Koncepcyjny i ewolucyjny wymiar controllingu

• Autorzy: Justyna Dobroszek , Anna Szychta

Warianty tytułu

The conceptual and evolutionary perspective on controlling

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Controlling jako zbiór działań, dla którego są charakterystyczne określone cele, zadania, metody i organizacja, znajduje zastosowanie w przedsiębiorstwach głównie obszaru niemieckojęzycznego od lat 60. XX w., wykazując przy tym różnorodność rozwiązań. W literaturze niemieckiej sformułowano dotychczas szereg koncepcji controllingu. Od początku lat 90. XX wieku koncepcje te znajdują coraz większe zainteresowanie w Polsce, a systemy controllingu zastosowanie w przedsiębiorstwach w naszym kraju. Celem artykułu jest włączenie się autorek do toczących się dyskusji w środowisku naukowym rachunkowości w Polsce na temat istoty, metod i roli controllingu oraz jego relacji z procesami zarządzania i z rachunkowością zarządczą, poprzez przedstawienie ustaleń i opinii wynikających z przeprowadzonych studiów literaturowych, obejmujących głównie publikacje niemieckojęzyczne. W szczególności celem artykułu jest prezentacja różnych interpretacji pojęcia „controlling” i definicji controllingu oraz wskazanie typów koncepcji controllingu, jakie sformułowano w toku ich rozwoju. W artykule przedstawiono w zarysie historię controllingu oraz tendencje jego rozwoju w krajach niemieckojęzycznych. Podjęto przy tym próbę objaśnienia wpływu Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) na zmianę relacji między controllingiem a systemem rachunkowości finansowej spółek publicznych w Niemczech, zobowiązanych do sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych według MSSF. (abstrakt oryginalny)

EN

Controlling as a set of activities having specific aims, objectives, methods and organisation has found widespread application since the 1960s, mainly in companies in German-speaking countries, with a considerable variety of solutions being used. Starting from the early 1990s, these solutions are attracting increasing interest in Poland and are being implemented in Polish companies. This paper aims to provide a contribution to the current discussion among the academic community in Poland on the nature, methods and role of controlling and its relation to management processes and management accounting, by presenting the findings of literature studies, which have mainly encompassed German publications. More specifically, the paper presents different definitions and interpretations of this concept, and approaches to controlling that emerged in the course of its evolution. It also presents a brief history of controlling and the directions of its future development, and attempts to identify the impact of the International Financial Reporting Standards (IFRS) on the change in the relationship between controlling and financial accounting in public companies in Germany, which are required to prepare and present financial statements in accordance with IFRS. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Controlling; Funkcje controllingu; Teoria kontroli; System kontroli; Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF)

EN

Controlling; Controlling function; Control theory; Control system; International Financial Reporting Standard

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2009
• Tom: 52
• Numer: nr 108
• Strony: 21--48

Twórcy

autor

Justyna Dobroszek

autor

Anna Szychta

Bibliografia

• Anthony R.N., Dearden J., Govindarajan V. (1992), Management Control Systems, 7. Auflage, Homewood.
• Becker A. (2004), Jeneseits des Kerns des Controlling: Management Accounting as Social and Institutional Practice, „Controlling&Management", marzec/kwiecień, nr 2.
• Becker A., Messner M. (2005), After Scandals: A German-Speaking Perspective on Management Accounting Research and Education, „European Accounting Review", Vol. 14, No. 2.
• Bramsemann R. (1978), Controlling, Moderne Wirtschaftsbücher: Betriebswirtschaftslehre., Funktionen und Institutionen, Gabler, Wiesbaden.
• Bramsemann R. (1993), Handbuch Controlling, 3. Auflage, Car Hanser Verlag, München, Wien.
• Brzezin W. (2001), Controlling. Modele teoretyczno-normatywne do zastosowania w przedsiębiorstwach polskich, CWN, Częstochowa.
• Busse von Colbe W. (Hersg.) (1990), Lexikon des Rechnungswesens, R. Oldenbourg Verlag, München, Wien.
• Czubakowska K. (1994), Przydatność rachunku wyników w controllingu, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 29, SKwP, Warszawa.
• Czubakowska K. (1997), Idea controllingu a funkcje Controllern, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 43, SKwP, Warszawa.
• Czubakowska K. (2005), Budżetowanie w controllingu, oddk, Gdańsk.
• Deyhle A. (1976), Management und Controlling - Brevier, Management Service, München.
• Duda-Piechaczek E. (2007), Controlling - wspieranie zarządzania przedsiębiorstwem, HELION, Gliwice.
• Duraj J. (2003), Controlling w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock.
• Franz K.P., Kajüter P. (2002), Zum Kern des Controlling, Sonderdruck aus: J. Weber, B. Hirsch (Hrsg.), Controlling als akademische Disziplin, Eine Bestandsaufnahme, Wiesbaden.
• Harbert L. ( 1982), Controlling - Begriffe und Controlling - Konzeptionen, Studienverlag Dr. N. Brockenmeyer, Bochum.
• Haring N., Prantner R. (2005), Konvergenz des Rechungswesen -State-of-the-Art in Deutschland und Österreich, „Controlling", Heft 3.
• Hartmann H.(1999), Bestandsmanagement und Controlling, Gernsbach.
• Heigl A. (1978), Controlling-Interne Revision, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, New York.
• Henzler H. (1974), Der Januskopfmuß weg, „Wirtschaftswoche", H. 38.
• Hoffmann W. (1972), Merkmale der Führungsorganisation, Eschenbach, Stuttgart.
• Horváth P. (1990), Controlling, Verlag Franz Vahlen, München.
• Horváth P. (2006), Controlling, Verlag Franz Vahlen, Stuttgart.
• Jaruga A., Ho S. S. H. (2002), Management accounting in transitional economies, „Management Accounting Research", December, Vol. 13, No. 4.
• Jaruga A., Nowak W., Szychta A. (2001), Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, wyd. II, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź.
• Jarugowa A. (1986), Rozdział 5, Rachunek kosztów w systemie kontroli podmiotowej, [w:] Jarugowa A., Skowroński J., Rachunek kosztów w systemie informacyjnym rachunkowości, PWE, Warszawa, wyd. III zmienione.
• Jones T.C., Luther R. (2005), Anticipating the Impact of IFRS on the Management of German Manufacturing Companies: Some Observations from a British Perspective, „Accounting in Europe", Vol. 2.
• Küpper H-U. (1988), Koordination und Interdependenz als Bausteine einer konzeptionellen und theoretischen Fundierung des Controlling, [w:J Lücke W., Betriebswirtschaftliche Steuerungs- und Kontrollprobleme, Wiesbaden.
• Küpper H.U., Weber J., Zünd A. (1990), Zum Verständnis und Selbstverständlich des Controlling. Thesen zur Konsensbildung, „Zeitschrift für Betriebswirtschaft", Nr 60.
• Liessmann K. (1986), Strategisches Controlling, [w:] Mayer E. (red.), Controlling-Konzepte. Perspektiven für die 90er Jahre, Verlag Gabler, Wiesbaden.
• Matschke M.J., Kolf J. (1980), Historische Entwicklung, Begriff und organisatorische Probleme des Controlling, „Die Betriebswirtschaft", 37. Jahrgang, Heft 4.
• Mayer E. (1986), Controlling als Führungskonzept, [w:J Mayer E. (red.), Controlling-Konzepte. Perspektiven für die 90er Jahre, Verlag Gabler, Wiesbaden.
• Nowak E. (red.) (1996a), Podstawy controllings Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Nowak E. (1996b), Rachunkowość w controllingu przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa.
• Płóciennik-Napierałowa J. (2001), Controlling - nowoczesne narzędzie zarządzania, „Rachunkowość", nr 6.
• Preißler P.R. (1984), Controlling auch in Klein- und Mittelbetrieben, RKW, Eschborn.
• Preißler P.R. (1999), Controlling. Lehrbuch und Intensivkurs, R. Oldenburg Verlag, München, Wien.
• Probst G.J.B., Schmitz-Dräger R. (1985), Controlling und Unternehmungsführung, Bern.
• Saunders EJ. (1996), Kontrola wewnętrzna w bankowości, FRRwP, Warszawa 1996.
• Sawicki K. (1992), Controlling a rachunkowość podmiotów gospodarczych, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 21, SKwP, Warszawa.
• Sawicki K. (1999), Problemy stosowania controllingu w polskich przedsiębiorstwach, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 48, SkwP, Warszawa.
• Schweitzer M. Friedl B. (1992), Beitrag zu einer umfassenden Controlling-Konzeption, [w:] K. Spermann, E. Zur (Hrsg.), Controlling. Grundlagen - Informationssysteme -Anwendungen, Gabler, Wiesbaden.
• Sobańska I. (2004), Potrzeba integracji rachunkowości zarządczej i rachunkowości finansowej w praktyce jako efekt zmian zasad sporządzania sprawozdań finansowych w Polsce i w krajach Unii Europejskiej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 18(74), SKwP, Warszawa.
• Sobańska I. (2006), Rozdział 2. Rachunkowość zarządcza, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Sobańska I. (2009), Rozdział 2. Rachunkowość zarządcza, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Szychta A (1992), Rachunkowość jako narzędzie operatywnego i strategicznego controllingu, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 20, SKwP, Warszawa.
• Szychta A. (1997), Controlling a rachunkowość, [w:] A. Jarugowa, W.A. Nowak, A. Szychta, Zarządzanie kosztami w praktyce światowej, oddk, Gdańsk.
• Szychta A. (2005), Rola współczesnych specjalistów do spraw rachunkowości zarządczej w świetle ewolucji jej zakresu i metod „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 25 (81), SKwP, Warszawa.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo UL, Łódź.
• Tyrała P., Stępniewski B. (2003), Controlling - nowoczesną metodą zarządzania strategicznego, wyd. Adam Marszałek, Toruń.
• Vollmuth HJ. (1993), Controlling - planowanie, kontrola, zarządzanie, PLACET, Warszawa.
• Wagenhofer A. (2006), Zusammenwirken von Controlling und Rechnungslegung nach IFRS, [in:] Hersg. A. Wagenhofer, Controlling und IFRS-Rechnungslegung - Konzepte, Schnittstellen, Umsetzung, ERICH SCHMIDT VERLAG, Berlin.
• Weber J. (2001), Wprowadzenie do controllingu, Profit, sp. z o.o., Katowice.
• Wickenhaüser F. (1970), EDV— Instrument des Controllers, München.
• Ziegenbein K. (2000), Kompakt-Training Controlling, Friedlich Diehl Verlag, Ludwigshafen.
• Zünd A. (1978), Begriffsinhalte Controlling-Controller, [w:] Handbuch Revision, Controlling, Consulting, Verlag Moderne Industrie, München.