Mord katyński jako zbrodnia ludobójstwa w świetle prawa międzynarodowego

• Autorzy: Karol Karski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zbrodnia katyńska jest zbrodnią ludobójstwa w rozumieniu prawa międzynarodowego. Była ona częścią ludobójczej polityki władz ZSRR, która obejmowała wynaradawianie, deportacje i masowe zabójstwa członków narodu polskiego. Działania te były podejmowane jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej wobec Polaków zamieszkałych na terytorium ZSRR. Rozszerzenie władztwa terytorialnego ZSRR, które dokonało się w 1939 r., spowodowało objęcie nowych obszarów tą zbrodniczą polityką. Należy pamiętać, że Polacy nie byli jedynymi ofiarami systemu sowieckiego. Eksterminowano tam ludzi także według innych kryteriów niż narodowe. Gdy jednak czyniono to z powodów przynależności do narodu polskiego lub jakiejkolwiek innej grupy narodowej czy narodowościowej, nie można unikać kwalifikacji ludobójstwa. Jeśli polityką państwa jest m.in. ludobójstwo, to nie znaczy, że przestajemy mieć do czynienia z tą zbrodnią międzynarodową tylko dlatego, że cały naród zostaje uznany za "politycznie podejrzany i wrogi element". (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Prawo międzynarodowe; Zbrodnie wojenne; Historia Europy; Wojna Światowa II; Ludobójstwo

EN

International law; War crimes; History of Europe; World War II; Genocide

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 2
• Strony: 51--82

Twórcy

autor

Karol Karski

Bibliografia

• Ascherson N., The Struggles for Poland, London 1987, s. 124.
• Bartoszewski W., Pakt Ribbentrop-Molotow w doświadczeniu polskiego państwa podziemnego, [w:] O likwidację skutków zmowy Hitler-Stalin. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Ustawodawczą oraz Komisję Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1999, s. 58-59.
• Basak A., Katyń. Problem odpowiedzialności karnej sprawców w świetle Norymbergii [w:] Studia na faszyzmem i zbrodniami hitlerowskimi, t. XXI, Jońca K. red., Wrocław 1998, s. 357-358.
• Bassiouni M.Ch., Crimes Against Humanity in International Criminal Law, wyd. 2, The Hague-London-Boston 1999, s. 553-554.
• Bonusiak W., Polska podczas II wojny światowej, Rzeszów 1995, s. 108, 113, 120 i 123.
• Chaustow W.N., Iz priedijstorii massowych riepriesij protiw poliakow. Sieriedina 1930-gg., [w:] A.B. Roginskij (red.), Riepriessii protiw polakow i polskich grażdan, Moskwa 1997.
• Cooper J., Raphael Lemkin and the Struggle for the Genocide Convention, New York 2008, s. 216-217.
• Courtois S., Raphael Lemkin and the Question of Genocide under Communist Regimes, [w:] A. Bieńczyk-Missala, S. Dębski (red), Rafal Lemkin: A Hero of Humankind, Warszawa 2010, s. 138.
• Cyprian T., Sawicki J., Prawo norymberskie. Bilans i perspektywy, Warszawa-Kraków 1948, s. 537.
• Dokumenty - tłumaczenia i fotokopie, "Sybiracy" 1992, nr 45, s. 3-7.
• Donaldson R.H., Nogee J.L., The Foreign Policy of Russia: Changing Systems, Enduring Interests, wyd. 4, London 2009, s. 380.
• Drożdż D., Zbrodnia ludobójstwa w międzynarodowym prawie karnym, Warszawa 2010, s. 45-46.
• Falkowski P., 14.05.2011, Sąd nad Katyniem, "Nasz Dziennik", s. 8-9.
• Flemming M., Jeńcy wojenni. Studium prawno-historyczne, Warszawa 2000, s. 324.
• Gardocki L., Zarys prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 1985, s. 114-115.
• Głowacki A., Deportowani w latach 1940-1941, [w:] W. Materski, T. Szarota Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009, s. 241.
• Głowacki A., Przymusowo wcieleni do Armii Czerwonej, w tym pełniący służbę w tzw. stroj- batalionach, [w:] W. Materski, T. Szarota, Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009, s. 254-255.
• Gurjanow A., Sowieckie represje wobec Polaków i obywateli polskich w latach 1936-1956 w świetle danych sowieckich, [w:] K. Jasiewicz (red.), Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772-1999, Warszawa-Londyn 1999, s. 972-982.
• http://www.nizkor.org/ftp.cgi/people/e/eichmann.adolf
• Iwanow M., Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921-1939, Warszawa-Wrocław 1991.
• Jaczyński S., Jeńcy polscy w niewoli sowieckiej 17.IX.1939 - VIII 1941 [w:] Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Polak B. red., Koszalin 1995, s. 140.
• Jasudowicz T., Widmo krąży po Europie. Bezprawie Paktu Ribbentrop-Mołotow, Toruń 1993, s. 174.
• Jones A., Genocide. A Comprehensive Introduction, London-New York 2006, s. 131-134.
• Jordanek Z., Założenia polityki hitlerowskiej i stalinowskiej wobec oficerów Wojska Polskiego, [w:] B. Polak (red), Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Koszalin 1995, s. 119.
• Kalbarczyk S., Zbrodnia Katyńska po 70 latach: krótki przegląd ustaleń historiografii, [w:] S. Kalbarczyk, Zbrodnia katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, Warszawa 2010s. 19.
• Katyń. Despatches of Sir Owen O 'Malley to the British Government, London 1972, s. 15.
• Kąkol K., Adolfa Eichmanna droga do Bejt Haam, Warszawa 1962, s. 315-316.
• Komisja Historyczna Polskiego Sztabu Głównego, Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. 3: Armia Krajowa, Londyn 1950, s. 33-34.
• Kosińska K., Zbrodnia ludobójstwa w prawie międzynarodowym, Toruń 2009, s. 34.
• Kubicki L., Najwyższy Trybunał Narodowy. Próba bilansu orzecznictwa, [w:] W czterdziestolecie powołania Najwyższego Trybunału Narodowego, Warszawa 1986, s. 18.
• Kucharski D.P., Ludobójstwo na Polakach w Sowietach w okresie międzywojennym (1921-1939). Początek wielkiej narodowej tragedii, Krzeszowice 2010, s. 42-43.
• Kuczerepa M., Wisyn W., Radjańska włada na Wołyni w 1939-1941 rokach, [w:] B. Polak (red),Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Koszalin 1995., s. 69.
• Kulesza W., Zbrodnia Katyńska jako akt ludobójstwa [w:] Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, Kalbarczyk S. red., Warszawa 2010, s. 52.
• Kurtyka J., Gluza Z., Przedmowa, [w:] W. Materski, T. Szarota, Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009, s. 7.
• Kurtyka J., Wprowadzenie [w:] Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, Kalbarczyk S. red., Warszawa 2010, s. XI.
• Kuźniar-Plota M., Kwalifikacja prawna Zbrodni Katyńskiej - wybrane zagadnienia [w:] Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, Kalbarczyk S. red., Warszawa 2010, s. 46.
• Kwiecień R., Przezwyciężanie przeszłości przez prawo międzynarodowe [w:] Problemy prawne w stosunkach polsko-niemieckich u progu XXI wieku, Czapliński W., Łukańko B. red., Warszawa 2010, s. 35.
• Lebiediewa N.S., Katyń. Zbrodnia przeciwko ludzkości, Warszawa 1997, s. 283-284, 296.
• Lebiediewa N.S., Zbrodnia katyńska. Proces odkrywania prawdy i upamiętnienie ofiar, [w:] A.D. Rotfeld, A.W. Torkunow (red.), Białe plamy - czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko- -rosyjskich (1918-2008), Warszawa 2010, s. 348-349.
• Lemkin R., Axis Rule in Occupied Europe. Laws of Occupation - Analysis of Government - Proposals for Redress, Washington 1944, s. 79.
• Lemkin R., Genocide, "The American Scholar" 1947, nr 2, s. 145-151.
• Lemkin R., Le génocide, "Revue Internationale de Droit Pénal" 1946, nr 3-4, s. 371.
• Lizak W., Rozstrzelana Polonia. Polacy w ZSRR 1917-1939, Szczecin 1990.
• Lord Russell of Liverpool, Proces Eichmanna, Warszawa 1966, s. 29-31 i 305.
• Łojek J., Agresja 17 września 1939, Warszawa 1990, s. 150
• Łoziński M., Operacja Polska: Stalinowska zbrodnia na Polakach w latach 1937-1938, Kłodawa-Konin 2008.
• Łukomski G., Straty wśród kadry naukowej oraz absolwentów i studentów Uniwersytetu Poznańskiego poniesione na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej 1939-1945, [w:] B. Polak (red), Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej., s. 241.
• Mackiewicz J., Stahl Z., Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów z przedmową Władysława Andersa, wyd. 10, Londyn 1982, s. 285-288.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, wyd. 5, Lwów 1939, s. 402-405.
• Martin T., The Origins of Soviet Ethnic Cleansing, "The Journal of Modern History" 1998, nr 4, s. 813-861.
• Materski W., Jeńcy wojenni i internowani w latach 1939-1941 [w:] Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Materski W., Szarota T. red., Warszawa 2009, s. 221.
• Materski W., Jeńcy wojenni i internowani w latach 1939-1941, [w:] W. Materski, T. Szarota, Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009, s. 216-217;
• Materski W., Wprowadzenie [w:] Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Materski W., Szarota T. red., Warszawa 2009, s. 201.
• Mik C., 2010, Lech Aleksander Kaczyński (18.06.1949-10.04.2010), "Kwartalnik Prawa Publicznego", nr 1-2, s. 10.
• Naimark N.M., Stalins Genocides, Princeton 2010, s. 3, 135.
• Panne J.-L., Raphael Lemkin and Raul Hilberg. About a Concept [w:] Rafal Lemkin: A Hero of Humankind, Bieńczyk-Missala A., Dębski S. red., Warszawa 2010, s. 101-115.
• Partacz Cz., Losy ludności rodzimej na Kresach Wschodnich w czasie pierwszej okupacji sowieckiej 1939-1941, [w:] B. Polak (red), Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej., s. 70 i 76.
• Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, przepisów wprowadzających obie te ustawy, wyd. 2, Kraków 1936, s. 322-325.
• Peszkowski Z., Jędrejek G., Zbrodnia katyńska w świetle prawa, Warszawa-Londyn-Orchard Lake-Pelplin 2004, s. 134.
• Prof. Kieres: zbrodnia katyńska była ludobójstwem, "Serwis Informacyjny Polskiej Agencji Prasowej SA", 18.04.2011.
• Przewoźnik A., W hołdzie ludziom nauki [w:] Reżimy totalitarne wobec ludzi nauki 1939-1945. Uniwersytet Jagielloński. Sonderaktion Krakau - Zbrodnia Katyńska, Warszawa 2007, s. 3.
• Quigley J., The Genocide Convention. An International Law Analysis, Aldershot-Burlington 2006, s. 182.
• Radziwinowicz W., Katyń to logiczna zbrodnia Stalina. Rozmowa z Nikitą Pietrowem, rosyjskim historykiem zajmującym się m.in. zbrodnią katyńską, wiceszefem stowarzyszenia Memoriał, "Gazeta Wyborcza" z 5 marca 2010 r.
• Rauschning H., Gespräche mit Hitler, Zürich-New York 1940.
• Rezler M., Kilka uwag o realiach katyńskiej historiografii, [w:] B. Polak, Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, s. 161.
• Rokita J., 17.09.2009, Po co upartyjniać ludobójstwo?, "Dziennik Gazeta Prawna", s. A15.
• Rosja a Katyń, wyd. 2, Warszawa 2010, s. 48-108.
• Rotfeld A.D., The Lemkin Concept of Genocide: A New Definition for an Old Crime [w:] Rafal Lemkin: A Hero of Humankind, Bieńczyk-Missala A., Dębski S. red., Warszawa 2010, s. 19-27.
• Sanford G., Katyn and the Soviet Massacre of1940: Truth, Justice and Memory, London 2005, s. 86.
• Schabas W.A., Genocide in International Law, Cambridge 2000, s. 45-47.
• Sebag-Montefiore S.J., Stalin: The Court of the Red Tsar, London 2004, s. 228-229.
• Shaw M.N., International Law, wyd. 5, Cambridge 2003, s. 264.
• Sommer T. (opr.), Rozstrzelać Polaków. Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim w latach 1937-1938. Dokumenty z Centrali, Warszawa 2010, s. IV.
• Sosińska A., Powstanie i działalność Najwyższego Trybunału Narodowego, [w:] W czterdziestolecie powołania Najwyższego Trybunału Narodowego, Warszawa 1986, s. 43.
• Stecowski J., Istorija sowietskich riepriessij, t. 1, Moskwa 1997, s. 453-454.
• Steiniger P.A., K. Leszczyński (red.), Fall 3. Urteil imJuristenprozess, Berlin 1969, s. 135.
• Ślusarczyk J., Agresja sowiecka na Polskę w 1939 r., "Wojskowy Przegląd Historyczny" 1993, nr 2, s. 16.
• Tekst protokołu [w:] Białe plamy. ZSRR-Niemcy 1939-1941. Dokumenty i materiały dotyczące stosunków radziecko-niemieckich w okresie od kwietnia 1939 r. do lipca 1941 r., Vilnius 1990, s. 59.
• Tucholski J., Katyń - liczby i motywy [w:] Zbrodnie NKWD na obszarze województw wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Polak B. red., Koszalin 1995, s. 125, 130-131, 136.
• Whitaker B., Revised and Updated Report on the Question of the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, 02.07.1985, UN Doc. E/CN.4/Sub.2/1985/6, s. 16.
• Wierczyńska K., Pojęcie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc, Warszawa 2010, s. 194-196.
• "Zbiór Dokumentów" 2000, nr 3, s. 17.
• Zbrodnia Katyńska[w:] Reżimy totalitarne wobec ludzi nauki 1939-1945. Uniwersytet Jagielloński. Sonderaktion Krakau - Zbrodnia Katyńska, Warszawa 2007, s. 42.