Klasyfikacja i ujmowanie kosztów środowiskowych przedsiębiorstwa w sprawozdaniach zewnętrznych

• Autorzy: Arleta Szadziewska

Warianty tytułu

Corporate Environmental Costs - Classification and Disclosures in External Reports

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wzrost wykorzystania instrumentów ochrony środowiska w polityce ekologicznej państwa powoduje konieczność podejmowania w jednostkach działań mających na celu redukcję nie tylko skutków, ale również przyczyn powstawania zanieczyszczeń. Jednakże jest to związane z dostępem do odpowiednich informacji z tego zakresu. Przede wszystkim zaś ważne są dane dotyczące kosztów środowiskowych, których znajomość jest podstawą racjonalnego i efektywnego wykorzystania posiadanych przez podmioty zasobów naturalnych oraz przeciwdziałania powstawaniu szkód w środowisku przyrodniczym. Dlatego też celem artykułu jest przedstawienie: -interpretacji pojęcia i zakresu kosztów środowiskowych przedsiębiorstwa; -odzwierciedlenia kosztów środowiskowych w systemach rachunku kosztów podmiotów gospodarczych oraz sposobów ich klasyfikacji na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych; -możliwości prezentacji kosztów środowiskowych w sprawozdawczości zewnętrznej przedsiębiorstw. Przeprowadzone przeze autorkę artykułu badania ankietowe w 2008 r., w ramach projektu "Koszty ochrony środowiska w systemach rachunku kosztów przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce", wskazują na występowanie trudności w przedsiębiorstwach związane zarówno z pomiarem, ewidencją, jak i rozliczaniem kosztów środowiskowych. Wpływ na taki stan rzeczy ma brak jednolitych rozwiązań z tego zakresu. Dlatego też ankietowane jednostki w Polsce najczęściej wykorzystują do identyfikowania i grupowania kosztów środowiskowych ogólnie przyjęte rozwiązania w ramach swoich systemów rachunku kosztów, bez wyodrębniania kont szczegółowych. (abstrakt oryginalny)

EN

An increase in using environmental protection instruments in the national environmental policy results in companies being obliged to undertake pro-ecological activities which are necessary for reducing not only the effects of pollution but also its causes. However, this is related to whether or not companies have access to accurate environmental information about their influence on the environment. Above all, data on environmental costs are important as they are a basis for efficient and effective use of natural resources and prevention of environmental damage. Therefore, the paper aims to present: -interpretation of the corporate environmental costs definition; -information on how corporate environmental costs are included in the system of company's cost accounting and methods of their classification on the basis of survey results; -ways of presenting environmental costs in corporate external reporting. The survey which was conducted within the project "Koszty ochrony środowiska w systemach rachunku kosztów przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce" ("Environmental protection costs in corporate cost accounting in Poland") in 2008 targeted Pomeranian companies from various industries. The results indicate that the companies had many problems with the measurement, recording and division of environmental costs. This results from the lack of uniform solutions enabling the disclosure, evidence and evaluation of these costs. Therefore, environmental costs are mainly measured by the existing system of cost accounting, without isolating particular accounts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Klasyfikacja; Koszty w przedsiębiorstwie; Sprawozdanie finansowe; Koszty zewnętrzne zanieczyszczenia środowiska

EN

Classification; Costs in companies; Financial statements; External costs of pollution

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2012
• Tom: 65
• Numer: nr 121
• Strony: 45--70

Twórcy

autor

Arleta Szadziewska

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Accounting and Financial Reporting for Environmental Costs and Liabilities - Workshop Manual (2000).
• Blaug M. (2000), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Borys G. (2003), Ewolucja pojęcia kosztów środowiskowych, [w]: Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi, T. Kiziukiewicz (red.), Uniwersytet Szczeciński, Akademia Rolnicza, Szczecin, s. 20-26.
• Broniewicz E. (1999), Rachunkowość ekologiczno-ekonomiczna w przedsiębiorstwie, [w]: Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie, R. Miłaszewski (red.), Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Poznań, Białystok, s. 157-170.
• Broniewicz E., Poskrobko B. (2003), Nakłady na ochronę środowiska. Metodyka i wyniki badań, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• Czaja S., Becla A. (2007), Ekologiczne podstawy procesów gospodarowania, Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Dobrzański G. (2010), Instrumenty ochrony środowiska, [w]: B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski, Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 314-323.
• Environmental Management Accounting - International Guidance Document (2005), http://www.ioew. at/ioew/download/IFAC_Guidance_Env_Man_Acc_0508.pdf (dostęp: 10.11.2011 ).
• Famielec J. (1999), Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Kraków.
• Famielec J., Stępień M. (2005), Informacja ekologiczna w ujęciu finansowym, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.
• Famielec J., Broniewicz E. (2006), Odzwierciedlenie aspektów ochrony środowiska w sprawozdawczości małych i średnich przedsiębiorców w świetle ustawy o rachunkowości, opracowanie na zlecenie Ministerstwa Gospodarki, Białystok, Kraków, www.parp.gov.pl/files/74/108/1255.doc (dostęp: 11.11.2011).
• Gajda A. (2002), Koszty ochrony środowisku w rachunkowości przedsiębiorstw, "Przegląd Organizacji", nr l, s. 26-27.
• Hellich E., Paszula M. (2001), Koszty ochrony środowiska w systemie rachunku kosztów, [w]: Ewolucja rachunkowości na tle rozwiązań światowych, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków, s. 83-93.
• Horngren C.T., Foster G. (1991), Cost Accounting. A Managerial Emphasis, Prentice Hall, International Editions.
• Janik A., Łączny J.M., Ryszko A. (2009), Ekonomiczne podstawy ochrony środowiska. Politechnika Śląska, Gliwice, s. 174-199.
• Jasch C. (2003), The use of Environmental Management Accounting (EMA) for identifying environmental costs, "Journal of Cleaner Production", no 11, s. 667-676.
• Jasch C. (2010), Environemntal and Material Flow Cost Accounting. Principles and Procedures, Springer.
• Jeżowski P. (2007), Kapitał naturalny w ekonomii środowiska i ekonomii ekologicznej, [w]: Ekonomiczne problemy ochrony środowiska i rozwoju zrównoważonego w XXI wieku, P. Jeżowski (red.), Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, s. 25-34.
• José A., Shang-Mei L. (2007), Environemntal reporting of global corporation: a content analysis based on Website disclosures, "Journal of Business Ethics", no 72, s. 307-321.
• Kruk H. (2010), Przyrodnicza konkurencyjność regionów, Wydawnictwo "Dom Organizatora", Toruń.
• Kryk B. (2001 ), Rachunek kosztów ochrony środowiska, [w]: Zarządzanie finansami. Cele - organizacja - narzędzia. T. l, red. D. Zarzecki (red.), Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa, s. 129-142.
• Majchrzak I. (2002), Koszty ochrony środowiska w rachunku kosztów, [w]: Rachunkowość wobec procesów globalizacji, Uniwersytet Gdański, Gdańsk, s. 332-338.
• Mazur-Wierzbicka E. (2006), Motywy podejmowania działalności proekologicznej przez przedsiębiorstwa, [w]: Zachowania decyzyjne podmiotów gospodarczych, Wydawnictwo Printgroup, Szczecin, s. 81-89, http://mikroekonomia.net/system/publication_files/881/original/7.pdf?1315 223199 (dostęp: 05.10.2011).
• Nierzwicki W. (2006), Zarządzanie środowiskowe, PWE, Warszawa.
• Nowak W.A. (2010), Koszty środowiskowe w rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w świetle regulacji Unii Europejskiej, [w]: Perspektywy rozwoju rachunkowości, analizy i rewizji finansowej w teorii i praktyce. T. II, B. Micherda (red.), "Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 14, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków, s. 80-88.
• Paszkiewicz, A., Szadziewska, A. (2011), Raportowanie ekologicznych aspektów działalności w przedsiębiorstwach energetycznych i chemicznych, [w]: Rachunkowość w teorii i praktyce, T. Kiziukiewicz (red.), "Zeszyty Naukowe", nr 625, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 295-311.
• Poziomy aplikacji GRI, https://www.globalreporting.org/resourcelibrary/Polish-G3-AppIication-Levels.pdf (dostęp: 10.11.2011).
• Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19.12.2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii, Dz.U. 2005, nr 261, poz. 2187 wraz z późn. zm.
• Schaltegger S., Burritt R., Petersen H. (2003), An Introduction to Corporate Environmental Management. Striving for Sustainability, Greenleaf Publishing.
• Schaltegger S., Müller K., Hindrichsen, H. (1996), Contemporary-Environmental Accounting Wiley, New York.
• Seidel E. (2005), Rachunek kosztów środowiskowych, [w]: Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem T. III: Operacyjne zarządzanie środowiskiem w aspekcie międzynarodowym i interdyscyplinarnym. M. Kramer, H. Strebel, L. Buzek i in. (red.), C.H. Beck, Warszawa, s. 359-419.
• Stępień M. (2003), Koszty ochrony środowiska - studium pojęciowe, [w]: Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi, T. Kiziukiewicz (red.), Uniwersytet Szczeciński, Akademia Rolnicza, Szczecin, s. 151-157.
• Stępień M., Pramanik A.K. (2006), Sprawozdawczość środowiskowa - przegląd rozwiązań z różnych krajów, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 702, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków, s. 93-114.
• Szadziewska A. (2006), Koszty środowiskowe i ich ujęcie w systemie rachunku kosztów przedsiębiorstwa, [w]: Rachunkowość - wybrane aspekty, "Prace i Materiały Wydziału Zarządzania UG", nr 4, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot, s. 145-160.
• Szadziewska A. (2007), Informacje ekologiczne i ich ujęcie w sprawozdawczości przedsiębiorstwa, [w]: Sprawozdawczość i rewizja finansowa w kształtowaniu wiarygodności informacji ekonomicznej, B. Micherda (red.), Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków, s. 529-538.
• Szadziewska A. (2009a), Koszty ochrony środowiska w systemie rachunku kosztów dużych przedsiębiorstw - wyniki badań ankietowych, [w]: Rachunkowość - wybrane aspekty, "Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego", nr 4/1, Sopot, s. 157-173.
• Szadziewska A. (2009b), Odzwierciedlenie aspektów ochrony środowiska w rachunkowości przedsiębiorstw, [w]: Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi. T. Kiziukiewicz (red.), "Zeszyty Naukowe", nr 542, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 465-478.
• Szadziewska A. (2010), Rola środowiskowej rachunkowości zarządczej w zarządzaniu kosztami środowiskowymi w przedsiębiorstwie, [w]: Perspektywy rozwoju rachunkowości, analizy i rewizji finansowej w teorii i praktyce. T. II, B. Micherda (red.), "Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 14, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków, s. 202-211.
• Szreder M. (2004), Metody i techniki sondażowych badań opinii. Wydawnictwo Naukowe PWE, Warszawa.
• Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju - G3, https://www.globalreporting.org /resourcelibrary/Polish-GS-Reporting-Guidelines.pdf (dostęp: 09.11.2011).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2001, nr 62, poz. 627 wraz z późn. zm.
• Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie ujmowania, wyceny i ujawniania informacji na temat środowiska naturalnego w rocznych sprawozdaniach finansowych i rocznych raportach firm (2002), "Biuletyn Krajowej Rady Firm Audytorskich", nr 5.
• Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 20 J O r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011, Dz.U. 2010, nr 239, poz. 1594, http:// www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_BIP_pbssp201 l_12.pdf (dostęp: 11.11.2011).