Nowe technologie na rynkach papierów wartościowych a kryzys finansowy - próba identyfikacji zależności

• Autorzy: Alina Gorczyńska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niewątpliwie zmiany związane z postępem naukowo-technicznym zmieniły obraz współczesnych rynków finansowych. Poza zjawiskami pozytywnymi, w postaci wyższej płynności i przejrzystości rynku, wywołały także zjawiska negatywne. Jednym z nich są zwiększone zagrożenia kryzysowe. Możliwość powszechnego inwestowania na giełdach poprzez Internet oraz obniżka kosztów funkcjonowania na giełdzie spowodowały powstanie nowej grupy inwestorów tzw. nieracjonalnych. Zachowania tych inwestorów wpływają destabilizująco na rynek finansowy, powodując odchylenia cen akcji od poziomów od zwierciedlających ich wartość fundamentalną. Ich coraz większa aktywność wywiera wpływ na decyzje inwestycyjne inwestorów instytucjonalnych, którzy (nawet zdając sobie z tego sprawę) podejmują decyzje niezgodne z logiką inwestowania. Zachowania te mogą doprowadzać do powstawania znacznych różnic pomiędzy cenami akcji a ich wartością księgową, co w konsekwencji powoduje narastanie bąbla spekulacyjnego. Z kolei bąble spekulacyjne stają się przyczyną kryzysów finansowych, czego przykładem był kryzys subprime. Zagrożenia kryzysowe powoduje również nadmierna komputeryzacja i automatyzacja funkcjonowania inwestorów instytucjonalnych. W przypadku nawet mało istotnej pomyłki może wystąpić lawina spadków cen walorów destabilizująca rynek. Ponadto komputeryzacja giełd sprzyja przenoszeniu się zjawisk kryzysowych z jednej giełdy na inne. Generalnie jednak pogoń za coraz szybszą reakcją i składaniem zleceń poprzez systemy komputerowe doprowadziły do sytuacji, w której giełdy papierów wartościowych zaczynają przypominać gry liczbowe, gdzie o sukcesie decyduje szybkość. Natomiast algorytmy, na podstawie których są podejmowane decyzje inwestycyjne, są na tyle skomplikowane, że mało kto już rozumie, na jakich zasadach działają, jakie to niesie ryzyko, skąd się biorą takie, a nie inne ceny. Wobec przedstawionej sytuacji na rynkach finansowych pojawia się problem nowych wyzwań stojących przed współczesnymi teoretykami i praktykami ekonomii. Wyzwania te w zakresie teorii odnoszą się do stworzenia modeli, które wyjaśniałyby w sposób kompleksowy zasady funkcjonowania coraz bardziej dynamicznego i skomplikowanego rynku papierów wartościowych. Wydaje się, że jednym z ważniejszych aspektów jest uwzględnienie w modelach coraz większego ryzyka powstawania kryzysów finansowych. Dla praktyków natomiast nowe wyzwania wiążą się z potrzebą opracowania, usprawnienia oraz wprowadzenia reguł obrotu giełdowego, które by warunkowały szybki, ale bezpieczny handel papierami wartościowymi oraz zapewniłyby stabilność systemu finansowego. Jako przykład takich działań można podać rozszerzenie regulacji i nadzoru na instytucje, które dotąd były nieregulowane, a których działalność stanowi zagrożenie dla stabilności rynku finansowego (np. fundusze hedgingowe). Istotną kwestią wydaje się być również objęcie nadzorem instytucji globalnych, które ze względu na swój ponadnarodowy charakter nie podlegają regulacjom narodowym. Ważnym aspektem jest stworzenie regulacji działalności agencji ratingowych, których oceny stanowią podstawy do oceny ryzyka instrumentu finansowego. Niezbędne jest także opracowanie standardów prezentacji informacji dotyczących konstrukcji i ryzyka, zwłaszcza w odniesieniu dla nowo powstałych instrumentów finansowych. Działania te mają na celu, poprzez dostarczenie rzetelnych informacji, uświadomienie inwestorom ryzyka, jakie wiąże się z inwestycjami w dane instrumenty.

EN

Undoubtedly, technological and scientific progress is one of the main factors changing the principles of the modern securities market. Therefore, new information and communication technologies have determined the possibility of integration of capital markets and emergence of a transnational market of securities exchange turnover. They have also influenced the nature of the operations of stock exchanges, creating the possibility of electronic trading. Thanks to the opportunity of submitting orders via the Internet, a vast number of individual investors obtained the direct access to financial markets. This phenomenon resulted in the elimination of the role of market brokers from the stock exchange investments. Moreover, the work of people on the stock markets is increasingly replaced with powerful computers programmed by the researchers. Thus, investment decisions are based on complex mathematical algorithms, not on the conscious analysis of investors. The aforementioned factors, in addition to positive consequences such as increased liquidity on the financial markets, have also negative consequences e.g. a higher risk of financial crises. They contribute to the loss of risk awareness associated with trading securities among investors. They also affect the spread and multiplication of the negative consequences of investment decisions. The purpose of this article is to identify the impact of new technologies on the formation and development of threats associated with financial crises.

Słowa kluczowe

PL

Rynek papierów wartościowych; Rynki finansowe; Kryzys finansowy; Nowe technologie; Wartość fundamentalna; Kryzys subprime

EN

Securities market; Financial markets; Financial crisis; High-tech; Fundamental value; Subprime crisis

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: z. 109
• Strony: 77--88

Twórcy

autor

Alina Gorczyńska

• Politechnika Śląska

Bibliografia

• Black F., Noise, "Journal of Finanse", 1986.
• De Long J. B., Shleifer A., Summers H. L., Waldmann R. J., Noise Trader Risk in Financial Markets, "Journal of Political Economy", 1990.
• De Long J. B., Shleifer A., Summers H. L., Waldmann R. J., The Survival of Noise Trades in Financial Markets, "Journal of Business", 1991, No. 1, Vol. 64.
• Granice konkurencji. Grupa Lizbońska, Poltext, Warszawa 1996.
• Kachniewski M., Rynki finansowe w Unii Europejskiej - dalsza integracja czy dezintegracja?, w: Integracja rynków finansowych w Unii Europejskiej do A do Z, "Bank i Kredyt", listopad-grudzień 2007 r.
• Kryzys na rynkach finansowych. Wyzwania stojące przed spółkami, Raport PricewaterhouseCoopers, marzec 2009 r.
• Kowalak T., Integracja transgraniczna rynku kapitałowego w Unii Europejskiej, w: Integracja rynków finansowych w Unii Europejskiej od A do Z, "Bank i Kredyt", marzec 2007 r.
• Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. J. Rymarczyk, PWE, Warszawa 2010.
• Mishkin F. S., Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Rok kryzysu. Co dalej? Wyzwania stojące przed spółkami, Raport PricewaterhouseCoopers, 2009.
• Rożyński P., Maszyny przejmują parkiet, "Gazeta Prawna" z 21 maja 2010 r.
• Sławiński A., Rynki finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• Stoll H. R., Future of Securities Markets: Competition or Consolidation?, "Financial Analysts Journal", Charlottesville, Nov/Dec 2008, Vol. 64.
• www.world-exchange.com
• Zalewska M., Jurowski A., Przyczyny i skutki kryzysu subprime, "Gazeta Bankowa" z 1 kwietnia 2008 r.
• Zorska A., Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.