Adekwatność kapitałowa instytucji bankowych na tle kryzysów światowych

• Autorzy: Tomasz Cicirko

Warianty tytułu

Capital Adequacy of Banking Institutions at the background of World Crises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Komitet Bazylejski, pomimo że prawie 40 lat intensywnie pracuje nad modelem oceny adekwatności kapitałowej instytucji bankowych, to jednak każdy nowy kryzys o zasięgu międzynarodowym odkrywa słabości i niedociągnięcia dotychczasowych regulacji i procesu zarządzania ryzykiem. W konsekwencji kryzys przynosi zmiany, a najczęściej zaostrzenia zasad pomiaru i oceny adekwatności kapitałowej banków. Pierwszym i zasadniczym pytaniem pojawiającym się przy tego typu sytuacjach staje się kwestia miary adekwatności kapitałowej w postaci współczynnika wypłacalności. Czy zaproponowany w latach 80. ubiegłego wieku poziom 8% jest wystarczający, a jeżeli tak, to czy w obecnych czasach wymagania kapitałowe na takim poziomie zabezpieczają bank przed ryzykiem. Wzrost liczby ryzyk uwzględnianych we współczynniku wypłacalności, przy jednoczesnym rozszerzeniu funduszy własnych, można uznać za rozwiązania idące w dobrym kierunku. Jednakże specjaliści argumentują, że konstrukcja CAR jest przestarzała, gdyż aktualne ryzyko ponoszone przez banki jest bardziej złożone i nieporównywalnie większe niż w czasach tworzenia Basle I41. Implementowane regulacje ostrożnościowe w swoim zamierzeniu mają gwarantować, poprzez bezpieczeństwo banków, stabilność rynku finansowego. Obecny system bankowy nie pozostaje obojętny na kryzysy, jak też i sam może być katalizatorem go wywołującym. Należy zaznaczyć, że żadne regulacje, normy i wytyczne nie stanowią panaceum na bezpieczeństwo instytucji bankowych. W tym obszarze najwięcej zależy od kierownictwa i pracowników oraz właścicieli tych podmiotów - od rozsądku i rozwagi, uczciwości i poczucia odpowiedzialności za pieniądze powierzone im przez ufnych klientów42. Zastosowanie najlepszych modeli i technik nie zapewni sukcesu w sferze zarządzania ryzykiem. Zbyt duże zaufanie do agencji ratingowych, do wewnętrznych modeli kalkulacji poziomu ryzyka, przy ograniczonym okresie danych historycznych, jak też i ignorowanie przez specjalistów założeń modeli, a dodatkowo brak zrozumienia tychże modeli przez zarządzających instytucjami bankowymi, jak również niedocenienie ryzyka związanego z niewywiązaniem się drugiej strony z kontraktów na instrumenty pochodne (counterparty risk) przyniosło tragiczne skutki w postaci kryzysu subprime. Nadmienić również należy rolę państwa w poziomie adekwatności kapitałowej. Dopóki państwo w niewielkim stopniu zajmowało się sektorem finansowym i banki samodzielnie ponosiły ryzyko swojej działalności, relacja kapitału do aktywów banków wynosiła około 50% - tak było w połowie XIX wieku w USA. W ubiegłym stuleciu, dzięki temu, że znaczna część ryzyka została przejęta przez państwo, banki mogły rozwijać się znacznie szybciej i przy mniejszym zaangażowaniu kapitału. Relacja kapitału do aktywów w największych bankach europejskich przed kryzysem finansowym wynosiła już tylko 2-3% system bankowy nigdy by się do takich rozmiarów nie rozrósł, gdyby nie wsparcie państwa ograniczające ryzyko działalności. W krajach rozwijających się Ameryki Południowej i Azji banki, po doświadczeniach kryzysów walutowych lat 80. i 90., nie udzielały już w większejskali kredytów walutowych gospodarstwom domowym i kraje te przeszły ostatni kryzys suchą nogą. Restrykcyjne rozwiązania w obszarze kapitałowym spotykają się z krytyką - tak było w przypadku Basel II, tak też jest i w przypadku Basel III. Zwiększone wymogi kapitałowe dla instytucji bankowych mogą w krótkim terminie wpłynąć na mniejszą dostępność kredytu w gospodarce oraz zmniejszyć efektywność banków mierzoną wskaźnikiem zwrotu na kapitale (ROE), jednakże w dłuższym okresie powinny przyczynić się do zwiększenia stabilności światowego systemu finansowego. Konkludując, można zauważyć, że dopóki instytucje bankowe będą funkcjonowały na bardzo wysokich dźwigniach finansowych (tj. relacja kapitału Tier 1 do RWA) i będą kreowały "pusty" pieniądz, nie będą w stanie osiągnąć pełnej adekwatności kapitałowej, a zarazem przyczyniać się mogą do powstania nowych sytuacji kryzysowych. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is to present the evolution in the approach to the evaluation of capital adequacy of such financial institutions as banks. The article discusses the question of the amount of capital (funds) that should remain at the bank's disposal, which has always been and is likely to be one of the most controversial issues within the banking sector. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kryzys finansowy; Nadzór bankowy; Adekwatność kapitałowa

EN

Financial crisis; Bank supervision; Capital adequacy

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: z. 108
• Strony: 28--47

Twórcy

autor

Tomasz Cicirko

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Amendment to the capital accord to incorporate market risks, Basel Committee on Banking Supervision, January 1996.
• Avery R. B., Belton T. M., A Comparison of Risk-Based Capital and Risk-Based Deposit Insurance, "Economic Review, Quarter", 4, 1987.
• Dziekoński P., Nowa Bazylejska Umowa Kapitałowa - konsekwencje dla rynku kredytowego. Materiały i Studia, Zeszyt Nr 164, NBP, Warszawa 2003.
• Goodhart Ch., The New Basel Capital Accord, Ateny 2003.
• Gup B. E., The New Basel Capital Accord: Is 8% adequate?, Thomson, New York 2004.
• Illing M., Paulin G., The New Basel Capital Accord and the Cyclical Behavior of Bank Capital, Working Paper 2004-30, Bank of Canada, sierpień 2004 r.
• International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards, Basle Committee on Banking Supervision, Basel, July 1988.
• Iwanicz-Drozdowska M., Ewolucja regulacji w zakresie adekwatności kapitałowej banków, http://www.nbportal.pl/library/pub_auto_B_0100/KAT_B4886.PDF
• Marcinkowska M., Standardy kapitałowe banków, Regan Press, Gdańsk 2009.
• Matten Ch., Zarządzanie kapitałem bankowym. Alokacja kapitału i pomiar wyników, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000.
• Olszak M., Normy adekwatności kapitałowej, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• Pender I., Revisiting of Deadly Disease, Financial Times, September 1988.
• Rose P. S., Zarządzanie bankiem komercyjnym. Wytwarzanie i sprzedaż usług finansowych, t. II, Związek Banków Polskich, Warszawa 1997.
• Rowe D. M., Risk Architecture in a Basel-II World, World Bank Risk Management Seminar Washington, D.C., May 2004.
• Solarz J. K., Zarządzanie ryzykiem systemu finansowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Stefański M., Nowe regulacje dotyczące wymagań kapitałowych wobec banków, Materiały i Studia, Zeszyt Nr 212, NBP, Warszawa 2006.
• Uyemura D. G., van Deventer D. R., Zarządzanie ryzykiem finansowym w bankach.Teoria i praktyka zarządzania aktywami i pasywami, Związek Banków Polskich, Warszawa 1997.
• Wagster J. D., The Basle Accord of 1988 and the International Credit Crunch of 1989-1992, "Journal of Financial Services Research", Vol. 15, No. 2, March 1999.
• Wajszczuk J. J., Międzynarodowe środowisko finansowe. Kierunki instytucjonalizacji, Key Text, 2005.
• Współczesna bankowość, Tom I, red. M. Zaleska, Difin, Warszawa 2007.
• Żółtkowski W., Zarządzanie ryzykiem bankowym w praktyce, Wydawnictwo Fachowe CeDeWu, Warszawa 2008.