Deficit of Solar Radiation and Its Impact on the Lives of Urban Dwellers (Case Study: the City of Krakow)

• Autorzy: Dorota Matuszko

Warianty tytułu

Niedobory promieniowania słonecznego i ich wpływ na życie mieszkańców miasta (na przykładzie Krakowa)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Solar radiation is necessary for the proper development, maturing and functioning of the human body. A period of time when there was a deficit of solar radiation in the city of Krakow was identified and characterized. The period was selected based on diurnal values of cloudiness and sunshine duration from the years 1884-2009. An analysis of the impact of the deficit of solar radiation on the health and well-being of city dwellers was performed. Proposals were put forth on how to prevent the consequences of the lack of sunshine. (original abstract)

Promieniowanie słoneczne jest niezbędne do prawidłowego rozwoju, dojrzewania i funkcjonowania organizmu człowieka. Na podstawie dobowych wartości zachmurzenia i usłonecznienia z lat 1884-2009 scharakteryzowano okres z niedoborem promieniowania słonecznego w Krakowie. Stwierdzono, że w Krakowie, podobnie jak w innych miastach Polski, największe niedobory promieniowania słonecznego występują od połowy listopada do drugiej dekady stycznia. W tym okresie ze względów astronomicznych i meteorologicznych sumy dzienne usłonecznienia nie przekraczają dwóch godzin, a Słońce góruje na wysokości poniżej 20 stopni nad horyzontem. Z tych powodów do większości pomieszczeń w gęsto zabudowanym mieście nie dociera promieniowanie bezpośrednie. Ponadto, ze względu na sezon grzewczy panuje duże zanieczyszczenie w mieście ograniczające promieniowanie słoneczne. Usytuowanie Krakowa we wklęsłej formie terenu, częste inwersje temperatury i duża liczba dni z mgłą oraz w zimie znaczne pokrycie nieba przez chmury Stratus, utrudniają naturalne przewietrzanie miasta, powodując dużą koncentrację zanieczyszczeń i utrzymywanie się ich w powietrzu przez dłuższy czas. Krótki dzień, niskie położenie Słońca w zimie oraz często całkowite pokrycie nieba chmurami warstwowymi i duże stężenia zanieczyszczeń mogą być u wielu osób przyczyną złego samopoczucia i nasilenia dolegliwości związanych z tzw. Głodem słonecznym. Najlepszymi formami zapobiegania niedoborom promieniowania słonecznego w zimie są aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu i fototerapia. Urbaniści i architekci w projektach zabudowy miejskiej powinni uwzględniać optymalne rozwiązania, korzystne dla mieszkańców zarówno latem, jak i zimą. (oryginalny abstrakt)

Słowa kluczowe

EN

Public health; Climatology; City

PL

Zdrowie publiczne; Klimatologia; Miasto

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2011
• Numer: z. 126
• Strony: 29--40

Twórcy

autor

Dorota Matuszko

• Jagiellonian University in Krakow, Poland

Bibliografia

• Błażejczyk K., 2004, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Daniłowa N.A., 1988, Przyroda i nasze zdrowie, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Degirmendżić J., 2004, Zmiany usłonecznienia w Polsce i ich uwarunkowania cyrkulacyjne, [In:] K. Kożuchowski (ed.), Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce, Łódź, 9-23.
• Raszewski B. M., 1983, Próba wydzielenia naturalnych okresów synoptycznych na podstawie częstości typów cyrkulacji nad Polską, Przegląd Geofizyczny, 28, 2, 195-207.
• Kozłowska-Szczęsna T, Krawczyk B., Kuchcik M., 2004, Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka, IGiPZ PAN, monografie 4, Warszawa.
• Koźmiński Cz., Michalska B., 2005, Usłonecznienie w Polsce, Sunshine in Poland, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
• Kuczmarski M, 1984, Możliwości wykorzystania usłonecznienia do celów helioterapii, Dokumentacja Geograficzna, 1-2, 117-137.
• Kuczmarski M., 1990, Usłonecznienie Polski i jego przydatność dla helioterapii, Dokumentacja Geograficzna, 4, 67.
• Matuszko D., 2003, Cloudiness changes in Cracow in the 20* Century, International Journal of Climatology, 23, 8, 975-984.
• Matuszko D., 2009, Wpływ zachmurzenia na usłonecznienie i całkowite promieniowanie słoneczne (na przykładzie krakowskiej serii pomiarów), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Olszewski K., 1990, Zmiany dobowe wielkości zachmurzenia w różnych masach powietrznych, Przegląd Geofizyczny, 3-4, 169-174.
• Parczewski W., 1957, O współzależności miedzy rodzajami chmur a przebiegiem uslonecznienia, Przegląd Geofizyczny, 4, 209-219.
• Pużyński S., 2002, Depresja i zaburzenia afektywne, PZWL, Warszawa.
• Słomka J., 1957, Usłonecznienie we Wrocławiu, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Seria B, 79, Wrocław.
• Szponar A., 2003, Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Trybowski Cz., 1955, Zachmurzenie i usłonecznienie Rabki, Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 5, 3-15.
• Żmudzka E., 2007, Zmienność zachmurzenia nad Polską i jej uwarunkowania cyrkulacyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.