W poszukiwaniu nowej roli? : sołtysi urbanizujących się wsi podmiejskich Wrocławia

• Autorzy: Katarzyna Kajdanek

Warianty tytułu

In Search of a New Role? : Village Leaders of Urbanizing Subarban Areas of Wrocław

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł omawia problem roli sołtysów tych wsi podmiejskich Wrocławia, które w ostatnich latach są poddane intensywnemu procesowi suburbanizacji i borykają się z problemem braku współpracy oraz z konfliktami pomiędzy starymi a nowymi mieszkańcami. Na wstępie uwaga została skupiona na charakterystyce społeczno-demograficznej osób pełniących funkcję sołtysa, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii, czy należą do grupy starych mieszkańców czy nowych mieszkańców wsi, oraz na motywach podjęcia tej roli. Następnie, na podstawie relacji sołtysów z ich dotychczasowej pracy określono najważniejsze kategorie sukcesów i rodzaje planów na przyszłość. Celem tej części opracowania było sprawdzenie, w jakim stopniu sołtysi uświadamiają sobie problem dezintegracji społecznej wsi podmiejskich i czy w związku z tym podejmują jakieś działania naprawcze. Główna część opracowania została poświęcona najbardziej palącej kwestii urbanizujących się wsi - konfliktom pomiędzy starymi i nowymi mieszkańcami oraz sposobom ich zaradzenia. Zidentyfikowano najważniejsze przeszkody w pracy sołtysów z obiema grupami mieszkańców: niedostateczny przepływ informacji na wsi oraz dominujący sposób kategoryzacji mieszkańców na „starych” i „nowych”. Wskazano także na możliwe środki zaradcze, np. wykreowanie płaszczyzn współpracy przebiegających na wskroś podziału na starych i nowych mieszkańców czy też skupienie się na dzieciach jako na beneficjentach podejmowanych działań. Opracowanie jest oparte na materiale zebranym w trakcie wywiadów swobodnych z sołtysami wsi podmiejskich Wrocławia. (abstrakt oryginalny)

EN

The article takes up the issue of social role fulfilled by village leaders in rural communities in the vicinity of Wrocław which are under the strong influence of the process of suburbanization. First of all, social and demographic profiles of village leaders were analyzed, especially the fact whether they belonged to the group of newcomers or the group of “old” inhabitants. It was also important to determine the categories of motives for taking up the role of leaders and their most important achievements to-date. The main focus of the research was on the issue of social disintegration of suburban communities and on the question whether village leaders were aware of it and, if so, whether they tried to take any remedial measures. The reason for social disintegration is the conflict between the newcomers and the old inhabitants attributable to differences in the ways of life that are determined by dissimilar systems of values. The stimulation of social capital and active attitudes of inhabitants is recognized as the most effective remedy to this situation. The most serious obstacles are the insufficient flow of information and the dominant character of division of inhabitants into newcomers and old residents. Possible remedies can be indicated: e.g. the creation of new planes of co-operation going across the preserved division, attention focused on children as the main beneficiaries of the undertaken actions. The presented analysis is based on the data collected during interviews with village leaders in rural communities in the suburban areas of Wrocław. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wieś; Urbanizacja; Strefy podmiejskie; Przemiany demograficzne

EN

Village; Urbanisation; Suburban areas; Demographic transformation

• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 1
• Strony: 87--105

Twórcy

autor

Katarzyna Kajdanek

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Bukraba-Rylska L, 2008: Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Dojwa K., Placety J., 2008: Wybrane aspekty statusu i roli sołtysa w świetle badań własnych. "Samorząd Terytorialny" 1-2: 5-16.
• Frysztacki K., 1997: Miasta metropolitarne i ich przedmieścia. Universitas, Kraków.
• Ilnicki D., 1996: Proces suburbanizacji w aglomeracji wrocławskiej na przykładzie budownictwa mieszkaniowego. "Studia Geograficzne" 65: 243-263.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S., 2006: Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Scholar, Warszawa.
• Kajdanek K., 2009: Ideał podmiejskiego zamieszkiwania a praktyki przestrzenne mieszkańców. Społeczno-kulturowy wymiar suburbanizacji na przykładzie wybranych osiedli strefy podmiejskiej Wrocławia. "Kultura i Społeczeństwo" 2: 21-43.
• Kajdanek K., 2011: Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja w Polsce na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia. NOMOS, Kraków.
• Laskowska-Otwinowska J., 2008: Globalne przepływy kulturowe a obecność nowoosadników na wsi polskiej. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 36. Tempus, Łódź.
• Leończuk J., 1997: Zapiski sołtysa. Mazd, Białystok.
• Lisowski A., Grochowski M., 2009: Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033 (http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_-krajowy/pol-ska_pohtyka_przestrzenna/prace_nad_kpzk_2008_2033/strony/prace%20-nad%20kpzk.aspx).
• Liszewski S., 1987: Strefa podmiejska jako przedmiot badań geograficznych. Próba syntezy. "Przegląd Geograficzny" 1-2: 65-79.
• Łyś W., 1978: Dzienniki sołtysów. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Majer A., 1997: Duże miasta Ameryki. Kryzys i polityka odnowy. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Matysiak I., 2009: Społecznicy czy urzędnicy? Współczesny kontekst i definicja funkcji sołtysa w opinii wybranych sołtysów i sołtysek z województwa świętokrzyskiego. Płeć jako czynnik różnicujący. W: Wartości, polityka, społeczeństwo. Red. M. Zahorska, E. Nasalska. Scholar, Warszawa.
• Ostrowski L., 1995: Kultura na wsi w opiniach sołtysów. Wyniki sondażu IERiGŻ z 1994 r. IE- RiGŻ, Warszawa.
• Pilichowski A., 2005: Presja miejska na obszary wiejskie. Perspektywa socjologiczna. XVIII Konwersatorium wiedzy o mieście: Współczesne procesy urbanizacji i ich skutki. Red. I. Jażdżewska. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Problem suburbanizacji, 2005. Red. P. Lorens. Urbanista, Warszawa.
• Przewodnik europejskiego sołtysa, 2008. Red. P. Fendrych. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Szczecin.
• Samorząd pomocniczy jako czynnik pobudzający społeczeństwo obywatelskie na wsi, 2010. Red. A. Sakson, P. Węgierkiewicz. Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów, Stowarzyszenie Fundamenty Silnego Państwa, Instytut Zachodni, Poznań.
• Sołtys w Europie: o skutecznym działaniu na zachodniopomorskiej wsi, 2004. Red. P. Fendrych. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Centrum Szkoleniowe, Szczecin.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.
• Wallis A., 1987: Ameryka - Miasto. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
• Węcławowicz G., Bański J. i in., 2006: Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku. Monografie 6. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Węgleński J., 1983: Urbanizacja: kontrowersje wokół pojęcia. PWN, Warszawa.
• Węgleński J., 1988: Metropolitalna Ameryka. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Więcław-Michniewska J., 2006: Krakowskie suburbia i ich społeczność. IGiGP Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Wrocław i strefa przymiejska jako układ osadniczy w interdyscyplinarnych badaniach planistów przestrzennych, 2000. Red. E. Bagiński. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• Wrocław oraz miasta i niektóre obszary województwa dolnośląskiego w wynikach badań socjourbanistycznych, 2002. Red. E. Bagiński. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• Wywiady nr 1-64, 2008-2009. K. Kajdanek. Forma elektroniczna.
• Zathey M., 2004: Proces suburbanizacji mieszkaniowej i symptomy segregacji społecznej w otoczeniu Wrocławia. "Wrocław 2000 Plus" 2: 94-106.
• Zathey M., 2005: Proces suburbanizacji w regionie miejskim Wrocławia - wrocławska strefa suburbialna. W: Problem suburbanizacji. Red. P. Lorens. Urbanista, Warszawa.