Zmiany granicy rolno-leśnej w Pasmach Magurskich Beskidu Niskiego od lat 1978-1980 do lat 2003-2004

• Autorzy: Agnieszka Nowak

Warianty tytułu

Transformation of the Forest-field Boundary in the Pasma Magurskie (Beskid Niski Mts) from 1978-1980 to 2003-2004

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Beskid Niski należy do regionów karpackich o największych zmianach ludnościowych, które wraz z przemianami polityczno-gospodarczymi wpłynęły na przebieg granicy rolno--leśnej. W pracy pokazano zmiany powierzchni lasu, oraz przebiegu i kształtu jego granic od lat 1978-1980 do 2003-2004. Stwierdzono, że granica rolno-leśna w tym okresie uległa obniżeniu o ok. 18 m, a powierzchnia leśna wzrosła o ok. 5,5%. Wzrosły też wartości wskaźników świadczących o fragmentacji płatów leśnych. Wszystko to wskazuje na trwający tu nadal proces reforestacji, dla którego fragmentacja krajobrazu jest prawidłowym stadium przejściowym. (abstrakt oryginalny)

EN

Beskid Niski is the region of Polish Carpathians, where the most significant changes in population took place. The depopulation started during the Second World War and continued until 1947, when the Lemkos were displaced from the region, which caused the abandonment of their farms and began the renaturalization process. Those changes as well as political and economic changes in Poland since 1990 are the factors which influenced pattern of the forest-field boundary in the discussed area. The author's research was carried out in the Pasma Magurskie region, which is in the central part of Beskid Niski Mts in Outer Western Carpathians (Fig. 1). The study area included also the Magura National Park. The main tectonic unit here is the Magura Nappe. The relief of Pasma Magurskie was formed by fluvial and denudation processes. As for altitudinal zonation, two vertical zones are distinguished here - the foothill vertical zone where original Tilio-Carpinetum betuli was transformed into agricultural fields, and lower forest vertical zone covered with Dentario glandulosae-Fagetum. As a consequence of depopulation settlement density is low here in comparison with other parts of Polish Carpathians. The author's aim was to investigate changes in the geometry of forest-field boundary and its altitude between 1978 and 2004 in the Pasma Magurskie. Additionally, changes in the forest area were examined. The research was based on the map overlapping technique. Data derived from digitized topographic maps made in the 1978-1980 period and orthophotos of 2003-2004 years were compared and changes were analyzed. The total forest area in the region increased from 69,4% in 1980 to 73,2% in 2004 (tab. 1). At the same time the altitude of forest-field boundary lowered by c. 18 m. Also the values of metrics concerning fragmentation of forest patches increased considerably (tab. 4). It means that the process of reforestation, which through temporal fragmentation leads to the merger of landscape, is continued. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Granice państwa; Lasy

EN

State boundaries; Forests

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 128
• Strony: 109--122

Twórcy

autor

Agnieszka Nowak

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Adamczyk B., Gerlach T., 1983, Charakterystyka warunków przyrodniczych Beskidu Niskiego, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 23, 49-68.
• Balon J., German K., Kozak J., Malara H., Widacki W., Ziaja W., 1995, Regiony fizycznogeograficzne [w:] J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie, UJ, Kraków, 117-130.
• di Castri F., Hansen A., 1992, The environment and development crises as determinants of landscape dynamics [w:] A. Hansen, F. di Castri (red.), Landscape boundaries. Consequences for biotic diversity and ecological flows, Springer-Verlag, New York, Heidelberg, Berlin, 3-18.
• Dygoń M., 2001, Zmiany krajobrazu gminy Sękowa w latach 1937-199'/', Problemy Ekologii Krajobrazu, X, 692-697.
• Forman R., 1995, Land mosaics. The ecology of landscapes and regions, Cambridge University Press, Cambridge.
• Forman R., Moore P., 1992, Theoretical fundations for understanding boundaries in landscape mosaics [w:] A. Hansen, F. di Castri (red.), Landscape boundaries. Consequences for biotic diversity and ecological flows, Springer-Verlag, New York, Heidelberg, Berlin, 236-258.
• German K., Sadowski P., 2005, Wpływ renaturalizacji środowiska przyrodniczego na zmiany granicy rolno-leśnej w gminie Pcim, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 51, 71-79.
• Gustafson EJ., 1998, Quantifying landscape spatial pattern: what is the state of art?, Ecosystems, 1, 143-156.
• Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starkel B., 1977, Stosunki termiczne Beskidu Niskiego (metoda charakterystyki reżimu termicznego gór), Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 123, 1-101.
• Izmaiłow B., Kaszowski K., Krzemień K., Święchowicz J., 1995, Rzeźba [w:] J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie, UJ, Kraków, 23-31.
• Izmaiłow B., Krzemień K, Sobiecki K., 2003, Rzeźba [w:] A. Górecki, K. Krzemień, S. Skiba, B. Zemanek (red.), Przyroda Magurskiego Parku Narodowego, MPN, UJ, Krempna-Kraków, 21-30.
• Jaeger J., 2000, Landscape division, splitting index, and effective mesh size: new measures of landscape fragmentation, Landscape Ecology, 15, 115-130.
• Kozak J., 1989, Granica rolno-leśna w Zawoi, Lipnicy Wielkiej, Lipnicy Malej i Zubrzycy Górnej, praca magisterska, Zakład Geografii Fizycznej, IGiGP UJ, Kraków.
• Kozak J., 2005, Zmiany powierzchni lasów w Karpatach Polskich na tle innych gór świata, IGiGP UJ, Kraków.
• Maciejowski W., 2001, Zmiany użytkowania ziemi i ich wpływ na funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w zlewni górnej Wilszni (Beskid Niski) w okresie 1920-2000, Problemy Ekologii Krajobrazu, X, Kraków, 698-718.
• Mapa topograficzna Polski, 1:25 000, Arkusze: 184.12, 184.14, 184.21, 184.22, 184.23, 184.24, 184.41, 184.42, 185.13, 184.31, PUWG "1965" przetransformowany w WODGiK do "1992", Główny Geodeta Kraju, Warszawa.
• Michalik S., 2003, Zbiorowiska roślinne [w:] A. Górecki, K. Krzemień, S. Skiba, B. Zemanek (red.), Przyroda Magurskiego Parku Narodowego, MPN, UJ, Krempna-Kraków, 73-84.
• Obrębska-Starklowa B., Starkel L., 2005, Geomorfologiczne uwarunkowania położenia granicy rolno--leśnej w polskich Karpatach, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 51, 11-16.
• Ostafin K., 2009, Zmiany granicy rolno-leśnej w środkowej części Beskidu Średniego od połowy XIX wieku do 2005 roku, Wyd. UJ, Kraków.
• Pietrzak M., 2001, Przemiany krajobrazu - główne procesy przestrzenne, Problemy Ekologii Krajobrazu, X, 28-36.
• Pietrzak M., 2010, Podstawy i zastosowania ekologii krajobrazu, PWSZ, Leszno.
• Richling A., Solon J., 1998, Ekologia krajobrazu, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Skiba S., 1995, Pokrywa glebowa [w:] J. Warszyńska (red), Karpaty Polskie, UJ, Kraków, 69-76.
• Skiba S., Drewnik M., Klimek M., 2003, Pokrywa glebowa [w:] A. Górecki, K. Krzemień, S. Skiba, B. Zemanek (red.), Przyroda Magurskiego Parku Narodowego, MPN, UJ, Krempna-Kraków, 31-42.
• Soja M., 2001a, Rozwój ludnościowy a zmiany użytkowania ziemi w Beskidzie Niskim w XIX i XX wieku, Problemy Ekologii Krajobrazu, X, 686-691.
• Soja M., 2001b, Zmiany zaludnienia Łemkowszczyzny w latach 1869-1998 [w:] B. Kortus (red.), Człowiek i przestrzeń, IGiGP UJ, Kraków, 79-88.
• Starkel L., 1972, Charakterystyka rzeźby polskich Karpat (i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej), Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 10, 75-150.
• Starkel L., 2001, Landscapes of the Lower Beskid Mountains and of their northen for eland between the Wisok and Wisoka Rivers [w:] J. Machnik (red.), Archaeology and natura! background ofthe lower Beskid Mountains, Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU, 2, 137-143.
• Ślączka A., 2003, Budowa geologiczna [w:] A. Górecki, K. Krzemień, S. Skiba, B. Zemanek (red.), Przyroda Magurskiego Parku Narodowego, MPN, UJ, Krempna-Kraków, 13-19.
• Ustawa o lasach z dn. 28 września 1991, Dz.U. z 2005 r., nr 45, poz. 435.
• Warcholik W., 2005a, Rejestracja różnic w przebiegu granicy rolno-leśnej w Beskidzie Niskim na obszarze Polski i Słowacji (1933-1975) z wykorzystaniem GIS, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 51, 59-69.
• Warcholik W., 2005b, Rola czynnika antropogenicznego w zmianach krajobrazu zachodniej części Beskidu Niskiego w obszarze Polski i Słowacji w XX wieku, praca doktorska, Zakład Geografii Fizycznej, IGiGP UJ, Kraków.
• FRAGSTATS, www.umass.edu/landeco (dostęp: 2.01.2012).
• Geoportal, http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/ (dostęp: 22.05.2010).
• http://www.lp.gov.pl/media/biblioteka/podstawy/ustawa_o_lasach_pdf/view (dostęp: 16.05.10).
• Ortofotomapa, wykonana w latach 2003-2004 z panchromatycznych zdjęć lotniczych w skali 1:13 000, arkusze: M-34-91-A-a-4; M-34-91-A-a-2; M-34-91-A-b-l; M-34-91-A-b-2; M-34--91-A-b-3; M-34-91-A-M; M-34-91-A-C-2; M-34-91-A-C-4; M-34-91-A-d-l; M-34-91-A-d-2; M-34-91-A-d-3; M-34-91-A-d-4; M-34-91-B-a-l;; M-34-91-B-a-2; M-34-91-B-a-3; M-34--91-B-a-4; M-34-91-B-b-3; M-34-91-B-b-4; M-34-91-B-C-1; M-34-91-B-C-2; M-34-91-B--c-3; M-34-91-B-C-4; M-34-91-B-d-l; M-34-91-B-d-2; M-34-91-B-d-3; M-34-91-B-d-4; M-34-91-C-a-4; M-34-91-C-a-2; M-34-91-C-b-l; M-34-91-C-b-2; M-34-91-C-b-3; M-34--91-C-b-4; M-34-91-C-d-l; M-34-91-C-d-2; M-34-91-D-b-l; M-34-91-D-b-2; M-34-91-D--b-3; M-34-91-D-b-4; M-34-91-D-d-l; M-34-91-D-d-2; M-34-92-A-C-1; M-34-92-A-C-3; M-34-92-A-C-4; M-34-92-A-d-3; M-34-92-A-d-4; M-34-92-C-a-l; M-34-92-C-a-2; M-34--92-C-a-3; M-34-92-C-a-4; M-34-92-C-b-l; M-34-92-C-b-2; M-34-92-C-b-3; M-34-92-C--b-4; M-34-92-C-C-1; M-34-92-C-d-l; M-34-92-C-d-2; M-34-92-D-a-3; M-34-92-D-C-1; M-34-92-D-C-3, WMS, Geoportal, http://sdi.geoportal.gov.pl/wms_orto/wmservice.aspx? (dostęp: 16.04.2010).