.htm, 20.09.2003.
• Co to jest UNIDO?, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego , http://www.unido.pl, 18.11.2003.
• Commission Regulation 94/1488/EC of 28 June 1994 laying down the principles for the assessment of risks to man and the environment of existing substances in accordance with Council Regulation (EEC) No 793/93, "Official Journal of the European Union", L 161,29.06.1994.
• Communication from the Commission to the Council and the European Parliament: Integrated Product Policy. Building on Environmental Life-Cycle Thinking, COM (2003) 302 final, Brussels, 18.06.2003.
• Council Decision 97/640/EC of 22 September 1997 on the approval, on behalf of the Community, of the amendment to the Convention on the control of transboun-dary movements of hazardous wastes and their disposal (Basle Convention), as laid clown in Decision III/l of the Conference of the Parties, "Official Journal of the European Union", L 272,04.10.1997.
• Council Directive 75/442/EEC of 15 July 1975 on waste, "Official Journal of the European Union", L 194, 25.07.1975.
• Council Directive 91/689/EEC of 12 December 1991 on hazardous waste, "Official Journal of the European Union", L 377, 31.12.1991.
• Council Directive 96/61/EC of 24 September 1996 concerning integrated pollution prevention and control, "Official Journal of the European Union", L 257, 10.10.1996.
• Council Directive 99/31/EC of 26 April 1999 on the landfill of waste, "Official Journal of the European Union", L 182, 16.07.1999.
• Council Regulation 93/793/EEC of 23 March 1993 on the evaluation and control of the risks of existing substances, "Official Journal of the European Union", L 084,05.04.1993.
• Council Regulation 93/1836/EEC of 29 June 1993 allowing voluntary participation by companies in the industrial sector in a Community eco-management and audit scheme, "Official Journal of the European Union", L 168, 10.07.1993.
• CP 2000, Broszura promocyjna, Polskie Centrum Czystszej Produkcji, Katowice 1999.
• Cramer J., The Pursuit of Sustainable Material Cycles [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Cramer J., Enzing C.M., Kuijper J.A.Th., Transfer of Environmentally Sound Technologies to Countries in Transition [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Cramer J., Korenromp R., Langkamp E.J., Smits M., Weterings R., Zeeuw J. de, The Exchange of Environmental Product Profiles (EPPs) between Professional Users: Three Case Studies in the Netherlands [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Cramer J.M., Reijenga F.A., The Role of Innovators in the Introduction of Preventive Environmental Policy in Local Government, "Journal of Cleaner Production" 1999,nr 4.
• Culaba A.B., Purvis M.R.I., A Methodology for the Life Cycle and Sustainability Analysis of Manufacturing Processes, "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 6.
• Czystsza produkcja. Wstęp, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG, http://cp.gig.katowice.pl, 24.07.2003.
• Decision No 1600/2002/EC of the European Parliament and of the Council of 22 July 2002 laying down the Sixth Community Environment Action Programme, "Official Journal of the European Union", L 242,10.09.2002.
• Declaration on Sustainable Development on 4 September 2002, Report of the World Summit on Sustainable Development, Johannesburg, South Africa, 26 Au-gust-4 September 2002, United Nations publication: Sales No. E.03.II.A.1 and corrigendum, chap. I, resolution 1, annex.
• Departament Polityki Ekologicznej, Ministerstwo Środowiska, http://www.mos. gov.pl/lministerstwo/kornorkLorganizacyjne/ldpe .shtml, 18.07.2003.
• Dijkmans R., Methodology for Selection of Best Available Techniques (BAT) at the Sector Level, "Journal of Cleaner Production" 2000, nr l.
• Dotychczasowi sygnatariusze Międzynarodowej Deklaracji Czystszej Produkcji, Polski Program Czystszej Produkcji, http://zeus.polsl.gliwice.pl/~polccp/po-Ipcp/sygnunep.htm, 4.06.2003.
• Dunn R.F., Bush G.E., Using Process Integration Technology for Cleaner Production, "Journal of Cleaner Production" 2001, nr l.
• Durlik L, Inżynieria zarządzania - strategia i projektowanie systemów produkcyjnych, Cz. 2: Strategia wytwarzania, projektowanie procesów i systemów produkcyjnych, Agencja Wydawnicza "Placet", Warszawa 1999.
• Durlik I., Projektowanie technologiczno-organizacyjne zakładów przemysłowych, Cz. l : Podstawy projektowania zakładów przemy- słowych, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1992.
• Ekologia, Zakłady Azotowe "Kędzierzyn" SA, http://www.zak.com .pl/pol/o_srodow/ochrona.htm, 21.05.2003.
• Ekologiczna ocena cyklu życia. LCA nową techniką zarządzania środowiskowego, pod red. J. Kulczyckiej, Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2001.
• Ekologiczne problemy jakości wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ, Kraków 2002.
• Ekotechnologie, pod red. R. Bogdanowicza, Wydawnictwo Okręgu Wschodnio-Pomorskiego Polskiego Klubu Ekologicznego, Gdańsk 1998.
• Ekvall T., Key Methodological Issues for Life Cycle Inventory Analysis of Paper Recycling, "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 4.
• Eliminacja emisji rozpuszczalników (ksylenu i octanu etyloglikolu) z procesu wytwarzania przewodów nawojowych, Projekt Czystszej Produkcji wdrożony w Krakowskiej Fabryce Kabli SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 1/1999.
• EN ISO 19011: Guidelines for quality and/or environmental management systems auditing, ISO, Genève 2002.
• Environmental Pollution Prevention Project (EP3), EnviroSense - United States Environmental Protection Agency's Program, http://es.epa.gov/techinfo/facts/epa/ ep3-fs.html, 12.02.2003.
• Environmental Procedures, European Bank for Reconstruction and Development, Brussels 1992.
• Environmental Technology Verification Program, Verification Strategy, Office of Research and Development U.S. Environmental Protection Agency, Washington DC 1997.
• EPA's Use of Benefit-Cost Analysis, United States Environmental Protection Agency, Washington DC 1987.
• European Roundtable on Cleaner Production, National Pollution Prevention Roundtable (P2), http://www.p2.org/intl/europe.html, 4.02.2003.
• Facility Pollution Prevention Guide, United States Environmental Protection Agency, Washington DC 1992.
• Fengler M., Kompleksowy system gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowymi w miastach [w:] Ekologia miasta, Materiały konferencyjne, Gliwice 1993.
• Fertsch M., Metodyka optymalizacji w adaptacyjnym projektowaniu systemów produkcyjnych, Seria: Rozprawy nr 288, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1993.
• Fiedor B., Koncepcja "trwałego rozwoju", "Ekonomia i Środowisko" 1993, nr 9.
• Fijał T., A Role of Cleaner Production Strategy in Implementation of Sustainable Development [w:] Commodities Science - Science, Practice and Prospects of Development in Market Surrounding, Proceedings of the International Scientific Conference, Kiev 1999.
• Fijał T., Cleaner Production as an Environmental Management System [w:] Commodity Science in Global Quality Perspective, Proceedings of the 13th IGWT Symposium, Maribor 2001.
• Fijał T., Czystsza produkcja jako element strategii ekorozwoju [w:] Technologia chemiczna na przełomie wieków, Wydawnictwo Stałego Komitetu Kongresów Technologii Chemicznej, Gliwice 2000.
• Fijał T., Czystsza produkcja jako element zintegrowanych systemów zarządzania [w:] Zintegrowane Systemy Zarządzania Jakością, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Fijał T., Czystsza produkcja strategią ekorozwoju przedsiębiorstw [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Fijał T., Ekologiczne i ekonomiczne efekty realizacji programów CP w polskich przedsiębiorstwach [w:] Koszty jakości w zarządzaniu jakością, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2002.
• Fijał T., Gospodarka odpadami przemysłowymi w świetle koncepcji czystej produkcji [w:] Technologie bezodpadowe i zagospodarowanie odpadów w przemyśle chemicznym i rolnictwie, pod red. K. Kaluckiego, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1998.
• Fijał T., Implementation of Cleaner Production as a Non-formalised Environmental Management System in Poland [w:] University and Enterprise: A Partnership for Training, Research, Employment and Social Development, Proceedings of the Euroconference, Italian Society of Commodity Science, Roma 2002.
• Fijał T., Implementation of Environmental Management System Based on the Cleaner Production Strategy in Polish Companies, "Polish Journal of Chemical Technology" 2003, nr 4.
• Fijał T., Implementation of Sustainable Development and Cleaner Production Strategy in Poland, "Visnik Lvivskoj Komercijnoj Akademii" 2001, nr 4.
• Fijał T., Industrial Waste Management in the Light of Cleaner Production Strategy [w:] Quality for the XXIst Century, Proceedings of the 12th IGWT Symposium, Poznań-Gdynia 1999.
• Fijał T., Internetowe bazy danych o odpadach [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Fijal T., Koncepcja ekoprodukcji - technologie i produkty przyjazne środowisku [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Fijał T., Kształtowanie jakości technologiczno-ekologicznej w projektowaniu procesów wytwarzania [w:] Techniczne i ekonomiczne aspekty jakości. Materiały konferencyjne, SGH, Warszawa 2000.
• Fijał T., Procesy chemiczne w technologiach wykorzystania odpadów przemysłowych [w:] Materiały II Kongresu Technologii Chemicznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
• Fijał T., Proekologiczne kierunki zagospodarowania odpadów komunalnych [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Fijał T., Projakościowe aspekty strategii Czystszej Produkcji [w:] Jakość wyrobów w gospodarce rynkowej, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1998.
• Fijał T., Raw Material Substitution and the Rational Utilization of Energetical Waste [w:] New Quality for the Future, Proceedings of the 4th International Commodity Science Conference, Poznań 1993.
• Fijał T., Realizacja celów jakościowych i środowiskowych strategii wytwarzania [w:] Zintegrowane Systemy Zarządzania Jakością, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Fijał T., Substytucja surowcowa w aspekcie racjonalnego wykorzystania odpadów metalurgicznych, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zeszyty Naukowe, Kraków 1991, nr 362.
• Fijał T., System ocen oddziaływania na środowisko jako narzędzie polityki ekologicznej [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Fijał T., Systemowe zarządzanie jakością ekologiczną procesów wytwarzania i produkowanych wyrobów w ramach strategii czystszej produkcji [w:] Techniczne i ekonomiczne aspekty jakości, pod red. S. Doroszewicza, SGH, Warszawa 2002.
• Fijał T., Technological Aspects of Manufacturing Process Quality [w:] Quality for European Integration, Proceedings of the 5th International Commodity Science Conference, Poznan 1996.
• Fijał T., Technological Possibilities to Increase Quality Level of Manufacturing Processes [w:] Commodity Science and Sustainable Development, Proceedings of the 11th IGWT Symposium, Vienna 1997.
• Fijał T., Technologiczne możliwości wykorzystania odpadów energetycznych jako surowców substytucyjnych, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zeszyty Naukowe, Kraków 1994, nr 435.
• Fijał T., Technologiczne uwarunkowania gospodarki odpadami komunalnymi, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zeszyty Naukowe, Kraków 1998, nr 508.
• Fijał T., Technologiczne uwarunkowania gospodarki odpadami przemysłowymi, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zeszyty Naukowe, Kraków 1996, nr 468.
• Fijał T., Uwarunkowania technologiczne jakości procesów wytwarzania [w:] Optymalizacja jakości wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1995.
• Fijał T., Wdrażanie w Polsce strategii czystszej produkcji, "Polskie Forum ISO 9000" 1998, nr 3.
• Fijał T., Adamczyk J., Nakładochłonność technicznie możliwych substytucji naturalnych zasobów pierwotnych przez surowce wtórne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zeszyty Naukowe, Kraków 1991, nr 362.
• Fijał T., Małecki Z., Adamczyk J., Modelowe ujęcie rachunku efektywności inwestycji dostosowane do obliczeń w zakresie substytucji surowców pierwotnych przez wtórne [w:] Ekologiczne bariery wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce, pod red. A. Jankowskiej-Kłapkowskiej, Wydawnictwo AGH, Kraków 1991.
• Finansowanie projektów czystszej produkcji w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce, Polski Program Czystszej Produkcji, http://zeus.polsl.gHwi-ce.pl/~polccp/polpcp/eborppcp.htm, 6.02.2003.
• Foltynowicz Z., Etykietowanie środowiskowe wyrobów zgodnie z normami ISO serii 14020 [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Foltynowicz Z., Korzeniowski A., Urbaniak W., Wąsik W., Problemy zagospodarowania odpadów zawierających tworzywa sztuczne, "Przegląd Komunalny" 1999, nr 9.
• Godlewska-Lipowa W.A., Ostrowski J.Y., Problemy światowej ekologii - z czym wchodzimy w XXI wiek, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000.
• Gollinger-Tarajko M., Dobór materiałów w ekologicznym projektowaniu wyrobów [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Gollinger-Tarajko M., Metody oceny ekologicznej i ekonomicznej modernizacji procesów technologicznych na przykładzie wytwarzania związków chromu i fosforu, Seria specjalna: Monografie nr 153, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2002.
• Gollinger M., Ocena oddziaływania procesów technologicznych na środowisko w realizacji zadań rozwoju trwałego i zrównoważonego [w:] Ekonomia a rozwój zrównoważony, t. II: Wdrażanie, pod red. F. Piontka, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
• Gollinger M., Kowalski Z., Mazanek C., Ocena jakości technologicznej różnych modeli produkcji związków chromu z wykorzystaniem odpadów chromowych, "Chemia i Inżynieria Ekologiczna" 2000, nr 8/9.
• Gołombek K., Jaskuła A., Nowosielski R., Aspekty zrównoważonego rozwoju w edukacji ekologicznej, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2003, nr 2.
• Gospodarka odpadami, pod red. J. Siuty, Wydawnictwo Ekoinżynieria, Lublin 1998.
• Governing Council - Global Ministerial Environment Forum, United Nations Environment Programme, http://www.unep,org/Documents/Default.asp?DocumentID=43&ArticleID=28,7.09.2003.
• Górski M., Dyrektywa IPPC w ustawie Prawo ochrony środowiska [w:] Dyrektywa w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń -IPPC, Materiały konferencji szkoleniowej, Europejskie Centrum Proekologiczne, Wrocław 2001.
• Griner S., Globalne zagrożenia i wyzwania związane z emisją gazów cieplarnianych, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2001, nr 3.
• Griner S., Zarządzanie technologią i zasobami ludzkimi w świetle wymagań środowiskowych, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2002, Zeszyt specjalny.
• Gruszka A., Działalność ISOITC 207 "Zarządzanie środowiskowe", Zespół Zagadnień Podstawowych PKN, Warszawa 1997.
• Gruszka A., Krajowa działalność normalizacyjna w zakresie zarządzania środowiskowego [w:] Międzynarodowe Forum Zarządzania Środowiskowego ISO 14000 "Nasza wspólna przyszłość", Materiały konferencyjne, Warszawa 1999.
• Gruszka A., Międzynarodowa działalność normalizacyjna w zakresie zarządzania środowiskowego, "Problemy Ekologii" 1997, nr 4.
• Grutter J.M., Egler H.P., From Cleaner Production to Sustainable Industrial Production Modes, "Journal of Cleaner Production" 2004, nr 3.
• Hinteregger G., Przestanie Sekretarza Wykonawczego UN/ECE do uczestników seminarium EKG ONZ [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Huhtala A., Promoting Financing of Cleaner Production Investments-UNEP Experience, "Journal of Cleaner Production" 2003, nr 6.
• Hunt R.G., Sellers J.D., Franklin W.E., Resource and Environmental Profile Analysis: A Life Cycle Environmental Assessment for Products and Procedures, "Environmental Impact Assessment Review" 1992, nr 12.
• Husseini A., Enivironmetally Sound Products and Service Designs that Promote Low Waste Technologies [w:] Technologie maloodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Instalacja zagęszczania szlamów ołowionośnych z procesu utylizacji akumulatorów kwasowo-ołowiowych, Projekt Czystszej Produkcji wdrożony w Zakładach "Orzeł Biały" SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 4/2003.
• Integrated Substance Chain Management, ECE Document: ENVWA/ SEM.6/R.11.1993.
• International Activities NPPR, National Pollution Prevention Roundtable (P2), http://www.p2.org/intl/index.cfm, 6.02.2003.
• International Cleaner Production Cooperative, EnviroSense - United States Environmental Protection Agency's Program, http://es.epa.gov/cooperative/inter-national, 13.02.2003.
• ISO 14000 - Poznaj cala rodzinę norm!, PKN, Warszawa 1999.
• ISO/TR 14025: Environmental labels and declarations. Type III environmental declarations, ISO, Genève 2000.
• ISO/TR 14032 (1999): Zarządzanie środowiskowe. Przykłady oceny efektów działalności środowiskowej (EPE), PKN, Warszawa 2004.
• ISO/TR 14047: Environmental Management. Life Cycle Impact Assessment. Examples of Application of ISO 14042, ISO, Genève 2003.
• ISO/TR 14049: Environmental management. Life cycle assessment. Examples for the application of ISO 14041 to goal and scope definition and inventory analysis, ISO, Genève 2000.
• ISO/TS 14048: Environmental management. Life cycle assessment. Life cycle assessment data documentation format, ISO, Genève 2002.
• Jakowski S., Metody oceny ekologicznej materiałów opakowaniowych, "Opakowanie" 1998, nr 4.
• Jakowski S., Projekt modelu obliczeniowego ekobilansu opakowań, "Opakowanie" 1996, nr 2.
• Jakowski S., Ustalenie kryteriów klasyfikacji ekologicznej opakowań, Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań, Warszawa 1997.
• Janikowski R., Zarządzanie ekologiczne, Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1999.
• Jasch Ch., Environmental Performance Evaluation and Indicators, "Journal of Cleaner Production" 2000, nr l.
• Jendrośka J., Oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ). Fachowa ekspertyza czy procedura z udziałem społeczeństwa. Sytuacja w Polsce na tle tendencji światowych, BDE, Wrocław 1997.
• Jendrośka J., Zintegrowane zapobieganie i kontrola zanieczyszczeń w Unii Europejskiej [w:] Dyrektywa w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń - IPPC, Materiały konferencji szkoleniowej, Europejskie Centrum Proekologiczne, Wrocław 2001.
• Johansson A., Czysta technologia - środowisko, technika, przyszłość, WNT, Warszawa 1997.
• Journal of Clean Technology and Environmental Sciences, EnviroSense - United States Environmental Protection Agency's Program, http://es.epa.gov/p2pubs/ icpic/538.html, 14.02.2003.
• Jurasz F., Bezodpadowa produkcja i eksploatacja wyrobów w aspekcie racjonalnego wykorzystania surowców i ochrony środowiska, Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej CINTE, Warszawa 1987.
• Jurasz F., Kompleksowa gospodarka odpadami w gminie, Instytut Gospodarki Odpadami, Warszawa 1998.
• Jurasz F., Zagospodarowanie odpadów przemysłowych i komunalnych, "Gospodarka Materiałowa & Logistyka" 1997, nr 2.
• Kaliski M., Zięba A., Współczesne problemy ochrony środowiska w działalności gospodarczej człowieka, Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2002.
• Karuga S., Przegląd przepisów Unii Europejskiej w zakresie odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych i specjalnych [w:] Przepisy Unii Europejskie w zakresie odpadów, Materiały konferencyjne, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów, Kraków 1999.
• Keating M., Globalny program działań, Wydawnictwo "Gea", Warszawa 1994.
• Kłos Z., Podstawy ekologicznej oceny obiektów technicznych, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2000.
• Kłos Z., Kasprzak J., Ekobilansowa analiza urządzeń do pomiaru przepływu mediów - charakterystyka obiektów, metodyka, realizacja badań, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2003, nr 2.
• Komendarek W., Świadectwo Przedsiębiorstwa Czystszej Produkcji, "Czystsza Produkcja w Polsce" 1999, nr l.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997.
• Korhonen J., Industrial Ecology in the Strategic Sustainable Development Model: Strategic Applications of Industrial Ecology, "Journal of Cleaner Production" 2004, nr 8-10.
• Korytkowski L, Kierunki przewidywanego rozwoju unieszkodliwiania odpadów [w:] Stacje unieszkodliwiania odpadów - stan obecny i perspektywy, Materiały Międzynarodowego Sympozjum Szkoleniowego, Poznań 1994.
• Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G., Opakowania w systemach logistycznych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001.
• Kowalski Z., Czystsza produkcja jako strategia ochrony środowiska naturalnego, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Seria: Problemy Sozologiczne Aglomeracji Miejsko-Przemysłowych, Biuletyn nr 3, Wydawnictwo "Mentor", Kraków 1998.
• Kowalski Z., Mazanek C., Możliwości wykorzystania doświadczeń amerykańskich do rozwiązywania problemów powstawania i utylizacji odpadów [w:] Management and Utilisation of Minning and Metallurgical Wastes, Proceedings of the Ist International Conference, Polanica 1995.
• Kowalski Z., Wantuch W., Process of Solid Chrome Waste Utilisation -Polish Experience, "Chemical Business" 1999, nr l.
• Kozłowski S., Droga do ekorozwoju, PWN, Warszawa 1994.
• Kozłowski S., Ekorozwój - wyzwanie XXI wieku, PWN, Warszawa 2000.
• Krogulec N.J., Fizykochemiczne metody unieszkodliwiania odpadów przemysłowych, "Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów" 1993, nr 5.
• Kruszewska L, Polska - Zielony Tygrys Europy. Czysta Produkcja -jedyna droga naprzód, Greenpeace, Warszawa-Amsterdam 1994.
• Krześlak A., Responsible Care Program in Poland [w:] Pollution Abatement through Cleaner Technologies, Education in Advanced Chemistry, vol. 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1997.
• Kulas L, Kusztal J., Zarządzanie środowiskiem w przedsiębiorstwie, Kolegium Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2000.
• Ladra T., Czystsza produkcja i konsumpcja jako podstawa zarządzania środowiskiem naturalnym i produktem, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2003, nr 2.
• Laskowski G., Kłos Z., Kurczewski P., Określanie wielkości oddziaływań środowiskowych z wykorzystaniem metod LCIA, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2000, nr 3.
• Lewandowski J., Zarządzanie środowiskiem w przedsiębiorstwie, Wydawniczo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2000.
• Lewandowski W., Proekologiczne źródła energii odnawialnej, PWN, Warszawa 2001.
• Lisiecka K., Mrowieć M., Ekobilanse jako narzędzie ekologicznego zarządzania przedsiębiorstwem [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M., Kryteria oceny ekologicznej opakowań [w:] Ekologiczne problemy jakości wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ, Kraków 2002.
• Louw R., Avoiding Waste Production through Cleaner Technologies and Synthetic Methods [w:] Pollution Abatement through Cleaner Technologies, Education in Advanced Chemistry, vol. 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1997.
• Luken R.A., Navratil J., A Programmatic Review of UNIDO/UNEP National Cleaner Production Centres, "Journal of Cleaner Production" 2004, nr 3.
• Łojewski S., Ocena ekonomiczna i ekonomiczno-ekologiczna systemów technicznych i przestrzennych - zagadnienia metodyczne, Wydawnictwo Uczelniane AT-R, Bydgoszcz 1997.
• Łozowicka-Stupnicka T., Ocena ryzyka i zagrożeń w złożonych systemach człowiek - obiekt techniczny - środowisko, Seria: Inżynieria Sanitarna i Wodna, Monografia nr 270, Wydawnictwa Politechniki Krakowskiej, Kraków 2000.
• Maksymowicz B., Przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpadów stałych komunalnych [w:] Przepisy Unii Europejskie w zakresie odpadów, Materiały konferencyjne, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów, Kraków 1999.
• Mantura W., Kategoria jakości w projektowaniu technicznym, Seria: Rozprawy, nr 295, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1994.
• Matuszak-Flejszman A., System zarządzania środowiskowego - aktualna sytuacja w Polsce, "Problemy Ocen Środowiskowych" 2000, nr l.
• Methods of Environmental Impact Assessment, eds P. Morris, R. Therival, UCL Press Ltd, London 1998.
• MichałekR., World Environment Centers Cleaner Production Prgrams Worldwide [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Mieczkowska E., Monitoring gospodarki odpadami w Polsce, "Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów" 1993, nr 3.
• Międzynarodowa Deklaracja Czystszej Produkcji, Biuletyn Sieci UNEP IE/РАС "Czystsza Produkcja/Cleaner Production", Seria informacyjna, nr 15, Polski Ruch CP, Katowice 1999.
• Mikuła J., Barwacz B., Problemy gospodarki odpadami komunalnymi [w:] Proekologiczna gospodarka odpadami w gminie. Poradnik, pod red. P. Głuszyńskiego, S. Pietrasika i P. Rymarowicza, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów - Towarzystwo na rzecz Ziemi, Kraków-Oświęcim 1996.
• Miłaszewski R., Czystsza produkcja jako narzędzie zarządzania ochroną środowiska [w:] Zarządzanie ochroną środowiska w przedsiębiorstwie i gminie, pod red. B. Poskrobki, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Politechnika Białostocka, Białystok-Poznań-Ustronie Morskie 1997.
• Minimalizacja zanieczyszczania środowiska źródłem ekonomicznych i ekologicznych korzyści przedsiębiorstwa, World Environmet Center, Wydawnictwo "Atmoterm", Opole 1996.
• Mishan E.S., Cost-Benefit Analysis: An Introduction, Praeger, New York 1971.
• MrukH.,Rutkowski I.P., Strategia produktu, PWE, Warszawa 1994.
• Myszkowski J., Antoszczyszyn M., Zieńko J., Ekologiczne uwarunkowania procesów technologicznych i wyrobów bezpiecznych dla środowiska, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1995.
• Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej, Komitet Integracji Europejskiej, Warszawa 1998.
• Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju, PWE, Warszawa 1991.
• National Cleaner Production Centres, United Nations Environment Programme, http://www.uneptie.org/pc/cp/ncpc/home.htm, 10.11.2003.
• Nowak Z., Czystsza produkcja - strategia ochrony środowiska XXI wieku, "Problemy Ekologii" 1997, nr 2.
• Nowak Z., Cichy M.J., Ryszko A., Wasilewski M., "CP+10" the Polish CP Programme after 10-years. From Capacity Building to Voluntary Environmental Agreements [w:] Proceedings of the 6th International High-Level Seminar on Cleaner Production, UNEP, Montreal 2000.
• Nowak Z., Szmal A., Wasilewski M., Jak uzyskać Świadectwo Przedsiębiorstwa Czystszej Produkcji. Wytyczne opracowania wniosku, Polskie Centrum Czystszej Produkcji, Katowice 1996.
• Nowosielski R., Koncepcja najlepszych dostępnych technologii na przykładzie procesów galwanotechnicznych [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Nowosielski R., Ogólne problemy integracji systemów zarządzania, "Czystsza Produkcja w Polsce" 1999, nr l.
• Nowosielski R., Podstawowe zasady i modele koncepcji zrównoważonego rozwoju i jego praktyczne znaczenie dla gospodarki, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2002, Zeszyt specjalny.
• Ocena oddziaływania na środowisko w realizacji polityki ekologicznej, pod red. T. Pijała, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000, maszynopis.
• Ochrona środowiska człowieka - humanistyczne widzenie świata, pod red. A. Delorme, Prace Naukowe Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Małopolska, t. l, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1984.
• Ochrona środowiska - inwestycje samorządów terytorialnych. Czysta woda, czyste powietrze, czysta ziemia - nowe technologie, pod red. J. Korkuć i B. Lipszyca, Fundacja Rozwoju Samorządności i Prasy Lokalnej, Kraków 2000.
• Ochrona Środowiska 2004, Seria: Informacje i Opracowania Statystyczne, GUS, Warszawa 2004.
• Ogólna informacja o InE, Instytut na rzecz Ekorozwoju, http://www.ine--isd.org.pl/oine.htm, 20.10.2002.
• Ograniczenie zużycia emalii ceramicznej przy powlekaniu korpusów pralek wirnikowych, Projekt czystszej produkcji wdrożony w Myszkowskiej Fabryce Naczyń Emaliowanych "Światowi!" SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 4/2003.
• Ograniczenie zużycia oleju opalowego lekkiego poprzez zmianę paliwa ciekle-go na gazowe w komorze dopalającej instalacji termicznego przekształcania odpadów, Projekt czystszej produkcji wdrożony w Rafinerii Jasio SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 1/2002.
• Oldenburg K.U., Cleaner Production: Toward Sustainabillity with Cleaner Products and Processes [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Opakowanie i środowisko. Ocena ekologiczna surowców i materiałów opakowaniowych, Holenderski Oddział Światowej Organizacji Przyjaciół Ziemi, CO-BRO, Warszawa 1993.
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, http://www.msz.gov.pl/polzagr/onz/onz_2_07.html, 14.08.2003.
• Piotrowska H., Litwin B., Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych, "Eko-Problemy" 1998, nr 2.
• Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development on 4 September 2002, Report of the World Summit on Sustainable Development, Johannesburg, South Africa, 26 August-4 September 2002, United Nations Publication: Sales No. E.03.II.A.1 and corrigendum, chap. I, resolution 2, annex.
• PN ISO 14004: Systemy zarządzania środowiskowego. Ogólne wytyczne dotyczące zasad, systemów i technik wspomagających, PKN, Warszawa 1998.
• PN ISO 14015: Zarządzanie środowiskowe. Ocena środowiskowa miejsc i organizacji (EASO), PKN, Warszawa 2004.
• PN-EN ISO 14001 : Systemy zarządzania środowiskowego. Specyfikacja i wytyczne stosowania, PKN, Warszawa 1998.
• PN-EN ISO 14010: Wytyczne do auditowania środowiskowego. Ogólne zasady, PKN, Warszawa 1998.
• PN-EN ISO 14011: Wytyczne do auditowania środowiskowego. Procedury auditu. Auditowanie systemów zarządzania środowiskowego, PKN, Warszawa 1998.
• PN-EN ISO 14012: Wytyczne do auditowania środowiskowego. Kryteria kwalifikowania auditorów środowiskowych, PKN, Warszawa 1998.
• PN-EN ISO 14020: Etykiety i deklaracje środowiskowe. Zasady ogólne, PKN, Warszawa 2002.
• PN-EN ISO 14021: Etykiety i deklaracje środowiskowe. Własne stwierdzenia środowiskowe (Etykietowanie środowiskowe II typu), PKN, Warszawa 2002.
• PN-EN ISO 14024: Etykiety i deklaracje środowiskowe. Etykietowanie środowiskowe I typu. Zasady i procedury, PKN, Warszawa 2002.
• PN-EN ISO 14031 : Zarządzanie środowiskowe. Ocena efektów działalności środowiskowej. Wytyczne, PKN, Warszawa 2002.
• PN-EN ISO 14040: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Zasady i struktura, PKN, Warszawa 2000.
• PN-EN ISO 14041: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Określenie celu i zakresu oraz analiza zbioru, PKN, Warszawa 2000.
• PN-EN ISO 14042: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Ocena wpływu cyklu życia, PKN, Warszawa 2002.
• PN-EN ISO 14043: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Interpretacja cyklu życia, PKN, Warszawa 2002.
• Podstawy metodologiczne oceny ekonomiczno-ekologicznej mało- i bezodpadowych technologii produkcji, pod red. L. Leśniewskiego, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 1991.
• Polityka ekologiczna państwa, URM, Warszawa 1991.
• Polityka ekologiczna państwa (If), URM, Warszawa 2000.
• Polityka ekologiczna państwa u progu XXI wieku (projekt), Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1999.
• Pollution Prevention, United States Environmental Protection Agency, http://www.epa.gov/p2, 15.02.2003.
• Pollution Prevention Benefits Manual, vol. 1: The Manual, United States Environmental Protection Agency, Washington DC 1989.
• Pollution Prevention Programs at Chamber Works, DuPont, Deepwater NJ 1994.
• Polski rejestr czystszej produkcji i odpowiedzialnej przedsiębiorczości, Polski Program Czystszej Produkcji, http://zeus.polsl.gliwice.pl/~polccp/polpcp/ prcpiop.htm, 20.01.2004.
• Poradnik gospodarowania odpadami, pod red. K. Skalmowskiego, Wydawnictwo Verlag Dashöfer, Warszawa 1998.
• Poradnik przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, pod red. W. Le-narta i A. Tyszeckiego, Ecoconsult, Gdańsk 1998.
• Poskrobko B., Nowoczesne techniki zarządzania ochroną środowiska w przedsiębiorstwie [w:] Zarządzanie ochroną środowiska w przedsiębiorstwie i gminie, pod red. B. Poskrobki, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Politechnika Białostocka, Białystok-Poznań-Ustronie Morskie 1997.
• Poskrobko B., Teoretyczne aspekty ekorozwoju, "Ekonomia i Środowisko" 1997, nr l.
• Poskrobko B., Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa 1998.
• Preparation for Environmental Product Profiles (EP P), ENVWA/WP.2/R.5, United Nations Economic Commission for Europe, Geneva 1991.
• Principles of Pollution Prevention and Cleaner Production. An International Training Course: Participants Manual, United States Environmental Protection Agency, Washington DC 1999.
• Problemy kształtowania jakości w projektowaniu wyrobów i procesów wytwarzania, pod red. W. Adamczyka, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1999, maszynopis.
• Prognoza ostrzegawcza zmian środowiskowych warunków życia człowieka w Polsce na początku XXI wieku - ekspertyza, pod red. S. Kozłowskiego, Zeszyty Naukowe Komitetu PAN "Człowiek i Środowisko", Warszawa 1995, nr 10.
• Program wykonawczy do "Polityki ekologicznej państwa" do roku 2000, URM, Warszawa 1994.
• Projekt Raportu Narodowego z wdrożenia postanowień konferencji, "Środowisko i Rozwój" w Polsce, MOŚZNiL, Warszawa 1977.
• Protokół z posiedzenia Zespołu Roboczego ds. Najlepszych Dostępnych Technik (BAT) Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko w dniu 21 czerwca 2000 roku, "Problemy Ocen Środowiskowych" 2000, nr 3.
• Przemysłowa energia odpadowa. Zasady wykorzystania. Urządzenia, praca zbiorowa, WNT, Warszawa 1993.
• Przybylski W., Wojciechowski J., Technological and Organizational Aspects of Cleaner Manufacturing [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Raport CEN CR 12968:1997. Dokument porównujący Rozporządzenie Rady (EEC) 1863/93 z czerwca 1993 r. pozwalające na dobrowolny udział przedsiębiorstw przemysłowych Wspólnoty w systemie ekozarządzania i auditowania oraz normy serii ISO 14000, PKN, Warszawa 1999.
• Raport CEN CR 12969:1997. Stosowanie EN ISO 14001, ISO 14010, ISO 14011 i ISO 14012 dla celów EMAS, PKN, Warszawa 1999.
• Raport CP, ZPC "Wawel" SA, Kraków 1997.
• Raport o stanie środowiska naturalnego miasta Krakowa w latach 1994-1998. Stan aktualny i tendencje, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 1999.
• Regionalny System Zarządzania Środowiskowego, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 1/2002.
• Regulation 2001/761/EC of the European Parliament and of the Council of 19 March 2001 allowing Voluntary Participation by Organisations in a Community Eco-management and Audit Scheme (EMAS), "Official Journal of the European Union", L 114,24.04.2001.
• Report of the United Nations Conference on the Human Environment, Document A/Conf./48.14/Rev.l, part 1, UN, New York 1972.
• Report of the World Summit on Sustainable Development, Johannesburg, South Africa, 26 August - 4 September 2002, United Nations Publication: Sales No. E.03.II.A.1 and corrigendum.
• Responsible Care, Program "Odpowiedzialność i troska", http://c2000.pl/nt--bin/oit/indexl.htm, 16.05.2003.
• Rosik-Dulewska C., Podstawy gospodarki odpadami, Wydawnictwo Ekoinżynieria, Lublin 1999.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, Dz.U. 1998, nr 145, póz. 942.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 listopada 2000 r. w sprawie określenia odpadów, które powinny być wykorzystywane w celach przemysłowych oraz warunków, jakie muszą być spełnione przy ich wykorzystywaniu, Dz. U. 2000, nr 100, póz. 1078.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 marca 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, Dz.U. 2001, nr 22, póz. 251.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz .U. 2001, nr 112, póz. 1206.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych, Dz.U. 2001, nr 87, póz. 957.
• Rozwój programu czystszej produkcji przez Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w latach 1998-1999, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG, http://cp.gig.katowice.pl, 24.07.2003.
• Salerno-Kochan M., Zgodność ekologiczna wyrobu w systemowym zapewnieniu jakości [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Salvador N.N.B., Glasson J., Piper J.M., Cleaner Production and Environmental Impact Assessment: A UK Perspective, "Journal of Cleaner Production" 2000, nr 2.
• Sewell W.R.D., Davis L, Scott A.D., Ross D.W., Guide to Benefit-Cost Analysis, Queen's Printer, Ottawa 1965.
• Siuta B., Strategia zarządzania produktem, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz 1996.
• Smółka A., Ekorozwój - strategią szansy dla Ziemi [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Sobolewski M., Światowy Szczyt w sprawie Zrównoważonego Rozwoju - Johannesburg 2002, "Czystsza Produkcja w Polsce" 2003, nr l.
• Sokół W.A., Czystsza Produkcja - ISO 14001 - REMAS, "Rzeczpospolita", 23 listopada 1999, nr 273 (5438).
• Sokół W.A., Czystsza produkcja jako element ekorozwoju i strategia zarządzania środowiskiem [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Sokół W.A., Krajewski M., Gruszka A., Poradnik wdrażania ISO 14000 z uwzględnieniem Czystszej Produkcji, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG, Katowice 1998.
• Starzewska-Sikorska A., Ocena oddziaływania na środowisko jako narzędzie planowania przestrzennego w ekorozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1994.
• Stefaniak A., Klimaszewski R., Kompleksowa gospodarka odpadami [w:] Stacje unieszkodliwiania odpadów - stan obecny i perspektywy, Materiały Międzynarodowego Sympozjum Szkoleniowego, Poznań 1994.
• Stowarzyszenie "Polski Ruch Czystszej Produkcji", Polski Program Czystszej Produkcji, http://zeus.pols!.gliwice.pl/~polccp/polpcp/stowarz.htm, 28.05.2003.
• Strategia gospodarki odpadami komunalnymi, pod red. M. Żygadło, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski, Poznań 2001.
• Strategia projakościowa w polskich przedsiębiorstwach, pod red. T. Wawaka, Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej, Kraków 1995.
• Sutler H., The New International Association for Clean Technology - It's Role in Fostering Communication and Developments in Cleaner Technology and Effective Waste Minimization, "Industry and Environment" 1989, nr l.
• Synowiec A., Rzeszot U., Oceny oddziaływania na środowisko. Poradnik, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1995.
• Systemy zarządzania środowiskiem wg norm ISO serii 14000 i przepisów EMAS, pod red. J. Kędzierskiego, Wydawnictwo Kontekst - Lloyd's Register (Poland) Ltd., Poznań 1997.
• Szargut J., Ziębik A., Podstawy energetyki cieplnej, PWN, Warszawa 2000.
• Szymczak C., Elementy teorii projektowania, PWN, Warszawa 1998.
• Szymusiak H., Zieliński R., Zastosowanie metod obliczeniowych do wstępnego prognozowania cech użytkowych wyrobów [w:] Ekologia wyrobów, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
• Technologie wykorzystania odpadów, pod red. Z.J. Gurgula, Fundacja Ekologiczna "Silesia", Katowice 1993.
• The Best Practicable Environmental Option. Twelfth Report of the Royal Commission on Environmental Pollution, London 1988.
• The National Pollution Prevention Roundtable, National Pollution Prevention Roundtable (P2), http://www.p2.org/about/index.cfm, 4.02.2003.
• Thoresen J., Environmental Performance Evaluation - a Tool for Industrial Improvement, "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 5.
• Uchwala Sejmu RP z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie przyjęcia "Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", MP 2003, nr 33, póz. 433.
• UNEP International Declaration on Cleaner Production, United Nations Environment Programme, http://www.uneptie.org/pc/cp/declaration/home.htm, 14.06.2002.
• UNEP Offices, United Nations Environment Programme, http://www.unep.org/ Documents/Defaul t .asp?DocumentID=296,12.06.2002.
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Dz. U. 1996, nr 132, póz. 622.
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, Dz. U. 2001, nr 11, póz. 84.
• Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową, Dz. U. 2001, nr 52, póz. 537.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, Dz.U. 2001, nr 62, póz. 628.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2001, nr 62, póz. 627.
• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, Dz.U. 2001, nr 63,póz. 639.
• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz.U. 2001, nr 63, póz. 638.
• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 2001, nr 100, póz. 1085.
• Verschoor A.H., Reijnders L., The Use of Life Cycle Methods by Seven Major Companies, "Journal of Cleaner Production" 1999, nr 5.
• Vigon B.W., Jensen A.A, Life Cycle Assessment: Data Quality and Databases Practitioner Survey, "Journal of Cleaner Production" 1995, nr 3.
• Waste Minimization Opportunity Assessment Manual, United States Environmental Protection Agency, Washington DC 1988.
• Waste Minimization Opportunity Program, United States Environmental Protection Agency, Cincinnati, Ohio 1988.
• WEC Programs, World Environment Center, http://www.wec.org/programs.htm, 11.09.2002.
• Weryfikacja Świadectwa Przedsiębiorstwa CP - dokumentacja, ZPC "Wawel" SA, Kraków 1999.
• Wesołowski W.J., Inżynieria zarządzania. Metodyka inżynieryjna tworzenia struktur systemów gospodarczych, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie, Warszawa 1999.
• Wise M., Kennworthy L., Preventing Industrial Toxic Hazards. A Guide for Communities, Inform Inc., New York 1993.
• Wojciechowski A., Zintegrowane systemy gospodarki odpadami komunalnymi. Zagadnienia techniczno-organizacyjne, Fundusz Współpracy, Warszawa 1998.
• Wołoszyn W., Wybrane aspekty funkcjonowania systemu OOS w Polsce w latach 1990-1998, "Problemy Ocen Środowiskowych" 2000, nr l.
• Wołoszyn W., Wybrane problemy terminologii z dziedziny oceny oddziaływania na środowisko w Polsce, "Biuletyn Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko" 1996, nr 20.
• Wrzesińska E., System zarządzania środowiskiem i jego certyfikacja według norm ISO 14000 [w:] Sustainable Development and Cleaner Production in Poland and other Central and Eastern Europe Countries, Proceedings of the First Cleaner Production International Conference, Rydzyna 1996.
• Wskaźniki ekorozwoju, pod red. T. Borysa, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.
• Zagospodarowanie odpadów styropianowych, Projekt czystszej produkcji wdrożony w firmie "Marbet" Sp. z o.o., Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 3/2001.
• Zamknięcie obiegów wodnych pomp próżniowych w maszynie papierniczej, Projekt Czystszej Produkcji wdrożony w Żywieckich Zakładach Papierniczych "Solali" SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 2/2002.
• Zamknięcie obiegu wody chłodniczej agregatów produkcyjnych, Projekt czystszej produkcji wdrożony w Zakładach "Lentex" SA, Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji GIG w Katowicach, Biuletyn nr 2/2000.
• Zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, Wytyczne OECD, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993, z. 2.
• Zaremba S., Kształtowanie ekologicznych cech produktów zgodnie z potrzebami konsumentów [w:] Ekologia wyrobów, pod red. W. Adamczyka, Materiały konferencyjne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2000.
• Zarządzanie ochroną środowiska w przedsiębiorstwie i gminie, pod red. B. Poskrobki, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Politechnika Białostocka, Białystok-Poznań-Ustronie Morskie 1997.
• Zarządzanie środowiskiem, pod red. Z. Nowaka, cz. l i 2, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001.
• Zarządzenie nr 107 Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 września 2002 r. w sprawie Rady do spraw Zrównoważonego Rozwoju, MP 2002, nr 40, póz. 629.
• Zieliński S., Zadania technologii chemicznej w świetle strategii ekorozwoju i wymogów współczynnika W [w:] Materiały II Kongresu Technologii Chemicznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
• Zieliński S., Famulski M., Kryteria oceny uciążliwości ekologicznej technologu chemicznych [w:] Materiały II Kongresu Technologii Chemicznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
• Zieliński S., Famulski M., Nowa koncepcja oceniania oddziaływania technologii chemicznych na środowisko, cz. I i II, "Problemy Ocen Środowiskowych" 2000, nr l i 2.
• Zieńko J., Problemy lokalizowania inwestycji. Metody ocen oddziaływania na środowisko, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1994.
• Zieńko J., Procedury opcji ekologicznych w projektowaniu technologii i produktów bezpiecznych dla środowiska, "Problemy Ocen Środowiskowych" 1999, nr 4.
• Zieńko J., Antoszczyszyn M., Charakterystyka ekologiczna technologii [w:] Materiały 11 Sympozjum "Chemtech-95", Politechnika Wrocławska, Lasocin 1995.
• Zieńko J., Antoszczyszyn M., Ekologiczne podstawy projektowania inwestycji, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1997.
• Zieńko J., Sieńko E., Ekologiczne zasady programowania i projektowania technologicznego, "Problemy Ocen Środowiskowych" 2000, nr 3.
• Zrównoważona produkcja przemysłowa. Minimalizacja odpadów, czyste technologie i ekologia przemysłowa, pod red. J. Strahla, Seria Broszur Programu Uniwersytetu Bałtyckiego w Uppsali, z. 5, WNT "EcoEdycja", Katowice 1999.
• Żuchowski J., Ratuszyński M., Techniczno-ekonomiczne problemy jakości paliw biogazowych [w:] Techniczne i ekonomiczne aspekty jakości, pod red. S. Doroszewicza, SGH, Warszawa 2002.
• Żurek J., Environmental Technology Profile [w:] Technologie małoodpadowe i produkty bezpieczne dla środowiska, Materiały seminarium EKG ONZ, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1993.
• Żygadło M., Gospodarka odpadami komunalnymi, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 1998.