Miejska wyspa ciepła na tle naturalnego zróżnicowania termicznego obszaru położonego we wklęsłej formie terenu (na przykładzie Krakowa)

• Autorzy: Anita Bokwa

Warianty tytułu

Urban Heat Island Versus the Natural Air Temperature Diversity in an Area Located in a Concave Landform (Using an Example of Kraków)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Analiza codziennych wartości temperatury minimalnej i temperatury z godz. 00 UTC z lat 1991-1995 ze stacji Kraków-Ogród Botaniczny, Kraków-Balice, Garlica Murowana, Miechów, Igołomia, Libertów i Gaik-Brzezowa pozwoliła stwierdzić, że na północnym skłonie Pogórza Wielickiego (graniczącym z południową częścią miasta) w ciągu całego roku dominują nocą sytuacje inwersyjne (50,7-66,5% nocy w roku, w zależności od porównywanej pary stacji), o większym natężeniu w półroczu ciepłym niż chłodnym, zaś na południowym skłonie Wyżyny Krakowskiej (graniczącym z północną częścią miasta) - normalne uwarstwienie termiczne powietrza (49,6-74,6%). Inwersje temperatury między doliną a stacjami pogórskimi występują najczęściej latem, zaś między doliną a stacjami wyżynnymi zimą lub wiosną. Pomiary ze stacji naziemnych, usytuowanych na różnych wysokościach nad dnem doliny, dają tylko przybliżony obraz zróżnicowania temperatury powietrza w profilu pionowym. Mając na uwadze te zastrzeżenia, można jednak stwierdzić, że przez 25% nocy w roku w okolicy Krakowa występuje inwersja dolna o głębokości około 100 m, przez 28% inwersje temperatury o głębokości do 70 m, przez około 14% nocy w roku występuje zjawisko ciepłej strefy na stoku na skłonie Wyżyny, a przez 33% normalne uwarstwienie termiczne. Największa średnia intensywność m.w.c. (1,4°C) związana była z inwersją o głębokości do 70 m. Dla miast położonych we wklęsłych formach terenu intensywność m.w.c. powinno się wyznaczać osobno dla poszczególnych jego części usytuowanych na różnej wysokości względnej. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the paper is to present the concept of urban heat island determination in the case of a city located in a concave landform, with Kraków as an example. The data used were daily values of minimum air temperature and the temperature at 00:00 UTC from the period 1991-1995 from the following stations: Kraków-Botanical Gardens, Kraków-Balice, Garlica Murowana, Miechów, Igołomia, Libertów and Gaik-Brzezowa. Mean annual values of the chosen thermal characteristics (Table 1) show that the highest temperatures are observed at the stations in the Wieliczka Foothills (Libertów and Gaik-Brzezowa). Mean monthly values of the differences in minimum air temperature and the differences in the air temperature at 00:00 UTC between the non-urban stations located in the river valley (Kraków-Balice and Igołomia) and at the hilltops (Gaik-Brzezowa, Libertów in the south and Garlica Murowana and Miechów in the north) prove that in the southern part of the city, on the Wieliczka Foothills slope, the temperature inversion prevails all year long, with higher intensity in the warm half-year than in the cold one, while on the Kraków Upland slope, in the northern part of the city, the differences are rather small and show mainly normal stratification. (short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Klimatologia

EN

City; Climatology

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2009
• Numer: z. 122
• Strony: 111--132

Twórcy

autor

Anita Bokwa

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Baścik J., Zgud K., 1984, Ocena warunków klimatycznych zespołu mieszkaniowego na przykładzie osiedla XXX-lecia PRL w Krakowie, Biul. IKŚ, 3-4.
• Beral-Guyonnet I., 1997, Analyse spatiale des températures mensuelles dans l'agglomération lyonnaise : l'îlot de chaleur urbain / Spatial analysis of monthly temperatures in the city of Lyon, Géocarrefour, 72,4, 263-266.
• Bokwa A., Limanówka D., 2008, Mezoskalowe zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w dolinie Wisły w Krakowie i okolicy (1991-2005), Wiad. Meteor. Hydrol. Gosp. Wod., 2 (52), 3-4, 3-20.
• Bokwa A., Sikora S., Szymanowski M., 2008, Topoclimatic diversity of air temperature in Cracow (Topoklimatyczne zróżnicowanie temperatury powietrza na terenie Krakowa), [w:] K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak (red.), Klimat i bioklimat miast, Wyd. Uniw. Łódzkiego, Katedra Meteor, i Klimatol. UŁ, Łódź, 35-44.
• Drużkowski M., 1992, Wpływ ukształtowania terenu i miejskiej wyspy ciepła na stosunki termiczne Krakowa i okolic, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 23, 55-63.
• Fortuniak K., 2003, Miejska wyspa ciepła: podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne, Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź. German K., 2000-2001, Fizycznogeograficzne regiony województwa małopolskiego, Folia Geogr., Ser. Geogr.-Oecon., 31-32, 9-38.
• German K., 2007, Środowisko przyrodnicze Krakowa i jego wpływ na warunki klimatyczne, [w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowa w XX wieku, IGiGP UJ, Kraków, 11-19.
• Hess M., 1965, Pietra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich, Zesz. Nauk. UJ, Pr. Geogr., 11.
• Hess M., 1967, Klimat terytorium miasta Krakowa, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., I, 35-96.
• Hess M., 1974, Klimat Krakowa, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 8, 45-102.
• Kożuchowski K., 1995, The development of an urban effect in the long-term changes in temperature in Cracow, [w:] K. Kłysik (red.), Klimat i bioklimat miast, Wyd. Uniw. Łódzkiego, 153-162.
• Landsberg H.E., 1981, The Urban Climate, Academic Press, New York.
• Lewińska J., 1979, Termiczne zanieczyszczenie środowiska na przykładzie regionu krakowskiego, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 12, 93-101.
• Lewińska J., 1996, Geneza i rozwój miejskiej wyspy ciepła w Krakowie oraz możliwości jej minimalizacji, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 26-27 (1994/1995), 75-87.
• Lewińska J., Bartosik J., Baścik J., Czerwieniec M., Zgud K., 1982, Wpływ miasta na klimat lokalny (na przykładzie aglomeracji krakowskiej), IKŚ, Warszawa, 106.
• Lewińska J., Zgud K., 1980, Wyspa ciepła na tle zespołów urbanistycznych Krakowa, Przegl. Geof., 25, 3-4, 283-294.
• Michniewski A., 2000, Porównanie wartości temperatury minimalnej w Krakowie-Ogrodzie Botanicznym i w Balicach w latach 1966-1995, Prace Geogr. IG i GP UJ, 105, 125-136.
• Morawska-Horawska M., Cebulak E., 1981, Badania pionowego zasięgu miejskiej wyspy ciepła nad Krakowem, Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys., 14, 43-50.
• Morawska-Horawska M., Lewik P., 2003, Wpływ wysokości i ukształtowania terenu na zróżnicowanie warunków meteorologicznych w Krakowie, [w:] J. Lach (red.), Dynamika zmian środowiska geograficznego pod wpływem antropopresji, Inst. Geogr. Akad. Pedag. w Krakowie, 85-94.
• Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., Olecki Z., 1984, Stosunki bioklimatyczne Krakowa, Probl. Uzdr., 1/2, 143-151.
• Oke T.R., 2004, Initial guidance to obtain representative meteorological observations at urban sites, WMO Report No. 81, WMO/TD No. 1250.
• Sladek I., Mazur P., Mertl J., 2001-2002, Klementinum vyddvdsvedectvi o zmendchpodnebi v Praze, Geograficke Rozhledy, 11, 2, 52-53.
• Szymanowski M., 2004, Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu, Acta Univ. Wratisl., 2690, Stud. Geogr., 77, Wyd. Uniw. Wrocł., Wrocław.
• Walczewski J. (red.), 1994, Charakterystyka warstwy granicznej atmosfery nad miastem (na przykładzie Krakowa), Materiały badawcze, ser. Meteorologia, 22, IMGW, Warszawa.