Globalny kryzys finansowo-gospodarczy i strefy euro a sytuacja fiskalna nowych państw członkowskich (UE-10)

• Autorzy: Edward Molendowski , Piotr Stanek

Warianty tytułu

Recent Financial and Economic Crisis and its Impact on the Fiscal Sustainability the New Member States (EU-10)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule wskazuje się na dwie przyczyny gwałtownego pogorszenia się sytuacji fiskalnej (deficytu budżetowego i długu publicznego) w Nowych Krajach Członkowskich Unii Europejskiej (UE-10) w warunkach globalnego kryzysu gospodarczego. Po pierwsze, deficyt budżetowy stanowił jeden z kluczowych automatycznych stabilizatorów koniunktury, a więc w naturalny sposób pogarszał się w warunkach kryzysu. Po drugie jednak, rządy poszczególnych krajów podejmowały znaczące działania w celu zahamowania zjawisk kryzysowych. W większości przypadków działania te miały charakter ekspansywnej polityki fiskalnej, co powinno się przyczynić do ograniczenia zjawisk recesyjnych w gospodarce, jednocześnie jednak przyczyniając się do dalszego przyrostu deficytu i długu publicznego. Z drugiej strony, w niektórych krajach (głównie ze względu na warunki przyznania międzynarodowej pomocy) wdrożono znaczące programy oszczędnościowe, zmierzające do stabilizacji finansów publicznych w możliwie krótkim okresie. Celem niniejszego artykułu jest więc analiza sytuacji w poszczególnych krajach UE-10 i ocena stabilności ich zadłużenia w kontekście globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego i wynikającego z niego gwałtownego pogorszenia koniunktury gospodarczej i perspektyw wzrostu. Analiza ta obejmuje swym zakresem cały okres kryzysu (tak zawirowania globalne lat 2007-2009 jak kryzys fiskalny peryferyjnych krajów strefy euro, tj. lata 2010-2011) oraz konieczny dla dokonania odpowiednich porównań okres od roku 2000. (fragment tekstu)

EN

The article undertakes the topic of fiscal sustainability in the New EU Member States in the context of the recent economic crisis. Sharp falls in GDP lead to an increase of the basic indicator of fiscal sustainability: debt to GDP ratio. Additionally, the economic slowdown worsens fiscal balance both because of automatic stabilization mechanism and discretionary government actions. The article presents economic situation in the EU-10 countries directly after the accession. Then, the transmission mechanisms of the global crisis and the related dangers for the EU-10 countries are exposed. An analysis of the business cycle in EU-10 countries and their fiscal position implied by the crisis as well as the fiscal policy actions undertaken with the assessment of their impact for economic growth and fiscal sustainability. Conclusions indicate that the majority of the analyzed countries maintain a sustainable fiscal position in spite of its significant worsening during the crisis. However, the situation of Hungary is very difficult and requires urgent corrective actions and Poland (and to a smaller extent) Slovenia and Slovakia should be cautious in their fiscal policy stance. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Deficyt budżetowy; Dług publiczny; Strefa euro; Kryzys finansowy; Przyczyny kryzysu

EN

Budget deficit; Public debt; Eurozone; Financial crisis; Causes of crisis

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Rocznik: 2012
• Tom: 273 Globalne aspekty kryzysu strefy euro
• Strony: 267--284

Twórcy

autor

Edward Molendowski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Piotr Stanek

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Antkiewicz S., Pronobis M. (red.), 2009. Gospodarka w warunkach kryzysu. Warszawa: CeDeWu.
• Barro R., Ch. Redlick, 2009. Macroeconomic Effects from Government Purchases and Taxes. NBER Working Paper, No. 15369.
• Bartram S., G.M. Bodnar, 2009. No place to hide: the global crisis in equity markets in 2008/09 Journal of International Money and Finance, Vol. 28, s. 1246- 1292.
• Bednarczyk J.L., (red.) 2010. Finansowe determinanty wzrostu w gospodarce globalnej. Warszawa: CeDeWu.
• Bednarczyk J.L., S.I. Bukowski, J. Misala (red.), 2009. Współczesny kryzys gospodarczy. Przyczyny - przebieg - skutki. Warszawa: CeDeWu.
• Bernanke B., M. Gertler, S. Gilchrist, 1996 . The Financial Accelerator and the Flight to Quality The Review of Economics and Statistics, Vol. 78, No. 1, (Feb.), s. 1-15.
• Buiter W., 2010. Global Economics View, Sovereign Debt Problems in Advanced Industrial Countries, Citigroup Global Markets. Dostępny w: www.instituteofideas.com/documents/ Buiter on Sovereign Debt.pdf. [dostęp 25.03.2012].
• Doolcy M.P., Hutchison M.M., 2009. Transmission of the U.S. Subprime Crisis to Emerging Markets: Evidence on the Decoupling-Recoupling Hypothesis. NBER Working Paper, no. 15120.
• EC (European Commission), 2008. A European Economic Recovery Plan, COM (2008) 800, 26.11.2008.
• EC, 2009a. Report from the Commission State Aid Scoreboard - Spring 2009 Update - Special Edition on State Aid Interventions in the Current Financial and Economic Crisis, KOM(2009) 164, 8.04.2009.
• EC, 2009b. Economic Crisis in Europe: Causes, Consequences and Responses. European Economy Report No 7.
• EC, 2010. European Economic Forecast, Autumn 2010. European Economy, No 7.
• EC, 2012. Interim forecast, February 2012. Dostępny w: http://ec.europa.cu/economy_finance/ articles/eu_economic_situation/pdf/2012/2012-02-23-interim-forecast_en.pdf, [dostęp 26.04.2012].
• Fatas A., 2010. The Economics of Achieving Fiscal Sustainability, Rada Gubernatorów Rezerwy Federalnej, dostępny w: http://faculty.insead.edu/fatas/Economics Fiscal_Sustainability.pdf, [dostęp 25.03.2012].
• Fincke B., A. Greiner, 2012. How to assess debt sustainability? Some theory and empirical evidence for selected euro area countries. Applied Economics, Vol. 44, Iss. 28, s. 3717-3724.
• Greiner A., U. Koeller, W. Semmler, 2007. Debt Sustainability in the European Monetary Union: Theory and empirical evidence for selected countries. Oxford Economic Papers, vol. 59, nr 2.
• Grosse T.G., 2009. Analiza wybranych działań antykryzysowych władz publicznych na świecie. Wnioski dla prac nad Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych PAN.
• llzetzki E., E. Mendoza, C. Végh, 2010. How Big (Small?) are Fiscal Multipliers?. NBER Working Paper no. 16479.
• IMF, 2012. Republic of Poland and the IMF. Dostępny w: http://www.imf.org/external/country/ POL/index.htm, [dostęp 26.04.2012].
• Kaliszuk E., 2009. Programy i działania antykryzysowe Unii Europejskiej. W: J. Kotyński (red), Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie 2008-2009. Raport Roczny, Warszawa: IBRKiK.
• Kotyński J., 2009. Zewnętrzne kryzysowe uwarunkowania polityki gospodarczej i zmian w handlu zagranicznym Polski. W: J. Kotyński (red.). Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie 2008-2009. Raport roczny, Warszawa: IBRKiK.
• Krajewski P., K. Piłat, M. Mackiewicz, 2012. Ocena wpływu cykliczności polityki fiskalnej na synchronizację cyklu koniunkturalnego w Polsce i strefie euro. Materiały i Studia NBP, nr 266.
• Mackiewicz M, 2010. Metody weryfikacji stabilności fiskalnej porównanie własności. Bank i Kredyt, nr 2.
• Małecki P., Stanek P., 2009. Gospodarka światowa wobec kryzysu globalnego. W: S. Miklaszewski, E. Molendowski (red.), Gospodarka światowa w warunkach globalizacji i regionalizacji rynków, Warszawa: Difin.
• Masson P, 1999. Contagion: monsoonal effects, spillovers, and jumps between multiple equilibria. W: P.R Agenor, M. Miller, D. Vines, A. Weber, (red.), The Asian financial crisis: causes, contagion and consequences, Cambridge: Cambridge University Press.
• Miklaszewski S. 2010. Teoria i praktyka regionalnej integracji gospodarczej a kryzys lat 2007-2009. W: S.I. Bukowski (red.), Globalizacja i integracja regionalna a wzrost gospodarczy. Warszawa: CeDeWu.
• Ministerstwo Gospodarki, 2009a. Informacja dotycząca działań antykryzysowych podejmowanych w wybranych krajach świata. Warszawa.
• Ministerstwo Gospodarki, 2009b. Koniunktura gospodarcza w państwach Unii Europejskiej w 2008 r. Warszawa.
• Mittnik S., W. Semmler, 2012. Regime Dependence of the Fiscal Multiplier, CEQURA Working Paper, nr 05.
• Molendowski E., 2007. Liberalizacja wymiany handlowej krajów Europy Środkowowschodniej w okresie transformacji ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń krajów CEFTA, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• Molendowski E., 2011. Globalny kryzys finansowo-gospodarczy skutki i metody ich łagodzenia w Nowych Państwach Członkowskich (UE-10). W: S. Miklaszewski, J. Garlińska-Bielawska, J. Pera (red.). Natura i różnorodność przebiegu światowego kryzysu gospodarczego. Warszawa: Difin.
• Nakamura E., J. Steinsson, 2012. Fiscal stimulus in a monetary union: evidence from U.S. regions. NBER Working Paper, nr 17391.
• NBP, 2012. Analiza sytuacji gospodarczej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa.
• Osiatyński J. 2009. Strategia makroekonomiczna Polski w warunkach światowego kryzysu. Gospodarka Narodowa, nr 7-8.
• Piotrowski J., 2009. Rządowy pakiet antykryzysowy w gospodarce i finansach. W: J. Kotyński (red.). Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie 2008-2009. Raport roczny, Warszawa: IBRKiK.
• PWC (PricewaterhouseCoopers), 2009. Twarde lądowanie Europa Środkowo-Wschodnia wobec globalnego kryzysu. Raport z transformacji. XIX Forum Ekonomiczne, Krynica-Zdrój. Dostępny w: http://www.pwc.pl/pl/publikacje/Twarde-ladowanie-pl.pdf. [dostęp: 1.6.2012].
• PWC, 2010, Hard Landing 2. Central and Eastern Europe Facing the Debt Crisis. Report on Transformation. 20th Economic Forum, Krynica Zdrój. Dostępny w: http://www.pwc. com/en_EE/EE/publications/assets/pub/Hard Landing2.pdf [dostęp: 1.6.2012]
• Republic of Bulgaria, 2011. Convergence Programme (2011-2014). SOFIA. Dostępny w: http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/nrp/cp_bulgaria_en.pdffdostcp 10.06.2012]
• Rosati D. 2009. Przyczyny i mechanizm kryzysu finansowego w USA. Ekonomista, nr 3.
• Włodarczyk P., 2011. Stabilność fiskalna - koncepcja teoretyczna i jej znaczenie praktyczne. Analiza na przykładzie państw Grupy Wyszehradzkiej w latach 1995-2009. Materiały i studia NBP, nr 256.
• Żyżyński J., 2009. Neoliberalizm jako strukturalna przyczyna kryzysu a poszukiwanie dróg naprawy. Ekonomista, nr 2.