Analiza funkcjonowania systemów ABC w przedsiębiorstwach działających w Polsce

• Autorzy: Tomasz Wnuk-Pel

Warianty tytułu

Analysis of ABC systems application in Polish enterprises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest analiza stanu rozpowszechnienia rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwach w Polsce, w szczególności zaś analiza problemów pojawiających się w procesie wdrożenia, struktury systemów ABC oraz sposobów wykorzystania informacji z systemów rachunku kosztów działań. Wnioski z przeprowadzonych badań mają znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Z praktycznego punktu widzenia, przedsiębiorstwa rozważające implementację ABC w przyszłości powinny mieć świadomość czynników wpływających na implementację ABC, jak również problemów, które mogą się w procesie implementacji pojawić. Menedżerowie rozważający implementację ABC muszą zdawać sobie sprawę z poziomu szczegółowości i sposobów budowy systemu informacyjnego rachunku kosztów działań. Mogą oni również skorzystać z wiedzy o sposobach wykorzystania informacji z systemów rachunku kosztów działań. Wiedza ta może sprzyjać podejmowaniu lepszych decyzji dotyczących implementacji systemów ABC, a jeżeli decyzja o implementacji zostanie podjęta, może się przyczynić do zwiększenia prawdopodobieństwa zakończenia procesu wdrożenia sukcesem. Z teoretycznego punktu widzenia, przeprowadzone badania mogą się przyczynić do określenia ogólnej tendencji: modyfikacje systemów rachunku kosztów w przedsiębiorstwach w Polsce oraz wdrażanie nowoczesnych metod rachunkowości zarządczej, takich jak ABC, zmierza w podobnym kierunku jak praktyka rachunkowości zarządczej na świecie. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of this paper is to explore the application of activity-based costing in companies in Poland, and more specifically, to analyse problems in ABC implementation, the structure of ABC systems and the ways in which ABC information is used. Findings of the research have both practical and theoretical implications. First, from the practical point of view, future implementers of ABC systems should be aware of factors actually influencing ABC implementation as well as problems which can be encountered during the implementation process. Managers considering activity-based costing implementation may see the level of detail and methods of constructing an ABC information model. They may also benefit from the knowledge of how information generated by an ABC system is actually used by companies. All this may help to make a better decision about ABC implementation and if the decision is to implement ABC, it may help to do it successfully. From the theoretical point of view the research carried out makes it possible to establish a general tendency: modifications in costing systems applied in Polish enterprises and development of management accounting practices such as ABC follow the same general direction as management accounting practice in the world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunek kosztów działań; Badania naukowe; Badania ankietowe; Charakterystyka przedsiębiorstwa; Konkurencyjność przedsiębiorstwa

EN

Activity Based Costing (ABC); Scientific research; Questionnaire survey; Company characteristics; Enterprise competitiveness

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2009
• Tom: 50
• Numer: nr 106
• Strony: 127--160

Twórcy

autor

Tomasz Wnuk-Pel

Bibliografia

• Ask U., Ax C. (1992), Trends of the development of product costing practices and techniques - a survey of Swedish manufacturing industry, referat prezentowany na 15 Kongresie EAA w Mardycie, Hiszpania.
• Bamber L., Hughes K. (2001), Activity-based costing in the service sector: The Buckeye National Bank, [w:] Issues in Accounting Education, sierpień, s. 381-408.
• Bellis-Jones R., Hand M. (1989), Seeking out the profit dissipators, „Management Accounting (UK)", wrzesień, s. 48-50.
• Béseos P.L., Cauvin E., Gosselin M., Yoshikawa T. (2001), The implementation of ABCM in Canada, France and Japan: A cross national study, referat prezentowany na 24 Kongresie EAA 18-20 kwietnia w Atenach, Grecja.
• Brewer P.C. (1998), Developing a data center chargeback system using ABC, „Journal of Cost Management", maj/czerwiec, s. 41-47.
• Brimson J. (1991), Activity accounting, John Wiley and Sons, Nowy Jork.
• Brimson J., Fraser R. (1991), The key factors of ABB, „Management Accounting (UK)", styczeń, s. 42-43.
• Campbell R.J., Brewer P., Mills T. (1997), Designing an information system using activity-based costing and the theory of constraints, „Journal of Cost Management", styczeń/luty, s. 16-25.
• Carr L.P. (1993), Unbundling the cost of'hospitalisation, „Management Accounting", październik, s. 43-48.
• Cinquini L., Collini P., Mirelli A., Quagli A., Silvi R. (1999), A survey of cost accounting practices in Italian large and medium manufacturing firms, referat prezentowany na 22 Kongresie EAA 5-7 maja w Bordeaux, Francja.
• Cooper R. (1985), Schrader Bellows (B), Case No: 9-186-051. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Cooper R. (1994), Activity based costing for improved product costing, [w:] Brinker B., (red.) Handbook of cost management, Nowy Jork, Warren, Gorham and Lamont.
• Cooper R., Kaplan R. (1991), The design of cost management systems. Text, cases and readings, Prentice-Hall International Edition, Englewood Cliffs.
• Cooper R., Turney P. (1988), Tektronix: Portable Instruments Division (A), Case No: 9-188-142, 1.14. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Cooper R., Weiss A. (1985), Schrader Bellows (A), Case No: 9-186-050. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Dolinsky L.R., Vollman T.E. (1991), Transaction based overhead considerations for product design, „Journal of Cost Management", lato, s. 7-19.
• Dyhdalewicz A. (2000), Kierunki usprawnień rachunku kosztów w wybranych przedsiębiorstwach produkcyjnych, Konferencja: Rachunkowość podmiotów gospodarczych w XXI wieku, Spała.
• Dyhdalewicz A. (2001), Wykorzystanie rachunku kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem — wyniki badań, [w:] Zarządzanie kosztami w przedsiębiorstwach w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską, Prace Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 33—38.
• Foster G., Swenson D.W. (1997), Measuring the success of activity-based cost management and its determinants, „Journal of Management Accounting Research", Vol. 9, s. 109-141.
• Friedman A.L., Lyne S.R. (1999), Success and failure of activity-based techniques: a long term perspective, Chartered Institute of Management Accountants, Londyn.
• Gierusz J., Kujawski A., Kujawski L. (1996), Stan obecny oraz kierunki ewolucji rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwach Polski północnej, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 35, SKwP, Warszawa, s. 41-47.
• Greeson C.B., Konakulah M.C. (1997), Implementing an ABC pilot at Whirlpool, „Journal of Cost Management", marzec/kwiecień, s. 16-21.
• Hauer G. (1994), Hiererchische kennzahlenorientierte Entscheidungsrechnung - Ein Beitrag zum Investitions und Kostenmanagement, D. Phil. Thesis, Regensburg, [w:] Management accounting. A German perspective, Scherrer G., [w:] Bhimani A. (1996), Management accounting. European perspectives, Oxford University Press.
• Hopper T., Otley D., Scapens. R. (2001), British management accounting research: whence and whither: opinions and recollections, „British Accounting Review", Vol. 33, s. 263-291.
• Horvath P., Gleich R., Schmidt S. (1998), Linking target costing to ABC at a US automotive supplier, „Journal of Cost Management", marzec/kwiecień, s. 16-24.
• Hubbell W.W. (1997), A case study in economic value added and activity based management, „Journal of Cost Management", listopad/grudzień, s. 16-24.
• Innés J., Mitchell F. (1995), A survey of activity-based costing in the U.K.'s largest companies, „Management Accounting Research", s. 137-153.
• Innés J., Mitchel F. (1998), A practical guide to activity-based costing, CIMA, London.
• Innés J., Mitchell F. (2000), Activity based costing in the U.K. 's largest companies: a comparison of 1994 and 1999 survey results, „Management Accounting Research", nr 11, s. 349-362.
• Januszewski A. (2005), Stosowanie rachunku kosztów działań w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań empirycznych, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza", nr l, s. 35-39.
• Januszewski A., Gierusz J. (2004), Możliwości wdrożenia rachunku kosztów działań -wyniki badań empirycznych, „Rachunkowość", nr 7, s. 19-23.
• Januszewski A., Kosińska M. (2004), Specyfika rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwie usług ciepłowniczych, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza", nr 11, s. 13-19.
• Jarugowa A., Skowroński J. (1994), O wierny obraz rachunku kosztów, „Rachunkowość", nr 4, s. 166-172.
• Johnson H.T., Kaplan R.S. (1987), Relevance lost. The rise and fall of management accounting, Harvard Business School Press.
• Jonez J.W., Wright M.A. (1987), Material burdening: management accounting can support competitive strategy, „Management Accounting (USA)", sierpień, s. 27-31.
• Kaplan R. (1984), The role of empirical research in management accounting, „Accounting, Organization and Society", Vol. 11, nr 415, s. 429-152.
• Kaplan R. (1986), The evolution of management accounting, „The Accounting Review", lipiec, s. 390-418.
• Kaplan R. (1989), Kanthal (A), Case No: 9-190-002, 1.13. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Kaplan R. (1992), Euclid Engineering, Case No: 9-194-031, 1.19. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Kaplan R.S. (1994), Flexible budgeting in activity based costing framework, „Accounting Horizons", czerwiec, s. 104-109.
• Kaplan R., Klein N. (1996), Activity-based management at Stream International, Case No: 9-196-134, 1.25. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Kaplan R., Morton O.P. (1992), The Balanced Scorecord-Measures that Drive Performance, „Harvard Business Review", January-February, s. 71-79.
• Karmańska A. (2003), Rachunkowość zarządcza ubezpieczyciela. Modelowanie na podstawie rachunku kosztów działań, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 297-315.
• Kinast A. (1993), Modernizacja rachunku kosztów, „Rachunkowość", nr 6, s. 6-12.
• Krumwiede K.R. (1998), The implementation stages of activity-based costing and the impact of contextual and organizational factors, „Journal of Management Accounting Research", Vol. 10, s. 239-277.
• Kujawski J., Ossowski M. (2000), Przesłanki wdrożenia rachunku kosztów działań w Proelco Industrial, Konferencja: Rachunkowość podmiotów gospodarczych w XXI wieku, Spała.
• Lukka K., Granlund M. (1996), Cost accounting in Finland: current practice and trends of development, „The European Accounting Review", Vol. 5, nr 1, s. 1-18.
• McGowan A.S., Klammer T.P. (1997), Satisfaction with activity-based costing cost management implementation, „Management Accounting Research", Vol. 9, s. 217-237.
• Palmer R., Green L. (1999), ITT Automotive North America: A case study requiring use of benchmarking, activity/process analysis, and reengineering concepts, [w:] „Issues in Accounting Education", sierpień, s. 465-496.
• Pierce B. (2004), Activity based costing: The Irish experience: true innovation or passing fad?, „Accountancy Ireland", październik, s. 28-31.
• Radek M., Schwarz R. (2000), Zmiany w rachunkowości zarządczej w polskich przedsiębiorstwach w okresie transformacji systemu gospodarczego (na podstawie badań empirycznych), „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom l (57), SKwP, Warszawa, s. 58-83.
• Scapens R. (2004), Innovation in management accounting practice and research in the United Kingdom, 4th Conference on New Directions in Management Accounting: Innovations in Practice and Research, Bruksela, grudzień.
• Shields M.D. (1995), An empirical analysis of firms' implementation experiences with activity-based costing, „Journal of Management Accounting Research", Vol. 7, jesień, s. 148-166.
• Sobańska I. (2002), Jak się zmienia praktyka rachunkowości zarządczej na przełomie XX i XXI wieku? (część II - Polska), „Controlling i Rachunkowość Zarządcza", nr l, s. 6-11.
• Sobańska L, Szychta A. (1995), Management accounting in Polish companies in the period of structural transformation, referat prezentowany na 18 Kongresie EAA, 10-12 maja, Birmingham, Anglia.
• Sobańska L, Wnuk T. (2000a), Causes and directions of changes in management accounting practice in Poland, referat prezentowany na Konferencji: Ekonomia i zarządzanie -problemy bieżące i metodologia, maj, Kowno, Litwa.
• Sobańska L, Wnuk T. (2000b), Zmiany w praktyce rachunkowości na przełomie XX i XXI wieku, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", tom 56, SKwP, Warszawa, s. 215-221.
• Sweeny R.B., Mays J.W. (1997), ABM lifts bank's bottom line, „Management Accounting", marzec, s. 21-26.
• Szadziewska A. (2002), Rachunek kosztów w przedsiębiorstwach produkcyjnych północnej Polski — stan i kierunki zmian, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", Vol. 9 (65), SKwP, Warszawa, s. 90-1 12.
• Szadziewska A. (2003), Wybrane zagadnienia z zakresu wykorzystania rachunku kosztów przedsiębiorstw działających na terenie Polski i Niemiec, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 12 (68), SKwP, Warszawa, s. 54-65.
• Szychta A. (2001), Zastosowanie metod rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwach w Polsce, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 5 (61), SKwP, Warszawa, s. 101-119.
• Szychta A. (2002), The scope and application of management accounting methods in Polish enterprises, „Management Accounting Research", Vol. 13, No. 4, s. 401-418.
• Szychta A. (2006), Praktyka rachunkowości zarządczej w Polsce w świetle wyników badań ankietowych, [w:] Sobańska I., Nowak W. A. (red.), Międzynarodowe i krajowe regulacje rachunkowości i ich implementacja: wyzwania i bariery, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo UL, Łódź, s. 222-250.
• Świderska O.K., Pielaszek M. (2001), Rachunek kosztów działań w zarządzaniu przedsiębiorstwem w branży farmaceutycznej, [w:] Micherda B. (red.), Ewolucja polskiej rachunkowości na tle rozwiązań światowych, Kraków.
• Świderska O.K., Pielaszek M. (2002), Wpływ koncepcji obiektowego rachunku kosztów na proces budżetowania, [w:] Krawczyk W. (red.), Budżetowanie działalności jednostek gospodarczych — teoria i praktyka, Część III, Kraków, s. 261-266.
• Świderska O.K., Rybarczyk K., Pielaszek M. (2002), Obiektowy rachunek kosztów, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 8 (64), SKwP, Warszawa, s. 223-228.
• Wisner P., Roth H. (1998), Metalworks Company, Issues in Accounting Education, November, s. 1043-1058.
• Wnuk T. (2000), Rachunek kosztów działań — konsekwencje niespełnienia podstawowych założeń modelu (studium przypadku), „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom l (57), SKwP, Warszawa, s. 110-132.
• Wnuk-Pel T. (2005), Implementacja rachunku kosztów działań w średniej wielkości polskim przedsiębiorstwie, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 29 (85), SKwP, Warszawa, s. 122-153.
• Wnuk-Pel T. (2006), Struktura systemów ABC w przedsiębiorstwach działających w Polsce: analiza przypadków, [w:] Sobańska L, Nowak W.A. (red.), Międzynarodowe i krajowe regulacje rachunkowości i ich implementacja: wyzwania i bariery, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Wnuk-Pel T. (2008) , Wdrożenie rachunku kosztów działań w średniej wielkości firmie produkcyjnej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", tom 42 (98), SKwP Warszawa, s. 383-396.
• Yoshikawa T., Innés ]., Mitchell F. (1992), Activity based cost information: its role in cost management, „The Journal of Management Accounting", Japonia, jesień, s. 43-54.
• Zimmermann J.L. (2001), Conjectures regarding empirical management accounting research, „Journal of Accounting and Economics", Vol. 1, nr 32, s. 411-427.