Gospodarka realnego socjalizmu a światowy cykl koniunkturalny

• Autorzy: Janusz Kaliński

Warianty tytułu

The Centrally planned economy and global business cycles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor pisze, że do teoretycznych i propagandowych kanonów gospodarki centralnie kierowanej należała teza o jej uodpornieniu na nękające kraje kapitalistyczne cykle koniunkturalne. Podkreślano rolę wdrożenia własności państwowej i planowania w likwidowaniu ułomności gospodarki rynkowej. Autor zauważa jednak, w liczącej kilkadziesiąt lat praktyce, gospodarka „realnego socjalizmu" często przechodziła wstrząsy związane z nadmiernym inwestowaniem oraz powszechnie występującymi niedoborami. O wahaniach wzrostu decydowały, szczególnie do połowy lat 70., czynniki endogeniczne. Dopiero w związku z kryzysami energetycznymi i rosnącym zadłużeniem zagranicznym państw socjalistycznych, zaznaczył się silniejszy wpływ czynników egzogenicznych. Autor podaje, że na kontynencie europejskim silna korelacja dynamiki PKB w państwach kapitalistycznych i socjalistycznych utrzymała się do 1984 r. W następnych latach tendencji wzrostowej w krajach kapitalistycznych towarzyszyły silne wahania i zdecydowany spadek PKB w państwach bloku radzieckiego, aż do roku 1989, kiedy zmienił się system polityczny i ekonomiczny.

EN

The demise of central planning in the former East bloc is a frequent topic of economic and political analyses. Kaliński’s article describes changes in the centrally planned economies of former Soviet satellite states in the context of market trends in capitalist economies. The analysis covers a period from the emergence of the Soviet Union until its breakup. The statistical analysis is accompanied by a discussion of the political and social environment of the time. The author notes that, in the initial period, there was no link between global business cycles and economic growth in the Soviet Union and other Soviet bloc countries. This was due to major political and economic differences and the far-reaching isolation of the region’s centrally planned economies, especially during the Cold War period. The partial opening of Central and Eastern Europe to commercial and financial cooperation with the West in the 1970s led a convergence between the capitalist and centrally planned systems. Negative trends in the global economy, including energy crises and growing indebtedness, had a strong impact on what happened in the Soviet bloc. This situation, coupled with the inefficiency and poor competitiveness of the centrally planned economy and its inability to meet consumer demand, became a significant factor behind the collapse of the system across Central and Eastern Europe, the author concludes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka światowa; Cykl koniunkturalny; Gospodarka planowa; Konwergencja

EN

World economy; Business cycles; Planned economy; Convergence

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 10
• Strony: 71--81

Twórcy

autor

Janusz Kaliński

Bibliografia

• Aldcroft D.H., [1981], The European economy 1914-1980, London, Groom Helm.
• Ambrosius G., Hubbard W.H., [1989], A social and economic history of twentieth - century Europe, Cambridge, HUP.
• Berend I.T., [2006], An economic history of twentieth-century Europe, Cambridge, CUP.
• Borowicz S., [1999], Wahania cykliczne w gospodarce, Gdańsk, UG.
• Ciepielewski J., Kostrowicka L, Landau Z., Tomaszewski J., [1985], Dzieje gospodarcze świata do roku 1980, Warszawa, PWE.
• Czarny B., [2000], Wzrost gospodarczy, "Bank i Kredyt", nr 11.
• Development and Globalization; Facts and Figures, [2004], New York and Geneva 2004, UNCTAD.
• Kaliński J., [2008], Historia gospodarcza XIX i XX wieku, Warszawa, PWE.
• Kennedy P, [1994], Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa, KiW.
• Kornai J., [1986], Wzrost, niedobór, efektywność, Warszawa, PWN.
• Kukułka J., [1995], Historia współczesna stosunków międzynarodowych, Warszawa, Scholar.
• Madison A., [2001], The World Economy. A Millennial Perspective, Paris, OECD.
• Mała Encyklopedia Ekonomiczna, [1974], Warszawa, PWE.
• Mały Rocznik Statystyczny 1939, [1939], Warszawa, GUS, s. 163.
• Skodlarski J., Matera R., [2004], Gospodarka światowa. Geneza i rozwój, Warszawa, WN PWN.
• Sołdaczuk J., Misala J., [2001], Historia handlu międzynarodowego, Warszawa, PWE.
• Toniolo G., [1998], Europe's golden age, 1950-1973; speculations from a long-run perspective, "Economic History Review", nr 2.
• World Economic Survey 1963, [1964], L Trade and Development: Trends, Needs and Policies, New York 1964, UN.
• World Economic Survey 1990, [1990], Current Trends and Policies in the World Economy, New York 1990, UN.
• Word Economic Survey 1991, [1991], Current Trends and Policies in the World Economy, New York 1991, UN.
• Word Economic Survey 1993, [1993], Current Trends and Policies in the World Economy, New York 1993, UN.