Model ukrytego łańcucha Markowa jako metoda badania nieobserwowalnej fazowości

• Autorzy: Monika Książek , Karolina Keler
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest prezentacja modelu ukrytego łańcucha Markowa jako narzędzia badań marketingowych. Model ukrytego łańcucha Markowa znajduje zastosowanie, gdy w kilku okresach u tych samych podmiotów obserwuje się pewien zbiór cech, które odzwierciedlają nieobserwowalne stany tych podmiotów. Przejścia pomiędzy stanami w kolejnych okresach opisuje model łańcucha Markowa, zaś pośredni pomiar stanu przez zmienne obserwowalne - model klas ukrytych. Takie podejście pozwala definiować stany badanego nieobserwowalnego zjawiska na podstawie danych empirycznych (podejście eksploracyjne), a nie w drodze arbitralnego ich wyznaczania (podejście konfirmacyjne). W niniejszym artykule zastosowano model ukrytego łańcucha Markowa w celu analizy cyklu życia polskich gospodarstw domowych. Wskaźnikami fazy cyklu życia były cechy demograficzne i aktywność zawodowa głowy rodziny i jej partnera, liczba członków gospodarstwa i ich pokrewieństwo względem głowy rodziny oraz status edukacyjny dzieci. Najlepszy model uzyskano dla 11 stanów. Przejścia pomiędzy stanami ułożyły się w dwa cykle: jeden dla rodzin pełnych, drugi dla rodzin niepełnych, pomiędzy którymi również wystąpiły przejścia. Cykl życia rodzin pełnych rozgałęział się na podcykl rodziny nuklearnej i podcykl rodziny poszerzonej.

EN

The goal of this article is to present the latent Markov model as a tool for market research. The latent Markov model is used when a group of subjects is being observed at several moments of time and the characteristics observed reflect latent states of these subjects. The transitions between the states are described by the Markov model, while the indirect measurement of the states via the manifest variables is described by latent class model. This approach allows to define the latent phenomenon of interest basing on the real data (exploratory approach) rather than an arbitrary judgment (confirmatory approach). In this article the latent Markov model was used for polish households life cycle analysis. The life cycle stage indicators were demographics and economic activity of household head and its spouse, the number of other household members and their relation to household head and the educational status of children. The model with 11 states was the best. The transitions between the states revealed two cycles - one for full families and one for single parent families, with transitions between them too. The life cycle of full families split into nuclear and extended family subcycles. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Łańcuch Markowa; Badania marketingowe; Cykl życia; Gospodarstwa domowe

EN

Markov chain; Marketing research; Life cycles; Households

• Czasopismo: Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 23
• Strony: 175--194

Twórcy

autor

Monika Książek

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Karolina Keler

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Agresti A., Categorical Data analysis, wyd. 2, Wiley-Interscience Publishers, Nowy York 2002.
• Dempster A.P., Laird N.M., Rubin D.B., Maximum Likelihood from Incomplete Data via EM Algorithm, "Journal of the Royal Statistical Society" seria B, Vol. 39, 1977, No. 1.
• Du R., Kamakura W.A., Household Lifecycles and Life Styles in America, "Journal of Marketing Research", Vol. 43, 2006.
• Gilly M.C., Ennis B.M., Recycling the Family Life Cycle: A Proposal for Redefinition, "Advances in Consumer Research", Vol. 9, 1982.
• Höhn C., The Family Life Cycle: Needed Extensions of the Concept, w: Family Demography. Methods and their Applications, red. J. Bongaarts, T. Burch, K. Wachter, Clarendon Press, Oxford 1987.
• Kotler P., Marketing, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2005.
• Langeheine R., van de Pol F., Latent Markov Chains, w: Applied Latent Class Analysis, red. J.A. Hagenaars, A.L. McCutcheon, Cambridge University Press, Nowy Jork 2002.
• McCutcheon A. L., Basic Concepts and Procedures In Single and Multiple-Group Latent Class Analysis, w: Applied Latent Class Analysis, red. J.A. Hagenaars, A.L. McCutcheon, Cambridge University Press, Nowy Jork 2002.
• Murphy P., Staples W., A Modemized Family Life Cycle, "Journal of Consumer Research", Vol. 6, 1979, No. 1.
• Paas L.J., Bijmolt T.H. A., Vermunt J.K., Extending Dynamie Segmentation with Lead Generation: A Latent Class Markov Analysis of Financial Product Portfolios, Discussion Paper 2004-1, Tilburg University, Center for Economic Research, Tilburg 2004.
• Podgórska M., Śliwka P., Topolewski M., Wrzosek M., Łańcuchy Markowa w teorii i zastosowaniach, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2002.
• Rada Monitoringu Społecznego, Diagnoza społeczna: zintegrowana baza danych, www.diagnoza.com, 15.05.2010.
• Rada Monitoringu Społecznego, Diagnoza społeczna: kwestionariusze, www.diagnoza.com, 15.05.2010.
• Redondo-Bellón I., Royo-Veła M., Aldas-Manzano J., A Family Life Cycle Model Adapted to the Spanish Environment, "European Journal of Marketing", Vol. 35, 2001, No. 5/6.
• Strzelecki Z., Cykl życia rodziny a migracje, Oficyna Wydawnicza SGPiS, Warszawa 1989.
• Vermunt J.K., Tran B., Magidson J., Latent Class Models in Longitudinal Research, w: Handbook of Longitudinal Research: Design, Measurement, and Analysis, red. S. Menard, Elsevier, Burlington 2008.
• Vermunt J.K., Log-linear Models, w: Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science, red. B. Everitt, D. Howell, Wiley, Chichester 2005.
• Vermunt J.K., Magidson J., Technical Guide for Latent GOLD 4.0: Basic and Advanced, Statistical Innovations, Belmont 2005.
• Vermunt J. K. and Magidson J., LG-Syntax Users Guide: Manuał for Latent GOLD 4.5 Syntax Module, Statistical Innovations, Belmont 2008.
• Wells W., Gubar G., Life Cycle Concept in Marketing Research, "Journal of Marketing Research", Vol. 3, 1966.
• Wilkes R.E., Household Lifecycle Stages, Transitions and Product Ezpenditures, "Journal of Consumer Research", Vol. 22, 1995.