Problem internowania polskich wojskowych w Szwecji w latach 1939-1940

• Autorzy: Konrad Piątkowski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kiedy 1 IX 1939 roku wybuchła II wojna światowa, polskie siły zbrojne podjęły walkę w obronie polskiego wybrzeża. Pomimo nieszczędzenia wysiłków, również ze strony pięciu polskich okrętów podwodnych, przegrana okazała się jednak nieunikniona. Podczas walk wspomniane jednostki, w tym ORP Sęp, ORP Ryś oraz ORP Żbik wkrótce zaczęły odczuwać brak paliwa. Kolejnym problemem okazały się poważne uszkodzenia wymienionych okrętów. I tak 3 IX 1939 roku, ORP Sęp został zaatakowany w okolicach Gotlandii, gdzie doznał uszkodzeń silnika oraz kiosku. Z biegiem czasu szybko pogarszał się stan techniczny jednostki, czyniąc ją wkrótce niezdatną do dalszej wałki. Pierwotne plany dotyczące ewakuacji polskich jednostek do Anglii musiały w takiej sytuacji ulec zmianie. Biorąc pod uwagę ogólną kondycję okrętów i ich załóg, podjęto decyzję o zawinięciu do portów Szwecji. Kraj ten po wybuchu wojny polsko - niemieckiej ogłosił bowiem neutralność. Dlatego też we wrześniu 1939 roku trzy wzmiankowane polskie jednostki zostały tam internowane. Załogi i okręty wróciły do Polski dopiero po zakończeniu wojny.(abstrakt oryginalny)

EN

When on September 1, 1939 the Second World War broke out, the Polish armed forces undertook defense of the Polish coast. Despite the fact that the armed forces, including five Polish submarines, spared no effort, defeat proved to be inevitable. During combat, the aforementioned units, including ORP Sęp, ORP Ryś, and ORP Żbik soon began to suffer from fuel shortage. Another problem that transpired was the severe damage to the aforementioned ships. On September 3, 1939 ORP Sęp was attacked en route to Gotland, sustaining damage to her engine and conning tower. As time went by the technical condition of the unit deteriorated, soon making it hors de combat. In that situation, initial plans concerning evacuation of Polish units to England had to be changed. Taking into consideration the general condition of ships and their crew, the decision has been made to enter the harbours of Sweden, as this state declared neutrality after the Polish-German war had broken out. On September 14 to 26, 1939 the three aforementioned Polish units were interned there. The crew and ships came back to Poland only after the war had ended.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wojna Światowa II; Marynarka wojenna; Neutralność polityczno-militarna; Siły zbrojne

EN

World War II; Navy; Military-political neutrality; Armed forces

• Czasopismo: Zeszyt Naukowy / Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 9
• Strony: 102--121

Twórcy

autor

Konrad Piątkowski

Bibliografia

• Dokumenty archiwalne: Archiwum Akt Nowych (AAN)
• Poselstwo RP w Sztokholmie, sygn. 2/497/0/68.
• Archiwum Nauki PAN/PAU oddział w Krakowie.
• Materiały prof. Vetulaniego. Materiały działalności organizacyjno-społecznej. Internowanie w Rumunii. Komunikaty prasowe 13 X-12 XI 1939, sygn. sygn. K III-58, 130.
• Centralne Archiwum Wojskowe (CAW)
• Relacje o działaniach obrony morskiej wybrzeża, sygn. II/3/9.
• Rozkaz do załóg polskich łodzi podwodnych "Sęp", "Ryś", "Żbik" internowanych w Szwecji, sygn. II/3/9.
• Wojskowe Biuro Badań Historycznych. Zbiory Specjalne Biblioteki Naukowej (WBBH ZSBN)
• Formacje Polskie na Zachodzie, sygn. V/20/43.
• Dokumenty wydane drukiem: Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej (red. nauk. M. Zgórniak T. 1, październik 1939-czerwiec 1940) oprac. W. Rojek, A. Suchcitz, Kraków 1994.
• Protokół Posiedzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1939 roku. Załącznik 7B. Opieka nad Uchodźcami.
• Protokół Posiedzenia Rady Ministrów z dnia 23 listopada 1939 roku. Załącznik 8M. Sprawy personalne PCK i PBP.
• Protokół z Posiedzenia Rady Ministrów z dnia 1 marca 1940 roku. Wniosek Ministra Opieki Społecznej w sprawie uchwalenia regulaminu władz i organów opieki nad uchodźcami.
• Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1939 Wrzesień-Grudzień, red. W. Rojek, Warszawa 2007.
• 11 października, telegram szyfrowy ministra spraw zagranicznych do posła w Sztokholmie w sprawie pomocy dla jeńców.
• 15 listopad, telegram szyfrowy podsekretarza stanu do posła w Sztokholmie w sprawie opieki Szwecji nad interesami polskimi w Belgii i Holandii.
• 16 listopad, telegram szyfrowy posła w Sztokholmie o opiece nad obywatelami polskimi.
• 22 listopada, telegram szyfrowy posła w Sztokholmie w sprawie zakończenia opieki Szwecji nad interesami Polski w Niemczech.
• 28 listopada, list sekretarza generalnego do ambasadora przy Stolicy Apostolskiej: działalność, cele, i plany rządu i MSZ.
• Monografie: Ajnenkiel A., Prawne aspekty zjawiska jeniectwa i internowania (do II wojny światowej), [w:] Internowanie żołnierzy polskich w latach II wojny światowej, red. nauk. Dubicki T., Panecki T., Tarnowskie Góry 2004.
• Batowski H., Z dziejów dyplomacji polskiej na obczyźnie (wrzesień 1939-lipiec 1940), Kraków-Wrocław 1984.
• Batowski H. Agonia pokoju i początek wojny, Poznań 1984.
• Bierzanek R., Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1992.
• Damski Z., ORP Orzeł, Warszawa 2000.
• Dyskant J.W., Okręty Polskiej Marynarki Wojennej internowane w Szwecji 1939-1945, [w:] Internowanie żołnierzy polskich w latach II wojny światowej, red. nauk. Dubicki T., Panecki T., Tarnowskie Góry 2004.
• Flemming M., Międzynarodowe prawo wojenne, Warszawa 1978.
• Góralczyk W., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 1996.
• Konecki T, Skandynawia w drugiej wojnie światowej, Warszawa 2003.
• Kornatowski A., Okręty szkolne Polskiej Marynarki Wojennej, Warszawa 1990.
• Kosiarz E., Druga wojna światowa na Bałtyku, Gdańsk 1988.
• Kosiarz E., Flota Białego Orła, Gdańsk 1980.
• Kosiarz E., Polacy na morzach 1939-1945, Warszawa 1969.
• Kozaczuk W., Bitwa o tajemnice: służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939, Warszawa 1999.
• Leśko T., Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych, Warszawa 1982.
• Morgała A., Polskie samoloty wojskowe 1918-1939, Tom I, Warszawa 1972.
• Pepłoński A., Skandynawia i państwa bałtyckie, [w:] Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, Tom I, pod red. T. Dubickiego, D. Nałęcz, T. Sterling, Warszawa 2004.
• Pertek J., Wielkie dni małej floty, Poznań 1987.
• Roman W. K., Uwarunkowania polityczno-militarne oraz aspekty formalnoprawne internowania żołnierzy polskich w państwach nadbałtyckich we wrześniu 1939 roku, [w:] Internowanie żołnierzy polskich w latach II wojny światowej, red. nauk. Dubicki T., Panecki T., Tarnowskie Góry 2004.
• Roman W. K., W obozach i konspiracji - działalność niepodległościowa żołnierzy polskich na Litwie i Wileńszczyźnie, wrzesień 1939 r-czerwiec 1941, Warszawa 2002.
• Rzepniewski A., Obrona wybrzeża w 1939 roku, Warszawa 1970.
• Szubański R., W obronie polskiego nieba, Warszawa 1978.
• Wspomnienia: Mitkiewicz L., Wspomnienia kowieńskie 1938-1939, Warszawa 1990.
• Informatory: Encyklopedia II wojny światowej, red. K. Sobczak, Warszawa 1975.