Polityka płacowa w małych i średnich przedsiębiorstwach w czasie światowego kryzysu ekonomicznego (wyniki badań pilotażowych przeprowadzonych w północno-wschodniej Polsce)

• Autorzy: Joanna M. Moczydłowska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kryzysowa sytuacja gospodarcza zmusza wielu pracodawców do podjęcia radykalnych kroków, które, w ich ocenie, umożliwią przetrwanie przedsiębiorstwa na rynku w trudnym, burzliwym okresie dekoniunktury. Dbanie o kondycję finansową nie może jednak oznaczać podejmowania pochopnych działań, które spowodują odpływ najbardziej wartościowych pracowników, skazując przedsiębiorstwo na "wypłukanie zasobów" niezbędnych do dalszego funkcjonowania i rozwoju. Dlatego tak ważna jest otwarta komunikacja oraz określenie jasnych zasad podejmowanych działań, zwłaszcza w procesie dostosowywania polityki wynagradzania do zmieniającej się sytuacji finansowej firmy. Prezentowane w artykule wyniki badań, z uwagi na małą liczebność badanej próby oraz jej niereprezentatywność, należy traktować wyłącznie jako podstawę do formułowania hipotez badawczych, które zostaną poddane weryfikacji w badaniach na reprezentatywnej próbie pracowników. Mimo pilotażowego charakteru badań wskazują one na ciekawe, w ocenie autorki, tendencje i prawidłowości doświadczane przez pracowników w sferze płacowej polskich przedsiębiorstw w latach światowego kryzysu gospodarczego. Na podstawie przedstawionych wyników badań uzasadnione jest sformułowanie następujących hipotez badawczych: 1) lata 2008-2010 nie przyniosły istotnych zmian w wysokości wynagrodzenia zasadniczego pracowników małych i średnich przedsiębiorstw; w znaczącej liczbie przedsiębiorstw zmniejszeniu uległy ruchome, uznaniowe składniki płac. Wzrosło także subiektywnie odczuwane obciążenie pracowników pracą za to samo wynagrodzenie; 2) pracownicy krytycznie wypowiadają się o mocy motywującej swoich wynagrodzeń, jednak w zdecydowanej większości nie podejmują próby zmiany miejsca pracy lub zawodu; 3) spadek liczby i wartości motywatorów finansowych pracownicy bardziej wiążą z wykorzystywaniem przez pracodawcę okazji do obniżania kosztów, niż z realnym zagrożeniem bytu przedsiębiorstwa powiązanym z globalnym kryzysem ekonomicznym; 4) wskazane praktyki płacowe promowane w literaturze nauk o zarządzaniu są stosowane w polskich MŚP bardzo rzadko. Na szczególną uwagę zasługuje ostatnia z wymienionych hipotez. Badania wyraźnie wskazały, że (przynajmniej w sferze deklaracji) istnieje akceptacja pracowników dla większego zróżnicowania wynagrodzeń powiązanego ze zróżnicowaniem kompetencji i wyników pracy. Uwzględnienie motywacyjnego wymiaru płac i stosowanie strumieni środków ukierunkowanych na najbardziej kompetentnych i efektywnych członków zespołu pracowniczego przynosi wiele korzyści całemu przedsiębiorstwu, a zatem także tym "przeciętnym" pracownikom, którzy wprawdzie nie korzystają z przywilejów płacowych, ale mają większe poczucie bezpieczeństwa wynikające z utrzymania zatrudnienia. Równocześnie trzeba podkreślić, że elitaryzm płacowy musi opierać się na bardzo precyzyjnych, konkretnych zasadach, które dotyczą zarówno kryteriów uznania kogoś za najcenniejszego pracownika, jak i wyników, które ten pracownik ma osiągnąć w określonym przedziale czasowym. Wskazuje to na potrzebę rozwijania umiejętności analitycznych i zarządczych pracowników pionów personalnych oraz menedżerów odpowiedzialnych za politykę kadrową, w tym politykę płacową. Od ich profesjonalizmu zależy, czy wynagrodzenia spełnią swoją funkcję motywującą, czy raczej demotywacyjną, zaburzając system społeczny organizacji.

EN

The article comprises the results of studies conducted in the second half of 2010 among employees from 40 randomly selected small (34) and medium (6) enterprises operating in the north-eastern part of Poland. The number of respondents and companies represented by them is too small to make conclusions, therefore the studies are treated as the pilot ones, and their aim is to formulate research hypotheses concerning the pay policy of Polish small and medium enterprises

Słowa kluczowe

PL

Polityka płacowa; Kryzys gospodarczy; Przetrwanie przedsiębiorstwa

EN

Wage policy; Economic crisis; Enterprise survival

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: z. 109
• Strony: 136--147

Twórcy

autor

Joanna M. Moczydłowska

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Bibliografia

• Gardner D. G., Van Dyne L., Pierce J. L., The Effects of Pay Level on Organization-based Self-esteem and Performance: a Fild Study, "Journal of Occupational and Organizational Psychology", 2004, Nr 77.
• Kopertyńska M.W., Wpływ kryzysu gospodarczego na podejście do motywowania pracowników w praktyce przedsiębiorstw, "Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów SGH", 2010, Zeszyt Naukowy Nr 99.
• Koszty pracy w gospodarce narodowej, GUS, Warszawa 2001.
• Lipka A., Inwestycje w kapitał ludzki organizacji w okresie koniunktury i dekoniunktury, Wolter Kluwer Polska, Warszawa 2010.
• Oleksyn T., Zarządzanie kompetencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006.
• Potoczny M., Kogo i jak wynagradzać w czasie kryzysu gospodarczego?, wynagrodzenia. pl, 15 kwietnia 2010 r.
• Przepióra P., Zasoby ludzkie jako bariera rozwoju małych firm w Wielkopolsce, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług", 2011, Nr 62.
• Schuster J. R., Zingheim P. K., Winning the Battle for Superkeepers, "Compensation & Benefits Review", 2004, Nr 2.
• Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych, GUS, Warszawa 2006-2010.
• Żmigrodzki D., Podsumowanie XIX ogólnobranżowego raportu płacowego - 2010, wynagrodzenia.pl, 23 lutego 2011 r.