Kapitał zakładowy spółek kapitałowych w prawie polskim : istota - funkcje - perspektywy

• Autorzy: Zdzisław Gordon

Warianty tytułu

Share Capital in Stock Corporations under Polish Law : Nature - Functions - Perspectives

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kapitał zakładowy spółek kapitałowych to wyrażona w pieniądzu kwota, której równowartość wspólnicy obowiązani są wnieść do spółki i która nie może być przez spółkę wypłacona wspólnikom tak długo, jak długo spółka istnieje. Realizuje on trzy funkcje: prawną gospodarczą i zabezpieczającą. W tradycyjnym ujęciu najistotniejsze znaczenie ma funkcja zabezpieczająca (gwarancyjna), która oznacza, że stanowi on gwarancję ochrony wierzycieli spółki. W literaturze coraz częściej podważa się jednak zdolność kapitału zakładowego do realizacji tej funkcji i wysuwa się postulaty rezygnacji z konstrukcji kapitału zakładowego. W prawie polskim reforma kapitału zakładowego spółki z o.o. także wydaje się przesądzona. Nie do przyjęcia jest jednak całkowita rezygnacja z ochrony interesów wierzycieli, gdyż prawo musi zapewniać ochronę słabszych uczestników obrotu, a w takiej sytuacji wobec spółek kapitałowych znajduje się wielu drobnych przedsiębiorców. Za alternatywę wobec kapitału zakładowego uznać trzeba ochronę wierzycieli poprzez tzw. test wypłacalności, warunkujący wypłaty na rzecz wspólników od tego, by po wypłacie majątek spółki co najmniej równoważył jej zobowiązania. Nie jest ona jednak wolna od wad. Jeśli więc miałaby nastąpić rezygnacja z konstrukcji kapitału zakładowego i instrumentem chroniącym wierzycieli miałby być test wypłacalności, to konieczne wydaje się stworzenie swoistego bufora, który by zapobiegał wykorzystywaniu konstrukcji spółki z o.o. do przedsięwzięć o dużym stopniu ryzyka, z przerzuceniem znacznej części tego ryzyka na kontrahentów spółki, nie mówiąc już o jej wykorzystywaniu do zwykłych oszustw. Rolę takiego bufora mógłby stanowić obligatoryjny kapitał rezerwowy, wzorowany na rozwiązaniu przyjętym w niemieckiej UG, albo instytucja obligatoryjnego przekształcenia spółki bezkapitałowej w tradycyjną spółkę kapitałową z kapitałem zakładowym w razie osiągnięcia określonej wielkości obrotu w określonym czasie. (abstrakt oryginalny)

EN

Share capital of stock corporations is a monetary value whose equivalent shareholders are obliged to contribute to a company, and which cannot be paid back by a company to shareholders throughout its duration. Share capital exercises three functions: legal, economic and security-enforcing. From a traditional perspective the security (guarantee) function is the most important and it entails that share capital constitutes a guarantee of protecting a company's creditors. In the literature, however, the ability of share capital to perform this function has been more and more often undermined and consequently proposals are put forward to resign from the construction of share capital. The decision to reform share capital of a limited liability company in Polish law, too, seems already to have been decided upon. It is, however, unacceptable to completely resign from the protection of creditors' interests since the law must provide protection for weaker participants of trading such as small entrepreneurs in relation to stock companies. A serious alternative to share capital, however, seems to be the protection of creditors through the so-called solvency test, which subjects the payments for the benefit of shareholders to the condition that a company's assets at least balance its liabilities after such a payment. The protection of creditors based on the solvency test is not, however, free from faults. If the construction of share capital was to be resigned from and the solvency test was to be adopted to serve the function of a means of protecting creditors, it seems necessary to develop a characteristic buffer which would prevent using the construction of a limited liability company in high risk ventures and shifting a considerable amount of this risk on to the company's business partners, not to mention defending against making use of it for common fraud. The role of such a buffer might be played by an obligatory reserve capital based on the German UG model or the institution of obligatory transformation of a non-stock corporation into a traditional stock corporation with a share capital once it reaches a certain turnover in a prescribed period of time. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Spółki kapitałowe; Fundusz założycielski; Prawo; Kapitał zakładowy

EN

Capital company; Founding capital; Law; Share capital

• Czasopismo: Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 9
• Strony: 135--152

Twórcy

autor

Zdzisław Gordon

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu

Bibliografia

• Całus A., Prawo cywilne i handlowe państw obcych. Warszawa: Państwowe Wydaw. Ekonomiczne, 1979.
• Cejmer M., Napierała J., Sójka T. (red.), Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej. Kraków: Zakamycze, 2004. Seria: Europejskie prawo spółek, t. 1.
• Cejmer M., Zawicki K., Akcje bez określonej wartości nominalnej (akcje beznominałowe).[w:] Cejmer M., Napierała J., Sójka T. (red.), Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej. Kraków: Zakamycze, 2005, cz. 2. Seria: Europejskie prawo spółek, t. 2.
• Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy. Komentarz. Łódź: Łódzka Agencja Informacyjna, 1992.
• Gordon Z., Kapitał zakładowy i inne kapitały spółki. [w:] Gordon Z. (red.), Spółka akcyjna w praktyce. Warszawa: Verlag Dashöfer, 1999.
• Janczewski S., Prawo handlowe, wekslowe i czekowe. Warszawa 1946.
• Kidyba A., Prawo handlowe. Warszawa: Wydaw. C.H. Beck, 2002.
• Kruczalak K., Prawo handlowe. Zarys wykładu. Warszawa: Wydaw. Prawnicze LexisNexis, 2004.
• Lutter M., Reforma GmbH w Niemczech. Monitor Prawniczy 2008, z. 23.
• Łętowska E., Ochrona "słabszych" uczestników obrotu jako problem legislacyjny. Lublin: UMCS, 1982. Seria: Annales UMCS, vol. XXIX.
• Michalski M., Spółka akcyjna. Warszawa; Kraków: Oficyna a Wolters Kluwer business, 2008.
• Minas M., Aport w spółce kapitałowej. Gdańsk: Arche, 2005.
• Mróz T., Funkcje kapitału zakładowego a przedmiot wkładu w spółkach kapitałowych. [w:] Całus A. (red.), Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Ireneusza Weissa. Kraków: Zakamycze, 2003.
• Napierała J., Europejskie prawo spółek. Warszawa: C.H. Beck, 2006.
• Napierała J., Spółka akcyjna.[w:] Koch A., Napierała J. (red.), Prawo handlowe. Spółki handlowe - umowy gospodarcze. Kraków: Zakamycze, 2002.
• Opalski A., Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej. Studia Prawa Prywatnego 2008, z. 2.
• Opalski A., Kapitał zakładowy. Zysk. Umorzenie. Warszawa: Wydaw. Prawnicze LexisNexis, 2002.
• Opalski A., Kapitał zakładowy: skuteczny instrument ochrony wierzycieli czy przestarzała konstrukcja prawna? Próba porównania modeli ochrony wierzycieli w prawie państw europejskiej i Stanów Zjednoczonych. Kwartalnik Prawa Prywatnego 2004, z. 2.
• Oplustil K., Reforma kapitału zakładowego w prawie europejskim i polskim. [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach. Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
• Pawełczyk M., Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej. Radca Prawny 2002, z. 1.
• Radwan A., Sens i nonsens kapitału zakładowego - przyczynek do ekonomicznej analizy ustawowej ochrony wierzycieli spółek kapitałowych. [w:] Cejmer M., Napierała J., Sójka T. (red.), Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej. Kraków: Zakamycze, 2005, cz. 2. Seria: Europejskie prawo spółek, t. 2.
• Romanowski M., W sprawie spółki z o.o. "light" i efektywności kapitału zakładowego. Przegląd Prawa Handlowego 2010, z. 1.
• Romanowski M., Opalski A., O potrzebie zasadniczej reformy polskiego prawa spółek. Przegląd Prawa Handlowego 2008, z. 6.
• Sójka T., Umowa przewidująca odprowadzenie zysku przez spółkę akcyjną a zasada utrzymania kapitału zakładowego. [w:] Cejmer M., Napierała J., Sójka T. (red.), Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej. Kraków: Zakamycze, 2005, cz. 2. Seria: Europejskie prawo spółek, t. 2.
• Szajkowski A., Tarska M., Prawo spółek handlowych. Warszawa: C.H. Beck, 2004.
• Szumański A., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1988 r. Państwo i Prawo 1990, z. 2.
• Szumański A., Problem funkcji gwarancyjnej kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki kapitałowej. Państwo i Prawo 1997, z. 6.
• Szumański A., Spółka akcyjna.[w:] Pyzioł W., Szumański A., Weiss I., Prawo spółek. Bydgoszcz-Kraków: Branta, 2002.
• Szumański A., Wkłady niepieniężne do spółek kapitałowych. Warszawa: PWN, 1997.
• Wiśniewski A.W., Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny. Warszawa: Twigger, 1993, t. 3.
• Wiśniewski C., Funkcje kapitału zakładowego w spółce z o.o. Przegląd Podatkowy 1992.
• Dyrektywa Nr 77/91 /EWG z 13 grudnia 1976 r. w sprawie tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz zmian wysokości ich kapitału, Dz.Urz. UE 1977, nr L 026.
• Dyrektywa Nr 2006/68/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 września 2006 r. zmieniająca Dyrektywę Nr 77/91 /EWG w sprawie tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz Zmian wysokości ich kapitału, Dz.Urz. UE 2006, nr L 264.
• Rozporządzenie Rady (WE) Nr 2157/2001 z 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej, Dz.Urz. UE nr L.01.294.1.
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. 2002, nr 76, poz. 694, ze zm.
• Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. 2007, nr 168, poz. 1186, ze zm.
• Ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, Dz.U. nr 94, poz. 1037, ze zm.
• Ustawa z 13 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych, Dz.U. nr 118, poz. 747.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. - Kodeks handlowy, Dz.U. nr 57, poz. 502, ze zm.