Znormalizowany system zarządzania jakością w szkole wyższej - specyfika i właściwości

• Autorzy: Tadeusz Wawak

Warianty tytułu

Standarised Quality Management System in Higher Education - Specific Character and Properties

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Znormalizowany system zarządzania kojarzy się najczęściej z systemami opartymi na wymaganiach określonych przez normy: ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001, które dotyczą zarządzania: jakością, wpływem na środowisko i bezpieczeństwem pracy. Tymczasem mogą istnieć i funkcjonować znormalizowane systemy zarządzania oparte na innych standardach, np.: Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości w europejskim obszarze szkolnictwa wyższego przyjęte w Bergen w 2005 roku, przez ministrów właściwych do szkolnictwa wyższego państw sygnatariuszy procesu bolońskiego. Wdrażanie systemu zarządzania jakością (zapewnienia jakości) w uczelniach wiążę się z obowiązkiem wdrożenia: Ramowej struktury kwalifikacji europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego. W opracowaniu przedstawione zostały w wielkim skrócie wymogi standardów zapewnienia jakości (zarządzania jakością), które powinny spełniać szkoły wyższe w państwach sygnatariuszach procesu bolońskiego. Następnie przedstawiono szkic, ujęcia znormalizowanego systemu zapewnienia jakości w uczelniach, w aktach normatywnych Unii Europejskiej; w tym między innymi w zaleceniu Parlamentu Unii Europejskiej i Rady Ministrów, Unii Europejskiej z 2008 roku w sprawie ustanowienia ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie. W ostatniej części opracowania przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez autora w pięciu publicznych szkołach wyższych Krakowa. Badania te dotyczyły między innymi oceny jakości zarządzania przez dziekanów na podstawie modelu samooceny instytucji edukacyjnych. Model ten jest załącznikiem do Międzynarodowego porozumienia warsztatowego - IWA 2:2007, zatytułowanego: Systemy zarządzania jakością: wytyczne do stosowania ISO 9001:2000 w zakresie edukacji. W zakończeniu przedstawiono wybrane, zebrane w trakcie wspomnianych powyżej badań, opinie profesorów dotyczących stosowania systemu zarządzania jakością ISO 9001 i zasad TQM w polskich uczelniach publicznych i niepublicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Standardised management system is associated with systems based on requirements specified in standards : ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 relating to quality management, environmental management and labour safety management. However, there may exist and function standardised management systems based on other standards, for example "Standards and guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area", established in Bergen in 2005 by the Ministers of Education of signatory countries of the Bologna Process. The implementation of quality management system (quality assurance) in universities also needs to implement: "A Framework for Qualifications of the European Higher Education Area". The study briefly describes requirements of quality assurance standards (quality management) that universities from member countries of the Bologna Process should fulfill. Furthermore, the author presents a draft of a Standardised quality assurance system in universities, which is included in normative acts of the European Union, among other things, in recommendation of the European Parliament and Council of Ministers of 2008 and relating to establishment of qualifications framework for a lifelong learning programme. The last part of this study shows research results carried out by the author in five public universities in Krakow. During the research deans had an opportunity to make an assessment of quality management based on self-assessment model in educational institutions. This model is an annex to International Workshop Agreement - IWA 2:2007, titled : "Quality management systems - guidelines for application of ISO 9001:2000 in education". At the end, the author presents professors' opinions about application of quality management system ISO 9001 and TQM principles in public and private universities. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; System zarządzania jakością; Edukacja europejska; Deklaracja bolońska; Jakość kształcenia; Normy ISO 9001

EN

Higher education; Quality management systems; European education; Bologna process; Quality education; ISO 9001

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 166
• Strony: 84--102

Twórcy

autor

Tadeusz Wawak

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej

Bibliografia

• Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, nr 2241/2004/WE, z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie jednolitych ram współczesnych dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 390 z 31.12.2004, s. 6.
• Dendura, K., 2000, Doświadczenia z wdrażania systemu jakości ISO w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni, w: T. Wawak (red.), Zmieniające się przedsiębiorstwo w zmieniającej się politycznie Europie, t. 3, Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Deklaracja Bolońska. Szkolnictwo Wyższe w Europie - Wspólna deklaracja europejskich ministerstw edukacji zebranych w Bolonii w dniu 19 czerwca 1999 roku, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• International Workshop Agreement - IWA 2:2007, Quality management systems - Guidelines for the application of ISO 9001:2000 in education, www.iso.org/iso/standards-development/iso-iwa-deli, [dostęp 24.06.2009] - Międzynarodowe Porozumienie Warsztatowe, IWAZ:2007 Systemy zarządzania jakością: wytyczne do stosowania ISO 9001:2000 w zakresie edukacji, Załącznik A (objaśniający) System samooceny w instytucji edukacyjnej.
• Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego - realizacja celów. Komunikat z konferencji europejskich ministrów do szkolnictwa wyższego, [online], Bergen, 20 maja 2005, s. 14, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• Jasiczak, J., 2007, Akredytacja a certyfikacja systemów edukacyjnych. Zmiana kultury organizacji przy wdrażaniu systemów zarządzania jakością, w: S. Doroszewicz, A. Kobylińska (red.), Jakość w badaniach i dydaktyce szkół wyższych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Kraśniewski, A., 2006, Proces boloński: dokąd zmierza europejskie szkolnictwo wyższe, MEiN, Warszawa.
• Kraśniewski, A., 2009, Proces boloński: to już 10 lat, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa.
• Lisiecka, K., 2009, O zapewnieniu jakości kształcenia i procesach jego uwiarygodniania, w: Workshop on Quality Management Systems In Education "QMSEDU'2009", International OCSCO, Word Press, Gliwice-Gdańsk.
• Łańcucki, J. (red.), 2010, Znormalizowane systemy zarządzania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Pleszko, J., Wojniłko, E., 2007, System zarządzania jakością kształcenia w szkolnictwie na przykładzie Akademii Morskiej w Szczecinie, w: D. Wosik (red.), Systemy zapewnienia jakości w szkolnictwie wyższym - aspekty praktyczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Realizacja europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego, Komunikat z Konferencji Ministrów ds. szkolnictwa Wyższego, [online], Berlin, 19 września 2003, s. 8, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• Ramowa struktura kwalifikacji europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego, [online], Ministerstwo Nauki, Techniki i Innowacji Danii, luty 2005, tłum. MNiSW, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12.07.2007 roku w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomu kształcenia, a także trybu tworzenia warunków, jakie muszą spełniać uczelnie, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• Skrzypek, E., 2009, Jakość kształcenia w warunkach gospodarki opartej na wiedzy, w: Workshop on Quality Management Systems in Education "QMSEDU'2009", International OCSCO, Word Press, Gliwice-Gdańsk.
• Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości (kształcenia) w europejskim obszarze szkolnictwa wyższego, [online], Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym (ENQA), Helsinki, Finlandia, luty 2005, tłum. MNiSW, www.nauka.gov.pl [dostęp: 24.06.2009].
• Wawak, T., 2007a, Uwarunkowanie doskonalenia jakości kształcenia w ramach procesu bolońskiego - europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego, w: S. Doroszewicz, A. Kobylińska (red.), Jakość w badaniach i dydaktyce szkół wyższych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Wawak, T., 2007b, Agencje zewnętrznego zapewnienia jakości w systemie oceny zgodności w europejskim obszarze szkolnictwa wyższego, w: D. Wosik (red.), Systemy zapewnienia jakości w szkolnictwie wyższym - aspekty praktyczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Wawak, T., 2009, Model projakościowej restrukturyzacji zarządzania w szkole wyższej, w: Zarządzanie w szkole wyższej, Raport z badań zrealizowanych w ramach projektu badawczego finansowanego z wydziałowej rezerwy na badania własne, zrealizowanych pod kierunkiem T. Wawaka w roku akademickim 2008-2009, wydruk komputerowy w ograniczonej liczbie egzemplarzy, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Wawak, T., 2010, Nowe trendy w zarządzaniu w szkolnictwie wyższym - uwarunkowania i specyfika w Polsce, w: T. Wawak (red.), Komunikacja i jakość w zarządzaniu, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Wawak, T., 2010, Problemy projakościowej restrukturyzacji i zarządzania w szkole wyższej - wyniki badań, w: G. Barcik, M. Biesok, Jakubiec (red.), Przedsiębiorczość. Rozwój. Zarządzanie, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Hutniczej w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała.
• Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości kształcenia i budowa programów na bazie efektów uczenia się, Bielsko-Biała 2009, materiały konferencyjne.
• Zalecenia Rady Unii Europejskiej z dnia 27 czerwca 2002 roku, w sprawie uczenia się przez całe życie, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 163 z 09.07.2002 roku, s. 1.
• Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2241/2004/WE, z dnia 15 lutego 2006 roku w sprawie dalszej europejskiej współpracy w zakresie zapewnienia jakości w szkolnictwie wyższym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 64 z 04.03.2006 roku, s. 60.
• Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 962/2006/WE z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 394 z 30.12.2006 roku, s. 60.
• Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 roku, w sprawie ustanowienia rani kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 111 z 06.05.2008 roku, s. 1.