Kwestia żydowska na przełomie XIX i XX wieku w ocenie tworzącego się polskiego ruchu narodowego

• Autorzy: Mieczysław Sobczak

Warianty tytułu

Jewish Question at the Turn of the 19th and 20th Century in the Eyes of the Polish National Movement

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że młody ruch narodowodemokratyczny interesował się postawą Żydów na ziemiach polskich, oceniając ją przede wszystkim pod kątem jej zgodności z interesami i dążeniami Polaków. Uwadze endeków nie uszły też przykłady sięgania po antysemityzm w okresie walk o zwiększenie wpływów politycznych (Galicja). Pierwsze oceny, choć podkreślały różnice zarysowujące się między Polakami a Żydami, nie były kategoryczne. Obok przejawów oddalania się Żydów od polskości (zwłaszcza tam, gdzie ulegali rusyfikacji i germanizacji) endecy widzieli wcale silne ich związki ze środowiskiem polskim w Królestwie i autonomicznej Galicji. Na tym tle zaznaczyła się charakterystyczna, dość jednostronna ocena R. Dmowskiego, który interpretował propolską postawę Żydów z wyraźną podejrzliwością, nie wierząc w szczerość ich ścisłego wiązania się z Polakami. Taki punkt widzenia prowadził do stopniowego zaostrzania stanowiska endecji wobec Żydów. Potwierdziły to lata późniejsze, kiedy przystąpiono do konkretyzowania programu polskiego nacjonalizmu. (fragment tekstu)

EN

The aim of the article Was analysing of the Jewish questions formulated by the nationalistic movement at the turn of 19th and 20th century. The movement paid attention to the decreasing importance of "the Polish element" among Jews and their superficial connections with Poles. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sytuacja społeczno-polityczna; Antysemityzm; Żydzi; Ruchy narodowo-wyzwoleńcze

EN

Social and political conditions; Anti-Semitism; Jews; National liberation movements

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne
• Rocznik: 1996
• Tom: 2
• Numer: nr 722
• Strony: 185--199

Twórcy

autor

Mieczysław Sobczak

Bibliografia

• Balaban M.: Żydzi w Austrii za panowania cesarza Franciszka Józefa I ze szczególnym uwzględnieniem Galicji 1848-1908. Lwów 1909, s. 31.
• Daszyński I.: Pamiętniki. T. 1. Warszawa 1957, s. 113-114, 151.
• Głąbiński S.: Wspomnienia polityczne. BO, rps. 400.954/11, cz. I-III, s. 5.
• Hageu W.W.: Germans, Poles and Jews. The nationality conflict in the Prussian East 1772-1914. Chicago-London 1980, s. 116.
• Hemmerling Z.: Stronnictwa ludowe wobec Żydów i kwestii żydowskiej. "Kwart. Hist." 1989 nr 1-2, s. 158-159.
• Hrabyk K.: Po drugiej stronie barykady. Spowiedź z klęski. BO, rps. 15352/11, 1.1, s. 75.
• Jabłonowski W.: Z biegiem lat. ВО, 12858/I, zesz. II, s. 148-149.
• Jastrzębiec J.L. (J.L. Popławski): Z całej Polski. "PW" 1897 nr 8, s. 178.
• Kornecki J.: Wspomnienia i szkice. Moje życie i moja wieś rodzinna 1884-1914. BO, rps. 13174/11, s. 118-120.
• Kozicki S.: Charakterystyka 'Głosu' z lat 1886-1894. [w:] Materiały do dziejów prasy ruchu - narodowego. BP AN Kr., 7829, k. 268.
• Kozicki S.: Historia ligi Narodowej 1887-1927. BO, rps. 13200/11, t II, s. 8.
• Kozicki S.: Pół wieku polityki demokratyczno-narodowej 1887-1939.
• Kozicki S.: Pół wieku życia politycznego. Pamiętnik. BPAN Kr., 7849, t. I, s. 106.
• Krzywicki L.: Wspomnienia. T. 3. Warszawa 1959, s. 328.
• Kulak T.: Jan Ludwik Popławski 1854-1908. Biografia polityczna. Wrocław 1989, vol. I, s. 230-241.
• Kutrzeba S.: Sprawa żydowska. Szkic historyczny. Lwów 1918, s. 78.
• Łętowski A.: Stosunki narodowe i kulturalne na Litwie. "PN" 1912 nr 8, s. 183.
• Marczewski J.: W sprawie oceny historii Narodowej Demokracji w zaborze pruskim. "Kwart Hist." 1969 nr 3, s. 667.
• Miłosz C., Venclova T.: Dialog o Wilnie. Paryż 1979, s. 5-31.
• Miłosz C.: Rodzinna Europa. Paryż 1959, s. 79-80.
• Morawski K.: Pamiętniki. T.l. BN, rps, Akc. 8629/1, s. 5-12.
• Orzechowski M.: Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku). Warszawa 1965, s. 129-130.
• Pobóg-Malinowski W.: Narodowa Demokracja 1887-1918. Fakty i dokumenty. Warszawa 1933, s. 87.
• Popławski J.L.: Nasze siły. Kraje Zabrane. "PW" 1902 nr 6, s. 425-432.
• Skrzycki R. (R. Dmowski): Listy Warszawiaka z Galicji. "PW" 1897 nr 1, 4, s. 5, s. 79-80.
• Szwedowski S.: Dzieje Ruchu Zetowego w Polsce (Związku Młodzieży Polskiej ,'Zetu' na tle historycznym 1886-1945). BO, rps. 15955/II, t. I, s. 106.
• Wapiński R.: Narodowa Demokracja 1893-1939. Wrocław 1980, s. 20-21.
• Wapiński R.: Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuch II wojny światowej. Wrocław 1994, s. 168.
• Wasilewski Z.: Warszawa współczesna w dwunastu obrazkach. Lwów 1903, s. 132.
• Wasilewski Z.: Życiorys 1865-1949. BPAN Kr., rps. 7859, s. 77-78, 89.
• Witos W.: Moje wspomnienia. T. 1. Paryż 1964, s. 135.