Nazistowskie wodzostwo w świetle paradygmatu nadczłowieka Fryderyka Nietzschego

• Autorzy: Damian Chmiel

Warianty tytułu

Nazi Leadership in the Light of Friedrich Nietzsche's Übermensch Paradigm

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł niniejszy stanowi próbę diagnozy historycznego fenomenu nazistowskiej idei wodzostwa podjętą z perspektywy antropozofii Fryderyka Nietzschego, której ukoronowanie stanowi projekt nadczłowieka. Posługując się analizą kulturowych, historycznych oraz psychospołecznych uwarunkowań bytu społeczeństwa niemieckiego, traktuje tenże projekt jako filozoficzne tło, na którym zarysowuje polityczny profil wodza III Rzeszy. Celem tego zabiegu jest próba wskazania ideowych zniekształceń pomiędzy koncepcją "przełomowości" narodowosocjalistycznej rewolucji a ahistorycznie pojmowaną zasadą immoralistycznego przełomu ujawnioną w Nietzscheańskim postulacie "przewartościowania wszystkich wartości". Wyniki tychże obserwacji zostają przedstawione w dwóch, jak się okazuje, zasadniczo odmiennych koncepcjach człowieka jako podmiotu działania społeczno-politycznego. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is an attempt to diagnose the historical phenomenon of the Nazi idea of leadership from the anthroposophical point of view presented by Friedrich Nietzsche, with its crowning achievement - the Ubermensch project. Using the analyses of cultural, historical and psycho-social conditions of German society, the project in question has been treated as the philosophical background in which the political profile of the leader of the Third Reich is presented. The purpose of this is an attempt to point out ideological distortions between the concept of the 'cruciality' of the national-social revolution and the anti-historically understood principle of the immortalistic breakthrough, revealed in Nietzsche's postulate of 'the revaluation of all values'. The results of these analyses are presented in, as it turns out, two fundamentally different concepts of the human being as the subject of all social and political acts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia człowieka; Poglądy filozoficzne; Miejsce człowieka w społeczeństwie; Antropologia; Rewolucja społeczna

EN

Human philosophy; Philosophical thought; Person's role in society; Anthropology; Social revolution

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2012
• Tom: 3
• Numer: nr 5 Religijne wizje polityki
• Strony: 251--272

Twórcy

autor

Damian Chmiel

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Gillner H., Fryderyk Nietzsche. Filozoficzna i społeczna doktryna immoralizmu, PWN, Warszawa 1965.
• Hitler A., Mein Kampf, przekł. E. Grodziński, Zentral Verlag der NSDAP, München 1940.
• Jaspers K., Nietzsche. Wprowadzenie do rozumienia jego filozofii, KR, Warszawa 1997.
• Kucner A., Friedrich Nietzsche. Źródła i perspektyiuy antropologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001.
• Kuczyński J., Zmierzch mieszczaństwa. Immoralizm, nihilizm, faszyzm, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967.
• Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, PWN, Warszawa 1989.
• Łojek S., Obrona Nietzschego. Rzecz o odpowiedzialności, Antyk, Kęty 2002.
• Łojek S., O równości, demokracji i resentymencie, [w:] Nietzsche Seminarium, 1.1, Wokół Nietzschego, red. B. Banasiak, P. Pieniążek, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
• Maciejewski M., Ruch i ideologia narodowych socjalistów w Republice Weimarskiej. O źródłach i początkach nazizmu 1919-1924, PWN, Warszawa Wrocław 1985.
• Mackiewicz W., Człowiek miarą wszechrzeczy, Witmark, Warszawa 1997.
• Mackiewicz W., Myśl Fryderyka Nietzschego w Polsce w latach 1947-1997, Witmark, Warszawa 1999.
• Morszczyński W., Nihilistyczna destrukcja myśli wartościującej. Heideggera interpretacja filozofii Nietzschego, Wydawnictwo UŚ, Katowice 1992.
• Mosse G.L., Kryzys ideologii niemieckiej. Rodowód intelektualny Trzeciej Rzeszy, Czytelnik, Warszawa 1972.
• Nietzsche F., Niewczesne rozważania, Jakób Mortkowicz, Warszawa - Kraków 1912.
• Nietzsche F., Poza dobrem i złem, Jakób Mortkowicz, Warszawa 1905.
• Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra, przeł. W. Berent, Jakób Mortkowicz, Warszawa 1905-1906.
• Nietzsche F., Wola mocy, [w:] tegoż, Werke, t. 3, wyd. K. Schlechty, München 1954-1966.
• Rosenberg A., Die Weltanschauung in der Außenpolitik, [w:] tegoż, Gestaltung der Idee. Reden und Aufsätze von 1933-1935, przekł. M. Zmierczak, München 1938.
• Tyrowicz S., Światło wiedzy zdeprawowanej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2009.
• Zmierczak M., Jednostka a Volk w ideologii nazizmu, [w:] Studia z dziejów myśli politycznej w Niemczech XIX i XX wieku, red. H. Olszewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.