Możliwości rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich w świetle idei zrównoważonego rozwoju

• Autorzy: Bernadetta Zawilińska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem pracy jest rozpoznanie oraz ocena możliwości zrównoważonego rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich. Realizacja tak sformułowanego celu wymagała m.in.: dokonania inwentaryzacji i oceny walorów przyrodniczych oraz kulturowych parków, określenia stanu użytkowania turystycznego parków i stopnia rozwoju funkcji turystycznej, oceny potencjału społeczno-ekonomicznego badanych terenów, oceny nastawienia władz lokalnych i mieszkańców do istnienia parków krajobrazowych oraz do rozwoju turystyki, rozpoznania i oceny działań z zakresu turystyki podejmowanych przez władze lokalne i przez dyrekcje parków krajobrazowych, a także określenia kierunków rozwoju turystyki zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Badaniami objęto trzynaście parków krajobrazowych położonych na obszarze polskiej części Karpat, których łączna powierzchnia wynosi 4544,99 km2. W niniejszym opracowaniu park krajobrazowy traktowany jest jako system powiązany z otoczeniem społeczno-gospodarczym, co uwzględniono w badaniach zagadnień kulturowych i społeczno-gospodarczych. Omawiając walory kulturowe, obszar badań poszerzono o miejscowości sąsiadujące z terenami parków. Analizując zagospodarowanie turystyczne, brano pod uwagę stopień wyposażenia terenów parków w infrastrukturę turystyczną, a także posiadane przez parki zaplecze. W zakresie podstawowej formy zagospodarowania turystycznego, jaką jest baza noclegowa, badaniami objęto tereny parków oraz miejscowości i gmin związanych administracyjnie z parkami. Zagadnienia dotyczące sytuacji społeczno-gospodarczej analizowano w odniesieniu do gmin (wzięto pod uwagę 88 jednostek gminnych o łącznej powierzchni 9790,91 km2). Badania prowadzone były w latach 2003-2006. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Parki krajobrazowe; Ekorozwój; Przegląd literatury; Rozprawa doktorska

EN

Tourism; Landscape parks; Eco-development; Literature review; Doctoral dissertation

• Czasopismo: Monografie : prace doktorskie / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 8
• Strony: 210

Twórcy

autor

Bernadetta Zawilińska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Agenda 21 for the Travel and Tourism Industry. Towards Environmentally Sustainable Developement [1997], WTO, WTTC, Earth Council, London.
• Balon J. i in. [1995], Regionalizacja fizycznogeograficzna polskich Karpat [w:] Karpaty polskie, red. J. Warszyńska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Baranowska-Janota M. [1973], Ocena środowiska geograficznego dla turystyki zimowej w Polsce [w:] Główne problemy rozwoju turystyki zimowej w Polsce, Materiały z Ogólnopolskiego Sympozjum zorganizowanego przez Pracownię Krakowską Zakładu Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT 18 i 19 kwietnia 1972 r. w Krakowie, Warszawa-Kraków.
• Baranowska-Janota M. [1986], Turystyka w parkach krajobrazowych - Formy korzystania, "Człowiek i Środowisko", nr 10/3.
• Baranowska-Janota M. [1987], Poglądy i programy dotyczące gospodarowania ziemią w parkach krajobrazowych, "Człowiek i Środowisko", nr 1/2.
• Baranowska-Janota M. [1988], Zasady i modele zagospodarowania rekreacyjnego parków krajobrazowych [w:] Problemy tworzenia i zagospodarowania obszarów chronionych w Polsce środkowowschodniej i na Ukrainie, materiały z konferencji naukowej, Zamość 11-12 września 1988.
• Baranowska-Janota M. [1993], Polityka przestrzenna w parkach krajobrazowych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
• Baranowska-Janota M. [2001], Relacje planu ochrony parku krajobrazowego z planem miejscowym. Problemy turystyki [w:] Ochrona parków krajobrazowych a działalność gospodarcza, red. L. Ryszkowski, S. Błazy, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Poznań.
• Baranowska-Janota M. [2002], Turystyka w zapisie ustaleń planu ochrony parku krajobrazowego [w:] Użytkowanie turystyczne parków narodowych, red. J. Partyka, Ojcowski Park Narodowy, Ojców.
• Baranowska-Janota M., Korzeniak G. [1991], Zasady turystycznego użytkowania i ochrony parków krajobrazowych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Oddział w Krakowie, Kraków.
• Baranowska-Janota M., Ptaszycka-Jackowska D. [1986], Zasady korzystania przez turystykę z górskich przyrodniczych obszarów chronionych [w:] Wpływ środowiska przyrodniczego na zróżnicowanie turystycznych form rekreacji, AWF, Warszawa.
• Blarney R.K. [2001], Principles of Ecotourism [w:] The Encyclopedia of Ecotourism, red. D.B. Weaver, George Mason University, USA.
• Błażejczyk K. [1983], Bioklimatyczna ocena i typologia uzdrowisk Polski, Dokumentacja geograficzna, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, z. 3
• Bogdanowski J. [1976], Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Ossolineum - PAN, Kraków.
• Bogdanowski J. [1978], Kształtowanie i ochrona krajobrazu w aspekcie rekreacji [w:] Społeczne potrzeby i uwarunkowania rozwoju turystyki i rekreacji w Polsce, Zeszyt Naukowy nr 16, Wydział Turystyki i Rekreacji AWF w Krakowie.
• Boo E. [1990], Ecotourism: the Potentials and Pitfalls, World Wildlife Fund, Washington, USA.
• Brzeźniak E., Czemerda A. [1989], Klimatyczne uwarunkowania optymalnego gospodarowania w Żywieckim Parku Krajobrazowym [w:] Zagrożenia Żywieckiego Parku Krajobrazowego - sposoby przeciwdziałania, Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN, Radę Społeczno-Naukową i Zarząd ŻPK, w Żywcu, 6-7.12.1988 r., Zarząd ŻPK, Kraków.
• Butler R. [1993], Tourism - An Evolutionary Perspective [w:] Tourism and Sustainable Development: Monitoring, Planning, Managing, red. J. Nelson, R. Butler, G. Wall, University of Waterloo Press, Waterloo.
• Butler R. [1998], Sustainable Tourism: Looking Backwards in Order to Progress? [in:] Sustainable Tourism: A Geographical Perspective, red. M. Hall, A. Lew, Longman, London.
• Butler R. [2005], Problemy miejsc recepcji turystycznej ze zrównoważonym rozwojem, [w:] Turystyka w badaniach naukowych, red. R. Winiarski, W. Alejziak, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie, Kraków-Rzeszów.
• Cater E. [1993], Ecotourism in the Third World: Problems for Sustainable Tourism Development, Tourism Management, vol. 14, no. 2.
• Ceballos-Lascurain H. [1996], Tourism, Ecotourism and Protected Areas, IV World Congress on National Parks and Protected Areas, IUCN Protected Areas Programme, Gland.
• Chmielewski T.J. [1990], Parki krajobrazowe w Polsce. Metody delimitacji i zasady zagospodarowania przestrzennego, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego - Akademia Rolnicza w Warszawie, Warszawa.
• Chmielewski T.J., Warszewski J. [1990], Parki krajobrazowe w Polsce. Analiza, ocena i systematyzacja zbioru, "Człowiek i Środowisko", nr 1.
• Chrzanowski T., Kornecki M. [1982], Sztuka Ziemi Krakowskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Dębski L.A. [1975], Górskie osadnictwo wczasowe, Instytut Turystyki, Warszawa.
• Dynowska I. [1995], Wody [w:] Karpaty Polskie, red. J. Warszyńska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Eagles P., McCool S. [2002], Tourism in National Parks and Protected areas. Planning and Management, IUCN.
• Ecotourism: a Sustainable Opinion? [1994], red. E. Cater, G. Lowman, J. Wiley & Sons, New York.
• Eidsvik H. [1996], Ethically, Environmentally and Economically Sustainable Tourism, UNESCO, World Heritage Center.
• Ekorozwój szansą przetrwania cywilizacji [1986], red. M. Białecka, B. Zaufał, Polski Klub Ekologiczny, Wydawnictwo AGH, Kraków.
• Epler-Wood M. [2002], Ecotourism: Principles, Practices & Policies for Sustainability, UNEP, TIES, Paris.
• Fischbach J. [1989], Funkcja turystyczna jednostek przestrzennych i program jej badania, Acta Universitatis Lodziensis, Turyzm, 5.
• Garrod B., Fyall A., 1998, Beyond the Rhetoric of Sustainable Tourism, Tourism Management, vol. 19, no. 3.
• Gołembski G., Nawrot L. [2002], Rozwój turystyki zrównoważonej w parkach krajobrazowych - nowe trendy w Unii Europejskiej [w:] Zarządzanie parkiem krajobrazowym w warunkach zrównoważonego rozwoju, red. K. Zimniewicz, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań.
• Hall C.M. [1998], Historical Antecedents of Sustainable Development and Ecotourism: New Labels on Old Bottles? [w:| Sustainable Tourism: A Geographical Perspective, red. M. Hall, A. Lew, Longman, London.
• Honey M. [1999a], Ecotourism and Sustainable Development, Earthscan, London.
• Honey M. [1999b], Treading Lightly? Ecotourism s Impact on the Environment, Environment, vol. 41.
• Hornung M. [1986], Główne problemy przestrzenne budownictwa letniskowego na terenach górskich województwa bielskiego [w:] Zagospodarowanie ziem górskich województwa bielskiego, red. S. Sacha, Zeszyty Naukowe AWF, nr 37, Kraków.
• Hunter C. [1997], Sustainable Tourism as an Adaptive Paradigm, Annals of Tourism Research, vol. 24, no. 4.
• Hunter C., Green H. [1995], Tourism and the Environment a Sustainable Relationship? Routledge, London.
• Inskeep E. [1987], Environmental Planning for Tourism, Annals of Tourism Research, 14.
• Iwicki S. [1998], Turystyka w zrównoważonym rozwoju obszarów pojeziernych, Rozprawy nr 87, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
• Jackowski A. [1989], History of Tourism in Polish Carpathians [w:] Karpacka Konferencja Turystyczna, red. J. Warszyńska, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, z. 80.
• Jackowski A. [1995], Ośrodki kultu religijnego [w:] Karpaty polskie, red. J. Warszyńska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Jagusiewicz A. [1972], Sieć parków krajobrazowych na obszarach Nizin Środkowopolskich [w:] Środowisko naturalne wobec uprzemysłowienia i urbanizacji. Kraj. Niż Polski, Instytut Planowania Przestrzennego Politechniki Warszawskiej, PWN, Warszawa.
• Jagusiewicz A. [1979], System parków krajobrazowych w Polsce, Instytut Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Politechniki Warszawskiej, PWN, Warszawa-Łódź.
• Janicki J. [2005], Monografia przyrodniczo-historyczna parku krajobrazowego Pogórza Przemyskiego, Zespół Parków Krajobrazowych w Przemyślu, Przemyśl.
• Jermaczek A. [1993], Są turyści, Turyści i "Turyści" - nauczmy się ich rozróżniać, "Przegląd Przyrodniczy", nr 4.
• Jędrzejczyk I. [1995], Ekologiczne uwarunkowania i funkcje turystyki, Śląsk Sp. z o.o., Katowice.
• Kamocki J. [1984], Z etnografii Karpat polskich, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków.
• Kistowski M. [2003], Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie rozwoju województw, Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk-Poznań.
• Kistowski M. [2004], Wybrane aspekty zarządzania ochroną przyrody w parkach krajobrazowych, Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk-Poznań.
• Kistowski M., Staszek W. [1999], Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, Pomorski Urząd Wojewódzki, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa, Gdańsk.
• Klementowski K. (1995), Możliwości uprawiania turystyki kajakowej w Polsce, Problemy Turystyki, vol. XVIII.
• Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET- Polska [1995], red. A. Liro, Fundacja IUCN Poland, Warszawa.
• Kondracki J. [2001], Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa.
• Kozłowski S. [1973], Program ochrony krajobrazu Polski i jego pierwsze realizacje, Ochrona Przyrody nr 38, Zakład Ochrony Przyrody PAN.
• Kozłowski S. [1980], Ochrona krajobrazu, Liga Ochrony Przyrody, Warszawa.
• Krygowski W. [1973], Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej, Sport i Turystyka, Warszawa.
• Kurek W. [2003], Turystyka zrównoważona - turystyka przyszłości [w:] Turystyka czynnikiem integracji międzynarodowej, red. J. Biliński, D. Sawaryn, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Rzeszów.
• Kurek W. [2004a], Turystyka na obszarach górskich Europy, IGiGP UJ, Kraków.
• Kurek W. [2004b], Turystyka na obszarach górskich w świetle idei zrównoważonego rozwoju [w:] Współczesne tendencje w turystyce i rekreacji, red. J. Wyrzykowski, AWF, Wrocław.
• Kurzyński J., Mielnicka B. [2002a], Funkcja turystyczna parków krajobrazowych [w:] Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny - zagospodarowanie - konflikty - zagrożenia, red. J. Partyka, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Ojcowski Park Narodowy, Ojców.
• Kurzyński J., Mielnicka B. [2002b], Parki krajobrazowe alternatywą dla turystyki w parkach narodowych (na przykładzie polskich Karpat) [w:] Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny - zagospodarowanie - konflikty - zagrożenia, red. J. Partyka, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Ojcowski Park Narodowy, Ojców.
• Leszczycki S. [1939], Rozwój ruchu uzdrowiskowego w Polsce, "Turyzm Polski", R. II, nr 9.
• Lewandowski H. [2000], Wpływ samorządu terytorialnego na poziom usług gastronomicznych decydujących o atrakcyjności regionu [w:] Polityka samorządu terytorialnego w dziedzinie turystyki, red. M. Boruszczak, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Sopocie, Gdańsk.
• Liszewski S. [1995], Przestrzeń turystyczna, "Turyzm", t. 5, z. 2.
• Liu Z. [2003], Sustainable Tourism Development: A Critique, "Journal of Sustainable Tourism", vol. 11, no. 6.
• Lakomiec J., Zimniewicz K. [2008], Finansowe ograniczenia funkcjonowania parków krajobrazowych [w:[ Bariery w zarządzaniu parkami krajobrazowymi w Polsce, red. K. Zimniewicz, PWE, Warszawa.
• Łojewski S. [1995], Ekonomia środowiska, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
• Matuszczyk A. [2006], Turystyczne szlaki narciarskie w PTTK. Raport z 24.01.2006 r., Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie (Maszynopis).
• Marszałek E. [1999], Projekt zagospodarowania turystycznego południowo-wschodniej części Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego z uwzględnieniem jego walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Krościenko Wyżne (maszynopis w zbiorach ZKPK w Krośnie).
• Mazurski K., Szewczyk D. [2003], Turystyka "miękka" w rejonie jeleniogórskim [w:] Uwarunkowania rozwoju turystyki zagranicznej w Europie Środkowej i Wschodniej, t. VII, red. J. Wyrzykowski, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geograficzny, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Wrocław.
• Merski J. [2002], Turystyka kwalifikowana, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa.
• Michalak J. [1997], Krynica, Muszyna, Żegiestów, Piwniczna i okolice, Roksana, Krosno.
• Michniewscy M. i A., Duda M. [2003], Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków.
• Michniewscy M. i A., Duda M., Wypych S. [2003], Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków.
• Mika M. [1997], Drugie domy w Beskidzie Śląskim, Turyzm, t. 7, z. 1.
• Mika M. [2002], Rozwój zagospodarowania turystycznego i jego wpływ na przemiany środowiska przyrodniczego Beskidu Śląskiego, praca doktorska wykonana w Zakładzie Gospodarki Turystycznej i Uzdrowiskowej Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• Mizgajski A. [2003], Problemy finansowania ochrony przyrody w Polsce [w:] Finansowanie ochrony przyrody. Doświadczenia i perspektywy, red. A. Mizgajski, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.
• Mróz E [2006], Geneza i typologia sanktuariów pańskich w Polsce, praca doktorska, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• Nadwodzka Z. [1939], Ruch letniskowy w województwie lwowskim, "Turyzm Polski", nr 5, R. II.
• Novák Z. [1963], Ideowe i realizacyjne założenia Jurajskiego Parku Krajobrazowego, "Architektura", nr 8.
• Obrębska-Starklowa B. i in. [1995], Klimat |w:| Karpaty polskie, red. J. Warszyńska, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Orams M. [1995], Towards a More Desirable Form of Ecotourism, Tourism Management, vol. 16, no. 1.
• Page S.J., Dowling R.K. [2002], Ecotourism, Pearson Education Limited, Harlow.
• Parki dla życia. Program działań na rzecz terenów chronionych w Europie. Streszczenie, 1994, PKE, MOSZNiL, Warszawa.
• Parteka T. [1997], Planowanie strategiczne zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Pawlaczyk P. [1993], Turystyka na obszarach chronionych. Jak przekazywać turyście wiedzę przyrodniczą, "Przegląd Przyrodniczy", t. 4.
• Philips A. [2002], Management Guidelines for IUCN Category V Protected Areas: Protected Landscapes/Seascapes, IUCN Gland, Switzerland and Cambridge UK.
• Pisarski Z., Rakowski G. [1996], Kierunki rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych, "Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych", nr 9.
• Protected Areas and Tourism. The European Charter, 2002, eds. T. Wilken, R. Denman, EUROPARC Federation, Hamburg.
• Ptaszycka-Jackovvska D. [2000], Współpraca parków krajobrazowych z samorządami lokalnymi w zakresie zagospodarowania przestrzennego, Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski, nr 6(8).
• Ptaszycka-Jackowska D. [2002], Problemy ochrony środowiska na polsko-słowackich obszarach przygranicznych [w:] Przemiany środowiska geograficznego Polski a jego funkcjonowanie, red. K. German, J. Balon, IGiGP UJ, Kraków.
• Ptaszycka-Jackowska D., Baranovvska-Janota M. [1987], Definicje, cele i funkcje przyrodniczych obszarów chronionych w Polsce, "Chrońmy Przyrodę Ojczystą", z. 2.
• Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. [1996], Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
• Radecki W. [2001], Problemy zarządzania parkami krajobrazowymi - obowiązki i uprawnienia finansowe [w:] Ochrona parków krajobrazowych a działalność gospodarcza, red. L. Ryszkowski, S. Błazy, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Poznań.
• Radecki W. [2002], Aktualne problemy prawne parków krajobrazowych [w:] Zarządzanie parkiem krajobrazowym w warunkach zrównoważonego rozwoju, red. K. Zimniewicz, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań.
• Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2006 roku [2007], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków.
• Raszeja E. [2000], Problematyka ochrony i kształtowania krajobrazu w zagospodarowaniu przestrzennym parków krajobrazowych, Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski, 6 (8).
• Rąkowski G. [1995], Turystyka w parkach krajobrazowych [w:] Aktywizacja samorządu lokalnego na rzecz ochrony przyrody i turystyki na terenach parków krajobrazowych, Materiały z konferencji szkoleniowej, 1995, Wojewódzki Zarząd Parków Krajobrazowych w Przemyślu, Wojewoda Przemyski, Przemyśl - Krasiczyn (maszynopis w zbiorach ZPK w Przemyślu).
• Reśko D. [2000], Wody mineralne i surowce balneologiczne [w:] Przyroda Popradzkiego Parku Krajobrazowego, red. J. Staszkiewicz, Popradzki Park Krajobrazowy, Stary Sącz.
• Richards G. [1996], Sustainable Tourism Management Education: Educational, Environmental and Industry Perspectives [w:] Sustainable Tourism Management: Principle and Practice, red. B. Bramwell, Tilburg University Press, Netherlands.
• Rogalewski 0. [1977], Zagospodarowanie turystyczne, WSiP, Warszawa.
• Ross S., Wall G. [1999], Ecotourism: Towards Congruence between Theory and Practice, "Tourism Management", no. 20.
• Ryszkowski L. [2001], Trwały i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich a parki krajobrazowe [w:] Ochrona parków krajobrazowych a działalność gospodarcza, red. L. Ryszkowski, S. Błazy, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Poznań.
• Sacha S. [1986], Baza noclegowa górskich terenów województwa bielskiego [w:] Zagospodarowanie turystyczne ziem górskich województwa bielskiego, red. S. Sacha, Zeszyty Naukowe AWF, nr 37.
• Sikora J. [2000], Agroturystyka w rozwoju obszarów wiejskich [w:] Polityka samorządu terytorialnego w dziedzinie turystyki, red. M. Boruszczak, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Sopocie, Gdańsk.
• Sołjan I. [2002], Ośrodki kultu maryjnego w Karpatach Polskich (1772-1992), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Stan środowiska w województwie podkarpackim w 2001 roku [2002], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Rzeszów.
• Stan środowiska w województwie śląskim w 2003 roku [2004], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Katowice.
• Starkel L. [1972], Charakterystyka rzeźby polskich Karpat i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, z. 10.
• Strzembicki L. [2000], Zrównoważony rozwój turystyki na obszarach przygranicznych, materiały z konferencji pt.: "Możliwości i problemy rozwoju terenów przygranicznych poprzez turystykę", Instytut Turystyki w Krakowie, Zakopane.
• Sustainable Tourism in Protected Areas. Guidelines for Planning and Management [2002], red. A. Philips, World Commision on Protected Areas, IUCN, Gland, Switzerland.
• Sustainable Tourism? European Experiences [1996], red. K. Priestley, J.A. Edwards, H. Coccosis, CAB International, Wallingford.
• Szczęsny T. [1982], Ochrona przyrody i krajobrazu, PWN, Warszawa.
• Szewczyk M. [2000], Zbiorowiska nieleśne [w:] Przyroda Popradzkiego Parku Krajobrazowego, red. J. Staszkiewicz, Popradzki Park Krajobrazowy, Stary Sącz.
• Tobolski K. [2001], Ocena konfliktów w funkcjonowaniu wybranych parków krajobrazowych [w:] Ochrona parków krajobrazowych a działalność gospodarcza, red. L. Ryszkowski, S. Błazy, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Poznań.
• Typologia wiejskich obszarów problemowych [1999], red. A. Rosner, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
• Uliszak R. [2001], Problemy przestrzennego i strukturalnego rozwoju rolnictwa Polski Południowej w świetle doświadczeń krajów Europy Zachodniej, praca doktorska, Instytut Geografii AP w Krakowie.
• Wall G. [1993], Ecological Reserves and Protected Areas: the Challenge of Ecotourism, National Association of Mexican Universities, Inter-American Organization for Higher Education, Toluca.
• Warszyńska J. [1971], Waloryzacja miejscowości powiatu żywieckiego z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej, Folia Geographica, series Geographica-Oeconomica, vol. IV, PAN, Komisja Nauk Geograficznych, PWN, Kraków.
• Warszyńska J. [1972a], Ocena środowiska naturalnego powiatu żywieckiego pod względem sezonowości i form ruchu turystycznego, "Czasopismo Geograficzne" 43,2.
• Warszyńska J. [1972 b], Ocena walorów turystycznych miejscowości położonych w dorzeczu Białej Dunajcowej, Folia Geographica, series Geographica-Oeconomica, vol. V, PAN, Komisja Nauk Geograficznych, PWN, Warszawa-Kraków.
• Warszyńska J. [1974], Ocena zasobów środowiska naturalnego dla potrzeb turystyki (na przykładzie województwa krakowskiego), Zeszyty Naukowe UJ, nr 350, Prace Geograficzne, z. 36.
• Warszyńska J. [1981a], Atrakcyjność turystyczna środowiska naturalnego miejscowości województwa bielskiego, Studia nad Ekonomiką Regionu, z. 11.
• Warszyńska J. [1981b], Walory turystyczne miejscowości położonych w otoczeniu sztucznych zbiorników wodnych rożnowskiego i czchowskiego, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, z. 21.
• Warszyńska J. [1985], Funkcja turystyczna Karpat polskich, Folia Geograhica, ser. Geographica-Oeconomica, vol. XVIII, PAN, Komisja Nauk Geograficznych, PWN.
• Warszyńska J., Jackowski A. [1978], Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa.
• Warszyńska J., Koliba A., Środoń E. [1980], Model atrakcyjności turystycznej obszarów Makroregionu Południowo-Wschodniego. Program Rządowy nr 7 Związki między planowanym rozwojem systemu wodno-gospodarczego Makroregionu Południowo-Wschodniego, a formowaniem układów rekreacyjnych oraz rozwojem bazy turystycznej, Instytut Geografii UJ, Zakład Geografii Turyzmu, Kraków (maszynopis).
• Węcławik S. [1991], Wody mineralne i swoiste [w:] Dorzecze górnej Wisły, red. I. Dynowska, M. Maciejewski. cz. 1, PWN, Warszwa-Kraków.
• Wheeller B. [1991], Tourism's Troubled Times: Responsible Tourism is not the Answer, Tourism Management, vol. 12, no. 2.
• Wheeller B. [1993], Sustaining the Ego, "Journal of Sustainable Tourism", no. 1.
• Wyrzykowski J. [1986], Geograficzne uwarunkowania rozwoju urlopowej turystyki wypoczynkowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Zabłocki G. [2002], Rozwój zrównoważony. Idee, efekty, kontrowersje, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Zaręba D. [2000], Ekoturystyka. Wyzwania i nadzieje, PWN, Warszawa.
• Zarzycki K. [1999], 25 lat Bieszczadzkiego Parku Narodowego (1973-1998) - trudne początki, Roczniki Bieszczadzkie, T. 7.
• Zątek W. [1996], Ekoturystyka - jak rozumieć i definiować to pojecie |w:] Rola turystyki w edukacji przyrodniczej społeczeństwa, red. J. Bogucki, W. Zątek, Materiały konferencyjne, II krajowa konferencja z cyklu "Ochrona przyrody a turystyka", Poznań- Puszczykowo.
• Zimniewicz K. [2005], Zarządzanie polskimi parkami krajobrazowymi. Próba diagnozy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.