Międzynarodowe programy i systemy zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach przemysłowych

• Autorzy: Urszula Wąsikiewicz-Rusnak

Warianty tytułu

International Environmental Management Programmes and Systems in Industrial Enterprises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opracowanie przedstawia sytuację przedsiębiorstwa przemysłowego w dwu kontekstach. Pierwszy z nich to ocena wpływu działalności jednostki gospodarczej na stan środowiska naturalnego, a w konsekwencji zmniejszenie jego presji środowiskowej. Drugi stanowi prezentacja efektów realizowanej działalności proekologicznej i ich znaczenia dla funkcjonowania i rozwoju samego przedsiębiorstwa. Dane wykorzystane do badań empirycznych obejmują lata 1995-2005. W jednym z rozdziałów pracy omówiono międzynarodowe programy zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwie tj. Program Czystszej Produkcji, Program "Odpowiedzialność i troska", Zarządzanie środowiskiem według normy ISO 14000 oraz unijny system ekozarządzania i audytu - EMAS.(fragment wstępu)

EN

The aim of this monograph is to present the situation of an industrial enterprise in two contexts. The first concerns an assessment of the enterprise's impact on the natural environment - as a consequence of reducing its environmental pressure. The second context involves presenting the effects of pro-environmental activities on the enterprise's overall operation and development. The industrial enterprise, rooted in the dominant current of neoclassical economics, constitutes the main focus of the analysis. The study comprises five main parts, each of which constitutes a chapter, as well as an introduction and conclusion. Chapter I discusses the theoretical aspects of the nature and evolution of the concept of sustainable development, mainly on the basis of a comprehensive review of the subject literature. Chapter II looks at the organisation and operation of the environmental management process in the economy on the basis of implementing the assumptions of the universal system approach. Chapter III discusses the determinants of pro-environmental activities undertaken by enterprises. Chapter IV presents the nature and operation of international programme solutions and systems in the area of environmental management. Finally, Chapter V offers a deeper analysis and an assessment of the effectiveness of applying international environmental management programmes and systems in selected industrial enterprises.(AT)

Słowa kluczowe

PL

Zarządzanie środowiskiem; Ekorozwój przedsiębiorstwa; Polityka ekologiczna przedsiębiorstwa; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Przegląd literatury; Rozprawa habilitacyjna

EN

Environmental management; Enterprise eco-development; Enterprises ecological politics; Industrial enterprises; Literature review; Habilitation thesis

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 189
• Strony: 276

Twórcy

autor

Urszula Wąsikiewicz-Rusnak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• IIpolityka ekologiczna państwa, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2000.
• The 2005 Review of the EU Sustainable Development Strategy: Initial Stocking and Future Orientations, Commision of the European Communities, COM (2005) 37 final, Brussels 2005.
• Adamczyk J., Koncepcja zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2001.
• Adamczyk J., Nitkiewicz Т., Programowanie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2007.
• A European Union Strategy for Sustainable Development, European Commission, Göteborg 2002.
• Approches to sustainable agriculture, COM (1999) 22.
• A sustainable Europe for a Better World: A European Union Strategy for Sustainable Development, COM (2001) 264.
• Augustyn L., Wybrane aspekty analizy inwestycji proekologicznych na przykładzie przemysłu rafineryjnego w Polsce |w:| Finansowanie ochrony środowiska w Polsce w warunkach osłabienia finansów publicznych, red. J. Eamielec, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2005.
• Bar M., Jendrośka J., Umowy międzynarodowe EKG ONZ z dziedziny ochrony środowiska oraz zasady ich przestrzegania i egzekwowania, Centrum Prawa Ekologicznego, Wrocław 2004.
• Bartosiewicz S., Zmienne syntetyczne w modelowaniu ekonometrycznym, Prace Naukowe A E we Wrocławiu, nr 262, Wrocław 1984.
• Berlalanffy L., Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, PWN, Warszawa 1984.
• Biernacki H., Głód W., Refleksje nad istotą i treścią systemu zarządzania przedsiębiorstwa [w:] Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, t. 1, red. A. Stabryła, AE w Krakowie, Kraków 2006.
• Boć J., Nowacki K., Samborska-Boć E., Ochrona środowiska, Kolonia Eimited, Wrocław 2004.
• Borys G., Ryzyko ekologiczne w działalności banku, Zarządzanie i Finanse, Warszawa 2000.
• Borys Т., Jak budować program ekorozwoju. Poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych. Agenda 21, Regionalny Ośrodek Ekorozwoju Fundacji Krakowskiej, Warszawa-Jelenia Góra 1998.
• Borys Т., Programowanie rozwoju gmin [w:] Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie, red. R. Miłaszewski, PZITS, Poznań-Białystok 1999.
• Borys Т., Zrównoważony rozwój jako przedmiot pomiaru wskaźnikowego [w:] Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, red. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Warszawa-Białystok 2005.
• Brauvveiler J., Helling К., Kramer M., Zasadnicze właściwości systemów zarządzania środowiskowego [w:] Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem. Tom 11: Instrumenty i systemy zarządzania, red. M. Kramer, J. Brauvveiler, Z. Nowak, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.
• Brophy M., Environmental Polície [w:] Corporate Environmental Management I, red. R. Welford, Earthscan, London 2001.
• Burchard-Dziubińska M., Ekologiczne i ekonomiczne aspekty restrukturyzacji przemysłu, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1998.
• Burchard-Dziubińska M., Instytucjonalne aspekty międzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006.
• Capra F., Punkt zwrotny, PWN, Warszawa 1987.
• Chodyński A., Wiedza i kompetencje ekologiczne w strategiach rozwoju przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2007.
• Cichy M.J., Nowak Z., Wasilewski M., Polski System Dobrowolnych Zobowiązań Ekologicznych według Czystszej Produkcji, "Czystsza Produkcja i Eko-Zarządzanie" 2004, nr 1(28).
• Cleaner Production Programme, UNEP Industry and Environment, Paris 1994.
• Czaja S., Becla A., Ekologiczne podstawy procesów gospodarowania, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2002.
• Czaja S., Fiedor В., Graczyk A., Jakubczyk Z., Rynek uprawnień emisyjnych - podstawy teoretyczne i problemy implementacyjne na przykładzie emisji S02 w elektroenergetyce, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
• Czaja S., Wpływ uwarunkowań ekologicznych na krótko- i długookresowe zarządzanie przedsiębiorstwem [w:] Zarządzanie przedsiębiorstwem w warunkach integracji europejskiej, cz. 2, red. M. Czyż, Z. Cięciwa, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2004.
• Czyż M., Strategia rozwoju zrównoważonego i trwałego polskiej gospodarki, Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej, nr 23, Kraków 2001.
• Dach Z., Mikroekonomia dla studiów licencjackich, Synaba, Kraków 2005.
• Dach Z., Podstawy mikroekonomii, Synaba, Kraków 2001.
• Dobrzański G., Dobrzańska B.M., Kiełczewski D., Ochrona środowiska przyrodniczego, PWN, Warszawa 2008.
• Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych "Środowisko i rozwój", Rio de Janeiro, 3-14 czerwca 1992 г., Warszawa 1993.
• Dziewulski R., Otachel В., Smyk K., Warunki członkostwa Polski w UE na tle warunków negocjacji akcesyjnych pozostałych państw kandydujących Grupy z Laeken, "Biuletyn Analiz UKIE" 2003, nr 11.
• Dziewulski R., Otachel В., Smyk K., Warunki członkostwa Polski w Unii Europejskiej na tle warunków negocjacji akcesyjnych pozostałych państw wstępujących do UE, "Wspólnoty Europejskie" 2002, nr 12.
• Ejdys i., Metoda oceny wyników działalności środowiskowej, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2004.
• Ejdys J., Kobylińska K., Lulewicz J., Tarasiuk J., Zintegrowane systemy zarządzania, z. 4, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2005.
• Engel H.W., Szydłowski M., Ociepa A., Po prostu EMAS 2001, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 2004.
• Environment Related Taxes in OECD Countries; Issues and Strategies, OECD, Paris--Washington 2001.
• Environmental Policy. How to Apply Economic Instruments, OECD, Paris 1992.
• Environmental technologies for sustainable development, COM (2002) 122.
• Fabiańska К., Rokita J., Planowanie rozwoju przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1986.
• Famielec i., Ochrona środowiska jako przedmiot finansowania [w:] System finansowania ochrony środowiska w Polsce, red. J. Famielec, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2005.
• Famielec J., Strategia rozwoju przedsiębiorstw, AE w Krakowie, Kraków 1997. Famielec J., Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, PWN, Warszawa-Kraków 1999.
• Famielec J., System wskaźników controllingu ekologicznego przedsiębiorstwa, "Ekonomia i Środowisko" 2004, nr 1(25).
• Famielec J., Zrównoważony rozwój w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwa [w:] Integracja problemów środowiska i teorii zrównoważonego rozwoju w systemie zarządzania przedsiębiorstwem, Materiały II Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2005.
• Famielec J., Zrównoważony rozwój w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwa [w:] Zrównoważony rozwój w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu, red. A. Wasiak, G. Dobrzański, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2005.
• Fiedor В., Ekologiczne uwarunkowania wzrostu gospodarczego we współczesnej nie-marksistowskiej teorii wzrostu, Prace Naukowe AE we Wrocławiu, nr 441, Wrocław 1988.
• Fiedor В., Inne instrumenty ekonomiczne: dotacje, opłaty użytkowe, opłaty produktowe, depozyty ekologiczne, zastawy ekologiczne, ubezpieczenia ekologiczne [w:] Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, red. B. Fiedor, Wydawnictwo OH. Beck, Warszawa 2002.
• Fiedor В., Koncepcja zrównoważonego rozwoju a prawa i kategorie rynku [w:] Zrównoważony rozwój. Wybrane problemy teoretyczne i implementacja w świetle dokumentów Unii Europejskiej, red. B. Poskrobko, S. Kozłowski, PAN, Białystok-Warszawa 2005.
• Fiedor В., Ochrona i zanieczyszczenie środowiska a wzrost gospodarczy [w:] B. Fiedor et al., Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Fiedor В., Przyczynek do ekonomicznej teorii zanieczyszczenia i ochrony środowiska, PAN, Wrocław 1960.
• Fiedor В., Rynek zbywalnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń - aspekty teoretyczne [w:] Rynek pozwoleń na emisję^ zanieczyszczeń na przykładzie S02 w energetyce polskiej, red. B. Fiedor, Z. Jakubczyk, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2002.
• Fiedor В., Czaja S., Graczyk A., Jakubczyk Z., Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Fifth European Community Environment Programme: Towards Sustainability, EC, Report, COM (95) 624. Fijał Т., Ekologiczne i ekonomiczne efekty realizacji Strategii Czystszej Produkcji w wybranych przedsiębiorstwach, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2005.
• Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2003.
• Gierszewska G., Wawrzyniak В., Globalizacja. Wyzwania dla zarządzania strategicznego, Poltexl, Warszawa 2001.
• Głuchowski J., Podatki ekologiczne, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2002.
• Gospodarka a środowisko i ekologia, red. K. Małachowski, CeDuWu, Warszawa 2007.
• Górka K., Koncepcje zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, "Problemy Ekologii" 2006, vol. 10, nr 4.
• Górka K., Rozwój zrównoważony w ekonomii sektora publicznego [w:] Obszary badań nad trwałym i zrównoważonym rozwojem, red. B. Poskrobko, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2007.
• Górka K., Wdrażanie koncepcji rozwoju zrównoważonego i trwałego, "Ekonomia i Środowisko" 2007, nr 2(32).
• Grabiński Т., Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach dynamiki zjawisk ekonomicznych, Wydawnictwo AE w Krakowie, Seria Specjalna: Monografie, nr 61, Kraków 1984.
• Grabiński Т., Wydymus S., Zeliaś A., Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa 1989.
• Graczyk A., Ekologiczne koszty zewnętrzne, Identyfikacja, szacowanie, internalizacja, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2005.
• Graczyk M., Środowiskowy wymiar zintegrowanej polityki produktowej [w:| Środowiskowe bariery i czynniki rozwoju gospodarczego Polski, red. L. Preisner, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2006.
• Grudzewski W.M., Hajduk I.K., Projektowanie systemów zarządzania, Difin, Warszawa 2001.
• Hortensius D., Inside Look at ISO 14001:2004 and Outlook for Environmental Management, "ISO Management Systems" 2005, vol. 5, nr 3.
• Hull Z., Filozoficzne podstawy ekorozwoju [w:] Ekorozwój obszarów wiejskich. Materiały z konferencji, Zeszyły Problemowe PNR, nr 401, Warszawa 1992.
• Integrated Product Policy, Building on Environmental Life - Cycle Thinking, Brussels 2003, Communication from the Commision of the Council and the European Parliament, COM (2003) 302.
• Integrating the environmental dimention into the urban environment, Dec. No. 1411/2001/ EC.
• Ishikawa K., What Is Total Quality Control?, Prentice Hall, New Jersey 1985. The ISO Survey - 2006, ISO Central Secretariat, Geneva 2006.
• Jabłoński J., Zarządzanie środowiskowe jako warunek ekologizacji przedsiębiorstwa. Próba modelu teoretycznego, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2001.
• Janikowski R., Rozwój zrównoważony czy stały, "Ekonomia i Środowisko" 2004, nr 2.
• Kapp W.K., Społeczne koszty funkcjonowania przedsiębiorstw prywatnych, PWN, Warszawa 1960.
• Kierunki i technologie rozwoju współczesnej ekonomii, red. B. Fiedor, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 1991.
• Kozłowski S" Ekorozwój. Koncepcja rozwoju, "Człowiek i Światopogląd" 1985, nr 5.
• Kozłowski S., Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku, PWN, Warszawa 2002.
• Kozłowski S., Ocena zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) w procesie transformacji polskiej gospodarki. Ekspertyza, Zeszyty Naukowe PAN, nr 30, Warszawa 2002.
• Kozłowski S., Droga do ekorozwoju, PWN, Warszawa 1994.
• Kozłowski S., Zrównoważony rozwój - wyzwanie przyszłości, "Człowiek i Przyroda" 1996, nr 5.
• Kraszewski R., TQM - teoria i praktyka, TNOiK, Toruń 2001.
• Kryk В., Rachunek sozoekonomiczny działalności gospodarczej na przykładzie energetyki zawodowej regionu szczecińskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003.
• The Kyoto Protocol to the Convention on Climate Change, Geneva 1998.
• Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa 2004.
• Lewandowski J., Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2000.
• Lorek E., Polska polityka energetyczna w warunkach integracji z Unią Europejską, Wydawnictwo AE w Katowicach, Katowice 2007.
• Lorek E., Program zrównoważonego rozwoju jako narzędzie budowy przewagi konkurencyjnej regionu [w:] Konkurencyjność miast i regionów a przedsiębiorczość i przemiany strukturalne, red. A. Klasik, Wydawnictwo AE w Katowicach, Katowice 2001.
• Lulewicz A., Kryteria oceny projektów ekologicznie czystej produkcji przemysłowej, AE w Krakowie, Kraków 2006 (praca doktorska).
• Madej Т., W kwestii globalizacji ekologicznej [w:] Ochrona środowiska a procesy integracji i globalizacji, red. A. Budnikowski, M. Cygler, SGH, Warszawa 2006.
• Małecki P, Podatki i opłaty ekologiczne, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2006.
• Matuszak-Flejszman A., Nakłady i efekty wdrożenia SZS w polskich przedsiębiorstwach [w:] Od integracji systemów zarządzania do TQM, red. J. Ejdys, A. Matuszak-Flejszman, Wydawnictwo PZITS, Poznań 2003.
• Mierzwiński W., Zarządzanie środowiskowe, PWE, Warszawa 2006.
• Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem, 1.1: Interdyscyplinarne założenia proekologicznego zarządzania przedsiębiorstwem, red. M. Kramer, M. Urbaniec, A. Kryński, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem, t. III: Operacyjne zarządzanie środowiskiem w aspekcie międzynarodowym i interdyscyplinarnym, red. M. Kramer, H. Strebel, L. Buzek, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.
• Mikuła В., Organizacje oparte na wiedzy, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2006.
• Miłaszewski R., Programowanie ekorozwoju gmin [w:] Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie, red. R. Miłaszewski, PZITS, Poznań-Białystok 1999.
• Miłaszewski R., Broniewicz E., Ejdys J., Zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie użyteczności publicznej [w:] Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie, red. R. Miłaszewski, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Poznań-Białystok 1999.
• Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013 (projekt wstępny), Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2005.
• Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju, PWE, Warszawa 1991.
• Nowak Z., Koncepcja Czystszej Produkcji w Polsce [w:] Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem. Instrumenty i systemy zarządzania, t. 2, red. M. Kramer, J. Braumweiler, Z. Nowak, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005.
• Nowak Z., Wiśniewski M., Po sześciu latach. Czystsza produkcja jako system zarządzania środowiskiem naturalnym w Polsce, "Przegląd Techniczny" 1997, nr 26.
• On the Road to Sustainable Production. Progress in implementing Council Directive 96/61 EC concerning integrated pollution prevention and control, Brussels 2003, COM (2003) final.
• Pearce D., Barbier E., Markandy A., Sustanaible Development. Economics and the Environment in the Third World, Edward Elgar Publishing, Brookfield 1990.
• Pearce D., Turner R., Economics of Natural Resources and the Environment, Harvester Wheat Sheaf, New York 1990.
• Pene J., Strategie zarządzania. Strategie dziedzinowe i ich realizacja. Zintegrowane zarządzanie strategiczne, Placet, Warszawa 1999.
• Penc J., Zarządzanie w warunkach globalizacji, Difin, Warszawa 2003.
• Piontek В., Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski, PWN, Warszawa 2002.
• Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development, ONZ, New York 2003.
• PN-EN ISO 14001:2005 Systemy zarządzania środowiskowego. Wymagania i wytyczne stosowania, PKN, Warszawa 2005.
• PN-ISO 14050:2004 Zarządzanie środowiskowe. Terminologia, PKN, Warszawa 2004.
• Podstawy makroekonomii, red. Z. Dach, B. Szopa, PTE, Kraków 2004.
• Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, red. J. Lichtarski, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2003.
• Podstawy zarządzania środowiskowego, red. P. Przybyłowski, Wydawnictwo Akademii Morskiej w Gdyni, Gdynia 2005.
• Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Rada Ministrów, Warszawa 2002.
• Polityka gospodarcza, red. B. Winiarski, PWN, Warszawa 2006.
• Poskrobko В., Nowe aspekty koncepcji systemu zarządzania środowiskiem [w:] Od integracji systemów zarządzania do TQM, red. J. Ejdys, A. Matuszak-Flejszman, Wydawnictwo PZITS, Poznań 2003.
• Poskrobko В., Nowe wyzwania w nauce o zarządzaniu środowiskiem [w:] Zarządzanie środowiskiem. Teraźniejszość i przyszłość, red. B. Poskrobko, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2003.
• Poskrobko В., Teoretyczne aspekty ekorozwoju, "Ekonomia i Środowisko" 1997, nr 1.
• Poskrobko В., Zarządzanie ekologiczne w przedsiębiorstwie jako narzędzie wdrażania ekorozwoju [w:] Mechanizmy i uwarunkowania ekorozwoju, t. 1, red. B. Poskrobko, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 1996.
• Poskrobko В., Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa 1998.
• Poskrobko В., Zubalewicz A., Od koncepcji Deminga do uczącej siet organizacji [w:] Od integracji systemów zarządzania do TQM, red. J. Ejdys, A. Matuszak-Flejszman, Wydawnictwo PZITS, Poznań 2003.
• Pratley P., Etyka w biznesie, Gebethner & S-ka, Warszawa 1998.
• Preisner L., Wpływ koncepcji ekorozwoju na politykę i działalność przedsiębiorstw [w:] Aplikacyjne aspekty trwałego rozwoju, red. G. Dobrzański, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2002.
• Probst G., Raub S., Romhard K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
• Proekologiczne zarządzanie przedsiębiorstwem, red. G. Kobyłko, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2000.
• Promoting sustainable development in the non-energy extractive industry, COM (2000) 265.
• Proposal for a Directive of European Parliament and of the Council Establishing a Framework for Greenhouse Gas Emission Trading within the European Community and Amending Council Directive 96/61'/EC European Commision, Brussels 2001.
• Raport Rządu RP na temat rezultatów negocjacji o członkostwo Rzeczpospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, Warszawa 2002 (maszynopis powielony).
• Rauba H., Zastosowanie strategii czystszej produkcji w zarządzaniu środowiskowym w przedsiębiorstwie [w:] Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie, red. R. Miłaszewski, PZITS, Poznań-Białystok 1999.
• Reduct Trends in the Application of Economic Instruments in EU Member States plus Norway and Switzerland. An Overview of Economic Instruments in Central and Eastern Europe, Forum for the Future, London 2000.
• Responsible Care Management Systems - Guidelines for Certification to ISO 9001, Hhe-ath, Safety and Environmental Management Systems, CIA, London 1992.
• Romaszewska M., Planowanie strategiczne, PWE, Warszawa 2004.
• Rozporządzenie (WE) 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), Dz.U. L 114.
• Scharma P., Chrisman J., Towards Reconciliation of the Definitional Issues in the Field of Corporate Entrepreneurship, "Entreprenuership Theory and Practice" 1999, nr 3.
• Seminar on the Promotion of Cleaner Production. Final Report, UNEP, Canterbury UK 1990.
• Shumpeter J., Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.
• Sidorczuk E., Wybrane problemy definiowania i pomiaru stopnia zrównoważenia gospodarowania na poziomie przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2003.
• Sixth Community Environment Action Programme, Dec. No. 1600/2002/EC; A Strategy for Integrating the Environment into EU Polície, Cardiff 1998.
• Sixth Environmental Action Programme. Environment 2010: Our future, our choice, EC, COM (2001) 31.
• Słownik ekonomiczny przedsiębiorcy, Wydawnictwo Znicz, Szczecin 1998.
• Sobiecki M., Wajnbergier A., Wybrane aspekty realizacji Polityki Ekologicznej Państwa w kontekście systemu zarządzania środowiskowego w integracji z Unią Europejską [w:] Efektywność funkcjonowania wdrożonego systemu zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001. Materiały konferencyjne, PZITS, Poznań 2000.
• Stabryła A., Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, PWN, Warszawa-Kraków 2002.
• State of the World 2004, The WorldWatch Institute Report, Earth Conservation 2004.
• Statystyka ogólna, red. M. Woźniak, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2002.
• Stiglitz J.E., Efekty zewnętrzne a środowisko [w:] Ekonomia sektora publicznego, red. J.E. Stiglitz, PWN, Warszawa 2004.
• Stimulating technologies for sustainable development: an environmental technology action plan for the European Union, COM (2004) 38.
• Stoga K., Potrzeszcz R., Działalność gospodarcza podmiotów i osób zagranicznych, IN FOR, Warszawa 2001.
• Stonehouse G. et al., Globalizacja. Strategia i zarządzanie, Fielberg SJA, Warszawa 2001.
• Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert D.R., Kierowanie, PWE, Warszawa 2001.
• Strahl D., Metody ekonometryczne w prognozowaniu rozwoju przemysłu, Wydawnictwo A E we Wrocławiu, Wrocław 1984.
• Strategia wdrażania w Polsce Zintegrowanej Polityki Produktowej. Dokument przyjęty przez Komitet Europejski Rady Ministrów z dnia 25 lutego 2005 г., Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2005.
• Strategy for integrating the environment into the single market, COM (1999) 263.
• Strenghening environmental integration with Community energy policy, COM (1998) 571.
• System finansowania ochrony środowiska w Polsce w warunkach integracji z Unią Europejską, red. J. Famielec, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2005.
• Systems Thinking, red. G. Midgley, Sage Publications, London 2003.
• Śleszyński J., Realizacja trwałego rozwoju w Polsce na przykładzie ewolucji "polityki ekologicznej państwa", "Ekonomia i Środowisko" 2005, nr 2(28).
• Środowisko a rozwój Polski. Deklaracja ekorozwoju, Warszawa-Białystok 1990.
• Szydłowski M., Wprowadzenie w Polsce systemu EM AS oraz pozwoleń zintegrowanych [w:] Zrównoważony rozwój w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu, red. A. Wasiak, G. Dobrzański, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2005.
• Tietenberg Т., Environmental Economics & Policy, 5nd ed., Colby College, Pearson Education, Boston-Montreal 2007.
• Towards a global partnership for sustainable development, COM (2002) 82.
• Uchwała Sejmu RP z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie przyjęcia "Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", M.P.2003 nr 33 poz. 433 z późn. zm.
• Uchwała Sejmu z dnia 10 maja 1991 r. w sprawie polityki ekologicznej państwa, M.P. nr 18 poz. 118.
• United Nations Sustainable Development - Agenda 21, UN Conference on Environment & Development, Rio de Janeiro 1992.
• Urbaniak M., Przesłanki wdrażania systemów zarządzania, "Problemy Jakości" 2006, nr 6.
• Urbaniak M., Systemy zarządzania w praktyce gospodarczej, Difin, Warszawa 2006.
• Urbaniak M" Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, Difin, Warszawa 2004.
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze, Dz.U. 2001 nr 27 poz. 96.
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Dz.U. 2004 nr 121 poz. 1266 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. nr 78 poz. 483.
• Ustawa z dnia 19 listopada 1998 r. - Prawo działalności gospodarczej, Dz.U. nr 101 poz. 1178, nr 114 poz. 1193.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, Dz.U. nr 62 poz. 627 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, Dz.U. nr 63 poz. 639 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638 z późn. zm. oraz ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy 0 odpadach oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2003 nr 7 poz. 78.
• Ustawa z dnia 11 października 2001 r. - Prawo wodne, Dz.U. nr 115 poz. 1229.
• Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. nr 49 poz. 408.
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o subwencjach zubożających warstwę ozonową, Dz.U. nr 121 poz. 1263 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw w związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, Dz.U. nr 96 poz. 95.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U., nr 92 poz. 880.
• Ustawa z dnia 23 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. nr 173 poz. 1807 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, Dz.U. nr 25 poz. 202 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. - Prawo ochrony środowiska, Dz.U. nr 50 poz. 360 z późn. zm.
• Wawak S., Zarządzanie jakością - teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2002.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Ekorozwój w strategii gospodarowania, AE w Krakowie, Kraków 2003.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Finansowanie i kierunki działań w ochronie środowiska w procesie integracji Polski z Unią Europejską [w:] Ekologiczny wymiar integracji Polski z Unią Europejską, red. S. Czaja, Wydawnictwo J-Bis, Wrocław 2004.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Miądzy narodowe systemy zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach [w:] Strategia Lizbońska a konkurencyjność gospodarki, red. J. Bieliński, CeDeWu.PL, Warszawa 2005.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Polityczne i finansowe uwarunkowania rozwoju regionalnego w krajach Unii Europejskiej [w:] Ekonomiczne aspekty gospodarki przestrzennej, t. 1, red. T. Laguna, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Przedsiębiorstwo w procesie globalizacji, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2005.
• Wąsikiewicz-Rusnak U., Teoretyczne uwarunkowania funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw w warunkach globalizacji, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowości 1 Finansów w Bielsku-Białej, nr 1, Bielsko-Biała 2005.
• Welford R., Corporate Environmental Management, Earthscan Publication, London 1996.
• Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dz. UE С 321, Aa. 174, www.uuie.gov.pl, 29.12.2006.
• Wielka Encyklopedia PWN, PWN, Warszawa 2004.
• Wilk K., Główne kierunki polityki ekologicznej w Polsce [w:] Polityka gospodarcza, red. B. Winiarski, PWN, Warszawa 2006.
• The World Summit on Sustainable Development one year on: implementing our commitments, COM (2003) 829.
• Woś A., Rolnictwo zrównoważone, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1992, nr 1-3.
• Wskaźniki ekorozwoju, red. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.
• Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, red. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Warszawa-Białystok 2005.
• Wytyczne do sporządzenia programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002.
• Wyżnikiewicz В., The Knowledge Economy - How Far Can Poland Go? [w:] Creating Knowledge-based Economy. Infrastructure. Organizations. Individuals, red. W. Gaspar-ski, J. Dąbrowski, Publishing House of Leon Koźmiński Academy of Entrepreneurship and Management, Warsaw 2003.
• Yip G.S., Total Global Strategy II, 2nd ed., Pearson Education, Prentice Hall 2002.
• Zając К., Zarys metod statystycznych, PWE, Warszawa 1994.
• Zaorska A., Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i gospodarce światowej, PWN, Warszawa 1998.
• Zarządzanie środowiskiem. Część II, red. Z. Nowak, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001.
• Zarządzanie środowiskiem, red. B. Poskrobko, PWE, Warszawa 2007.
• Zeliaś A., Metody statystyczne, PWE, Warszawa 2000.
• Zeliaś A., Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1997.
• Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warszawa 2000.