Ekonomiści o prawdziwości sądów wartościujących

• Autorzy: Bogusław Czarny

Warianty tytułu

Economists on the truth of value judgements

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Filozofowie nauki uznają sądy wartościujące za "wypowiedzi wyrażające przemyślaną akceptację (lub potępienie) czegokolwiek przez kogokolwiek" [np. Nagel 1961, s. 76 polskiego wydania], a interesuje ich np. charakter wartości, których dotyczą sądy wartościujące (subiektywny lub obiektywny) [zob. np. Mackie 1988]. W przeszłości sądy te pełniły w nauce ważną funkcję jako składniki wyjaśnień przyczynowych. Na przykład jeszcze Kopernik twierdził, że "dla gwiazd lepiej jest pozostawać w spoczynku niż dla Ziemi, ponieważ gwiazdy są szlachetniejsze i bliższe Bogu" [Carrington 1994, s. 1061]. Dyskusje o sądach wartościujących mają długą tradycję także w etyce, psychologii i - ogólnie - w naukach społecznych. Ekonomiści poważnie zainteresowali się sądami wartościującymi stosunkowo późno, bo - explicite - w pierwszej połowie XIX wieku1. Jednak od tej pory sądy wartościujące stały się bardzo popularnym tematem w ekonomii, co - być może - zasługuje nawet na miano jej osobliwości. (abstrakt oryginalny)

EN

In this article, the author tries to reach three aims. Firstly, he wants to distinguish between kinds of value judgements, or statements of value (as opposite to statements of fact). He proposes classification of value judgements, that is made up of four categories of such judgements. Secondly, the author examines the possibility of assessing the truth of value judgements. Among others, he is interested in the issue of truth of "non-basic", or instrumental value judgements (relative to means of reaching certain goals). He argues that - accompanied by certain interpretation - statements turn to be true or false characterizing judgements. Thirdly, the author wants to eliminate some ambiguities that appear in economists' discussion on value judgements. To reach this aim he scrutinises "classifications that imitate value judgements", or Ernest Nagel's "characterizing value judgements". (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Metodologia ekonomii; Koszty transakcyjne

EN

Economic methodology; Transaction cost

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Szkoła Główna Handlowa. Kolegium Gospodarki Światowej
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 26
• Strony: 61--72

Twórcy

autor

Bogusław Czarny

Bibliografia

• Acocella N. (1998) The Foundations of Economic Policy. Values and Techniques, Cambridge University Press, Cambridge. (Polskie wydanie: N. Acocella, Zasady polityki gospodarczej, przeł. A. Wojtyna, PWN, Warszawa 2002).
• Beed C. (1992) Do Value Judgments Affect Testing Economic Theory? "International Journal of Social Economics" Vol. 19, No. 2.
• Blaug M. (1992) Methodology of Economics. Or How Economists Explain, Cambridge University Press, Cambridge (polskie wydanie: M. Blaug, Metodologia ekonomii, tłumaczenie B. Czarny przy współpracy A. Molisak, PWN, Warszawa 1995).
• Blaug M. (1998) The Positive-Normative Distinction, w: The Handbook of Economic Methodology, red. J.B . Davis, D.W. Hands, U. Maki, Edward Elgar, Cheltenham et al.
• Boland L.A. (1991) Current Views On Economic Positivism, w: Companion To Contemporary Economic Theory, red. D. Greenaway, Routledge, London.
• Carrington, H.W. (1994) Value Judgments and the Principles of Economics Text-book, "Southern Economic Journal" Vol. 60, No. 4.
• Czarny B., Rapacki R. (2002) Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa.
• Czarny B. (2004) Pozytywizm i falsyfikacjonizm a sądy wartościujące w ekonomii, SGH, Warszawa.
• Czarny B. (2007a) Stary filozof o grzechach ekonomistów w dwudziestym stuleciu, "Zeszyty Naukowe" nr 22, Szkoła Głowna Handlowa, Kolegium Gospodarki Światowej.
• Czarny B. (2007b) Metodologiczne osobliwości ekonomii, "Bank i Kredyt" nr 7.
• Czarny B. (2008) Czy uprawianie ekonomii pozytywnej jest możliwe? "Bank i Kredyt" nr 11.
• Friedman M. (1953) On the Methodology of Positive Economics, w: Essays in Positive Economics, University of Chicago Press, Chicago.
• Hare R.M. (1952) The Language of Morals, Oxford University Press, Oxford.
• Hutchison T.W. (1964) Positive Economics and Policy Objectives, Allen and Unwin, London.
• Kaplan A. (1964) The Conduct of Inquiry: Methodology for Behavioral Science, w: Values, Objectivity, and the Social Sciences, red. G. Riley, Addison-Wesley, 1974.
• Mackie J.L. (1977), The Subjectivity of Values, w: Essays on Moral Realism, red. G. Sayre-McCord, Cornell University Press, New York.
• Mongin P. (2006) Value Judgements and Value Neutrality in Economics, "Economica" Vol. 73, No. 290.
• Nagel E. (1961) The Structure of Science. Problems in the Logic of Scientific Explanation, London (polskie wydanie: E. Nagel, Struktura Nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, przeł. J. Giedymin, B. Rassalski, H. Eilstein, PWN, Warszawa 1970).
• Ng Y.K. (1992) Welfare Economics: Introduction and Development of Basic Concepts, Macmillan, London (reprint wydania z 1983 r. z poprawkami).
• Nowak S. (1985) Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa.
• Putnam H. (2002) The Collapse of thr Fact/Value Dichotomy and Other Essays, Harvard University Press, Cambridge (Massachusetts), London.
• Roy S. (1989) Philosophy of Economics: On the Scope of Reasoning in Economics, Routledge, London.
• Ropke W. (1942) A Value Judgment on Value Judgements, "Revue de la Fades Sciences Economiques d'Istanbul" No. 1-2.
• Rudner R. (1953) The Scientist qua Scientist Makes Value Judgements, "Philosophy of Science" Vol. 20.
• Schmoller G. (1909-1911) Volkswirtschaft slehre, w: Handworterbuch der Staatswissenschaft en, red. J. Conrad at al., Vol. 8, Gustave Fischer, Jena.
• Sen A.K. (1967) The Nature and Classes of Prescriptive Judgements, "Philosophical Quarterly" Vol. 17, No. 66.
• Sen A.K. (1970) Collecive Choice and Social Welfare, Oliver and Boyd, Edinburgh.