Użycie skal lingwistycznych do opisu użyteczności w procesie analizy preferencji

• Autorzy: Jakub Brzostowski , Tomasz Wachowicz

Warianty tytułu

Using the Linguistic Scales for Defining Utilities in Preference Elicitation Process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszej pracy zaproponowaliśmy sposób konstrukcji nowej skali werbalnej, pozwalającej na ocenę wariantu decyzyjnego w sposób lingwistyczny. Problem niskiej precyzji skali werbalnej, powiązany z brakiem realnych możliwości (interpretacyjnych) wprowadzania większej liczby termów lingwistycznych, został rozwiązany poprzez wprowadzenie integracji dwóch skal werbalnych, skali pierwszej, pozwalającej na zgrubną ocenę wariantu oraz skali drugiej, doprecyzowującej ocenę skali pierwszej. Poprzez integrację dwóch skal werbalnych otrzymano możliwość oceny wariantu na 37 stopniowej skali werbalnej. W pracy przedyskutowano wady i zalety skali werbalnej jak również przedstawiono mechanizm odwzorowania skali werbah1ej w skalę numeryczną po uprzednim odwzorowaniu dwóch skal składowych w skale numeryczne. (fragment tekstu)

EN

In this work we discuss the problem of defining preferences by means of verbal scales. We propose a novel method combining two simple 7-point verbal scales to keep both the intuitive interpretation of the linguistic terms and adequate precision of the obtained scale. The solution we propose is applied in the negotiation context as a supportive tool of the NegoManage electronic negotiation system. In our paper we discuss pros and eons of using both numeric and linguistic scales. Finally we discuss the way the novel linguistic scale is built and described how the numerical equivalents are determined for each linguistic term of the proposed scale. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Badania operacyjne

EN

Operations research

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 97 Modelowanie preferencji a ryzyko '12
• Strony: 23--41

Twórcy

autor

Jakub Brzostowski

• Politechnika Śląska

autor

Tomasz Wachowicz

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Bass B.M., Cascio W.F., and O'Conner KJ. (1974). Magnitude Estimation of Expressions of Frequency and Amount. Journal of Applied Psychology, 59, s. 313-320.
• Beyth-Marom R. (1982). How Probable is Probable? Numerical Translation of Verbal Probability Expressions. Journal of Forecasting, 1, s. 257-269.
• Brans J.P., Mareschal B. and Vincke Ph. (1984). PROMETHEE: A New Family of Outranking Methods in Multicriteria Analysis. In: Operational Research '84. Ed. J.P. Brans. Elsevier Science Publishers B.V., North-Holland, s. 408-421.
• Brnn W., Teigen K.H. (1988). Verbal Probabilities: Ambiguous, Context- Dependent, or Both? Organizational Behavior and Human Decision Processes, 41, s. 390-404.
• Bryant G.D., and Norman G.R. (1980). Expressions of Probability: Words and Numbers. The New England Journal ofMedicine, 302, s. 411.
• Brzostowski J. (2011). Poprawa rozwiązania negocjacyjnego w systemie Nego- Manage poprzez zastosowanie rozwiązania przetargowego. XXX Konferencja Naukowa Metody i Zasotoswania Badań Operacyjnych. Trzebieszowice 16-18 października.
• Brzostowski J., Wachowicz T. (2011). Budowa systemu reputacyjnego z taksonomią aktów mowy do wspomagania działania systemu negocjacji elektronicznych. W: Wiedza i komunikacja w innowacyjnych organizacjach. Komunikacja elektroniczna. Red. M. Pańkowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 30-55.
• Brzostowski J., Wachowicz T. (2009). Conceptual Model of eNS For Supporting Preference Elicitation And Counterpart Analysis, The Joint Conference of the INFORMS Section on Group Decision and Negotiation, the EURO Working Group on Decision and Negotiation Support, and the EURO Working Group on Decision Support Systems, Toronto.
• Budescu, D.V., and Wallsten, T.S. (1985). Consistency in Interpretation of Probabilistic Phrases. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 36, s.391-405.
• Clarke V.A., Ruffin C.L. Hill D.J., and Beaman A.L. (1992). Ratings of Orally Presented Verbal Expressions of Probability by a Heterogeneous Sample. Journal of Applied Social Psychology, 22, s. 638-656.
• Gupta S., and Livne Z.A. (1988). Resolving a Conflict Situation with a Reference Outcome: An Axiomatic Model. Management Science, 34(11), s. 1303-1314.
• Hakel M. (1968). How Often is Often? American Psychologist, 23, s. 533-534.
• Hamm R.M. (1991). Selection ofVerbal probabilities: A Solution for Some Problems of Verbal Probability Expression. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 48, s. 193-223.
• Hartigan J. (1975). Clustering Algorithms. Wiley.
• Huizingh, Eelko K.R.E. & Vrolijk, Hans C.J. (1997). A Comparison of Verbal and Numerical Judgments in the Analytic Hierarchy Process. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Elsevier, 70(3), s. 237-247.
• Jadidi O., Hong T.S., Firouzi F., Yusuff R.M. (2008). An Optimal Grey Based Approach Based on TOPSIS Concept for Supplier Selection Problem. International Journal of Management Science and Engineering Management, 4, 2, s. 104-117.
• Kahraman C. (2008). Fuzzy Multi-Criteria Decision Making. Theory and Application with Recent Development. Series Springer. Optimization and its Applications, 16.
• Keeney R., Raiffa H. (1993). Decisions with Multiple Objectives: Preferences and Value Tradeoffs. Cambridge University Press, New York.
• Kersten G.E., Noronha S.J. (1999). WWW-Based Negotiation Support: Design, Implementation And Use. Oecision Support Systems, 25, s. 135-154.
• Kong A, Barnett G.O., Mosteller F., & Youtz C. (1986). How Medical Professionals Evaluate Expressions of Probability. The New England Journal of Medicine, 315, s.740-744.
• E.F. Lane and Verdini W.A (1989). A consistency Test for ABP Decision Makers. Decision Science 20, s. 575-590.
• Mapes R.E.A (1979). Verbal and Numerical Estimates of Probability in Therapeutic Contexts. Social'Science Medicine, 13, s. 277-282.
• Moshkovich H., Mechitov AO.D. (2005). Verbal Oecision Analysis. Springer, New York, s. 609-633.
• Mousseau V., Slowinski R. (1998). Inferring an ELECTRE TRI Modelrrom Assignment Examples. J. ofGlobal Optimization, 12, s. 157-174.
• Murphy C.K. (1993). Limits of the Analytical Hierarchy Process rrom its Consistency Index. European Joumal of Operational Research, 65, s. 138-139.
• Nakao M.A, & Axelrod S. (1983). Numbers are Better than Words: Verbal Specifications of Frequency Have No Place in Medicine, The American Journal ofMedicine, 74, s. 1061-1063.
• Parzen E. (1962). On Estimation of a Probability Density Function and Mode. Ann. Math. Stat., 33, s. 1065-1076.
• Pepper S., & Prytulak L.S. (1974). Sometimes Frequently Means Seldom: Context Effects in the Interpretation of Quantitative Expressions. Journal of Research in Personality, 8, s. 95-101.
• Raiffa H., Richardson J., Metcalfe D. (2002). Negotiation Analysis. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge.
• Roszkowska E., Wachowicz T. (2011). Studium metodologiczne, analiza aplikacyjności oraz komputerowe wspomaganie metody TOPSIS. XXX konferencja naukowa MZBO' II. Trzebieszowice, 16-18 października.
• Roy B. (1991). The Outranking Approach and the Foundations of Electre Methods. Theory and Decision, 31, 1, s. 49-73.
• Saaty T.L., Alexander J.M. (1989). Conflict Resolution: The Analytic Hierarchy Approach. Praeger, New York.
• Saaty T. (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw Hill, New York.
• Teigen K.H., Bron W. (1999). The Directionality of Verbal Probability Expressions: Effects on Decisions, Predictions and Probabilistic Reasoning. Organizational Behaviour and Human Decision Processes, 80, s. 155-190.
• Timmermans D. (1994). The Roles of Experience and Domain of Experiment in Using Numerical and Verbal Probability Tenns in Medical Decisions. Medical Decision Making, 14(2), s. 146-156.
• Wachowicz T. (2008). Metoda Even Swaps w tworzeniu systemu oceny ofert negocjacyjnych. W: Metody i zastosowania badań operacyjnych '07. Red. D. Kopańska-Bródka. AE, Katowice, s. 297-308.
• Zimmer A.C. (1983). Verbal vs. Numerical Processing of Subjective Probabilities. In: Decision making under uncer, Ed. R. W. Scholz. 30, 328-330.