Formy i ograniczenia racjonalności metodologicznej badań naukowych

• Autorzy: Zygmunt Leśkiewicz

Warianty tytułu

Forms and Limitations of Methodological Rationality of Scientific Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współczesnej nauki nie da się podporządkować schematom racjonalności wypracowanym w kręgu zwolenników Kartezjusza i F. Bacona. Na tej podstawie można kwestionować jedynie swoisty folklor racjonalności, w którym konstruowano idealne wzorce pozbawione odniesienia do praktyki badawczej. O ich kształcie decydowały: Kartezjuszowska wiara w potęgę matematyki, Baconowski kult empirii, Millowskie przekonanie o potędze indukcji. Popularność Baconowskich i Millowskich wzorców racjonalnej metodologii doprowadziła do zjawiska nazywanego przez historyków nauki beatyfikacją Bacona. (fragment tekstu).

EN

The article expresses the author’s strong belief that contemporary science cannot be submitted to the Schemas of rationality worked out under the influence of R. Descarte’s and F. Bacon’s thoughts. For a long time J.S. Mill’s The System of Logic has been thou¬ght to be the crowning achievement of research on the point of scientific method. In this case searching for the general theses of science was to happen through the observation of facts and gradual generalization of its results. Deep changes in the conceptions of scientific rationality which have occured under the influence of the discoveries of natural science, allow stating that the majority of contemporary research is part of the phase of postnormal science. The sense of this exp¬ression ist that even the most perfect intellectual procedures will produce valueless re¬sults if the accepted initial data are simplified or false. However, a certain type of ideali¬zation and simplification is indispensable in science. Each of these procedures is burde¬ned with certain arbitrariness which affects the results of research quite considerably. The emphasized factors put an end to the traditional rationality. Science does not give univocal explicit answers to all asked questions but entangles them in an intricate maze of possibilities dependent on accepted simplifications and valuing. All that has an influence on the change of the conceptions of methodological rationality and impels to look for new patterns characteristic of postnormal science.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauka; Racjonalność; Badania naukowe; Metodologia badań

EN

Science; Rationality; Scientific research; Research methodology

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Informatica
• Rocznik: 1997
• Numer: nr 8
• Strony: 139--155

Twórcy

autor

Zygmunt Leśkiewicz

Bibliografia

• 1994; ten¬że: Racjonalność w ekonomii. Szczecin 1994.
• Bierstedt R..: The Social Order. New York 1956, s. 8.
• Bridgman P.W.: The Intelligent Individual and Society. New York 1938, s. 67.
• Carnap R.: Intellectual Autobiography. [w:] The Philosophy of Rudolf Canrap. LaScalle, Open Court 1963, s. 57.
• Carnap R.: Testability and Meaning. New Haven 1950.
• Dawson J.W.: The Reception of Gödel’s Theorem in Focus. London 1988, s. 77.
• Feyerabend P.K.: Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge. London 1975, s. 189.
• Feyerabend P.K.: In Defence of Aristotle: Comments on the Condition of Content Increase. [w:] Progress and Rationality in Science. Dordrecht 1978, s. 175.
• Giere R.: Constructive Realism. [w:] Images of Science. Essays on Realism and Empiricism. Chicago 1985, s. 97.
• Hume D.: Badania dotyczące rozumu ludzkiego. Warszawa 1977, s. 200.
• Keynes J.M..: Treatise on Probability. Cambridge 1921, s. 249.
• Keynes J.M.: Newton, the Man. [w:] Newton Tercenary Celevrations. Cambridge 1947, s. 27-34.
• Lakatos I.: Newton’s Effect on Scientific Standards. [w:] Philosophical Papers, t. 1, Cambridge 1980, s. 221.
• Leśkiewicz Z., Leśkiewicz I..: Epistemologia ewolucjonistyczna prorynkowego zachowania przedsiębiorstwa. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Prace Katedry Mikroekonomii 1995, nr 1.
• Leśkiewicz Z., Leśkiewicz I.: Analiza fenomenologiczna paradygmatu racjonalności ekono¬micznej. Folia Oeconomica Stetinensia 1995, nr 2.
• Leśkiewicz Z.: Analiza racjonalności hipotez indukcyjnych -według kryterium użytecz-ności. Studia Informatica 1992, nr 5.
• Leśkiewicz Z.: W sprawie niektórych tendencji metodologicznych we współczesnych badaniach ekonomicznych. Zamiast wstępu. Folia Oeconomica Stetinensia. Szczecin Penrose R.: The Emperar’s New Mind. Oxford 1989, s. V.
• Suppe F.: What’s Wrong with the Receired View on the Structure of Scientific Theories? Philosophy of Science 1972, nr 39, s. 1-19.
• The Philosophical Works of Descartes, t.l. Cambridge 1911, s. 14.
• Watkins J.: Corroboration and the Problem of Content-Comparison. [w:] Progres and Rationality in Science. Dordrecht 1978, s. 340.
• Życiński J.: Granice racjonalności. Warszawa 1993, s. 49.