Tendencje zmian w umieralności niemowląt w Polsce w latach 1970-2002

• Autorzy: Małgorzata Szczyt

Warianty tytułu

Tendencies of Changes in Infant Mortality in Poland in the Years 1970-2002

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Umieralność niemowląt jest jednym z ważniejszych wskaźników zaawansowania procesów demograficznych zachodzących w populacjach. Jej poziom świadczy o rozwoju cywilizacyjnym, jakości życia, poziomie nauki i jakości usług medycznych. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie przemian, jakie dokonały się w umieralności niemowląt w Polsce w latach 1970-2002. Oprócz przedstawienia tendencji w ogólnej umieralności w okresie 33 lat obserwacji, bardziej szczegółowa analiza została przeprowadzona według niektórych cech demograficznych, takich jak płeć i wiek, oraz społecznych: miejsce zamieszkania oraz przyczyna zgonu. Wyniki analizy umożliwiają udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: jaki wpływ na poziom umieralności niemowląt miało w przeszłości i ma obecnie miejsce zamieszkania matki? Czy występuje w Polsce nadumieralność noworodków płci męskiej i czy zmienia się ona w czasie? Czy w Polsce wzrasta znaczenie umieralności neonatalnej, co byłoby zgodne z prawidłowościami występującymi w krajach wysoko rozwiniętych? Jakie przyczyny zgonów niemowląt mają w Polsce największe znaczenie, a jakie zostały częściowo lub całkowicie wyeliminowane? W opracowaniu wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego opublikowane w rocznikach statystycznych oraz rocznikach demograficznych z lat 1971-2003. Ze względu na omawiane wcześniej zmiany w definicjach, konieczne było przeliczenie danych z lat 1970-1993, aby były one zgodne z definicjami obowiązującymi obecnie, a co za tym idzie - bardziej porównywalne. Do urodzeń żywych oraz zgonów autorka niniejszego artykułu dodała liczby urodzeń noworodków niezdolnych do życia z oznakami życia. Z powodu braku informacji o urodzeniach noworodków o wadze 500-600 g w latach 1970-1993, nie zostały one ujęte w obliczeniach współczynników zgonów niemowląt dla tego okresu, co mogło wpłynąć na nieznaczne obniżenie wartości tego parametru. Dodatkowo noworodki o wadze 500-1000 g, które nie przeżyły pierwszej doby życia, nie zostały również uwzględnione we współczynniku zgonów niemowląt według przyczyn. Jednak waga urodzeniowa oraz długość życia pozwalają przypuszczać, że zgon nastąpił z przyczyn endogenicznych. Nieuwzględnienie tych przypadków w latach 1970-1993 mogło wpłynąć na znaczne obniżenie współczynników zgonów niemowląt z powodu stanów rozpoczynających się w okresie okołoporodowym oraz wad rozwojowych wrodzonych, natomiast współczynniki zgonów z powodu pozostałych przyczyn mogły być zawyżone. Obserwacja trendów współczynników zgonów niemowląt według przyczyn potwierdza to przypuszczenie. (fragment tekstu)

EN

Infant mortality is one of the most important determinants of the economic and social level of a country. Infant death rate is a commonly used measure of infant mortality. In Poland this rate belongs to the highest in the European Union. The years 1970-2002 witnessed a drastic decline in infant death rate. Observations prove that mortality does not depend on the place of residence whereas gender and age significantly increase the risk of death in the first year of life. Mortality of boys was much higher than that of girls; the distribution of deaths according to age showed a very strong right hand side asymmetry. 25% of infant deaths registered within a year occurred on the first day after birth. The analysis shows that in Poland in the years 1970-2001 significant changes occurred in the structure of infant deaths as regards their causes. There was a decline in exogenous causes particularly in respiratory system diseases and most contagious and parasite diseases. However, mortality caused by endogenous reasons still remains high despite the fact that it decreased during the analysed period. Observations of the causes of infant deaths may be useful for the activities whose aim is to lower infant mortality in Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Umieralność niemowląt; Procesy demograficzne; Demografia; Postęp cywilizacyjny; Jakość życia; Choroby; Jakość usług medycznych

EN

Infant mortality; Demographic process; Demography; Progress of civilization; Quality of life; Illness; Quality of medical services

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 69
• Strony: 60--80

Twórcy

autor

Małgorzata Szczyt

Bibliografia

• DzU nr 56, z dnia 6 VI 1994 r., poz. 234, art. 1.3.
• First Results of the Demographic Data Collection for 2003 in Europe, Statistics in Focus. Populations and Social Conditions, 13/2004, Eurostat.
• Holzer J.Z., Demografia, wyd. 4, PWE, Warszawa 2003.
• Kondrat W., Osiągnięcia Polski w zwalczaniu umieralności niemowląt, "Wiadomości Statystyczne" 1979, r. 24, nr 5.
• Kurkiewicz J., Podstawowe metody analizy demograficznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Okólski M., Demografia: podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 2004.
• Rahts J., Ermittelung der Sauglingassterblichkeit in Kriegszeiten, "Deutsches Statistisches Zentralblatt" 1916, nr 7.
• Roczniki Demograficzne z lat 1971-2003, GUS, Warszawa.
• Roczniki Statystyczne z lat 1971-2003, GUS, Warszawa.
• Szulc S., Umieralność niemowląt, "Przegląd Statystyczny" 1956, nr 1.
• Teoria przejścia demograficznego, pod red. Okólski M., PWE, Warszawa 1990.