Orientacja rynkowa w polskim samorządzie terytorialnym

• Autorzy: Izabela Kowalik
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Omówiono zmiany definicji i roli marketingu, prowadzące do jego zastosowania w sektorze publicznym. Zanalizowano stan i kierunki zmian w zakresie usług publicznych świadczonych przez podsektor samorządowy w Polsce. Zaprezentowano badania nad orientacją rynkową samorządów terytorialnych w Polsce, a następnie założenia badania ilościowego oraz wyniki dotyczące poziomu orientacji rynkowej i jej uwarunkowań w samorządach lokalnych i regionalnych. Scharakteryzowano sposoby oceny wyników działalności jednostek samorządu terytorialnego oraz wyniki badań dotyczących wpływu orientacji rynkowej na wyniki działalności organizacji publicznych. Przedstawiono perspektywy wdrażania orientacji rynkowej i rozwoju marketingu usług publicznych w polskim podsektorze samorządowym.

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Orientacja marketingowa; Sektor publiczny; Sektor usług; Usługi publiczne; Administracja lokalna; Marketing usług; Przegląd literatury; Orientacja rynkowa

EN

Local government; Marketing orientation; Public sector; Services sector; Public services; Local administration; Service marketing; Literature review; Market orientation

• Czasopismo: Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 581
• Strony: 254

Twórcy

autor

Izabela Kowalik

Bibliografia

• Akimova I., Development of market orientation and competitiveness of Ukrainian firms, "European Journal of Marketing" 2000, vol. 34, no. 9-10, s. 1128-1148.
• Andrews R., Boyne G., Meier K., O'Toole L., Walker R., Representative Bureaucracy, Organizational Strategy, and Public Service Performance: An Empirical Analysis of English Local Government, "Journal of Public Administration Research and Theory" 2005, vol. 15, s. 489-504.
• Ashworth G., Kavaratzis M., Beyond the logo: Brand management for cities, "Brand Management" 2006, vol. 16, no. 8, s. 520-531.
• Aubert N., Developing an Ownership Culture with Employee Share Purchase Plans: Evidence from France, "Zeitschrift für Personalforschung" 2008, vol. 22, no. 2, s. 130-151.
• Badania rynku - metody, zastosowania, red. Z. Kędzior, PWE, Warszawa 2005.
• Bajdak A., Relacje między małymi przedsiębiorstwami a władzami lokalnymi w Polsce, w: Współczesny marketing, trendy, działania, red. G. Sobczyk, PWE, Warszawa 2008, s. 495-501.
• Balabanis G., Stables R., Philips H., Market orientation in the top 200 British charity organizations and its impact on their performance, "European Journal of Marketing" 1997, vol. 31, no. 8, s. 583-603. Bathgate I., Omar M., Nwankwo S., Zhang Y., Transition to a market orientation in China: preliminary evidence, "Marketing Intelligence and Planning" 2006, vol. 24, no. 6, s. 332-346.
• Bennett R., Koudelova R., Image selection and the marketing of downtown areas in London and New York, "The International Journal of Public Sector Management" 2001, vol. 14, no. 3, s. 205-220.
• Bhuian S.N., Abdul-Gader A., Market orientation in the hospital industry, "Marketing Health Services" 1997, vol. 17, no. 4, Winter, s. 36-45.
• Biuletyn statystyczny Ministerstwa Zdrowia 2010, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa 2010.
• Blois K., Gronroos Ch., The Marketing of Services, Oxford Textbook of Marketing, Oxford University Press, 2000.
• Boone L.E., Kurtz D.L., Contemporary Marketing, Southwestern-Thomson Learning, Cincinnati 1998.
• Borodako K., Działalność promocyjno-informacyjna polskich powiatów w kontekście wspierania przedsiębiorczości na podstawie badań bezpośrednich, "Samorząd Terytorialny" 2006, nr 4, s. 28-40.
• Boyle D., Proctor T., The nature, role and value of marketing within the road safety team in a City Council A social marketing approach, "Management Research News" 2009, vol.32, no. 8,s. 707-715.
• Burton S., Marketing for public organizations: new ways, new methods, "Public Management Review" 1999, vol. 1, no. 3, s. 373-385.
• Butkiewicz M., Internet w instytucjach publicznych: zagadnienia prawne, Centrum Doradztwa i Informacji, Difin, Warszawa 2006.
• Butler P., Collins N., Marketing public sector services: Concepts and characteristics, "Journal of Marketing Management" 1995, vol. 11, s. 83-96.
• Buurma H" Public policy marketing: marketing exchange in the public sector, "European Journal of Marketing" 2001, vol. 35, no. 11-12, s. 1287-1300.
• Carter E., Successful change requires more than change management, "The Journal for Quality & Participation", Spring 2008, s. 20-23.
• Caruana A., Ramaseshan B., Ewing M.T., Do universities that are more market orientated perform better?, "International Journal of Public Sector Management" 1998, vol. 11, no. 1, s. 55-70.
• Caruana A., Ramaseshan B., Ewing, M.T., Market orientation and organizational commitment in the Australian public sector, "International Journal of Public Sector Management" 1997, vol. 10, no. 4, s. 294-303.
• Caruana A., Ramaseshan B., Ewing M.T., The market orientation - performance link: some evidence from public sector and universities, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 1998, vol. 6, no. 1, s. 63-82.
• Cervera A., Molla A., Sanchez M., Antecedents and consequences of market orientation in public organizations, "European Journal of Marketing" 2001, vol. 35, no. 11-12, s. 1259-1288.
• Chapman D., Cowdell T., Public Sector Marketing, Financial Times - Pitman, London 1998.
• Christoffersen H., Paldam M., Markets and municipalities: A study of the behavior of the Danish municipalities, "Public Choice" 2003, vol. 114, s. 79-102.
• Conway T., Willcocks S., Relationship-based services marketing: The case of the new primary care groups in the National Health Service (UK), "The International Journal of Public Sector Management" 2000, vol. 13, no. 1, s. 68-84.
• Cousins L., Marketing Planning in the Public and Non-Profit Sectors, "European Journal of Marketing" 1999, vol. 24, no. 7, s. 15-30.
• Coviello N.E., Brodie R.J., Munro H.J., Understanding Contemporary Marketing: Development of a Classification Scheme, "Journal of Marketing Management" 1997, vol. 13, s. 501-522.
• Cravens D. W., Gaining strategic marketing advantage, "Business Horizons", September -October 1988, s. 44-54.
• Cripps H., Ewing M., McMahon L., Customer Satisfaction in Local Government: The Case of the Restructured City of Perth, Australia, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 2004, vol. 12, no. 1, s. 1-22.
• Cygler J., Kooperencja przedsiębiorstw. Czynniki sektorowe i korporacyjne, SGH, Warszawa 2009.
• Czepczyński M., Regionalisation in the Gdańsk area. Virtual disintegration and functional cooperation, "International Journal of Public Sector Management" 2009, vol. 22, no. 3, s. 249-259.
• Daszkiewicz M., Wybrane problemy badań wizerunku miast, w: Badania marketingowe - skuteczność w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. K. Mazurek-Łopacińska, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 97, Wrocław 2010, s. 116-126.
• Davies, A., Thomas, R. Talking cop: discourses of change and policing identities, "Public Administration" 2003, vol. 81, no. 4, s. 681-699.
• Day G., The capabilities of market-driven organizations, "Journal of Marketing" 1994, vol. 58, October, s. 37-52.
• Day G., Continuous learning about markets, "California Management Review", Summer 1994, s. 9-31.
• Day G., Creating a market-driven organization, "Sloan Management Review" 1999, vol. 41, Fall, s. 11-22.
• Day J., Reynolds P., Lancaster G, A marketing strategy for public sector organizations compelled to operate in a compulsory competitive tendering environment, "International Journal of Public Sector Management" 1998, vol. 11, no. 7, s. 583-595.
• Decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie, red. J. Mazur, Difin, Warszawa 2002.
• Demirkaya Y., The changing management of local government under New Labour in England: Best Value policy, "Public Administration and Management" 2006, vol. 11, no. 2, s. 44-74.
• Denhardt R.B., Denhardt J. V., The new public service: Serving rather than steering, "Public Administration Review" 2000, vol. 60, no. 6, November- December, s. 549-559.
• Dochody i warunki życia ludności Polski, "Informacje i Opracowania Statystyczne", GUS, Warszawa 2011.
• Drummond G., Ensor J., Laing A., Richardson N., Market orientation applied to police service strategies, "International Journal of Public Sector Management" 2000, vol. 13, no. 7, s. 571-587.
• Dudzik T.M., Ewolucja koncepcji marketingu. Marketing - między ekonomią a zarządzaniem, "Ttszyty Naukowe Kolegium Gospodarki Światowej SGH" nr 27, SGH, Warszawa 2010, s. 59-78.
• Duliniec E., Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem, WN PWN, Warszawa 1999.
• Dunleavy P., Margetts H" Bastow S., Tinkler J" New Public Management Is Dead - Long Live Digital-Era Governance, "Journal of Public Administration Research and Theory" 2005, vol. 16, s. 467-494.
• Duque-Zuluaga L.C., Schneider U, Market Orientation and Organizational Performance in the Nonprofit Context: Exploring Both Concepts and the Relationship between Them, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 2008, vol. 19, no. 2, s. 25-47.
• Durlauf S.N., On the empirics of social capital, "The Economic Journal" 2002, vol. 112, November, s. 459-479.
• Dwairi N., Bhuian S.N., Jurkus A., Revisiting the pioneering market orientation model in an emerging economy, "European Journal of Marketing" 2007, vol. 41, no. 7-8, s. 713-721.
• Działalność instytucji kultury w Polsce w 2009 r., GUS, Oddział w Krakowie, lipiec 2010. Ellis P., Market orientation and marketing practice in a developing economy, "European Journal of Marketing" 2005, vol. 39, no. 5-6, s. 629-645.
• European Commission, Directorate General for Information Society and Media, Smarter, Faster, Better eGovernment, 8th eGovernment Benchmark Measurement, November 2009.
• Ewing M.T., Caruana A., Marketing within the Public Sector, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 2000, vol. 8, no. 1, s. 3-15.
• Flavian C, Lozano J., Organisational antecedents of market orientation in the public university system, "International Journal of Public Sector Management" 2006, vol. 19, no. 5, s. 447-467.
• Flynn N., Public Sector Management, Sage, London 2007.
• Gajdzik B., Orientacja marketingowa gminy, "Marketing i Rynek" 1998, nr 2, s. 14-16.
• Gajdzik B., Orientacja marketingowa gminy (Próba identyfikacji), "Zeszyły Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej" 2001, nr 2, s. 139-148.
• Garczarczyk J., Mocek M., Badania marketingowe i prognozowanie w zarządzaniu firmą - ekspansja czy regres?, w: Badania marketingowe - skuteczność w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. K. Mazurek-Łopacińska, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 97, Wrocław 2010, s. 11-25.
• Gilowska Z., Mierzwa A., Misiąg W., Stan i kierunki reformy sektora publicznego w Polsce, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 1997.
• Glińska E., Florek M., Kowalewska A., Wizerunek miasta od koncepcji do wdrożenia, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
• Gołębiowski T., Zarządzanie strategiczne planowanie i kontrola, Difin, Warszawa 2001.
• Gołębiowski T., Dudzik T.M., Lewandowska M., Witek-Hajduk M., Modele biznesu polskich przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2008.
• Greve C., Public Management Reform in Denmark, "Public Management Reviev" 2006, vol. 8, no. 1, s. 161-169.
• Gronroos G, Value-driven relational marketing: from products to resources and competencies, "Journal of Marketing Management" 1997, vol. 13, s. 407-419.
• Gruis V., Nieboer N., Guest Editorial. Market orientation in social housing management, "Property Management" 2004, vol. 22, no. 3, s. 186-188.
• Gruis V., Nieboer N, Strategic housing management: An asset management model for social landlords, "Property Management" 2004, vol. 22, no. 3, s. 201-213.
• Grzywa M., Łukasiewicz K., Perek-Białas J., Worek B., Ewaluacja w samorządzie lokalnym -perspektywy i możliwości, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Kraków 2008.
• Gummesson E., Making Relationship Marketing Operational, "International Journal of Service Industry Management" 1994, vol. 5, no. 5, s. 5-20.
• Gundlach G.T., The American Marketing Associations 2004 Definition of Marketing: Perspectives on Its Implications for Scholarship and the Role and Responsibility of Marketing in Society, "Journal of Public Policy & Marketing" 2007, vol. 26 (2), Fall, s. 243-250.
• Ho A.T.K., Reinventing local governments and the e-government initiative, "Public Administration Review" 2002, vol. 62, no. 4, s. 434-444.
• Hofstede G., Cultures and Organizations: Software of the Mind, McGraw-Hill Book Company, London 1991.
• Hollensen S., Global Marketing, Pearson Education, Harlow 2007.
• Homburg, G, Pflesser, G, A multiple-layer model of market-oriented organizational culture: measurement issues and performance outcomes, "Journal of Marketing Research" 2000, vol. 37, s. 449-462.
• Hood G, Emerging issues in public administration, "Public Administration" 1995, vol. 73, Spring, s. 165-183.
• Hood C, A Public Management for All Seasons? "Public Administration" 1991, vol. 69, s. 3-19.
• Hooley G., Fahy J., Greenley G, Beracs J., Fonfara K., Snoj B., Market orientation in the service sector of the transition economies of central Europe, "European Journal of Marketing" 2003, vol. 37, no. 1-2, s. 86-106.
• Hurley R.F., Hult G.T.M., Innovation, Market Orientation and Organizational Learning: An Integration and Empirical Examination, "Journal of Marketing" 1998, vol. 62, July, s. 42-54.
• Informacja o przekształceniach i prywatyzacji mienia komunalnego, Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa, grudzień 2008.
• Informacja o przekształceniach i prywatyzacji mienia komunalnego, Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa, grudzień 2009.
• Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów, Warszawa 2009.
• Informacja z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za 4 kwartały 2008 r., Ministerstwo Finansów, Warszawa, maj 2009.
• Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna, zagadnienia ogólne, Liber, Warszawa 2000.
• Jane A., Dollery B., Public Sector Reform in Australia: An Evaluation of the Corporatisation of Sydney Water, 1995 to 2002, " Australian Journal of Public Administration" 2006, vol. 65, no. 4, December, s. 54-67.
• Jarczewski W., Miasto jako produkt, wykład na konferencji "Kreowanie wizerunku miast - strategie i techniki", Wyższa Szkoła Promocji, Warszawa, 19.04.2010.
• Jaworski B.J., Kohli A.K., Market orientation: Antecedents and Consequences, "Journal of Marketing" 1993, vol. 57, s. 53-70.
• Jaworski B.J., Kohli A.K., Sahay A., Market-driven versus driving markets, "Journal of the Academy of Marketing Science" 2000, vol. 28, no. 1, s. 45-54.
• Jensen L., Interpreting New Public Management: The case of Denmark, " Australian Journal of Public Administration" 2000, vol. 57, no. 4, s. 54-65.
• Kapera K, Kuziak M., Image of marketing in Poland, w: Marketing Theory Challenges in Transitional Societies, 3 rd International Scientific Conference, red. D. Mum el, A. Pisnik-Korda, University of Maribor, Maribor 2009, s. 131-138.
• Kaplan R.S., Norton D.P., Using the Balanced Scorecard as a strategic management system, "Harvard Business Review", January-February 1996, s. 75-85.
• Kara A., Spillan J.E., DeShields O.W, An empirical investigation of the link between market orientation and business performance in non-profit service providers, "Journal of Marketing Theory and Practice", Spring 2004, s. 59-72.
• Karpiński A., Paradysz S., Sektor publiczny w krajach UE, w: Sektor publiczny w Polsce i na świecie, red. J. Kleer, CeDeWu, Warszawa 2006, s. 57-120.
• Kasper H., Culture and leadership in market-oriented service organizations, "European Journal of Marketing" 2002, vol. 36, no. 9-10, s. 1047-1057.
• Kavaratzis M., From city marketing to city branding: Towards a theoretical framework for developing city brands, "Place Branding" 2004, vol. 1, no. 1, s. 58-73.
• Kettl D.E, Public administration at the millennium: The state of the field, "Journal of Public Administration Research and Theory" 2000, vol. 10, no. 1, s. 10-34.
• Kijowski D., Misiąg W, Prutis S., Stec M., Szlachta J., Zaleski J., Wprowadzenie do programu rozwoju instytucjonalnego, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2004.
• Kirca A.H., Jayachandran S., Bearden W.O., Market orientation: a meta-analytic review and assessment of its antecedents and impact on performance, "Journal of Marketing" 2005, vol. 69, no. 2, s. 24-53.
• Kleer J., Identyfikacja rodzajów dóbr wytwarzanych przez sektor publiczny, w: Sektor publiczny w Polsce i na świecie, red. J. Kleer, CeDeWu, Warszawa 2006, s. 9-54.
• Kloot L., Performance measurement and accountability in an Australian fire service, "International Journal of Public Sector Management" 2009, vol. 22, no. 2, s. 128-145.
• Kloudova J., Medway D., Byrom J., Marketing in Czech Firms: 1999-2003, "Management Research News" 2004, vol. 27, no. 1-2, s. 43-55.
• Kohli A.K., Jaworski B.J., Market orientation: the construct, research propositions and managerial implications, "Journal of Marketing" 1990, vol. 54, April, s. 1-18.
• Kohli A.K., Jaworski B.J., Kumar A., MARKOR: a measure of market orientation, "Journal of Market Research" 1993, vol. XXX, November, s. 467-477.
• Kotler Ph., Marketing, wyd. 11, Rebis, Warszawa 2005.
• Kotler Ph., Clarke R., Marketing for Health Care Organizations, Prentice Hall, Engle-wood Cliffs, NJ 1987.
• Kotler Ph., Haider D.H., Rein J., Marketing Places, Attracting Investment, Industry and Tourism to Cities States and Nations, The Free Press, New York, 1993.
• Kotler Ph., Haider D.H., Rein I., There's no place like our place! The marketing of cities, regions, and nations, "The Futurist" 1993, vol. 27, no. 6, November-December, s. 14-21.
• Kotier Ph., Keller K.L., Marketing Management, Pearson Prentice Hall, New Jersey 2006.
• Kotier Ph., Keller K.L., Brady M., Goodman M" Hansen T., Marketing Management, Pearson Education, Harlow 2009.
• Kotier Ph., Lee N.R., Marketing in the Public Sector: The Final Frontier, "Public Manager" 2007, vol. 36, no. 1, Spring, s. 12-17.
• Kotler Ph., Lee N.R., Marketing w sektorze publicznym - mapa drogowa wyższej efektywności, WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2008.
• Kotler Ph., Levy S., Broadening the concept of marketing, "Journal of Marketing" 1969, vol. 33, January, s. 10-15.
• Kotler Ph., Zaltman G., Social Marketing: An Approach to Planned Social Change, "Journal of Marketing", July 1971, s. 3-12.
• Kowalik L, Gromadzenie informacji marketingowych w polskich jednostkach samorządu lokalnego. Wyniki badań empirycznych, w: Badania marketingowe - skuteczność w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. K. Mazurek-Łopacińska, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 97, Wrocław 2010, s. 177-186.
• Kowalik L, Fundusze strukturalne w Yorkshire i Humber - wpływ na rozwój regionu oraz praktyczne aspekty zastosowania, "Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku", Płock 2004, s. 197-208.
• Kowalik L, Marketing Strategies of Health Care Providers in Poland, w: 3 rd International Conference An Enterprise Odyssey: Integration or Disintegration, red. L. Galetic, University of Zagreb, Zagreb 2006, s. 233-234.
• Kowalik I., Rola zarządzania jakością w marketingu usług publicznych, w: Współczesny marketing. Trendy, działania, red. G. Sobczyk, PWE, Warszawa 2008, s. 531-537.
• Kowalik L, Zarządzanie informacją w marketingu - koncepcja "klasyczna" oraz propozycja nowego podejścia, "Zeszyty Naukowe Kolegium Gospodarki Światowej SGH" nr 14, SGH, Warszawa 2003, s. 124-137.
• Kożuch B., Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Placet, Warszawa 2004.
• Kruk M., Rola lidera w nowym zarządzaniu publicznym, w: Sektor publiczny we współczesnej gospodarce, red. R. Przygodzka, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2008, s. 81-87.
• Krzyżanowska M., Marketing usług organizacji niekomercyjnych, WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2000.
• Kuhlmann S., Bogumil J., Grohs S., Evaluating Administrative Modernization in German Local Governments: Success or Failure of the "New Steering Model"?, "Public Administration Review" 2008, vol. 68, no. 5, s. 851-864.
• Kula G., Samorząd dobrem publicznym - problem percepcji, w: Samorząd lokalny - dobro publiczne, red. J. Kleer, CeDeWu, Warszawa 2008, s. 177-194.
• Kulesza M., Konsolidacja zarządzania w samorządzie - wybrane zagadnienia. Uwagi do dyskusji, "Samorząd Terytorialny" 2006, nr 7-8, s. 5-17.
• Lado N., Maydeu-Olivares A., Rivera J., Measuring market orientation in several populations: A structural equations model, "European Journal of Marketing" 1998, vol. 32, no. 1-2, s. 23-39.
• Laing A., Marketing in the public sector: towards a typology of public services, "Marketing Theory" 2003, vol. 3, s. 427-445.
• Langer W., Strategiczny marketing w rozwoju jednostki terytorialnej, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2006.
• Langerak F., Effects of market orientation on the behaviors of salespersons and purchasers, channel relationships, and performance of manufacturers, "International Journal of Research in Marketing" 2001, vol. 18, s. 221-234.
• Lawton L., Parasuraman A., The impact of the marketing concept on new product planning, "Journal of Marketing" 1980, vol. 44, s. 19-25.
• Leviathan stirs again. Briefing. The growth of the state, "The Economist", 23.01.2010, s. 24.
• Loubeau P.R., Jantzen R., Cupit L., The effect of managed care on hospital marketing orientation, "Journal of Healthcare Management" 1998, vol. 43, no. 3, May-June, s. 229-239.
• Lovelock Ch., Wirtz J., Services marketing people technology strategy, Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey 2007.
• Macedo I.M., Pinho J.C., The relationship between resource dependence and market orientation. The specific case of non-profit organisations, "European Journal of Marketing" 2006, vol. 40, no. 5-6, s. 533-553.
• Maison D., Jakościowe metody badań marketingowych, w: Badania marketingowe. Od teorii do praktyki, red. D. Maison, A. Noga-Bogomilski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
• Malhotra N.K., Marketing Research: An Applied Orientation, wyd. 3, Prentice Hall, London 1999.
• Malhotra N.K., Birks D.F., Marketing Research: An Applied Approach, wyd. 3, Prentice Hall International, Harlow 2006.
• Malinowska-Misiąg E., Misiąg W, Finanse publiczne w Polsce, LexisNexis, Warszawa -Rzeszów 2006.
• Malinowska M., Zmiany w systemie informacji marketingowej przedsiębiorstw w warunkach globalizacji, w: Ekspansja czy regres marketingu?, red. E. Duliniec, L. Garbarski, J. Mazur, M. Strzyżewska, W Wrzosek, PWE, Warszawa 2006, s. 429-436.
• Mańkowska N., Uwarunkowania relacji partnerskich organizacji publicznych, w: Trans '09 Wspólna Europa. Partnerstwo przedsiębiorstw jako czynnik ograniczania ryzyka działalności gospodarczej red. H. Brdulak, E. Duliniec, T. Gołębiowski, SGH, Warszawa 2009, s. 87-96.
• Marketing terytorialny, red. T. Markowski, "Studia KPZK PAN", t. CVI, Warszawa 2006.
• Markowski T., Marketing obszarów metropolitalnych - nowe wyzwania w zarządzaniu rozwojem regionalnym, w: Marketing terytorialny - możliwości aplikacji, kierunki rozwoju, red. H. Szulce, M. Florek, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2005, s. 84-98.
• Markowski T., Stymulowanie i regulowanie konkurencyjności regionów w świetle procesów globalizacji gospodarki, "Samorząd Terytorialny" 2000, nr 3, s. 30-39.
• Marks M., Promocja a rozwój lokalny gmin wiejskich województwa łódzkiego, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2006.
• Matsuna K., Mentzer T., The effect of entrepreneurial proclivity and market orientation on business performance, "Journal of Marketing" 2002, vol. 66, s. 8-32.
• Maydeu-Olivares A., Lado N., Market orientation and business economic performance, "International Journal of Service Industry Management" 2003, vol. 14, no. 3, s. 284-309.
• Mayring Ph., Qualitative Content Analysis, Forum: Qualitative Social Research, 1(2), 2000, art. 20.
• Mazur J., Przeszłość i przyszłość marketingu, "Zeszyty Naukowe Kolegium Gospodarki Światowej SGH" nr 27, SGH, Warszawa 2010, s. 19-42.
• Mazur J., Zarządzanie marketingiem usług, Difin, Warszawa 2002.
• Mazur J., Rószkiewicz M., Strzyżewska M., Kompozycja działań związanych z wiedzą a wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa, SGH, Warszawa 2011.
• Mazur J., Rószkiewicz M., Strzyżewska M., Orientacja na wiedzę a wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa, SGH, Warszawa 2008.
• Mazur J., Sznajder A., Marketingowa orientacja przedsiębiorstwa, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa 1998.
• McAdam R., Hazlett S.A., Casey C, Performance management in the UK public sector: Addressing multiple stakeholder complexity, "International Journal of Public Sector Management" 2005, vol. 18, no. 3, s. 256-273.
• McCort J.D., A framework for evaluating the relational extent of a relationship marketing strategy: the case of nonprofit organisations, "Journal of Direct Marketing" 1994, vol. 8, no. 2, Spring, s. 53-65.
• McGee L.W., Spiro R.L., The Marketing Concept in Perspective, "Business Horizons" 1988, vol. 31, May-June, s. 40-45.
• McLaughlin K., Osborne S.P., Chew C, Relationship marketing, relational capital and the future of marketing in public service organizations, "Public Money & Management", January 2009, s. 35-42.
• Mellors J., The commercialisation of common services provided by the Department of Administrative Services: outcomes and emerging issues, " Australian Journal of Public Administration" 1993, vol. 52, no. 3, s. 329-338.
• Miles M.B., Huberman A.M., Analiza danych jakościowych, TransHumana, Białystok 2000.
• Ministerstwo Finansów, Baza sprawozdań budżetowych RB27za 2008 r., 10.08.2009.
• Molier K., Halinen A., Relationship Marketing Theory: Its Roots and Direction, "Journal of Marketing Management" 2000, vol. 16, s. 29-54.
• Narver J.C., Slater S.F., The effect of a market orientation on business profitability, "Journal of Marketing" 1990, vol. 54, October, s. 20-35.
• Nasution N.H., Mavondo F.T., Organisational capabilities: antecedents and implications for customer value, "European Journal of Marketing" 2008, vol. 42, no. 3-4, s. 477-501.
• Novak J.D., Cañas A.J., The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them, Technical Report IHMC CmapTools 2006-01 Rev 01-2008, Florida Institute for Human and Machine Cognition, 2008, http:-cmap.ihmc.us-Publications-ResearchPapers-TheoryUnderlyingConceptMaps.pdf.
• Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, red. A. Zalewski, SGH, Warszawa 2007.
• Nwankwo S., Developing a customer orientation, "The Journal of Consumer Marketing" 1995, vol. 12, no. 5, s. 5-15.
• OECD, Responsive Government - Service Quality Initiatives, Paris 1996.
• OECD, The role of market type mechanisms in the provision of public services, Bangkok 2005.
• Osborne D., Gaebler T., Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1992; wyd. 2, Poznań 2005.
• Osborne S.P., Debate: Delivering Public Services: Are we asking the right questions?, "Public Money &Management", January 2009, s. 5-7.
• Osiński J., Administracja publiczna na tle zmian instytucji państwa w XXI wieku, w: Administracja publiczna na progu XXI wieku, red. J. Osiński, SGH, Warszawa 2008, s. 13-57.
• Otto J., Marketing relacji. Koncepcja i stosowanie, CH. Beck, Warszawa 2004.
• Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, WN PWN Warszawa 2004.
• Pabedinskaite A., Friman M., Marketing as efficient innovation in higher education institutions, "Management of Organizations: Systematic Research" 2003, no. 27, s. 101-112.
• Pająk K., Samorząd terytorialny i jego wewnętrzna transformacja, Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Pedersen D., Hartley J., The changing context of public leadership and management implications for roles and dynamics, "International Journal of Public Sector Management" 2008, vol. 21, no. 4, s. 327-339.
• Perek-Białas J., Worek B, Możliwości systematycznej analizy danych jakościowych uzyskanych z wywiadów grupowych, w: Analiza i prognozowanie zjawisk rynkowych o charakterze niemetrycznym, red. E. Gatnar, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2003, s. 87-105.
• Piercy N.F., Market-Led Strategie Change: New Marketing for New Realities, "The Marketing Review" 2002, vol. 2, s. 385-404.
• Pierwszy raport o stanie marketingu miejsc w regionach i miastach Polski, Brief for Poland, wrzesień 2007.
• Podgórniak-Krzykacz A., Przywojska J., Jakość współpracy administracji samorządowej z podmiotami otoczenia zewnętrznego, prezentacja na konferencji w MSWiA, 10.01.2010.
• Poister TH., Streib G., Elements of Strategic Planning and Management in Municipal Government: Status after Two Decades, "Public Administration Review" 2005, vol. 65, no. 1, January-February, s. 45-56.
• Polskie Towarzystwo Badaczy Rynku i Opinii, Katalog PTBRiO 2010-2011 XV Edycja, Warszawa 2010.
• Poniatowicz M., Finansowo-własnościowe aspekty prowadzenia działalności gospodarczej przez jednostki sektora samorządowego w Polsce, w: Sektor publiczny we współczesnej gospodarce, red. R. Przygodzka, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2008, s. 160-175.
• Pracujący w gospodarce narodowej w 2009 r., "Informacje i Opracowania Statystyczne", GUS, Warszawa 2010.
• Price R., Brodie R.J., Transforming a public service organization from inside out to outside in, "Journal of Service Research" 2001, vol. 4, no. 1, August, s. 50-59.
• Proctor T., Public Sector Marketing, Financial Times Prentice Flail, Harlow 2007.
• Qu R., Ennew C.T., Developing a Market Orientation in a Transitional Economy: The Role of Government Regulation and Ownership Structure, "Journal of Public Policy & Marketing" 2005, vol. 24, no. 1, s. 82-89.
• Rabsztyn B., Rola marketingu we wspieraniu konkurencyjności miast, w: Marketing terytorialny - możliwości aplikacji, kierunki rozwoju, red. H. Szulce, M. Florek, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2005, s. 166-174.
• Ramo H, Skaleń P., Time and space in new public management reform: the case of geriatric care, "International Journal of Public Sector Management" 2006, vol. 19, no. 5, s. 513-525.
• Ranking Samorządów 2009, "Rzeczpospolita. Dodatek specjalny", 11-12.07.2009.
• Rees P., Gardner H., Best value partnerships and relationship marketing in local government, "International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing" 2003, vol. 8, no. 2, May, s. 143-152.
• Reiter M., Weichenrieder A. J., Public Goods, Club Goods, and the Measurement of Crowding, "Journal of Urban Economics" 1999, vol. 46 (1), July, s. 69-79.
• Rudolf W., Marketing partnerski w zarządzaniu regionem, w: Ekspansja czy regres marketingu?, red. E. Duliniec, L. Garbarski, J. Mazur, M. Strzyżewska, W. Wrzosek, PWE, Warszawa 2006, s. 401-409.
• Ruekert R.W., Developing a market orientation: an organisational strategy perspective, "International Journal of Research in Marketing" 1992, vol. 9, s. 225-245.
• Sadowy M., Grzymała Z., Problemy zarządzania gospodarką komunalną, w: Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, red. A. Zalewski, SGH, Warszawa 2007, s. 283-335.
• Sagan A., Metaanaliza w badaniach marketingowych - techniki i aplikacje, w: Współczesny marketing. Trendy, działania, red. G. Sobczyk, PWE, Warszawa 2008, s. 555-561.
• Samorząd lokalny - dobro publiczne, red. J. Kleer, CeDeWu, Warszawa 2008.
• Sargeant A., Marketing w organizacjach non-profit, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
• Sargeant A., Foreman S., Liao M., Operationalizing the Marketing Concept in the Nonprofit Sector, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 2002, vol. 10, no. 2, s. 41-65.
• Savitt R., Understanding marketing development in the Czech Republic, "European Journal of Marketing" 2001, vol. 35, no. 11-12, s. 1386-1397.
• Schedler K, Networked policing: towards a public marketing approach to urban safety, "German Policy Studies" 2006, vol. 3, no. 1, s. 112-136.
• Sektor publiczny w Polsce i na świecie, red. J. Kleer, CeDeWu, Warszawa 2006.
• Sen B., Defining market orientation for libraries, "Library Management" 2006, vol. 27, no. 4-5, s. 201-217.
• Seymour T., Gilbert D., Kolsaker A., Aspects of Market Orientation of English and Welsh Charities, "Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing" 2006, vol. 16, no. 1-2, s. 151-169.
• Shapiro B" Marketing for nonprofit organizations, "Harvard Business Review", September-October 1973, s. 223-232.
• Silverman D., Interpretacja danych jakościowych, WN PWN, Warszawa 2008.
• Skotarczak M., Nowak M.J., Konkurencja gmin, "Wspólnota" nr 17, 25.04.2009, s. 56-57.
• Śmiłowski E., Wykorzystanie badań marketingowych przez podmioty gospodarcze w Polsce, w: Badania marketingowe - skuteczność w zarządzaniu przedsiębiorstwem, red. K. Mazurek-Łopacińska, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" nr 97, Wrocław 2010, s. 26-39.
• Sochacka-Krysiak H, Małkowska R., Usługi społeczne w jednostkach samorządu terytorialnego, w: Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, red. A. Zalewski, SGH, Warszawa 2005, s. 340-342.
• Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 r. Omówienie, Rada Ministrów, Warszawa 2009.
• Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2009r., Informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów, Warszawa 2010.
• Sraka K.J., Koeszegi S.T., From Words to Numbers: How to Transform Qualitative Data into Meaningful Quantitative Results, "Schmalenbach Business Review", January 2007, s. 29-57.
• Stewart J., Clarke M., The public service orientation - issues and dilemmas, "Public Administration" 1987, vol. 65, Summer, s. 161-177.
• Stiglitz J.E., Ekonomia sektora publicznego, WN PWN, Warszawa 2004.
• Swianiewicz P., Kondycja finansowa samorządów? Nadwyżka operacyjna w 2007 r., "Wspólnota" nr 9, 28.02.2009, s. 46-55.
• Szromnik A., Marketing terytorialny jako efekt poszerzania i pogłębiania rynkowej orientacji podmiotów gospodarujących, wykład w Wyższej Szkole Promocji, 19.04.2010.
• Szromnik A., Marketing terytorialny - miasto i region na rynku, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2007.
• Szromnik A., Partnerstwo podmiotów rynku miast i regionów - koncepcja marketingowa, "Samorząd Terytorialny" 2004, nr 12, s. 5-23.
• Szromnik A., Borodako K., Marketingowa orientacja miast w Polsce w świetle badań empirycznych, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" 2004, nr 664, s. 5-28.
• Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego za 3 kwartały w latach 2008-2009, Ministerstwo Finansów, Warszawa, grudzień 2009.
• Tosey P, Robinson G., When change is no longer enough: What do we mean by "transformation" in organizational change work?, "The TQM Magazine" 2002, vol.14, no. 2, s. 100-109.
• Trustrum L.B., Marketing: Concept and Function, "European Journal of Marketing" 1989, vol. 23, no. 3, s. 48-56.
• Urbaniak B., Bohdziewicz P., Zdiagnozowanie potencjału administracji samorządowej, ocena potrzeb szkoleniowych kadr urzędów administracji samorządowej oraz przygotowanie profili kompetencyjnych kadr urzędów administracji samorządowej (raport końcowy), ASM Centrum Badań i Analiz Rynku, Kutno 2009.
• Urbonavicius S., Dikcius V., Perceived role of marketing activities in the context of transitional economy, w: Marketing Theory Challenges in Transitional Societies, 3rd International Scientific Conference, red. D. Mumel, A. Pisnik-Korda, University of Maribor, Maribor 2009, s. 291-301.
• Van der Hart H. W.C., Government Organisations and their Customers in the Netherlands: Strategy, Tactics and Operations, "European Journal of Marketing" 1990, vol. 27, no. 7, s. 31-42.
• Vargo S.L., Lusch R.F., Evolving to a new dominant logic for marketing, "Journal of Marketing" 2004, vol. 68, January, s. 1-17.
• Vazquez R., Alvarez L.I., Santos M.L, Market orientation and social services in private non-profit organizations, "European Journal of Marketing" 2002, vol. 36, no. 9-10, s. 1022-1046.
• Velev M.S., Marinov I.T., Research of Bulgarian companies' marketing effectiveness, "Managerial Auditing Journal" 2004, vol. 19, no. 6, s. 774-789.
• Venkatraman N., Ramanujam V, Measurement of business performance in strategy research: a comparison of approaches, "Academy of Management Review" 1986, vol. 11, October, s. 801-814.
• Verhoest K., Verschuere B., Peters B.G., Bouckaert G., Controlling Autonomous Public Agencies as an Indicator of New Public Management, "Management International" 2004, vol. 9, Fall, s.25-35.
• Voss G.B., Voss Z.G., Strategic orientation and firm performance in an artistic environment, "Journal of Marketing" 2000, vol. 64, January, s. 67-83.
• Wągrodzka A., Koncepcja marketingu terytorialnego a oczekiwania członka wspólnoty samorządowej, "Samorząd Terytorialny" 2004, nr 12, s. 24-39.
• Walsh K., Marketing and Public Sector Management, "European Journal of Marketing" 1994, vol. 28, no. 3, s. 63-71.
• Webster EE., The changing role of marketing in the corporation, "Journal of Marketing" 1992, vol. 56, October, s. 1-17.
• Webster EE., Marketing Management in Changing Times, "Marketing Management", January-February 2002, s. 18-23.
• White K.R., Thompson J.M., Patel U.B., Dubuque S.E., Hospital marketing orientation and managed care processes: Are they coordinated, "Journal of Healthcare Management" 2001, vol. 46, no. 5, September-October, s. 327-336.
• Wiatrak A.P., Podstawy systemu zarządzania zasobami ludzkimi w organizacjach publicznych - istota i kierunki jego doskonalenia, w: Sektor publiczny we współczesnej gospodarce, red. R. Przygodzka, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2008, s. 70-80.
• Wiatrak A.P, Sektor publiczny - istota, zakres, zarządzanie, "Problemy Zarządzania, Ekonomia Sektora Publicznego" 2005, nr 4 (10), s. 7-21.
• Wiszniewski Z., Mikroekonomia współczesna. Syntetyczne ujęcie, Wyższa Szkoła Bankowości, Finansów i Zarządzania w Warszawie, Olympus, Warszawa 1997.
• Wood, V.R., Bhuian, S., Kiecker, R, Market orientation and organizational performance in not-for-profit hospital, "Journal of Business Research" 2000, vol. 48, s. 213-226.
• Worek B., Perek-Białas J., Tworzenie map pojęciowych. Jakościowa technika rekonstrukcji procesów kognitywnych, w: Ilościowe i jakościowe metody badania rynku, red. J. Garczarczyk, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2006, s. 165-178.
• Wright M., Ashill N., A contingency model of marketing information, "European Journal of Marketing" 1998, vol. 32, nr 1-2, s. 125-144.
• Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2006-2008, Ministerstwo Finansów, Warszawa, wrzesień 2009.
• Zalewski A., Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego, w: Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, red. A. Zalewski, SGH, Warszawa 2007, s. 66-71.
• Zeman-Miszewska E., Internet jako nowe medium komunikacji w gminie, w: Jakość życia w regionie, red. J. Karwowski, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003.
• Zeman-Miszewska E., Krakowiak M., Marketing partnerski w gminie (założenia a rzeczywistość), "Acta Universitatis Lodziensis", red. B. Gregor, "Folia Oeconomica" 2004, nr 179,1.1, s. 199-205.
• Zeman-Miszewska E., Kreowanie konkurencyjności regionów przez samorządy terytorialne, w: Marketing terytorialny - możliwości aplikacji, kierunki rozwoju, red. H. Szulce, M. Florek, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2005, s. 135-139.
• Zikmund WG., Babin B.J., Exploring Marketing Research, Thomson South-Western, Mason 2007.
• Zrobek J., Orientacja marketingowa terenów wiejskich, "Studies in Law and Economies" 2003, vol. LXVIII, s. 289-300.
• Zrobek J., Marketing terytorialny w tworzeniu przewagi konkurencyjnej na terenach wiejskich, "Studies in Law and Economies" 2007, vol. LXXV, s. 239-247.
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego, DzU 2000, nr 98, poz. 1071, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym, DzU 2001, nr 142, poz. 1591, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, DzU 2004, nr 256, poz. 2572, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, tekst jednolity: DzU 2001, nr 55, poz. 577, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, DzU 1997, nr 9, poz. 43, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, DzU 2001, nr 142, poz. 1592, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, DzU 2001, nr 142, poz. 1590, z późn. zm.
• Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, DzU 2003, nr 203, poz. 1966.
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, tekst jednolity: DzU 2009, nr 175, poz. 1362.
• Ustawa dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, DzU 2009, nr 157, poz. 1240.
• Ustawa dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, DzU 2009, nr 157, poz. 1241.
• Ustawa dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących działania publiczne oraz niektórych innych ustaw, DzU 2010, nr 40, poz. 230.
• Audit Commission, http://www.audit-commission.gov.uk/localgov/audit/cpa/pages/default.aspx
• Bank Danych Lokalnych GUS, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name= indeks
• Bank Danych Regionalnych GUS, http://www.stat.gov.pl/bdr_s/app/strona.indeks
• Biuletyn Informacji Publicznej, www.bip.gov.pl
• Eurostat, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/setupModifyTableLayout.do
• Ministerstwo Finansów, www.mofnet.gov.pl/finanse publiczne/finanse samorządowe
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, www.mswia.gov.pl