Mechanizm alokacji rent ekonomicznych w sektorze rolnym; analiza przypadku Polski na podstawie przepływów międzygałęziowych oraz modelu GTAP w latach 1995-2005

• Autorzy: Bazyli Czyżewski

Warianty tytułu

The Mechanism for Economic Rent Allocation in Agri-Food Sector; an Analysis of Poland's Case Based on Input-Output Tables and GTAP Model in 1995-2005

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W długim okresie zarówno renta producenta, jak i renta konsumenta zanikają. Mechanizm działa następująco. W pierwszym etapie następuje wzrost realnej produktywności czynników wytwórczych, którego przyczyną mogą być na przykład innowacje organizacyjne. Wyższa produktywność w krótkim okresie generuje nadwyżkę ekonomiczną producenta i renty określonych czynników. W drugim etapie jednak rozpoczyna się proces "przejmowania" rent poprzez mechanizm rynkowy polegający na wyrównywaniu się realnych kosztów krańcowych na nowym, niższym poziomie. Renty więc z czasem zanikają w wyniku dążenia do efektywności alokacyjnej. Niemniej w przypadku rzadkich zasobów mogą być internalizowane przez ich właściciela. Powyższy mechanizm może być jednak zakłócony przez zawodności rynku już w pierwszym etapie, jeśli właściciel zasobów nie otrzymuje krótkookresowej renty ekonomicznej z tytułu ich wyższej produktywności, a realizują ją inne podmioty. Za taki właśnie podział nadwyżki produktywności odpowiadają w sektorze rolno-żywnościowym czynniki nominalne (cenowe), które sprawiają, że podział rent ekonomicznych nie pokrywa się z podziałem uprawnień własnościowych do zasobów. (abstrakt oryginalny)

EN

The rise in real productivity of farms, due for example to technical innovations, should result in higher agricultural incomes. Those incomes' growth becomes the economic rent in short term, that means a profit is surplus to market optimum. However in the agri-food sector in Poland the benefits from productivity surplus are intercepted by other sectors, regardless of overall economic situation. This indicates the long-term market failures. Structural changes in the agri-food sector caused by integration with the EU tend to decrease the market failures. Thus, those changes are justified not only by social, environmental and political aspects but also by the effectiveness of allocation. Nevertheless their correlative impact is not sufficient, while the rent division is characterized by asymmetry to agricultural environment in a short and long period. This is why the asymmetry of economic rents' absorption in the agri-food sector should be taken into consideration in the distribution of subsidies from the Common Agricultural Policy and in defining the proportions of social support and productivity support. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Przepływy międzygałęziowe; Agrobiznes; Renty; Model GTAP; Renta ekonomiczna; Sektor rolno-spożywczy

EN

Agriculture; Input−Output Model; Agrobusiness; Annuities; Global Trade Analysis Project model (GTAP); Economic annuities; Agri-food sector

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 190
• Strony: 344--362

Twórcy

autor

Bazyli Czyżewski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Begg, D., Fischer, S., Dornbusch, R., 1993, Ekonomia, t. 1, PWE, Warszawa.
• Bilans przepływów międzygałęziowych w bieżących cenach bazowych w 1995 r., 1999, GUS, Warszawa.
• Bilans przepływów międzygałęziowych w bieżących cenach bazowych w 2000 r., 2004, GUS, Warszawa.
• Bilans przepływów międzygałęziowych w bieżących cenach bazowych w 2005 r., 2009, GUS, Warszawa.
• Ceny w gospodarce narodowej za lata 1995-2005, GUS, Warszawa.
• Czyżewski, A., 2008, Przepływy międzygałęziowe jako makroekonomiczny model gospodarki, wyd. 4, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Czyżewski, A., Stępień, S., 2008, Zmiany mechanizmów WPR UE a oczekiwania Polski, Ekonomista, nr 4.
• Czyżewski, B., 2008, O potrzebie zmian w klasycznej teorii rent gruntowych, w: Sokołowska., S., Bisaga, A. (red.), Wieś i rolnictwo w procesie zmian: szanse rozwojowe rolnictwa w przestrzeni europejskiej, Uniwersytet Opolski.
• Czyżewski, B., 2010, Kontrowersje wokół rent gruntowych: od ekonomii klasycznej do czasów współczesnych, Ekonomista, nr 2.
• Czyżewski, B., Matuszczak, A., 2003, Rolnictwo polskie w UE. Wyniki negocjacji akcesyjnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Czyżewski, B., Mrówczyńska-Kamińska, A., 2010, Rachunek nadwyżki produktywności i przepływ międzygałęziowy w ekonomii rolnej, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 4, s. 51-68.
• Frisvold, G.B., 1997, Multimarket Effects of Agricultural Research with Technological Spillovers, w: Hertel, T. W. (ed.), Global Trade Analysis. Modeling and Applications, Cambridge University Press.
• Gburczyk, S., 1990, Podział korzyści ze wzrostu efektywności produkcji, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 4/5.
• Hagemejer, J., 2010, Model GTAP; zastosowanie w procesie kształcenia studentów, materiały projektu realizowanego na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu pt. "Nowoczesne techniki analityczne" POKL4.1.1, 06/2010, Poznań, s. 27-29, http://www.nta.ue.poznan.pl/upload/wyklady.pdf.
• Hertel, T.W., Tsigas, M.E., 1997, Structure of GTAP, w: Hertel T.W. (ed.), Global Trade Analysis. Modeling and Applications, Cambridge University Press.
• Huff, K.M., Hanslow, K., Hertel J.W., Tsigas, M.E., 1997, GTAP Behavioral Parameters, w: Hertel T.W. (ed.), Global Trade Analysis. Modeling and Applications, Cambridge University Press.
• Leontief, W.W., 1936, Quantitative Input and Output Relations in the Economic System of the United States, The Review of Economics and Statistics, vol. XVIII.
• Leontief, W.W., 1949, Input-output Analysis and Its Use in Peace and War Economics, American Economic Review, May.
• McDougall, R., Tyers, R., 1997, Developing Country Expansion and Relative Wages in Industrial Countries, w: Hertel, T.W. (ed.), Global Trade Analysis. Modeling and Applications, Cambridge University Press.
• McDougall, R.A., 2010, Aguiar, A.H., Agricultural Production Targeting, Chapter 8.C, https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/5122.pdf.
• Ministerstwo Gospodarki, 2009, Sytuacja krajowego przemysłu w okresie globalnego kryzysu ekonomicznego (rok 2008 oraz trzy kwartały 2009), Departament Analiz i Prognoz, Warszawa.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 1995, Informacja o projekcie budżetu na rok 1996, w części 32 - Rolnictwo, w części 33 - Rozwój wsi i w części 35 - Rynki rolne oraz pozostałych częściach dotyczących rolnictwa, Materiały dla Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2000, Informacja o projekcie budżetu na rok 2001, w części 32 - Rolnictwo, w części 33 - Rozwój wsi i w części 35 - Rynki rolne oraz pozostałych częściach dotyczących rolnictwa, Materiały dla Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2005, Informacja o projekcie budżetu na rok 2006, w części 32 - Rolnictwo, w części 33 - Rozwój wsi i w części 35 - Rynki rolne oraz pozostałych częściach dotyczących rolnictwa, Materiały dla Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• Poczta, W., Mrówczyńska-Kamińska, A, 2004, Agrobiznes w Polsce jako subsystem gospodarki narodowej, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
• Rachunek podaży i wykorzystania wyrobów i usług w 1995 r., 1999, GUS, Warszawa.
• Rachunek podaży i wykorzystania wyrobów i usług w 2000 r., 2004, GUS, Warszawa.
• Rachunek podaży i wykorzystania wyrobów i usług w 2005 r., 2009, GUS, Warszawa.
• Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 1995-2000 (Rachunki produkcji c2 i c4), 2001, GUS, Warszawa.
• Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 2000-2006 (Rachunki produkcji c2 i c4), 2007, GUS, Warszawa.
• Raport CERC, 1986, "Documents du CERC", Constat de l'evolution recente des revenus en France (1982-1985), nr 82.
• Raport CERC, 1973, "Documents du CERC", Les comptes de surplus des enterprises, Methodologie et modalities d'application, nr 18.
• Raport CERC, 1995, "Documents du CERC", Les inegalites d'emploi et de revenu mise en perspective et nouveaux defis - la decouverte, rapport 1995, Conseil superieur de l'emploi, des revenus et des couts, Paris, 9 novembre.
• Rocznik statystyczny przemysłu 2006, 2006, GUS, Warszawa.
• Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich 1995-2005, GUS, Warszawa.
• Środki trwałe w gospodarce narodowej za lata 1995-2005, GUS, Warszawa.
• UE Financial Report 2004, 2005, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• Woś, A., 1979, Związki rolnictwa z gospodarką narodową, PWRiL, Warszawa.
• Woś, A., Zegar, J.S., 1983, Gospodarka żywnościowa. Problemy ekonomiki i sterowania, PWE, Warszawa.
• Zawalińska, K., 2009, Instrumenty i efekty wsparcia Unii Europejskiej dla regionalnego rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.