Żywność genetycznie zmodyfikowana i funkcjonalna - nowe segmenty na rynku żywności

• Autorzy: Wanda Kudełka , Marzena Popis

Warianty tytułu

Genetically Modified Food and Functional Food - New Food Market Segments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się produkcji żywności korzystnie wpływającej na zdrowie człowieka. Wynika to z rosnącej świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat związku między odżywianiem a zdrowiem. Większe wymagania konsumentów wobec żywności oraz przywiązywanie dużej wagi do zdrowego odżywiania doprowadziły do pojawienia się na rynku spożywczym nowych segmentów żywności, m.in. żywności genetycznie zmodyfikowanej i funkcjonalnej. Na rynku żywności genetycznie zmodyfikowanej występują przede wszystkim produkty pochodzenia roślinnego. Techniki inżynierii genetycznej umożliwiają wprowadzenie do roślin ściśle określonych genów odpowiedzialnych za wystąpienie pożądanych cech. Zasadniczym celem jest poprawa cech jakościowych i sensorycznych oraz właściwości technologicznych. Wzrost wymagań jakościowych stawianych żywności przyczynił się do rozwoju badań nad potencjałem genetycznym drobnoustrojów przemysłowych. W procesach przetwarzania surowców spożywczych wykorzystuje się żywe mikroorganizmy oraz enzymy. Coraz częściej są to mikroorganizmy powstałe na drodze transgenezy, pozwalające na wytworzenie żywności funkcjonalnej. Produkty spożywcze uzyskiwane z zastosowaniem genetycznie zmodyfikowanych drobnoustrojów mogą być postrzegane jako ważne źródło różnych substancji odżywczych, np. nutraceutyków. W ostatnim czasie rośnie zainteresowanie żywnością funkcjonalną, która jest powszechnie dostępna na polskim rynku. Konsumenci coraz częściej mają większe zaufanie do żywności w tradycyjnej postaci niż do środków farmaceutycznych, co w znacznym stopniu przyczynia się do dynamicznego rozwoju prac nad produktami prozdrowotnymi. Żywność funkcjonalną otrzymuje się zazwyczaj przez wzbogacanie konwencjonalnych produktów spożywczych w substancje aktywne fizjologicznie bądź też całe ich kompozycje, eliminację lub stosowanie zamienników niepożądanych składników oraz poprawę dostępności i przyswajalności substancji odżywczych. (abstrakt autora)

EN

In recent years more and more attention has been devoted to food production favourably affecting human health. This may be attributed to the increasing public awareness and knowledge of the relationship between nutrition and health. Increased consumer demand for food and the importance attached to healthy eating have led to the emergence of new segments of the food market, including genetically modified and functional foods. It is plant-based products that excel on the market for genetically modified food products. Genetic engineering allows for the introduction of specific plant genes responsible for the occurrence of desirable traits, such as improving quality characteristics and sensory and technological properties. Increasing quality requirements on food have contributed to the development of research on the genetic potential of industrial microorganisms. Food processing of raw materials use live microorganisms and enzymes. Increasingly, microorganisms are formed by transgenesis, allowing the generation of functional foods. Food products obtained using genetically modified micro-organisms can be seen as an important source of various nutrients, including nutraceuticals. There has been growing interest in functional foods, which are widely available on the Polish market. Consumers increasingly have more confidence in traditional forms of food than pharmaceuticals, a fact which has significantly contributed to the rapid development of health products. Functional foods are usually maintained by conventional enrichment of food products in various physiologically active substances or their entire composition, the use of alternatives to eliminate undesirable constituents and improve the availability and absorption of nutrients. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Towaroznawstwo żywności; Żywność modyfikowana genetycznie; Żywność funkcjonalna; Rynek żywności

EN

Food commodities; Genetically modified food; Functional food; Food market

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 881
• Strony: 63--77

Twórcy

autor

Wanda Kudełka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Marzena Popis

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, doktorant

Bibliografia

• Anioł A., Bielecki S., Twardowski T [2008], Genetycznie zmodyfikowane organizmy­ szanse i zagrożenia dla Polski, "Nauka", nr l.
• Antosiewicz I., Moroz A., Zalewski S. [1997]. Żywność funkcjonalna prozdrowotną żywnością XXI wieku, "Przegląd Gastronomiczny" nr 3.
• Bartnikowska E. [2001], Produkty mięsne jako żywność wygodna i funkcjonalna, "Przemysł Spożywczy", nr 10.
• Benedict J. H. i in. [1993], Impact of Delta-endotoxin-producing Transgenic Cotton on Insect-plant Interactions with Heliothis Virescens and Helicoverba Zea (Lepidoptera: Noctuidae), "Environmental Entomology", nr 1(22).
• Bezpieczeństwo żywności w erze globalizacji [2009], red. S. Kowalczyk, Wydawnictwo SGH, Warszawa.
• Biotechnologia roślin [2007], red. S. Malepszy, PWN, Warszawa.
• Biotechnologia żywności [2003], red. W. Bednarski, A. Reps, WNT, Warszawa.
• Bogacz A. [2006], Napoje funkcjonalne - zdrowie, żywienie, marketing. Cz. I, "Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny", nr II.
• Cioffi J.A., Wagner T.E. [1993], Application of Biotechnology and Transgenic Animals Toward the Study of Growth Hormone, "American Journal Clinical Nutrition", nr 58.
• Dąbrowski Z.T [2007], Czy jest możliwe pogodzenie nowych technologii w rolnictwie z postulatami zachowania bioróżnorodności: odmiany tolerujące herbicydy w doświadczeniach brytyjskich, "Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych", nr 3-4.
• Fearing P.L. i in. [1997], Quantitative Analysis of CryIA(b) Expression in Bt Maize Plants, Tissues, and Silage and Stability of Expression over Successive Generations, "Molecular Breeding", nr 3.
• Gawęcki J. [2006], Mikroorganizmy w żywności i żywieniu, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań.
• Gawęcki J., Hryniewiecki L. [2007], Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN, Warszawa.
• Goldberg I. [1994], Functional Foods: Designer Foods, Pharmafoods, Nutraceuticals, Chapman&Hall, London.
• Górecka D. [2007], Nowe kierunki produkcji żywności funkcjonalnej i instrumenty jej promocji, "Przemysł Spożywczy", nr 6.
• Jakubowski A. [1995], Funkcjonalne produkty spożywcze, "Przemysł Spożywczy", nr 11.
• Janicki A. [1999], Wartość odżywcza żywności funkcjonalnej, "Żywność. Nauka. Technologia. Jakość", nr 4(21), Suplement.
• KOD - korzyści, oczekiwania, dylematy biotechnologii [2001], red. T Twardowski, A. Michalska, Wydawnictwo Edytor, Poznań.
• Kolanowski W. [2005], Żywność funkcjonalna, "Gospodarka Mięsna", nr 4.
• Kosicka-Gębska M., Gębski J. [2008], Żywność modyfikowana genetycznie - bariery i możliwości rozwoju w opinii respondentów, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, t. X, z. 1.
• Krygier K., Florowska A. [2008], Żywność funkcjonalna obecnie i w przyszłości, "Przemysł Spożywczy", nr 5.
• Kunachowicz H. [2004], Zalecenia żywieniowe a specyfika żywności wytwarzanej w Polsce, "Przemysł Spożywczy", nr 7.
• Lee C.K., Piedrahita J.A. [2003], Transgenesis and Germ Celt Engineering in Domestic Animals, "Asian-Austraiian Journal AnimaI Science", nr 16.
• Linkiewicz A., Sowa S. [2007a], Rośliny genetycznie zmodyfikowane [w.] Organizmy genetycznie zmodyfikowane, Materiały szkoleniowe przygotowane w ramach projektu "Wzmocnienie systemu informacji o środowisku, w szczególności z zakresu bezpieczeństwa biologicznego - usługa szkoleniowa w ramach Transition Facility 2004/016-829.03.01", Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski, Poznań.
• Linkiewicz A., Sowa S. [2007b], Zwierzęta genetycznie zmodyfikowane [w.] Organizmy genetycznie zmodyfikowane, Materiały szkoleniowe przygotowane w ramach projektu "Wzmocnienie systemu informacji o środowisku, w szczególności z zakresu bezpieczeństwa biologicznego - usługa szkoleniowa w ramach Transition Facility 2004/016-829.03.01", Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski, Poznań.
• Łagowska B. [2006], Bezpieczeństwo biologiczne w Polsce, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
• Maharajan P. i in. [1989], Growth Hormone: Cellular and Molecular Aspects and Its Use in Animal Production, "Acta Medica Veterinaria", nr 35.
• Piesiewicz H. [2008], Żywność funkcjonalna - dyskusyjnie, "Przegląd Piekarski i Cukierniczy", nr 2.
• Pijanowski E, i in, [2004], Ogólna technologia żywności, WNT, Warszawa.
• Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy, Dz.Urz. UE L 03.268.1 z 18 października 2003 r.
• Rozporządzenie (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 200l/18/WE, DZ.Urz. UE L 03.268.1 z 18 października 2003 r.
• Trząskowska M., Żerańska E., [2002], Zastosowanie bakterii probiotycznych, "Żywność, Nauka, Technologia. Jakość", nr 3(32).
• Twardowski T., Kwapich E. [2001], 100+30 najczęściej zadawanych pytań na temat współczesnej biotechnologii, Wydawnictwo Edytor, Poznań.
• Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych, Dz.U. nr 76 poz. 811.
• Wrześniewska-Wal I. [2008], Żywność genetycznie zmodyfikowana. Aspekty prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Wrześniewska-Wal I. [2009], Żywność funkcjonalna - aspekty prawne, "Przemysł Spożywczy", nr 2.
• Zduńczyk Z. [2004], Genetyczna modyfikacja surowców paszowych i spożywczych: zakres, potencjalne zagrożenia i możliwości przeciwdziałania, www.biotechnolog.pl/ artykuł-17.htm (20.01.2010).
• Żywność wygodna i żywność funkcjonalna [1999], red. F. Świderski, WNT, Warszawa.